■tl.
'Tegendraads en dwars was en is hij'
JAN ROT
Cultuur&Kunst
"Topstukken De Lakenhal
bijeen gebracht in boek
Mierzoet impressionisme onder communistische dictatuur
'Soms wil ik wel eens sarren'
Popmuzikant stapt
over naar kleinkunst
Rot is liefde
"ontwapenend,
sentimenteel kreng met
een voorliefde voor kitsch"
(De Volkskrant)
vr. 17 december 20.30 uur
KAPELZAAL K&O
tel.071-131943/141141
JRIJDAG 10 DECEMBER 1993
-Winnaars cabaretfestival in Solution
tiLLECOMWinnaars van het Leids Cabaret Festival 1993 treden
ranavond op in Solution. Hester Hofman ('Een slimme meid'),
fieter de Rijk ('Veni vidi video') en G. v.d. Kroon zijn vanaf acht
aur te zien en te horen aan de V.d. Endelaan 7.
Cantatedienst in Wassenaar
mjVASSENAAR» De laatste in de serie cantatediensten van dit jaar is
iondag 12 december te beluisteren in de Wassenaarse Dorps
kerk. Het Haags barokensemble o.l.v. Jaap Hillen brengt de ad-
ventscantate 'Schwingt freudig euch empor' van Bach ten geho
re. Aanvang: 19.15 uur.
Kerstmusical in Maranatakerk
leiden De kerstmusical 'The Virgin' van de Britse componist
fïdrian Snell wordt zondag 12 december uitgevoerd in de Mara-
jiathakerk aan de Morsweg. De groep Christmas Voices is spe
ciaal samengesteld om de musical uit te voeren. Aanvang: 20.00
uur, toegangsprijs 10 gulden.
Latoya Jackson, zuster van pop
ster Michael, zegt het niet lan
ger voor zich te kunnen hou
den. In Israël beschuldigde ze
haar broer van kwalijke praktij
ken met minderjarige kinderen.
„Ik heb er nooit iets over willen
zeggen, maar ik ben zelf seksu
eel misbruikt en daarom weet ik
wat het is," verklaarde ze op
een drukbezochte persconfe
rentie in Tel Aviv. „Deze kinde
ren zijn getekend voor de rest
van hun leven en ik wil niet dat
kleine onschuldige kinderen dat
blijven doormaken."
„LaToya ligt de familie al een
hele tijd dwars. Dit is weer een
van haar vervelende acties", zo
reageert Willy Gijsman van de
Leiderdorpse Michael Jackson
fanclub op de jongste beschul
digingen aan het adres van de
popster. Volgens Gijsman is de
echtgenoot én manager van La1
Toya, Jack Gordon, het brein
achter de openbaarmaking van
zijn vrouw. „De man is alleen
maar uit op geld."
Louis Andriessen winnaar van het 3 M muzieklaureaat 1993:
Nederlands Dans
Theater 2 een
genot om te zien
DANS
recensie maarten baanders
Voorstelling: 'Arrivés et Nouveautés' door
Nederlands Dans Theater 2 Gezien 9/12.
Schouwburg, Leiden
Het nieuwe programma van
Nederlands Dans Theater 2 is
samengesteld uit werk van een
oudere en twee jongere choreo
grafen. De jonge choreografen
krijgen bij deze groep de kans
hun ideeën uit te werken met
jonge dansers, die voor alles
openstaan.
'Step Lightly' is wat je doet.
als je het ijs nog niet vertrouwt,
maar toch naar de overkant
wilt', staat in de toelichting bij
het dansstuk van Paul Lightfoot.
Dit geeft de titel 'Step Ligtly' iets
ironisch. Je wilt lichtvoetig zijn
om je doel te bereiken, maar
maakt je bij elke stap zwaar zor
gen of het goed gaat.
Deze spanning zit ook in de
muziek van Le Mystère des Voix
Bulgares. waardoor Lightfoot
zich duidelijk heeft laten inspi
reren. Schelle, extatische vrou
wenstemmen zingen muziek
die tegelijk ook heel markante
traditionelè trekken heeft. Zo is
ook de dans: de bewegingen
zijn gepassioneerd, op het
koortsachtige af. Ook uit lang
zame passages spreekt een on
begrensd verlangen naar hou
vast. Maar de wijde, zwierige
bewegingen worden afgewisseld
door neerslachtige, ineengedo
ken houdingen en schudden
met vuisten. Het valt op dal de
jonge dansers dit werk zo door
leefd uitvoeren.
