'Integreren ja, assimileren nee'
Kerk Samenleving
ZATERDAG 11 DECEMBER 1993
BUITENLAND KORT
Afpersing
De Turijnse politie verdenkt
twee priesters van het afper
sen van familieleden van
overledenen. De politie
kwam de geestelijken op het
spoor in het kader van een
onderzoek naar grafroof op
de gemeentelijke begraaf
plaats van Turijn. De pries
ters, die verbonden zijn aan
de kapel van de begraaf
plaats, zouden veel te hoge
bedragen in rekening heb
ben gebracht voor uitvaart
missen en andere diensten
die zij aan verwanten van ge
storvenen hebben bewezen.
Birmingham
De Engelse stad Birmingham
weert alle symbolen die met
Kerstmis te maken hebben -
zoals de kerstman, engelen
en beelden van de geboorte
van Christus - uit de feestver
lichting op straat. Deze sym
bolen zouden niet-christe-
nen kunnen schokken,
meent het gemeentebestuur.
Het bestuur noemt de versie
ring in verband met het
kerstfeest 'feestverlichting'
om aan te geven dat de ver
sieringen niet bedoeld zijn
om de bevolking te wijzen op
het komende christelijke
feest. De verlichting moet
ook wijzen op niet-christelij-
ke feesten als de winterfees
ten van de hindoes en sikhs,
het joodse chanoekafeest en
de viering vein het Chinese
en Vietnamese nieuwjaar. De
symbolen die in de feestver
lichting figureren, zijn onder
meer sterren, kandelaars en
regenbogen.
Bijbelvertaler
De Amerikaanse bijbelverta
ler Charles Walton (60) is
vrijgelaten. Hij werd 24 da
gen vastgehouden door aan
hangers van een islamitische
guerrillabeweging op het
Xuidfilipijnse eiland Jolo, 950
kilometer ten zuiden van
Manila. Zijn ontvoerders
hebben hem in het dorp Pa-
tikul overgedragen aan de Li
bische ambassadeur Rajab
Abdulaziz Azzarouq.
Joegoslavië
De godsdienstige gemeen
schappen in het vroegere
Joegoslavië houden voor het
eerst een ronde-tafelconfe
rentie. De gesprekken in de
Hongaarse stad Pecs over de
bijdrage die de godsdiensten
aan de stopzetting van het
geweld kunnen leveren, du
ren tot vandaag. Dit heeft de
Konferentie van Europese
Kerken (KEK) dinsdag in Ge
neve bevestigd.
Verkiezingscampagne
De Russisch-Orthodoxe Kerk
is na het mislukken van haar
poging tot bemiddeling tus
sen het parlement en presi
dent Boris leltsin begin okto
ber de grote afwezige in de
campagne voor de parle
mentsverkiezingen en het re
ferendum van 12 december.
De kerk heeft haar priesters
verboden zich kandidaat te
stellen of in de verkiezings
campagne te participeren. Zij
mogen evenmin een stemad
vies uitbrengen of zelfs maar
commentaar geven op de
verkiezingen.
Winkels
Het besluit van het Britse La
gerhuis om de beperkingen
voor het winkelen op zondag
grotendeels af te schaffen is
door winkeliers en mensen
die graag winkelen, met
groot enthousiasme begroet.
De kerken daarentegen be
treuren de aantasting van de
geheiligde dag. „David is ver
slagen door Goliath", rea
geerde bisschop John Taylor
van St.Albans.
Joodse gemeente in Leiden handhaaft eigen identiteit
Integratie is een groot
goed, maar moet niet te
ver gaan, stelt Levie tegelij
kertijd vast. „Assimilatie is
onze grootste vijand. Het
kost steeds meer moeite
om de erfenis in stand te
houden. Je gaat zo gauw
op in alles."
