'Antipapisme smeult
nog in Nederland'
'Paus houdt wereld morele standaard voor'
Kerk Samenleving
Vicaris Verhoeven mijdt
'weerspannige parochie'
Hervormde Kapel in de steigers
Neerslagfronten
MAANDAG 6 DECEMBER 1993
Boycot
Moefti Mustafa Serci, de
hoogste islamitische leider
van Bosnië, heeft de mos
lims opgeroepen produkten
uit Frankrijk en Groot-Brit-
tannië te boycotten wegens
de 'politiek van discrimina
tie' van die landen tegen
over Bosnië. Tijdens een
conferentie in de Sudanese
hoofdstad Khartoum riep
de moefti met name vrou
wen op geen Franse parfum
meer te kopen en drong hij
er bij zakenlieden en han-
delaien op aan geen zaken
meer, met de twee landen te
doen. Serci gaf niet aan
waarom juist Frankrijk en
Groot-Brittannië moeten
worden geboycot en onder
streepte dat zijn oproep
nog nader moet worden
uitgewerkt.
Misdaadserie
De Duitse televisiekijker
kan begin volgend jaar voor
hel eerst kijken naar een
misdaadserie die voor een
deel door de rooms-katho-
lieke bisschoppen wordt
gesponsord. In de 13-delige
serie 'Schwarz grijpt in' lost
de priester en voormalig re
chercheur Henning
Schwarz misdaden op in
liet stationskwartier van
Frankfurt. De serie wordt
uitgezonden door het com
merciële station SAT-1. De
bisschoppen betalen den
procent van de 15 miljoen
mark (ongeveer 16,5 mil
joen gulden) die de serie
heeft gekosL Zij hopen zo
bij de Duitsers de sympa
thie te vergroten voor
'priesters die niet alleen op
de televisie, maar ook in
werkelijkheid bereid zijn
mensen te helpen', zei de
gedelegeerde voor de bis
schoppen bij SAT-1, Ulrich
Fischer, bij de presentatie
van de serie. 'Schwarz grijpt
in' wordt gedeeltelijk uitge
zonden in de wekelijkse
zendtijd die SAT-1 aan de
beide grote kerken in Duits
land heeft toegekend.
BUITENLAND KORT
Bosnië
In de twintig maanden du
rende burgeroorlog in Bos-
nië-Hercegovina zijn tot nu
toe ongeveer 200 katholieke
kerken en meer dan 600
moskeeën verwoest. Dat
verklaarde bisschop Ratko
Perci van Mostar afgelopen
zaterdag in de krant 'Ve-
cernji List', Over vernietig
de orthodoxe kerkgebou
wen kon de katholieke
geestelijke geen cijfers ge
ven. De vernietiging van de
religieuze gebouwen van de
tegenstander is in Bosnië
eën vast onderdeel gewor
den van de politiek van 'et
nische zuivering', waaraan
alle partijen zich schuldig
maken. De Serviërs zijn er
mee begonnen om in ver:
overd gebied moskeeën eii
katholieke kerken op te bla
zen. Inmiddels zijn echter'
ook Bosnische Kroaten en
moslims ertoe overgegaan
gebedshuizen van de tegen
stander te verwoesten.
'Breken niet Taiwan'
Bisschop Michael Fu Ties-
han van Peking roept paus
Johannes Paulus II op de
relatie niet Taiwan 'zo snel
mogelijk' te verbreken, zo
dat de Patriottische Kerk
van China zich met het Va-
ticaan kan verzoenen. De
ongeveer vier miljoen leden
van de Patriottische Kerk
'wensen de paus te ontvan
gen'. Maar dan moet hij
eerst het belangrijkste ob
stakel voor een bezoek aan
het land uit de weg ruimen
door de diplomatieke ban
den met Taiwan te verbre
ken, zegt Fu. China brak in
1957 met het Vaticaan, na
dat paus Pius XII twee bis
schoppen die door het
communistische regime
waren benoemd, had geëx-
erd.