De tweede choreografie, 'No
vember Steps', is een werk uit
1977 van Jiri Kylian en laat dui
delijk zijn stijl zien: een ingeto
gen tempo, indrukwekkende
groepsdansen en duetten en
trio's met ingenieus op elkaar
afgestemde lichaamshoudin
gen. Door ongelijkheden kwa
men de grote-groepspassages
niet uit de verf, maar de inge
wikkelde trio's en duetten wer
den sterk uitgevoerd.
Het programma besloot met
'Pertrol-Head Lover' een- gloed
nieuw werk van de jonge
Australiër Gideon Obarzanek.
Het is een verfrissende parodie
op moderne populaire dansen
op heavy-metal muziek. De
grapjes met plastic auto's, die
de dansers als een zwemband
om hun middel droegen waren
erg vermakelijk. Maar de humor
zat ook in de dans en daarbij
was het niet zomaar een paro
die: de bewegingen werden soe
pel en virtuoos uitgevoerd en
dat is met dit soort dans verras
send en een genot om te zien.
De humoristische toon wordt
echter halverwege losgelaten.
Helaas was het verband met het
begin niet duidelijk. Ik miste de
vlotte sfeer en dit stond me in
de weg. zodat ik me niet meer
door de bewegingen kon laten
Als criteria om voor de 3 M-muziekprijs in aanmerking te
komen hanteert de jury de 'eigenzinnigheid, creativiteit
en het doorzettingsvermogen' van de kandidaten. De
componist Louis Andriessen geeft, volgens de jury, van
alle tot nu toe verkozen laureaten op de meest extreme
wijze inhoud aan het hoofdstuk 'eigenzinnigheid'. „Te
gendraads en dwars was en is hij. Nooit accepteerde hij
de bestaande traditionele uitingsvormen, uitvoerings
praktijk en structuur van het muziekleven. Hij creëerde
zelf nieuwe."
Louis Andriessen, geboren in
1939 in Utrecht, is een telg uit
een beroemde 'muziekdynas-
tie'. Zijn vader Hendrik en zijn
broer Jurriaan zijn eveneens be
langrijke componisten. An
driessen studeerde compositie
bij zijn vader en later bij Kees
van Baaren aan het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag.
Na het behalen van de compo-
sitieprijs van dit conservatori
um studeerde hij verder bij Lu
ciano Berio. Sinds 1974 is hij
aan het conservatorium als do
centverbonden.
Andriessens muziek wordt
gekenmerkt door de raakvlak
ken met popmuziek èn die van
klassieke componisten als Bach,
Ravel, Satie, Strawinsky, maar
ook Thelonious Monk. Hij heeft
een voorkeur voor een sterke,
soms agressieve en heldere
klank, simpele structuur en
toonmateriaal en strakke rit
mes. Hij schrijft binnen tien mi
nuten, gewoon voor het plezier
en om de geest lenig te houden,
een Fuga waar, aldus de jury,
'Johann Sebastian Bach buiten
gewoon tevreden over zou zijn-
",,Hij schrijft door de bank ge
nomen meer goede dan foute
noten en componeren is voor
hem 'een beetje de rommel op-
Met Peter Schat, Reinbert de
Leeuw, Jan van Vlijmen en
Misha Mengelberg is hij een
van de voortrekkers die het mu
zikale landschap van Nederland
een ander gezicht heeft gege
ven. In de jaren zestig behoorde
hij tot de groep 'Notenkrakers'
die het conservatieve beleid van
de Nederlandse symphonie-or-
kesten hekelden. Nadat hij in
1972 een compositie onder de
naam 'De Volharding' had ge
schreven, kwam het tot de op
richting van een compleet or
kest, dat tot op de dag van van
daag naam maakt met de ver
tolking van hedendaagse mu
ziek.
Tot zijn oeuvre behoren ook
elektronische muziek, filmmu
ziek en muziektheater. Over dit
laatste fenomeen zegt het jury
rapport: „Wij vinden het thans
heel gewoon te spreken van
'muziektheater' en 'kleine en
sembles'. Maar 25 jaar geleden
bestonden deze begrippen nog
niet. Er was opera en er beston
den symfonieorkesten. De lau
reaat van heden heeft de eerder
genoemde begrippen min of
Vice premier Wim Kok reikt in de Leidse Pieterskerk het 3M Muzieklaureaat uit aan Louis Andriessen.
meer uitgevonden, samenstel
lingen als 'opera en muziekthe
ater' of 'de orkesten en de klei
ne ensembles' zijn aan hem te
danken."
