Medische planten verdwijnen
Hele wereld kijkt naar Ecotech
Over leven
Afgedankte koelkasten
worden goed verwerkt
Houtdag in Jaarbeurs
HETVELD
Haat-liefdeverhouding tot bos
OENSDAG 8 DECEMBER 1993
977
19
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071 -356439, PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ, 071 - 356442
vluchtelingen helpen wilgen knotten
ciden» Uit het asielzoekerscentrum in Diemen komt op 18 de-
ember een groep van 40 vluchtelingen helpen met het knotten
an wilgen aan de rand van het Naardermeer. Ook andere jon-
feren kunnen op deze dag meehelpen. Kennismaken en praten
net mensen uit Afrika, Rusland, Bosnië enz. behoort tot de mo-
jelijkheden. Informatie bij: Wolf Waterman, telefoon 020 -
|650100 of kantooruren 035 - 559933.
«r^VN-win ter vakanties voor jongeren
^iden Aankomende winter worden door het IVN weer verschil
lende wintervakanties voor jongeren van 15 tot en met 30 jaar
"behouden. Zij worden begeleid door leden van de jongerenwerk-
Aoep binnen het IVN. Overdag word achterstallig onderhoud
in natuurgebieden, 's avonds wordt gesproken over
vJatuur en milieu. Kosten: tussen 15,- en 27,50. Opgeven bij
•Hob van Neerrijnen, tel. 040 - 463272.
«Milieu-inspecteurs studeren af
egt
fOfiDEN Zestien mensen van verschillende nationaliteiten ont-
j (tangen op 14 december een diploma voor milieu-inspecteur,
öeze groep is van mei tot november 1993 omgeschoold. De op-
piding werd in opdracht van de stichting MAG ((Maatwerk Ar
scholing Gemeenten) verzorgd door CBBM
1 ^Centrum dat Banen Bereikbaar Maakt),
on
\rchitecten storten zich op milieu
Irchitecten (BNA) heeft in een door de internationale organisa
tie UIA vastgestelde milieuverklaring geratificeerd. Op 16 maart
loudt de BNA, in samenwerking met de Stichting Bouwre
search, in Utrecht het symposium 'Architectuur en Milieu'. In
renoemde internationale verklaring zeggen de ondertekenaars
Jat ze te allen tijde de duurzaamheid van milieu en maatschap
pij tot de kern van hun werk zullen maken. De BNA wilde vol
gens eigen zeggen al langer van het milieu een vanzelfsprekend
verkonderdeel maken.
Natuurexcursies Texel
-fexelDe stichting Natuurexcursies Texel heeft toestemming ge-
tregen om excursies te verzorgen in de terreinen van Staatsbos-
oeheer. De afgelopen twee jaar mocht de stichting al proefdraai
en, nu is een definitief contract ondertekend. Staatsbosbeheer
neeft wel een aantal voorwaarden gesteld. Zo moeten de rond
leiders deskundig zijn en mogen de groepen in de natuurterrei
nen niet te groot zijn. De boekingen voor de excursies moeten
ria het Texelse natuurcentrum EcoMare gebeuren. Volgens
Staatsbosbeheer bestaat er door de deskundigheid van de gidsen
Eeen gevaar dat de natuurgebieden worden beschadigd.
Straks meer excursies naar forten
s-graveland De vereniging Natuurmonumenten wil meer ex
cursies organiseren naar de forten van de Stelling van Amster
dam. Van de 42 forten, gelegen in een wijde kring rond Amster-
dam, heeft Natuurmonumenten er vijf in beheer: Nigtevecht,
f Spijkerboor, Hinderdam, Botshol en Kijkuit. Binnenkort komen
daar de forten Jisperweg en Middenweg bij. Nu zijn er alleen
nog excursies naar het fort Spijkerboor bij Wormer, waar een ka
non aanwezig is en door gevangenen tijdens de Tweede Wereld
oorlog gemaakte wandschilderingen. Aanmelden voor een ex
cursie (elke laatste zaterdag van de maand) via tel.035-559955.
