LL
UJ
Vrouwen van Rusland blijven blij met de man
Moreel verval
van een
Gladio-agent
LAAT
EL?
Feiten &Meningen
Hoedt u voor het anti-AIDS-preventie offensief
1ILAND
DINSDAG 7 DECEMBER 1993
152
ROTTERDAM PIM FORTUYN
Nederland heeft als samenleving voorbeeldig ge
reageerd op de seksueel overdraagbare ziekte
AIDS, die het afweersysteem van mensen op den
duur totaal verwoest. Het is vooral in het laatste
stadium een verschrikkelijke ziekte, die mensen
ongelofelijk doet lijden. Het is een ziekte die in
westerse landen vooral jonge mensen treft en
binnen die groep weer voornamelijk homoseksu
ele mannen.
Toen de ziekte begin jaren tachtig algemene
bekendheid verwierf onder het grote publiek was
de reactie er een van schrik, maar ook een van
'nu ja, ik ben geen homoseksuele man dus het zal
mij niet deren'. Homoseksuele organisaties in
den lande onderkenden dit geval onmiddellijk en
togen aan het werk. Al snel wisten zij de politiek
voor dit vraagstuk te interesseren en werd er aan
particuliere fondsenwerving gedaan.
De inzet van al deze bewonderenswaardige in
spanning was om de ziekte en vooral het voorko
men daarvan bij een groot publiek bekend te ma
ken en om het wetenschappelijk onderzoek naar
een middel tegen deze ziekte te financieren. De
Veilig Vrijen-campagne heeft er veel toe bijgedra
gen mensen over te halen voortaan veilig te vrijen
en vooroordelen over de ziekte te bestrijden. Zo
weet nu iedere Nederlander dat je de ziekte niet
van de WC-bril, van zoenen en hoesten of van het
gezamenlijk gebruik van bestek en dergelijke kunt
krijgen. Dat heeft bijgedragen aan een zekere rust
en nuchterheid bij de bevolking.
Voorts is goed duidelijk gemaakt dat ook in Ne
derland de ziekte een ziekte van heteroseksuelen
kan worden, net zoals dat in bijvoorbeeld Afrika
het geval is. Het virus maakt immers geen onder
scheid tussen homo- en heteroseksuelen. Ook het
weténschappelijk onderzoek naar een remedie
tegen AIDS heeft sedertdien een grote vlucht ge
nomen. Jammer genoeg blijven echte doorbraken
tot nu toe uit en zal het nog lang duren voordat er
een middel is gevonden om de ziekte te bestrij
den.
Al deze resultaten worden de laatste tijd echter
in een kwaad daglicht gesteld. Er is een forse te-
genlobby op gang aan het komen. Een man als
dokter Smalhout heeft zich woordvoerder ge
maakt van het protest tegen al deze aandacht
voor de ziekte AIDS. Geen middel wordt daarbij
geschuwd. NOVA publiceerde op zijn aanwijzing
een statistiek met daarin het geld dat uitgegeven
wordt voor onderzoek en preventie inzake AIDS,
afgezet tegen het aantal dodelijke slachtoffers.
Door het goede voorlichtingsbeleid in ons land is
dat dodental niet zo hoog. We weten overigens
helemaal niet hoeveel er nog aankomen. Logisch
dat de hoeveelheid geld afgezet tegen het aantal
doden vele malen hoger is dan bij andere ver
schrikkelijke en dodelijke ziekten.
Daarnaast maakte Smalhout zaken als AIDS-
memorialday en het vervaardigen van doeken
friet daarop de namen van de dodelijke slachtof
fers belachelijk. Naar zijn oordeel stellen we onsi
aan en kunnen we onze aandacht beter verdelen j
over de verschillende dodelijke ziekten. Inmid
dels heeft de directeur-generaal voor de Volksge-j
zondheid in ons land zich bij deze visie aangeslo-j
ten. Er zijn meer dodelijke ziekten, dus ook de
AIDS-bestrijding en -preventie moet maar geld
inleveren.