Het vierdelige theaterproject
'De materie' beleefde zijn eerste
opvoering tijdens het Holland
festival 1989. Met Peter Greena-
way maakte Andriessen.de tele
visiefilm 'M is for Man, Music
and Mozart'. Twee keer ontving
hij een andere belangrijke on
derscheiding: de Matthijs
Vermeulenprijs (1977 en 1992).
Onlangs verscheen bij de bezige
Bij een boek over de componist:
'De Slag van Andriessen.'
Het was de zevende keer dat
het 3M Muzieklaureaat werd
toegekend. Eerder werden alt-
foto dick hocewoninc
violist Henk Guittart, componist
Theo Loevendie, barokmusicus
Ton Koopman, concertorgani
sator Jan Zekveld, hoboïst Bart
Schneemann en dirigent Rein
bert de Leeuw met de prijs ver
blijd.
Russische kunst te koop in Wassenaarse galerie
Renate Dorrestein krijgt Annie Romein-prijs
wassenaar irene van beveren
Kleurige schilderijen van mooie
meisjes, keuvelende kindertjes
en harige hondjes, gemaakt
door Russische kunstenaars,
hangen in driedubbeldikke rijen
aan de wanden van de Wasse
naars e galerie Gérard. Het is
een mierzoet impressionisme,
een soort burgerlijke edelkitsch,
die in niets lijkt te stroken met
de ideologie van het commu
nistische Rusland, maar die
thans wel het kapitalistische
marktmechanisme van vraag en
aanbod flink in beweging zet.
Drie voorgaande exposities
bij Gérard waren binnen een
week uitverkocht en met de
huidige tentoonstelling gaat het
ook hard. De voor iedereen toe
gankelijke voorstellingen in
combinatie met de voor dit
soort kunst lage prijzen (vari
ërend van 1500 tot 15.000 gul
den) blijken een gat in de markt
te zijn. Misschien droomt meni
ge koper wel van een goede be
legging want, wie weet, breekt
die nu nog onbekende impres
sionist straks wel internationaal
door.
Galeriehouder G. Vingerhoets
is zichtbaar tevreden met deze
gang van zaken. Wat hem twee
jaar geleden toen de Russische
ambassade hem benaderde,
een gok leek, blijkt nu een
goudmijntje. Inmiddels heeft hij
op uitnodiging van die ambas
sade met zijn zakelijke partner
een snoepreisje naar Moskou
en St. Petersburg gemaakt. Via
de Hermitage en het Bolsjoi-
Menige kaper droomt misschien van een goede belegging als zijn of haar nu nog onbekende F ussiche im
pressionist internationaal doorbreekt. foto loek zuyderduin
ballet naar ateliers om daar
kunst aan te kopen.
Russische kunstenaars zijn
volgens Vingerhoets verenigd in
een soort kartels met een zaak
waarnemer, die de schilders af
schermt van kopers. Persoonlijk
contact met de kunstenaars was
daardoor niet mogelijk. In
maart volgend jaar hoopt Vin
gerhoets via een collega in St.
Petersburg wèl in contact te ko
men met een aantal schilders.
Misschien krijgen de kopers
dan wat meer informatie over
de 20 exposanten. Want meer
dan wat gegevens over leeftijd
en opleiding zegt Vingerhoets
nu niet over hen te weten.
Hij heeft hun werk vanwege
„de prettige voorstelling en de
aangename kleuren" gekozen
uit stapels schilderijen waartus
sen zich ook heroïsche portret
ten van Stalin en gelukldge ar
beiders bevonden, het verwer
pelijke propagandamateriaal
van een dictatuur waaronder
miljoenen mensen zijn ver
moord.
M.C. Bown's boek over de
sovjetkunst tussen 1930 en 1970
leert dat natuurgetrouw weer
gegeven baadsters en balletdan
seresjes, vergelijkbaar met het
werk in Wassenaar, gewoon
voorkwamen naast de propa-
gandakunst van het sovjet-regi
me. Vreemd genoeg werd dat
niet als decadente burgerkunst
gezien, terwijl het impressionis
me wèl werd verboden. Onder
de terreur van Stalin moest alles
natuurgetrouw geschilderd
worden. Socialistisch realisme
werd de officiële stijl. Pas na
zijn dood werd de keus voor an
dere stijlen weer geleidelijk aan
vrij.
Uit dit post-Stalin tijdperk da
teren vrijwel alle doeken in
Wassenaarse Art Gallery Gérard.