Rechtshulp bij milieuzaken
den haag De behoefte aan juridische bijstand op het gebied van
ihët milieurecht is bijzonder groot. Dat blijkt uit experimenten
ijmet deze gespecialiseerde vorm van bijstand bij zes Buro's voor
Rechtshulp. De resultaten van de proeven zijn aangeboden aan
milieuminister Alders en vertegenwoordigers van het ministerie
van justitie. De bijstand had betrekking op problemen met on
der meer hinderwetvergunningen, bouwvergunningen, bestem
mingsplannen en bodemverontreiniging. Minister Alders heeft
toegezegd de projecten te blijven steunen.
kruidendokter in een witte jas
FOTO HENK BOUWMAN
A.P. van Seters, gepensioneerd internist van het AZL en nu, als mede-oprichter van de stichting, vurig strijder voor het behoud van het regenwoud.
Stichting wijst op onbekende gevolgen kap tropisch regenwoud
Een enorme hoeveelheid medische planten gaat verloren
door de kap van het tropisch regenwoud. Bovendien
brengen houtkappers, goudzoekers en andere 'vreem
den' ziekten zoals malaria en mazelen mee die ware
slachtingen aanrichten onder de inheemse volken. De
Stichting Rainforest Medical wil deze - veelal onbekende
- gevolgen van het kappen van het regenwoud meer on
der de aandacht brengen.
leiden monica wesseling
Dat het kappen gevolgen heeft
voor het wereldklimaat, de be
staansmogelijkheid van in
heemse volkeren en voor het
landschap ter plaatse, is bij ve
len inmiddels wel bekend. Een
tentoonstelling van de stichting
in van sociale wetenschappen
van de RUL wijst op de minder
bekende aspecten. Tot 10 de
cember is de expositie over me
dicijnen, regenwoud en ziekten
te zien.
Instandhouding van het re
genwoud levert voor zowel de
Derde Wereld als voor het wes
ten voordelen op, denkt A.P.
van Seters, gepensioneerd inter
nist van het AZL en nu als me
de-oprichter van de stichting
vurig strijder voor het behoud
van het regenwoud. Zo worden
er in Nederland 18 medicijnen
gebruikt waarvan de grondstof
fen uit het regenwoud afkom
stig zijn. Deze stoffen, zoals bij
voorbeeld kinine, zijn niet che
misch na te maken. „Als de
Mexicanen weigeren nog langer
de knol van de wilde Yan te ex
porteren ligt de hele anti-con-
ceptieindustrie hier op haar rug.
Wilde Yan is een wezenlijk en
onvervangbaar bestanddeel van
de pil."
Het belang van het regen
woud voor het westen is voor de
stichting zeker niet de belang
rijkste drijfveer, benadrukt Van
Seters. „We streven naar uitwis
seling van kennis. De westerse
wetenschappelijke kennis komt
ook in het oerwoud van pas.
Veel inheemse volkeren maken
gebruik van medicinale planten
maar hebben geen idee van de
beste doses. Er zijn nogal wat
plantaardige medicijnen die in
bepaalde concentraties giftig
zijn. Wetenschappelijk onder
zoek daarnaar kan hen helpen."
De stichting wil dergelijke en
Andere projecten in het buiten
land ondersteunen, eventueel
in samenwerking met andere
ontwikkelingsorganisaties.
Kwik
De tentoonstelling draagt als ti
tel 'Groeit kwik daar aan de bo
men?' en daarmee is meteen
het volgens Van Seters belang
rijkste probleem aangekaart.
Goudzoekers gebruiken onder
meer uit Nederland geïmpor
teerd kwik om het goudstof tot
klontjes samen te laten ballen.
Dat kwik verdampt en komt via
de lucht in het water, dus in de
vissen en uiteindelijk in de li
chamen van bijvoorbeeld de
Yanomami terecht. Van Seters
is hier woedend over: „Dit is
een vorm van milieuvervuiling
die absoluut niet te accepteren
is. Hier moet direct een eind
aan komen. Nederland moet
zich ook verantwoordelijk voe
len voor de vernietiging van het
milieu in het buitenland."