Een uitermate gevaarlijke ontwikkeling en|
vooral ook zeer onmenselijk. Juist het feit dat de
ze ziekte vooral jonge mensen knakt in de bloei,
van hun leven moet ons motiveren alles op allesj
te blijven zetten zolang er geen remedie tegen is.
Het tegen elkaar uitspelen van de ene dodelijke
ziekte tegen de andere is niet alleen cynisch en te
walgelijk voor woorden, maar helpt noch dej
AIDS-patiënt noch al die anderen die worden be
zocht door de dood. Naar ik hoop zal het Neder
landse publiek het tij van de gemakkelijke be-i
leidsmaker weten te keren
WD JOHÊié
m>88BLPE6H-GBEHVtëRKoftlMr
ovpefew Nier als E£féT& onts|A6Ek! N
MTOÉN W/W HeêêewJ
TÖCH rn wtè Op
"^7 ew a& we oupe£ wofmi h&b&en ine
l SeWOoD OEÖD KANS Op WÊftK, l/WT
VGL JONGSLET) HG&6EK) TOCH MEEA
KANSop\N£|2K"-
Hoe jonger je start met de opbouw van je pensioen, hoe eer
der je kunt zeggen: 'Ik stop met werken'. In het boekje
Pensioen Timer staat wat de mogelijkheden zijn en welke
maatregelen je daar zelf voor kunt nemen. Vraag het boekje
aan via onderstaande coupon of bij je verzekeringsadviseur.
TREK NÜ JE EIGEN PLAN
MET EEN GOED PENSIOENPLAN.
CORRESPONDENT
Het gaf wel heisa thuis. Meneer
Goendarev, acteur, vond het he
lemaal niks dat z'n echtgenote
Natasja, actrice, in de politiek
wilde. Ze praatten er urenlang
over. En kwamen tot de conclu
sie dat Natasja niet in de wieg
was gelegd voor een politieke
carrière. „Voor die wereld ben je
gewoon niet sterk genoeg", zei
de echtgenoot. En Natasja knik
te instemmend.
Terwijl hij gerustgesteld op
tournee naar Polen ging, kwam
zij op andere gedachten. Ze ver
telde haar zusters van de partij
coalitie Vrouwen van Rusland,
dat ze toch aan de verkiezingen
mee wilde doen. Ze kreeg de
derde plaats op de lijst. Natasja:
„Hij reageerde bij thuiskomst
woedend, omdat hij verschrik
kelijk bang werd. 'Straks moet ik
je nog voedselpakketjes bren
gen, als je bij die andere politici
in de gevangenis zit', zei hij.
Maar m'n besluit stond vast."
Meneer Goendarev gaat het nog
moeilijk krijgen als echtgenote
Natasja een zetel in de Staats-
doema verwerft bij de verkie
zingen van zondag. Natasja, 49,
gevierd film- en toneelactrice,
winnares van talloze staatsprij
zen met mooie namen, praat
met de snelheid van mitrailleur-
vuur, springt van de hak op de
tak, fiapt ei zo nu en dan maar
wat uit. Dat kan nog voor hilari
teit gaan zorgen in het nieuwe
parlement.
De Russische mannen lachen
toch al in hun vuistje over het
verschijnsel van heuse vrou
wenpartij. Natasja: „Ze zeggen
soms tegen me: wij hebben er
een rommeltje van gemaakt,
jullie zijn terecht niet tevreden,
dus doe het nu zelf maar, wij
zullen wel toekijken. Maar dat is
VERKIEZINGEN
gespeelde ironie. In hun hart
zijn ze blij dat wij ook ons deel
van de problemen van vandaag
op onze schouders nemen."
Geen feministes
Zo'n uitspraak verraadt al dat
de gelederen van Vrouwen van
Rusland niet uit doorgewinterde
feministes van het type man-
nenhaatster bestaan. Intege-
deel, het credo van Natasja en
haar partij is 'harmonie'. In de
politiek, maar vooral ook met
de mannen. „Als we geen reke
ning met de mannen houden,
als we ze als tegenstanders be
handelen, verliezen we alles",
zegt Natasja.
Het kan bijna niet Russischer.