Politiek vind je er niet terug,
daar zegt Vingerhoets niet in te
willen doen. „Het zijn dezelfde
sentimentele en romantische
thema's die ook in het westen
worden geschilderd. Het is dus
allemaal erg onschuldig."
Maar of dat ook gezegd kan
worden van een schilderijtje
waarop een aantal toch wel rea
listisch afgebeelde heren in uni
form is te zien, valt te betwijfe
len. De voorstelling lijkt ver
dacht veel op de verheerlijking
van vooraanstaande partijleden.
Vingerhoets vindt dat het
niets met socialistisch realisme
van doen heeft. „Daar distan
tieer ik mij van." Het doekje is
wel anders dan het overige werk
geeft hij toe: „Het is een pro
beerseltje om te zien of de men
sen het aardig vinden. Het stelt
belangrijke schildersleraren
voor en dat maakt het juist zo
aardig om het hier te hebben.
Een stukje geschiedenis. Daar
moet helemaal niet zoveel ach
ter worden gezocht."
Russische schilders in Neder
land is nog tot 13/12 te zien,
dagelijks van 12-17 uur, in Art
Gallery Gérard, Rijksstraatweg
358, Wassenaar.
Met haar messcherpe uitspra
ken over het eeuwigdurende ge
bakkelei tussen de seksen, heeft
Renate Dorrestein menig toe
hoorder - met name mannen -
tot blinde razernij gebracht.
„Soms wil ik mensen wel eens
sarren, maar het gaat toch re
gelmatig met mij op de loop.
Dan denk ik dat ik zeer genuan
ceerd zaken toelicht, en dan
staan ze alweer klaar met de
bijl," zegt ze met een verbaasde
blik, al of niet gespeeld.
Veel tandengeknars en ver
guizing is haar deel geweest,
maar daaf staat tegenover dat
ze nu een stap heeft gezet rich
ting letterkundige eregalerij.
Vandaag ontvangt ze de Annie
Romein-prijs, de tweejaarlijkse
literaire prijs van het blad Opzij,
voor haar hele oeuvre dat be
staat uit tien boeken.
Dorresteins schrijversloop
baan begon in de journalistiek.
Maar uiteindelijk bleek die niet
meer dan het keukentrapje
waarmee ze de felbegeerde sta
tus van romanschrijfster kon
bereiken. „Terwijl ik nog in de
journalistiek werkte, heb ik wel
acl)t, negen jaar lopen leuren
met onverkoopbare manuscrip
ten. Dat waren echt slechte
boeken. Het heeft mij heel veel
tijd gekost om mijn eigen stem
te vinden. Altijd als ik een ma
nuscript terugkreeg met een af
wijzing, was ik eventjes diep te
leurgesteld, en dacht vervol
gens: ja het kan ook stukken be
ter."
In '84 publiceert uitgeverij
Bert Bakker eindelijk haar ro
mandebuut 'Buitenstaanders'.
Het jaar daarvoor manifesteer
de ze zich al op een andere ma
nier binnen het literaire bedrijf.
Ze stond toen aan de wieg van
de Anna Bijns-prijs, die in het
leven werd geroepen om de
vrouwelijke stem 'in de litera
tuur te promoten. Tot op de dag
van vandaag is ze hartstochte
lijk bestuurslid van de stichting,
die onlangs de vijfde Anna
Bijns-prijs toekende aan Elisa
beth Keesing. Dorrestein: „Ik
was net bezig met het verzen
den van de persberichten. Mijn
hele hoofd zat vol met Bijns en
Keesing. Toen belde Cisca Dres-
selhuys van Opzij mij op en zei
dat ik zelf een prijs had gekre
gen. Via allerlei lagen moest dat
tot mij indalen en toen barstte
ik tol mijn eigen verrassing in
dat Isaac Claesz. van Swanenburg in 1568 van zichzelf schil-
een van de hoogtepunten uitde collectie van het Stedelijk Muse-
De Lakenhal. foto»pr
leiden »jan rusdam
Voor het eerst in de geschiede
nis van het Stedelijk Museum
jDe Lakenhal zijn hoogtepunten
'uit de collectie en de geschiede
nis van Leiden bijeen gebracht
^in een boek. Burgemeester Goe-
koop en cultuurwethouder
j2 Koek kregen gistermiddag in
het museum de eerste exempla
ren aangeboden van het fraai*
vormgegeven boekje dat tot
stand is gekomen dankzij de
ruimhartige financiële steun
zo van een aantal in Leiden geves-
tigde bedrijven.