Studie naar negatief gedrag ten aanzien van RK Kerk
LEEUWARDEN GPD
„Op de bodem van de Nederlandse ziel smeult een anti
papistisch vuurtje." Tot deze conclusie komt drs. Bert
Wartena op grond van een studie naar negatief gedrag
ten aanzien van de RK Kerk in ons land na de Tweede
Wereldoorlog. Het antipapisme dat vroeger vooral reli
gieuze wortels had, is nu meer van politieke en sociaal-
culturele aard.
derzoek vooral gericht op vier
gebeurtenissen: het bisschop
pelijk mandement van 1954
(waarin rooms-katholieke gelo
vigen het PvdA-lidmaatschap
van harte werd afgeraden), de
overgang van prinses Irene naar
de RK Kerk tien jaar later, de
snerende VPRO-documentaire
'Godsdienst: RK' uit 1979 en het
bezoek van Paus Johannes
Paulus II aan ons land in 1985.
De schrijver constateert een
verschuiving van antipapisti
sche uitingen. Het antipapisme
met een godsdienstige oor
sprong, dat vooral in de zoge
naamde gereformeerde gezind-
'Een smeulend vuur' is de titel
die Wartena heeft meegegeven
aan een bewerking van zijn
doctoraalscriptie. Met de titel
wil de auteur duidelijk maken
'dat de werkelijke omvang van
het verschijnsel antipapisme
moeilijk is waar te nemen, maar
dat bij veel mensen en groepen
antipapisme latent aanwezig is
en bij tijd en wijle manifest
wordt.
Wartena, die ontdekte dat het
'buitengewoon lastig' is om de
kenmerken van het antipapis
me aan te geven, heeft zijn on-
te (in de volksmond 'de zwarte-
kousenkerken') was te vinden,
is nagenoeg verdwenen. Zoals
deze bevindelijk gereformeer
den zelf een randverschijnsel
zijn geworden, zo is ook het an
tipapisme in die kring een rand
verschijnsel geworden.
Anders ligt dat bij de twee an
dere vormen van antipapisme
die hij onderscheidt: het politie
ke en het sociaal-culturele anti
papisme. Het religieus gefun
deerde antipapisme werd vol
gens Wartena afgeremd door de
toenemende onkerkelijkheid,
maar diezelfde onkerkelijkheid
heeft volgens hem die twee an
dere vormen van antipapisme
weer in de hand gewerkt. Toen
duidelijk werd dat het CDA
geen zieltogende partij werd,
kreeg het antipapisme de vorm
en de bedoeling om het CDA te
treffen.
'Een smeulend vuur', uitgave
Kok Kampen, 31,50 gulden
Vicaris E. Verhoeven is giste
ren niet voorgegaan in de San
Salvator parochie in Den
Bosch. Bisschop Ter Schure
had hem dit als tijdelijk be-
stuurder van de weerspannige
progressieve parochie opge
dragen, maar trok kort voor
de dienst zijn opdracht in.
„Omdat de waardigheid
van de katholieke liturgievie
ring op voorhand gegaran
deerd dient te zijn en omdat
het parochiebestuur deze ga
rantie niet wil geven, zal de
door vicaris Verhoeven ver
zorgde eucharistieviering
geen doorgang vinden", zo
Het het bisdom zaterdag aan
de pers, maar niet aan het pa
rochiebestuur welen.
De parochie, die de benoe
ming van de tijdelijk bestuur
der heeft afgewezen omdat
deze zonder enig overleg
heeft plaats gevonden, kon
het bisdom inderdaad niet
garanderen dat elke kerkgan
ger zjch waardig zou gedra
gen. „Wij konden niet instaan
NOORDWiJK» Waar gewoonlijk het gezang
van de gemeenteleden klinkt, raast nu de
motorzaag. De Hervormde Kapel aan de
Hoofdstraat in Noordwijk krijgt een grote op-
de ramen aan de binnenzijde dubbele begla
zing en wordt de preekstoel verlaagd. De sta
biliteit van de toren wordt vergroot door het
s pleisterlaag, krijgen pel worden uitgehakt en gerepareerd. Verder
knapbeurt. De komende maanden worden de aanbrengen van vier nieuwe spanten en de
i het monumentale pand slechte plekken in de buitenmuren van de ka-
wordt de toren voorzien van een carillon.