De vrouw, vóór de perestrojka
op een voetstuk geplaatst, maar
in het dagelijkse leven verne
derd en uitgebuit.' Recht op een
baan, natuurlijk. Een eigen
plaats in de maatschappij, ui
teraard. Maar wel snel trouwen
en na de werkdag gezwind naar
winkel en keuken om manlief
en kroost te verzorgen.
Na de perestrojka, nu het socia
lisme officieel is afgeschaft, hui
len de media over het lot van de
vrouw. De werkloosheid slaat
bij haar namelijk het heftigst
toe; steeds vaker komt het voor
Negen jaar geleden drong een 44-jarige landmachtma
joor uit Papendrecht in opdracht van de Staat der Neder
landen het gezin van een toen 29-jarige Roosendaler bin
nen. De majoor, die als militair specialist op geen enkele
loonlijst voorkwam, was belast met het recruteren van lo
yale Nederlanders als agent van Gladio. Een geheime or
ganisatie van mensen die in oorlogstijd bereid waren om
sabotage-acties te verrichten en de regering in balling
schap van informatie te voorzien.
In de Roosendaler, een oud
commando, dacht de majoor
zo'n betrouwbare en vader
landslievende figuur gevonden
te hebben. Daarin vergiste hij
zich niet. De man beschouwde
het als een eer om zich als ge
heim agent in vredestijd voor te
bereiden op een taak achter de
linies van een mogelijk in de
toekomst bezet Nederland, en
zei ja.
Maar de eervolle opdracht ein
digde in een nachtmerrie. De
geheim agent raakte door zijn
werkzaamheden, waar hij met
niemand over mocht praten,
naar eigen zeggen twee jaar ge
leden al totaal verknipt. In juni
werd hij, samen met een ander
ex-Gladio agent, gearresteerd
wegens een poging tot afpersing
van het voedingsconcern Nutri-
cia. De twee hadden gedreigd
babyvoeding te vergiftigen als
het bedrijf geen vijf miljoen gul
den zou betalen.
Hij is thans onder behandeling
van een psychiater.
Majoor Nick
„Het werk voor Gladio was to
taal anders dan mijn tijd bij het
Korps Commandotroepen in
Roosendaal. Daar opereerde je
als groep, na afloop van de oe
feningen zat je met elkaar aan
de bar en werden de
'vijandelijkheden' besproken en
gerelativeerd. Bij Gladio was ik
altijd alleen, ik had geen contact
met andere agenten en kende
zeker in het begin niemand van
de organisatie.
Ik leerde met radioapparatuur
omgaan en kreeg onderricht in
het classificeren en ontrafelen
van maatschappelijke groepe
ringen. Wie waren er wel en niet
te vertrouwen? Wat moest er
gebeuren na uur U, de bezet
ting van ons land, als de chaos
was uitgebroken? Later kreeg ik
meer contact met de majoor,
mijn mentor, die ik negen jaar
lang alleen als Nick heb gekend.
Mijn vrouw wist vaag van het
bestaan van een organisatie. In
een relatie kun je natuurlijk
geen nachten wegblijven zon
der daar een verklaring voor te
geven. Mijn werkgever wist van
niets, ik nam voor het uitvoeren
van de acties vrije dagen op.
In het begin kwamen de berich
ten in morse binnen. Er was een
schema met de tijden waarop
werd uitgezonden. Het ging al
tijd om korte berichten. In de
geest van: Ga naar de omgeving
van Goes, bereid een actie voor
voor vier man. Er werd dan een
begin en eindpunt en een be
gin- en eindtijd opgegeven. Dat
Natasja Goendarev, een redelijk gevierd actrice met politieke aspiraties.
dat vrouwen geen nieuwe baan
krijgen omdat ze zwanger kun
nen raken. Politici, het begon al
bij Gorbatsjov, ontdekken plot
seling de waarde van het gezin,
met de vrouw als drijvende
kracht. Thuis.
Natuurlijk wordt dit ook bij
Vrouwen van Rusland als on
recht ervaren. Maar het recept
ertegen is niet de confrontatie.