De tentoonstelling van de
stichting, waaraan ook het Na
tionaal Natuurhistorisch Muse
um heeft meegewerk, is gratis te
bezichtigen. Vanaf 17 december
tot en met 25 februari staan de
panelen opgesteld in de Am
sterdamse Hortus aan de Plan
tage Middenlaan.
Vlilieudefensie
tvil meer leden
Milieudefensie wil het ledental
Irastisch uitbreiden. Voorzitter
Jram van der Lek doet daarvoor
jen beroep op de 30.000 leden,
lie de vereniging al heeft. Ieder
ld krijgt drie wervingsbrieven
jm die aan vrienden en kennis-
en te sturen. Het gaat niet om
Jen kettingbrief-actie, want de
intvanger wordt niet moreel
mder druk gezet om lid te wor-
len.
„De beste leden wervers zijn
le leden zelf," zegt Van der Lek.
iDe helft van de leden komt
iia-via binnen. Bij de vorige
krerfactie zorgden onze leden
foor 31 procent nieuwe aan
meldingen."
Milieudefensie noemt als wa
penfeiten van de afgelopen ja-
len de verkoop van onbespoten
lardappelen (in twee jaar ver
viervoudigd), het uitbannen van
izon-aantastende spuitbussen,
le strijd tegen kernenergie en
iet terugdringen van het ge-
)ruik van tropisch hout.
Naast het voeren van acties
;eeft de afdeling milieukompas
:ursussen en beantwoordt de
nilieutelefoon (020-6262620)
Tagen op milieugebied. Milieu-
lefensie staat in contact met 52
oortgelijke groeperingen in het
mitenland. Nederland telt 115
ilaatselijke afdelingen.
Nieuwe leden ontvangen het
ecent verschenen boekje 'Aar-
iige aardappel in de puree', ge-
«chreven door culinair journa-
ist Johannes van Dam en chef-
;ok John Halvemaan.
'ieke bomen
Dc bomen in Almere zijn dit
8 jaar getroffen door fatale ziek-
9 les. In totaal moeten ongeveer
j ^200 bomen worden gerooid.
baarvoor komen ruim 1600 bo-
terug. Als gevolg van de
hatte zomer staken ziektes als
bacterievuur, iepziekte, water-
Tnerkziekte en bacteriekanker
de kop op. Meidoorns, lijster-
"Hbëssen en fruitbomen hebben
ite lijden onder bacterievuur.
Ecotech Europe '93, de interna
tionale vakbeurs over afvalver
wijdering, recycling en milieu
beheer, is nog tot en met vrijdag
in de Jaarbeurs in Utrecht te be
zoeken. Aan de beurs doen 400
exposanten uit binnen- en bui
tenland mee.
Tijdens de vakbeurs worden
op diverse congressen en sym
posia specialistische onderwer
pen behandeld. Zo is er donder
dagochtend een congres, geti
teld 'Produktterugname, plicht
of kans'. Hier staan de uiteenlo
pende inzamelmethoden in Eu
ropa ter discussie. Zo is bijvoor
beeld de onlangs ingevoerde te
rugnameplicht in Duitsland veel
landen een doom in het oog. In
Duitse pakhuizen liggen 1,1
miljoen ton oud papier, 0,9 mil
joen ton gebruikt glas en' 0,24
miljoen ton plastics te wachten
op verwerking. Duitsland kan
deze stroom niet aan en pro
beert de overschotten voor ui
terst lage prijzen te dumpen in
de rest van Europa.
Dit heeft geleid tot sterke da
ling van de prijzen van oud-pa-
pier en gebruikt glas in andere
landen, waar onder Nederland.
Bestaande inzamelsystemen en
prijsQpbouw van gebruikte pro
ducten storten hierdoor in el
kaar. Duitsland wil ook terugna
meplicht invoeren voor sloop
auto's en elektrische apparaten.
Tijdens dit congres wordt de
Jaarbeurs Milieu Award toege
kend aan een persoon of instel
ling die zich het afgelopen jaar
verdienstelijk heeft gemaakt op
het terrein van milieubeheer,
recycling of afvalverwerking.