LEIDEN MONIQUE VAN EEDEN
De Leidse gemeente bestaat uit
35 gezinnen. In het dagelijks le
ven merken de andere Leide-
naars misschien weinig van hun
joods-zijn. Dat zij zich toch
sterk met het jodendom ver
bonden voelen, valt volgens Le
vie vooral op bij gezamenlijke
vieringen. ,,En als er iets bijzon
ders is, staat na één telefoontje
iedereen paraat", vertelt hij.
,,De saamhorigheid is gelukkig
nog steeds heel groot."
In Leiden wonen al joden
sinds het begin van -de zestien
de eeuw. In 1762 werd aan het
Levendaal de synagoge ge
bouwd, die nog steeds als zoda
nig dienst doet. In 1978 werd
het gebouw volledig gerestau
reerd. In 1986 begon de restau
ratie van de voorhangen. Een
voorhang is een gordijn dat de
J-Ieilige Ark afsluit, de plaats
voorin de synagoge waar de
Thora-rollen (Bijbelboek-rollen)
worden bewaard.
Niet alleen de synagoge maar
ook de overige panden aan het
Levendaal 8-16 vallen onder
verantwoordelijkheid van de
joodse gemeente. Het onder
houd van de gebouwen, allen
als monument erkend, ziet Le
vie als één van de belangrijkste
taken. Ook de joodse begraaf
plaats in Katwijk wordt door de
Leidse gemeente onderhouden.
In Katwijk wonen geen joden,
maar alle joden die bij leven lid
waren van de Leidse gemeente,
worden in de kustplaats begra-
Orthodox
De Leidse gemeente is ortho
dox. Dat houdt onder meer in
dat in de synagoge de vrouwen
gescheiden zitten van de man-
neri: zij nemen plaats op de
vrouwengalerij. Getrouwde
vrouwen houden tijdens de
dienst het hoofd bedekt. Het le
zen uit de Thora (die ongeveer
overeenkomt met wat christe
nen het Oude Testament noe
men) is voorbehouden aan
mannen. Tijdens de Bat Mits-
vah (de inwijding van 12-jarige
meisjes) mag een meisje in een
liberaal-joodse gemeente een
stukje uit de Thora lezen. Or
thodox-joodse meisjes houden
een voordracht over het deel
dat zojuist door één van de
mannen is gelezen.
In het dagelijks leven houden
orthodoxe joden een aantal re
gels in acht. De belangrijkste
„Het handhaven van onze identiteit is het belangrijkst. Dat lukt ons ook."
Secretaris L. Levie van de joodse gemeente in Leiden vindt het fijn om anderen
te laten zien hoe de gemeente in stand wordt gehouden. Goede voorlichting
noemt hij belangrijk. „Met voorlichting kweek je begrip. Mensen die je
begrijpen, accepteren je ook gemakkelijker." De joden in Leiden hebben
overigens niet over acceptatie te klagen. Ze zijn volledig geïntegreerd.
Secretaris L. Levie van de joodse gemeente: „Mensen die je begrijpen, accepteren je ook gemakkelijker." fo
to loek zuijderduin
lange lijst van allerlei voedings
middelen die in iedere super
markt te koop zijn en ook als
koosjer beschouwd worden.
Op vrijdagavond wordt 'sjab
bes gemaakt'. Als de eerste drie
sterren aan de hemel staan,
gaat sjabbes (de wekelijkse rust-
betreffen het voedsel. Ortho
doxe joden houden zich zoveel
mogelijk aan de spijswetten
(kasjroet): zij mogen alleen eten
wat koosjer ('rein' of 'toege
staan') is. Vlees en melk gaan
nooit samen in één maaltijd.
Paarde- en varkensvlees zijn al
tijd verboden, net als schelp- en
schaaldieren en vissen zonder
kieuwen (zoals paling). Het is
voor de joden in Leiden nogal
onhandig dat er helemaal geen
joodse winkels zijn. Maar in de
agenda die ieder jaar voor joods
Nieuwjaar uitkomt, staat een
dag) in. Men steekt kaarsen aan,
spreekt een zegenspreuk uit
over de wijn en breekt een stuk
je van het brood af om dat in
zout te dopen en dan op te
eten. Op sjabbes mag niet ge
werkt worden. Het is de tijd
voor synagogediensten en Tho-
ra-studie.