Met de opknapbeurt, die eind februari moet
zijn afgerond, is een bedrag van 335.000 gul
den gemoeid. foto dick hooewoning
voor de gedragingen van indi
viduele parochianen", zegt
vice-voorzitter G.J. van Rooij
van het parochiebestuur.
Van Rooij en secretaris J.
Claessens zijn vrijdagavond
op het bisdom ontboden en
hebben daar te horen gekre
gen dat 'verregaande maatre
gelen' genomen zullen wor
den om het verzet tegen de
bisschop te breken. Door de
weigering vicaris Verhoeven
als tijdeUjk bestuurder te er
kennen, plaatst de parochie
zich volgens de bisdomlei
ding 'buiten de kerk'.
De parochie denkt daar zelf
heel anders over. „Wij leven
misschien niet altijd naar de
letter van de kerkelijke wet,
maar wel naar de geest van
het Evangelie", aldus Van
Rooij. De parochie accepteert
niet alleen onvoldoende de
leiding van het bisdom, maat
houdt zich tot verdriet van
Ter Schure ook niet aan de
voorgeschreven liturgie en
heeft herhaaldelijk sacramen
ten ongeoorloofd en ongeldig
toegediend.
Kerken spreken
voor het eerst
over geweld in
Zuid-Afrika
De vier Nederduitse gerefor
meerde kerken in Zuid-Afrika
hebben zich het afgelopen
weekeinde voor het eerst geza
menlijk over het geweld in het
land gebogen. Het was tevens
de eerste keer dat de vanouds
raciaal gescheiden kerken een
pohtiek onderwerp bespraken.
De conferentie luisterde naar
een openhartig betoog van ge
neraal J.C. Visser van het uiterst
rechtse Afrikaner Volksfront,
maar ook naar bijvoorbeeld
ANC-voorman Thabo Mbeki. Er
werd op eerfijke en nette wijze
gediscussieerd, hetgeen opmer
kelijk is voor kerken die door
gaans heftig ruziënd door het
leven gaan.
Russel Botman van de NG-
Sendingkerk (vroeger voor
kleurlingen) riep de vier kerken
op gezamenlijk een programma
voor vredesopvoeding en poli
tieke tolerantie op te zetten. De
kerken moeten volgens hem
ondubbelzinnig de kant kiezen
van de slachtoffers van het ge
weld. Ook moeten ze interna
tionaal toezicht op de politie
macht bepleiten.
De conferentie werd niet af
gesloten met een gezamenlijk
standpunt, maar dat deed voor
vele bezoekers niets af aan het
belang van de bijeenkomst: zij
noemden de discussie alleen al
historisch en hadden vertegen
woordigers van de blanke NG-
Kerk krachtiger dan ooit afstand
zien nemen van het poütieke
geweld.
Ernst deelt vrees van moraal-theologen over encycliek niet
Bisschop H. Ernst, de aposto
lisch administrator van het bis
dom Breda, vindt dat bisschop
pen en moraal-theologen met
elkaar moeten spreken over de
op 5 oktober verschenen ency
cliek Veritatis splendor. Daarin
behandelt paus Johannes
Paulus II enkele fundamentele
elementen van de katholieke
moraal. De bisschoppen moe
ten volgens Ernst over het on
derwerp van de encycliek in
contact treden met pastores en
gelovigen.
„Het meest voel ik me aange
sproken als bisschop en vervol
gens als moraal-theoloog. De
bisschoppen als geadresseerden
wordt door de paus de rol toe
gekend om in de wereld de mo
rele standaard te helpen hand
haven. De moraal-theologie is
het terrein waarop vragen rond
ethiek en moraal aan de orde
zijn. Omdat ik in deze proble
matiek goed thuis ben, de mo
raal-theologen goed ken en
weet waar ze mee bezig zijn,
acht ik me goed in staat met
hen in gesprek te gaan. Ik kan
me bovendien hun moeilijkhe
den goed indenken."