Directeur Jetteke Bolten van
het stedelijk museum verklaar
de tijdens de officiële presenta
tie bijzonder trots te zijn op het
boekje waarvan de inhoud voor
een breed publiek toegankelijk
s is. De collectie van De Lakenhal
omvat in totaal duizenden
kunstvoorwerpen. „In en met
j het gebouw getuigen zij van de
gÊt geschiedenis van een typisch
n Hollandse stad en haar bewo-
ners, van voor- en tegenspoed,
- van welvaart en armoede en alle
schakeringen daartussen", al
dus Bolten in een voorwoord bij
het boekje.
Ruim 80 voorwerpen zijn af-
gebeeld, in kleur, variërend van
schilder- en beeldhouwkunst
i vanaf de 16de eeuw tot heden,
kunstig geweven tapijten, zilver,
i glas, tin, tegels, meubels en
j penningen. Ook historisch in-
terressante voorwerpen uit het
5, dagelijk leven, zoals een weef-
2 getouw uit de dekenfabriek van
Latoya Jackson
1 beschuldigt
broer Michael
Zaalberg, een bloemschaal en
een vaas, horen tot de hoogte
punten van De Lakenhalcollec-
De vroegste voorwerpen date
ren uit, het begin van de 15de
eeuw, de meest recente werken
zijn in de afgelopen jaren door
het museum verworven, zoals
de TL-lamp 'Lazzorro', van de
Leidse ontwerper Frans van
Nieuwenborg, en drie bronzen
beelden van Henk Visch met als
titel 'Drie gratiën'.
Natuurlijk ontbreken de aller
beroemdste werken uit De La
kenhal-collectie niet in het
boekje: 'Het laatste oordeel' van
Lucas van Leyden en het doek
van Van Bree met burgemeester
Van der Werff die, tijdens het
beleg van Leiden, zijn arm of li
chaam aanbiedt als voedsel
voor de hongerende bevolking.
Leiden heeft een aantal belang
rijke kunstenaars voortgebracht,
'zoals Rembrandt, Jan Steen en
Jan van Goyen, van wie ook
werken in het boekje zijn opge-
Net zoals met de opstelling in
het museum zelf het geval is, is
ook in het boekje gekozen voor
een chronologische ordening
van de kunstvoorwerpen. Daar
naast wordt, in grote lijnen, de
sociaal-economische geschie
denis van Leiden geschetst
waaruit moge blijke dat de
kunst en cultuur onlosmakelijk
verbonden zijn met het histo
risch verloop van de stad.
Het boekje 'Hoogtepunten, Ste
delijk Museum De Lakenhal
Leiden' werd samengesteld
door de conservatoren van het
•museum onder redactie van
Pieter van der Heijden. Het is
vanaf vandaag te koop bij de
balie van het museum voor f
19,50.
tranen uit. Ik dacht dat prijzen
dingen warep die je weggaf,
toen zat ik ineens aan de ont
vangende kant."
Pas na enig aandringen geeft
ze toe dat ze aan de fantasie een
veel grotere waarde toekent dan
alleen een vluchtmogelijkheid
uit de realiteit: „Ik laat natuur
lijk zien dat er méér bestaat dan
alleen de dominante werkelijk
heid. In die zin is verbeeldings
kracht voor mij zéér belangrijk."
Het werk van Dorrestein mag
dan doortrokken zijn van het ir
reële, de jury van de Annie Ro
mein-prijs complimenteert haar
desalniettemin met de volgende
woorden. 'Als geen ander heeft
zij het feministische gedachten-
goed omgesmeed tot prachtige
literatuur'. Dorrestein: „Ik zie
mijzelf inderdaad als produkt
van de vrouwenbeweging. Maar
ik weet niet zo precies wat dat
feministische gedachtengoed
nou precies is. Het is geen doos
waaruit wij een velletje papier
kunnen halen met daarop onze
beginselen."
Een half jaar geleden ver
scheen haar laatste boek 'He
den Ik', dat Dorrestein zelf niet
tot haar literaire werk rekent.
Het is een documentair verslag
Renate Dorrestein: „Ik dacht dat prijzen dingen waren die je weggaf."
foto »cpd
waarin ze uit de doeken doet
hoe haar lichaam en geest wor
den gesloopt door de nog nau
welijks serieus genomen ziekte
ME. Dorrestein: „Op het mo
ment gaat het erg goed, maar
dat kan heel goed een tijdelijke
opleving zijn. Misschien zwijn
ik er wel tussendoor. In elk ge
val ben ik alweer aan het schrij-
wording."