Natasja: „Man en vrouw zijn
partners. God is intelligenter
dan wij. Daarom heeft hij man
èn vrouw geschapen. Anders
zou het mannelijk ras, in ter
men van menselijkheid, alleen
maar degraderen. Kijk eens hoe
perfect de vrouwen zich voelen
van mannen die de afgelopen
jaren zijn doorgebroken. Ze
voelen dat ze een schouder
hebben gekr egen om hen te
steunen. Dit soort partnerschap
moet ook in de politiek worden
gecreëerd."
In de verkiezingsarena wekt
zo'n uitspraak achterdocht.
Komsomol
Is dat Vrouwen van Rusland
niet gewoon een voortzetting
van vroegere 'massa-organisa
ties' als de Unie van Sovjet-
Vrouwen, de Vrouwen voor Vre
de, de Vrouwen van de Marine?
Is lijsttrekster Oljevtina Fje-
doelova niet een doorgewinter-
foto GPD
de functionaris uit het centraal
comité van de Komsomol, de
jeugdbeweging van de commu
nistische partij?
Met andere woorden: zal Vrou
wen van Rusland, als straks echt
10 procent van de stemmen
wordt gewonnen, niet gemene
zaak maken met conservatieve
communisten en nationalisten
die het ook al goed doen in de
opiniepeilingen? Zegt zo'n Fje-
doelova niet in interviews dat
„de vrije verkoop van land
rechtstreeks tegen haar hele we
zen indruist"? En dat „de staat
volledige werkgelegenheid moet
garanderen"?
In het fort Bakkershil bij Werkendam kregen de geheim agenten van Gladio hun opleiding.
was alles. Als agent was je in fei
te doofstom, je kon niks terug
zeggen. Dat was ook het ken
merkende van de hele situatie
binnen Gladio. Het was alle
maal eenrichtingverkeer. We
mochten ook niets op papier
zetten. Als je iets vergeten was
of niet wist of je het wel goed
begrepen had, kon je het ner
gens verifiëren of corrigeren."
Er was nog een andere manier
om een contact tot stand te
brengen tussen de agenten van
Gladio: de methode van de
'dooie brievenbussen'. Op bij
voorbeeld een lantaarnpaal in
een straat werd een bepaalde
sticker geplakt. „Dan wist ik dat
er een dooie brievenbus werd
gevuld. Dat kon van alles zijn,
soms een plekje achter een re
genpijp. In zo'n brievenbus lag
dan een oud blikje cola met een
stukje papier erin, of een ver
frommeld pakje sigaretten.
Daar stond voor een leek onbe
grijpelijke tekst op. Maar het
was een gecodeerde bood
schap."
Openbaar
De Gladio-agent heeft in zijn
werkgebied, dat zich uitstrekte
van Zeeland tot de Biesbosch,
volgens eigen zeggen tientallen
opdrachten uitgevoerd. In Bre
da, Zundert, Oosterhout en an
dere Brabantse en Zeeuwse ge
meenten. Hij ontmoette bij
voorkeur zijn contacten in
openbare gebouwen of plaat
sen, zoals het handboek van
Gladio voorschreef. Onder meer
bibliotheken en spoorwegsta-
Voor een vier man sterke Britse
anti-terreureenheid van de SAS
vond hij in de omgeving van de
Zeeuwse plaats Goes een sa
fehouse, een veilig onderkomen.
„Dat kon van alles zijn, een on
bewoonbaar verklaarde woning
of een gat in de grond. Ik was 36
uur lang verantwoordelijk voor
hun veilig verblijf hier. Overdag
sliepen ze, 's nachts trokken ze
erop uit om zogenaamd sabota
geacties te plegen."
De Roosendaler schat het aantal
geheim agenten van Gladio op
enkele tientallen. „Zeker niet
meer. Elk gebied had er eentje,
met een vervanger. Maar er wa
ren wel enkele honderden sla
pende agenten. Artsen, ge
meenteambtenaren, loyale bur
gers, aan wie gevraagd was of ze
in oorlogstijd wat konden bete
kenen. In mijn uitrusting zat
een verzegelde lijst met namen
van die mensen in mijn gebied.
Ik had ook geld, wapens, code
boeken en een methode om
foto gpd
vingerafdrukken te nemen. In
oorlogstijd kon ik daarmee op
gepikte mensen identificeren.