De goed van zijn lichte hart
infarct herstelde Ernst is de eni
ge moraal-theoloog onder de
Nederlandse bisschoppen. Hij
voelt zich als zodanig door de
encycliek niet onder verdenking
staan, een vrees die bijvoor
beeld wel leeft bij de Tilburgse
prof. dr. Karl-Wilhelm Merks in
diens reactie op 'Veritatis splen
dor'.
Moeilijk onderwerp
Bisschop Ernst vindt het niet zo
vreemd dat de encycliek aan de
bisschoppen is gericht en niet
zoals gebruikelijk aan bisschop
pen en gelovigen en soms ook,
bijvoorbeeld sociale encyclie
ken, aan mensen buiten de
kerk. „Het moraal-theologisch
onderwijs valt onder de verant
wóórdelijkheid van de bis
schoppen. En verder: de ency-
cHek bevat een moeilijk onder
werp. Je moet er goed in thuis
zijn en dus betreft het een spe
cifiek stuk voor theologen.
De paus bevestigt in 'Veritatis
splendor' ook Humanae Vitae,
de encycliek van paus Paulus VI
over huwelijk en gezin, waarin
onder meer het gebruik van
voorbehoedmiddelen wordt af
gekeurd. Bisschop Ernst pleitte
in 1980 op dè bisschoppensy
node rond huwelijk en gezin
voor een zelfde benadering van
seksualiteit door de kerk als van
sociale vraagstukken, Hij kreeg
toen geen meerderheid voor
zijn standpunt. Sindsdien heeft
hij meerdere keren laten weten,
dat nieuwe pogingen in die
richting onhaalbaar zijn.
Bisschop Ernst constateert
naast veel kritiek ook heel wat
positieve reacties op de ency
cliek. De kritiek richt zich zijns
inziens wel heel eenzijdig op die
delen die slaan op de contra
ceptie (het gebruik van voorbe
hoedmiddelen) en de angst
voor verlies van vrijheid bij mo
raal-theologen.
COLOFON
Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiate bv
DIRECTIE: B.M. Essenberg, J. de Vries, G.P
Arnold (adj), J. Kiel (adj);
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN: R.D Paauw, tel. dag. 9 30-
11 30 uur 071-356215, of per post.
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356.
Kanaalstraat 26a Lisse
Tdefoon 02521-19353, Fax 02521-19610.
2300 AB Leiden
TELEFAX:
Advertenties071-323508
Fam. berichten 071-323508
ADVERTENTIES
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Telefoon 071 -128030 bij vooruitbet.
per jaar
(Automatische incasso)
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvnj is 00- i'.i CO lm
zat. 10.00-12 00 uur.
119,50
321,65
28,75
HET WEER
HANS VAN ES
De zeer krachtige westcirculatie,
zoals die zich de laatste dagen bo
ven het Europees-Atlantisch ge
bied manifesteert, is een logische
ontwikkeling die past bij deze tijd
van het jaar. In december en janu
ari zijn de verschillen in tempera
tuur tussen pool en evenaar groter
dan in elke andere maand van het
jaar. Aan het begin van de winter is
de pool al vrijwel afgekoeld tot het
jaarlijks minimum, maar de wat
zuidelijker streken zijn nog volop in
de overgangsfase van de herfst. Zo
ontstaat er tussen noord en zu id
een 'vernauwing' tussen de isother
men, de lijnen van gelijke tempera
tuur.
Het grootste verval in temperatuur
treffen we ongeveer op de 60e
breedtegraad aan. Hier vinden we
het werkterrein van de straal
stroom, met windsnelheden van
200 tot 400 kilometer per uur in
de hogere luchtlagen. De straal
stroom is een belangrijke stuk ge
reedschap voor de atmosfeer om
de temperatuurverschillen te veref
fenen. In dit proces ontstaan de
grote Atlantische stormdepressies,
waarin de koude en warme lucht
worden vermengd.