In Leiden wordt maar een
keer in de maand een synago-
gedienst gehouden. Dan komt
er een chazzan (voorganger) uit
Wageningen, die uit de Thora
leest en de tekst verklaart. ,,Er
zijn niet veel mannen die de
Thora kunnen lezen", legt Levie
uit. „Het is heel moeilijk. Je
moet de oud-Hebreeuwse tek
sten kunnen uitspreken en dat
op een speciale manier: een
beetje zangerig. Overigens heeft
iedere streek zijn eigen melo
dieën voor teksten en gebe
den." De dienst zelf duurt van
negen uur tot kwart voor twaalf.
Daarna is er kiddoesj: een sa
menkomst waarbij koffie wordt
gedronken en nagepraat wordt
over de Thoratekst van die och
tend.
Feestdagen
Op de joodse kalender staan ve
le feestdagen. Voor de Leidse
gemeente zijn Rosj hasjana,
Jom Kippoer en Pesach de be
langrijkste. De joodse kalender
gaat niet uit van het zonnejaar,
maar van het maanjaar. Daar
door hebben de joodse feestda
gen op een 'gewone' kalender
geen vaste data. Rosj Hasjana,
het joods Nieuwjaar, valt in sep
tember. Dan eten de mensen
zoete appeltjes met honing, en
brengen een toast uit op een
zoet jaar. Tien dagen later is het
Jom Kippoer, Grote Verzoen
dag. Dan brengen de mannen
de hele dag in de synagoge
door. Zij eten en drinken niet,
maar bidden en doen boete. Als
zij 's avonds thuiskomen, kun
nen ze 'aanbijten', heerlijk eten
van de koude maaltijd die de
vrouw des huizes heeft klaarge
maakt. „In Nederland hoort bij
deze feestmaaltijd na Jom Kip
poer de haringsalade op tafel",
vertelt Levie.
Met Pesach, het Paasfeest,
eten de joden veel eiergerech-
ten. Gerechten van gerezen
deeg zijn dan absoluut verbo
den. Voorafgaand aan Pesach
worden alle huizen helemaal
schoongemaakt, zodat er ner
gens meer een kruimeltje brood
te vinden is. Met Pesach her
denken de joden de uittocht uit
Egypte. De Leidse gemeente or
ganiseert een maaltijd voor al
haar leden. In 'deze tijd brengen
de leden van het bestuur be
zoekjes aan de oudere gemeen
teleden. Dat doen ze ook met
Nieuwjaar. „We laten zien dat
we ook aan hen denken", zegt
Levie. „En dat wordt duidelijk
Op het leven!
Met 'Op het leven!' biedt Harold S. Kushner een inlei
ding tot de gewoonten en gebruiken, de vreugden en
vertroostingen van het jodendom. De Amerikaanse rab
bijn - die bestsellers als 'Niets meer te wensen en toch
niet gelukkig' en 'Als 't kwaad goede mensen treft' op
zijn naam heeft staan - schreef zijn boek allereerst voor
praktizerende joden die meer willen weten over de
godsdienst die zij al aanhangen. Maar ook zij die zich
tot het jodendom wenden of er terugkeren, of zij die
'gewoon' nieuwsgierig zijn naar de oorsprong van het
christendom en het joodse geloof, kunnen veel hebben
aan dit 'loflied op het joodse leven en denken'.
„Het jodendom gaat terug tot voor Boeddha, tot voor
Confucius. De ideeën die het heeft over God en het le
ven waren de bronnen van christendom en islam. Maar
ondanks zijn ouderdom zijn de ideeën van het joden
dom ook voor ons, mensen van nu, nog belangrijk",
schrijft Kushner. En waarom? „Misschien omdat de
menselijke natuur in de loop der eeuwen in wezen nau
welijks is veranderd, en omdat de thema's van leven en
BOEKBESPREKING
dood, ouders en kinderen, en menselijke verwachtin
gen en mislukkingen van alle generaties zijn, ook al ver
andert het omringende landschap. Iedereen die zijn of
haar bestemming als mens serieus neemt, moet van
deze ideeën kennis nemen."