De spullen waren opgeslagen in
tassen op zolder, in een kast,
die met een cijferslot was afge
sloten."
De voormalige Gladio-agent,
die een desolate indruk maakt,
zegt jarenlang onder een on
draaglijke spanning te hebben
geleefd. Te lang. De poging tot
afpersing van Nutricia wil hij
niet bagatelliseren. „Het ver
schil tussen dag en nacht was
verdwenen, alles werd grijs.
Mijn dubbelleven ging mijn
handelen beheersen. Het kwam
tot een breuk met mezelf, alle
gevoelens drukte ik weg. Mees
ter Boone, mijn advocaat zei te
gen mij: Man, je bent helemaal
gek. Op vakantie zag ik nog
overal safehouses en dooie brie
venbussen. Nu nog. Als ik een
verfrommeld pakje sigaretten
zie,.wil ik het openen.
De afpersing van Nutricia was
een signaal. Ik zwaaide met ro
de vlaggen, in een kreet om
hulp. Pas toen ik acht weken in
het huis van bewaring De Schie
in Rotterdam zat, begon ik te
beseffen dat er iets vreselijks
was gebeurd."
WIM STEVENHAGEN
Natuurlijk wordt dat ontkend.
Goendareva bijvoorbeeld zegt,
dat ze zich politiek laat leiden
door wat onder het volk leeft.
Niet alleen omdat ze in haar
films meestal de rol van vrouw
uit dat volk speelt, maar ook
„omdat ik tussen de mensen
sta, weet wat er onder hen leeft,
gewoon m'n boodschappen doe
en dus zelf voel hoe hoog de
prijzen zijn".
Goendareva lijkt bijna te naïef
voor de rol van conservatieve
infiltrante. Als we vragen waar
om ze eigenlijk op de lijst staat,
zegt ze: „Ja, ik was al lid van de
Vrouwen Unie en die is nu om
gezet in een politieke partij. En
acteurs zijn nu eenmaal popu
lair, hebben een zekere invloed
op het volk."
Fjedoelova is wat gehaaider. Die
reageert met „niemand van de
huidige politici is na 1985 gebo
ren", als naar haar partijverle
den wordt gevraagd. En bena
drukt dat Vrouwen van Rusland
ijvert voor een grotere rol van
de vrouw in de politiek. Im
mers, zelfs als alle vrouwelijke
kandidaten van alle partijen een
parlementszetel zouden verove
ren, blijft het 'zwakke geslacht'
nog met krap 9 procent van de
Doemazetels zwaar onderverte
genwoordigd.
Alles wat ik kook
Zonder vrouwen geen democra
tie, is het partijcredo. En het
electoraat telt maar liefst 53
procent vrouwen. Een voorhoe
derol zal Vrouwen van Rusland
echter niet spelen. Gewoonweg
omdat de massa van de Russi
sche vrouwen daar niet aan toe
is. Een waarlijk feministische
partij zou in dit land nog geen
tiende procent van de stemmen
krijgen, bezweert een Russische
vriendin.
Vreemd? De vrouw van vice-
premier en lijsttrekker Sergej
Sjachrai, de 27-jarige Tanja, is
filosofe, afgestudeerd aan de
Moskouse universiteit. Wat eet
je man het liefst, vraagt de jour
naliste van Argoementi i Fakti.
„Hij houdt van alles wat ik
kook", zegt Tanja, Veel meer
dan dat heeft ze niet te vertellen
over haar leven als huisvrouw
van een politicus.
's Avonds komt Sergej thuis en
hoort dat Tanja een interview
heeft gegeven. Tanja belt de
journaliste. „Sergej was hele
maal ontdaan. Ik ben zo be
zorgd over wat ik allemaal heb
verteld. Alles is zo onbelangrijk,
zo leeg. Misschien moet je het
maar niet schrijven."
Postcode/Plaats
Leeftijd
Lijsttrekster Oljevtina Fjedoelova van Vrouwen van Rusland, een door
gewinterde functionaris van de communistische jeugdbeweging
Komsomol. foto reuter grigory dukor 1