Ecotech Europe is een toon
aangevende vakbeurs. Zo zijn
vandaag vertegenwoordigers
van de Wereldbank zich komen
oriënteren op de laatste ontwik
kelingen rond milieutechnolo
gie en schoner produceren.
Om een indruk te krijgen van
de toepassing van gebruikte
materialen in de kunst kunnen
de bezoekers terecht op de af
deling Eco-art. Daar zijn objec
ten van 45 kunstenaars te be
wonderen.
De Jaarbeurs in Utrecht is
geopend van 10-17 uur. Toe
gang/ 25,-.
De verwerking van afgedankte
koel- en vrieskasten door AVR-
Recycling BV is door TNO posi
tief beoordeeld. Het onderzoek
was gericht op de demontage
van koelapparaten en het ver
branden van niet-herbruikbare
CFK's (chloor-fluorkoolwattr-
stoffen).
Bij de demontage worden de
diverse onderdelen met het oog
op hergebruik zorgvuldig uit de
koelapparaten verwijderd. De
schadelijke CFK's worden ver
brand. Het TNO-onderzoek
wijst uit dat daarbij een vernie
tigingsrendement van meer dan
99,99998% wordt gerealiseerd.
AVR-Recycling biedt hiermee
een milieuverantwoorde totaal
oplossing voor de verwerking
van afgedankte koel- en vries
kasten.
Deze oplossing heeft als toe
gevoegde waarde dat alle be
werkingen op één bedrijfsloca
tie plaatsvinden. De ontmante
lingsinstallatie van AVR-Recy-
cling staat namelijk op het be
drijfsterrein van de Afvalverwer
king Rijnmond en AVR-Chemie.
In het eerste produktiejaar 1993
worden ongeveer 20.000 koel
en vrieskasten verwerkt. Voor
1994 wordt een aanbod ver
wacht van ongeveer 50.000
stuks.
In de Congreszaal van de Jaar- kundigen uit binnen- en bui-
beurs in Utrecht heeft morgen tenland houden voordrachten.
Houtdag '93 plaats. Het Cen- Ook het minder toepassen van
trum Hout wil met deze mani- tropisch hout komt aan de orde.
Het gebeurde vlak naast de au
toweg Utrecht-Amsterdam. Ge
lukkig zat deze keer een collega
aan het stuur. Anders zouden er
vast en zeker ongelukken zijn
gebeurd. We hingen allerlei be
langwekkende verhalen tegen
elkaar op, toen ik plotseling -
midden in een zin - opveerde.
Een paar seconden daarvoor
had ik vanuit mijn ooghoeken al
een wolk spreeuwen gezien,
vlak bij elkaar vliegend. Eerst
dacht ik dat ze naar een slaap
plaats vlogen. Maar daar was
het nog iets te vroeg voor. En
bovendien vlogen ze daar toch
wel erg snel voor. En zo dicht bij
elkaar...!
Toen zag ik hem ineens. Een
veel grotere vogel die achter de
troep aanscheerde. Slanke vleu
gels zag ik, en een relatief korte,
smalle staart. Een slechtvalk! De
spreeuwen zwenkten en draai
den razendsnel. Alsof er één
commando's gaf die de andere
blindelings uitvoerden. Toen
maakte er één een fout: hij ver
dween uit de formatie. Daar
had de slechtvalk op geloerd.
Op één enkele vogel kun je je
beter concentreren dan op zo'n
kermis van rondwervelende ve-
Onmiddellijk stoof de valk ach
ter de afvallige aan. De roofvo
gel kwam steeds dichterbij. En
toen deed de spreeuw het enige
verstandige dat hem nog restte:
hij dook naar de grond. En daar
is de snelste vogel ter wereld
niet op zijn best. Een slechtvalk
grijpt vogels in de volle vlucht,
doodt zijn prooi in een fractie
van een seconde door de kracht
van zijn klauwen, maar op de
grond kan hij nauwelijks uit de
voeten. De spreeuw had dus ge
luk.