Op het leven!een loflied op het joodse leven en denken Harold
S. Kushner. - Baarn Ten Have, 1993. - 190 p. ISBN 90-259-4547-
3. Prijs29,90 gulden.
Omwille van zijn Naam
Een tegendraads, ietwat eigenzinnig betoog. Zo om
schrijft priester Jef de Kesel het karakter van zijn boek
'Omwille van zijn Naam'. De huidige bisschoppelijke
vicaris van het bisdom Gent keert zich hierin tegen de
tendens om kerkelijkheid en de christelijke identiteit als
'eng en bekrompen' te beschouwen. Hij bestrijdt de
steeds algemener wordende opvatting dat het veel be
langrijker is dat het christendom als 'ethisch waarden
patroon' in onze cultuur aanwezig is.
De Kesel is ervan overtuigd dat dit niet-kerkelijk
christendom, 'hoe modern en aangepast aan de tijd
ook', uiteindelijk geen toekomst heeft. Die toekomst i
ook niet voorbehouden aan de kerk als 'religieus ser
vice-instituut dat principieel voor alle burgers, als die er
persoonlijk belang in stellen, toegankelijk is'. „De kerk
kerk hoeft niet alles en allen te vertegenwoordigen",
meent De Kesel. „Ze mag gerust een bepaalde en apar
te groep in de moderne samenleving zijn. Als ze maar
zichzelf is en als ze maar gestalte probeert te geven aan
haar oorspronkelijke roeping. Want daartoe is ze geroe
pen: om ekklesia te zijn, sacrament van Gods liefde
voor deze wereld, omwille van zijn Naam!"
De Kesel geeft geen blauwdruk voor de kerk van mor
gen. Het gaat er hem vooral om een visie op de kerk en
een perspectief op haar zending in de moderne maat
schappij te bieden. De huidige crisis kan volgens hem
ook een loutering zijn, een kans, een genade. „Als we
ons tenminste willen bekeren en 'de tijd erkennen
waarin barmhartig op ons wordt neergezien."
Omwille van zijn Naam een tegendraads pleidooi voor de kerk
Jef De Kesel. - TieltLannoo, 1993. 188 p. ISBN 90-209-2305-6.
Prijs34,50 gulden.
DICK VAN DER PLAS
HET WEER
HANS VAN ES
Koude lucht snelt naderbij
De eerste tien dagen van december
hebben onder een strak regime van
milde westen- en zuidwestenwin
den een ver bovennormale tempe
ratuur gebracht. Het was ruim 2
graden te warm. Zo'n afwijking
naar boven hebben we voor het
laatst afgelopen juni gezien. Toch
is de warmte-opleving niet meer
dan een incident binnen een rela
tief koud tijdperk.
Europa maakt zich op voor een
nieuwe periode van afkoeling. De
straalstroom gaat een zuidelijker
koers volgen. Deze was eerst op de
Noordzeelanden gericht, maar
neemt tijdens het weekeinde een
positie in die van Ierland via Frank
rijk naar het zuidoosten van Europa
loopt. Dat betekent dat de warm
bloedige storingen van de oceaan
ten zuiden van Nederland voorbij
trekken en koudere luchtmassa's
alle ruimte krijgen.
Vrijdag bleef het nog betrekkelijk!
zacht met eerst nog regen van een L
Noordzeestoring. Later op de dag
trok het sombere gordijn open voor
een heldere polaire luchtsoort. Een
droge, koude wind verraadde de
noordelijke oorsprong. Vandaag h
snelt vooral in de bovenlucht koudel
lucht naderbij. Devorstgrens komt I
vanaf vanavond onder 800 meter I
te liggen, bij een zeewatertempera-l
tuur van 7 a 8 graden. Naar boven
toe koelt de atmosfeer dus 1 graad
per 100 meter af, een indicatie
voor onstabiliteit en buienvorming
op de Noordzee.
Die buien krijgen een guur ka- j=
rakter. Hagel, sneeuw, natte
sneeuw en regen; het is allemaal
mogelijk. Typisch winterse buien, l1
waarbij aan zee soms een donder- b
klap valt.
Middagtemperaturen
van 10 graden in Bretagne en de Ven-
d'ee tot rond 5 graden in de Vogezen en
Portugal en Madeira:
Portugal: Flinke perioden met zon, za
terdag in het noorden misschien nog en
kele wolkenvelden. Droog. Middagtem-
peratuur langs de westkust ongeveer 16
graden, in de Algarve rond 18 graden.
Madeira: Wolkenvelden, ook af en toe
zon. Kans op een bui. Middagtempera-
tuur ongeveer 18 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Zaterdag in het noorden nog en
kele wolkenvelden en langs de Golf van
Biskaje missdhierï 'wat regen. Verder
droog, flink wat zon, plaatselijk ook
mist. Maxima langs de zuidelijke Cos
ta's rond 19 graden, aan de Costa Dora-
da iets frisser. Canarische Eilanden:
Wolkenvelden, aan de zuidstranden ge
regeld zon en waarschijnlijk droog.
Maxima aan de zuidstranden ongeveer
22 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokkaanse westkust: Perioden met
Neerslagkans
Mmimumtemp.
Middagtemp.
Wind
ZONDAG 12 DECEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 08.38 Zon onder 16.2
Maan op 07.27 Maan onder 15.4
Waterstanden Katwijk
Hoog water 01.35 14.00
Laag water 09.35 22.21
MAANDAG 13 DECEMBER 1993
overal droog. Middagtemperatuur aan
zee van 19 graden b,ij Tanger tot 23 bij
Agadir. Tunesië: Droog en overwegend
zonnig. Middagtemperatuur rond 22
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag veel bewolking en van tijd tot
tijd regen, in de Alpen sneeuw en in het
Rhönedal een harde Mistral. Aan de Ri-
vi'era blijft het waarschijnlijk droog.
Zondag meer zonneschijn en op de
meeste plaatsen droog. Maxima rond 13
graden, zondag in de Dordogne en ten
noorden van Avignon iets lager.
Mallorca en ibiza:
Droog en.perioden met zon. Middagtem
peratuur ongeveer 19 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Italië: In het midden en zuiden perioden
met zon en bijna overal droog. In het
noorden vooral zaterdag bewolkt en in
de Alpen sneeuw. In de Povlakte toene
mende kans op mist. Maxima van 5 gra
den plaatselijk in het noorden tot rond
18 in het midden en zuiden. Corsica,
Sardinië: Perioden met zon en waar
schijnlijk droog. Middagtemperatuur za
terdag rond 17 graden, zondag een frac-
Griekenland en Kreta:
In het noordwesten van het Griekse vas
teland van tijd tot tijd wolkenvelden en
misschien een bui. Verder drdbg en
vooral zaterdag perioden met zon. Maxi
ma uiteenlopend van 14 graden bij
Thessaloniki tot 19 op de Ionische Ei
landen, Kreta en R'odos.
Turkije en Cyprus:
Zaterdag flinke perioden met zon, zon
dag vooral langs de Turkse kusten kans
op enkele wolkenvelden. Droog. Middag
temperatuur uiteenlopend van 16 gra
den langs de noordwestkust tot onge
veer 20 op Cyprus.
Duitsland:
tijd tot tijd
Zon-1
Zon op 08.39 Zon onder
Maan op 08.30 Maan onde
Waterstanden Katwijk
Hoog water 02.35 14.51
Laag water 09.46 23.05
Weerrapporten 10 december 19 u
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Klageofurt
Kopenhagen