Ik was helemaal verrukt. Mijn
buurman had het vanachter het
stuur allemaal niet zo snel kun
nen volgen. Sterker nog, hij had
helemaal niets gezien. Het was
ook allemaal in een paar secon
den gebeurd. Ik denk dat de
slechtvalk bovenop de hoog
spanningsleiding langs de auto
weg naar een prooi had zitten
uitkijken. Had hij de spreeuwen
te laat opgemerkt? Normaal ge
sproken maakt hij eerst flink
hoogte om dan met een ijzing
wekkende stootduik met een
snelheid van zo'n 300 kilometer
per uur midden in de troep te
duiken. Was hij afgeleid door
het verkeer? Het gebeurt name
lijk slechts zelden dat een
slechtvalk faalt.
Ondanks die hoge snelheid en
de effectiviteit van zijn inspan
ningen zijn er nog maar weinig
slechtvalken in ons land. Enkele
tientallen jaren geleden was dat
anders. De belangrijkste reden
voor hun verdwijnen is dat ze
een voorkeur hebben voor dui
ven en eenden als prooi. En
daar waren enerzijds duiven-
houders en anderzijds jagers
niet zo blij mee. Vandaar dat er
driftig jacht werd gemaakt op
(broedende) slechtvalken.
De doorslag gaf echter het ge
bruik van insekten- en onkruid
bestrijdingsmiddelen in de
landbouw. Roofdieren staan
aan de top van de voedselpira-
mide. Het gif uit de prooidieren
'stapelt' zich in hun lijf op. Met
als gevolg allerlei aandoenin
gen, zoals bijvoorbeeld on
vruchtbaarheid of dunne eier
schalen waardoor jongen niet
tot volwassen vogels kunnen
opgroeien.
Gelukkig wordt er nu heel wat
minder gespoten dan zo'n twin
tig tot dertig jaar geleden. Mis
schien maken we nog mee dat
slechtvalken gaan broeden op
een richel van een torenflat,
zoals ze doen op wolkenkrab
bers in New York.
ton in t veld
Oud-minister van milieuzaken Ed Nijpels opende deze week Ecotech Europe '93 in Utrecht als v
de Raad van het Milieubeheer.
haarlem theo van der kaau
Nog maar een paar honderd
jaar geleden was het mogelijk
om via de takken van de bo
men van Sassenheim naar
Haarlem te slingeren. De aan
eengesloten duinbossen strek
ten zich uit van Alkmaar tot
Den Haag. Grote delen van de
rest van Nederland waren nog
bedekt met dichte loofwou-
den. Holtland was de oor
spronkelijke benaming, dat wil
zeggen: met bomen bedekt
land.
In het boek 'Holland Hout-
land' vertelt Jaap Buis de ge
schiedenis van het Nederland
se bos. Zijn verhaal is heel
flauw in een zin samen te vat
ten, in duizend jaar zijn de
wouden in Nederland voor het
overgrote deel verdwenen,
door een combinatie van na
tuurlijk sterven en menselijke
kapdrift.
Buis schetst hoe de mens
vroeger een haat-liefde-ver-
houding met het bos had. In
cultuur gebracht land moest
met de bijl tegen de opruk
kende wildernis worden ver
dedigd. Anderzijds bracht ge
kapt hout veel geld op. Er wer
den huizen mee gebouwd en
haarden mee gestookt. Om
oorlogen te kunnen bekosti
gen werd in de middeleeuwen
veel te veel hout tegelijk ge
kapt en verkocht. Ook liet men
graag varkens en runderen in
de bossen grazen, maar die
vraten rigoureus alle jonge
aanplant weg.
De auteur, afgestudeerd in
de bosbouw, laat geen enkel
feit ongemeld. vanaf geschrif
ten die in het jaar 704 rappor
teren over een bos te WaaJre
aan de Dommel, tot het voor
nemen van Natuurmonumen
ten anno 1993 tot herstel van
het oerbos Beekbergerwoud.
Daar tussenin valt te lezen dat
de Haarlemmerhout in 1428
en nog eens in 1573 radicaal
gekapt is. Het boek is een wat
saaie opsomming geworden
en geen spannend verhaal,
juist omdat werkelijk alles ge
noteerd is.
'Holland Houüand' door
Jaap Buis, uitgeverij Prome
theus, 34,90.