Anders dan in de voorbije weken
toen we warme luchtmassa's in het
hoge noorden aantroffen en koude
lucht ver naar het zuiden kon op
rukken. De natuur is dus nu duide
lijk bezig de 'scheve' verhoudingen
recht te trekken en dat uit zich in
een regelmaat van depressies en
ruggen van hogedruk, die van west
naar oost voorbijtrekken. Dit circu
latiepatroon is een effectieve ther
mostaat van de atmosfeer, die de
temperatuur gematigd houdt in
een groot gebied op de oceaan en
bóven Europa.
De huidige westelijke stroming
houdt het nog wel even vol, naar
het lijkt. Zo houden wij deze week
een afwisseling van passerende
neerslagfronten en opklaringsge-
bieden. In de buurt van de fronten
kan het er, zoals afgelopen zater
dag, onstuimig aan toe gaan. Mor
gen regent het tijdelijk; op woens-
adempauze met wat
De volgende IJslanddepressie,
waar we donderdag en vrijdag mee
te maken krijgen, is actiever: veel
wind en regen dus. Het blijft eerst
nog vrij zacht, maar later krijgt het
herfstweer gure bekjes.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Denemarken:
Vandaag droog en af en
toe zon. Morgen veel be
wolking, veel wind en pe
rioden met regen. Middag-
temperatuur ongeveer 5
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Half tot zwaar bewolkt en
plaatselijk regen, vooral in
Schotland en Ierland.
Morgen overal wisselvallig
met regen- of hagelbuien.
Middagtemperatuur mor
gen ongeveer 8 graden,
langs de oostkust enkele
graden lager.
droog. Morgen bewolkt en
regenachtig. Middagtem
peratuur ongeveer 5 gra
den, in de Ardennen enke-
lager.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag perioden rr
Kans op mist. In
Bretagne wat regen,
gen veel bewolking ei
droog. Mor
in het oosten eerst nog wat zon. Middag-
temperatuur ongeveer 5 graden, aan de
kust wat hoger, in de Juara en Vogezen
eerst nog lager.
Portugal en Madeira:
Portugal: In het noordwesten wolkenvel-
Droog. Middagtemperatuur langs de
kusten ongeveer 15 graden, in.de Algar-
ve iets hoger. Madeira: Veel wolkenvel
den en met name vandaag af en toe re
gen. Middagtemperatuur ongeveer, 18
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Flinke perioden met zon en
droog. 1n de Pyreneeën en langs de Golf
van Biscaje vooral vandaag regen. Mid
dagtemperatuur ongeveer 11 graden in
het noorden en rond 15 graden in het
zuidelijke binnenland. Langs de Costa'
119 i
15 graden
de .buurt van Ma-
i flir
laga. Canarische Éi
den. Droog. Maxima aan de 2
den ongeveer 23 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokkaanse westkust: Droog
enkele wolkenvelden. Middagtempera
tuur aan zee rond 19 graden. Tunesië:
vandaag zonnige perioden. Morgen in
het noorden kans op wolkenvelden.
Droog. Middagtemperatuur aan zee on
geveer 20 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag perioden met zon, in de Pyre
neeën en ook elders in het zuiden meer
bewolking en een enkele bui. "Morgen
ook in het noorden meer bewolking en
toenemende neerslagkansen. De
Mistralwind neemt toe. Maxima vandaag
rond 5 graden, aan de Cöte d'Azur plaat
selijk 15 graden, morgen iets warmer.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 18 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Italië: vandaag flinke perioden met zon
en droog, in het noorden meer bewol
king. Morgen wolkenvelden en vooral in
het midden nu en dan regen. Middag
temperatuur in het noorden ongeveer 7
graden, in het midden rond 15, op Sici
lië tot 18 graden. Corsica, Sardinië: Pe
rioden met zon en droog. Morgen 'veel
meer bewolking en van tijd tot tijd re
gen. Middagtemperatuur ongeveer 15
Griekenland en Kreta:
Droog en tamelijk zonnig weer met
maxima tussen 15 en 19 graden. Mor
gen toenemende bewolking maar waar
schijnlijk droog. Iets koeler.
Turkije en Cyprus:
Half tot zwaar bewolkt en op veel plaat
sen regen of onweer. Op de Dardanellen
blijft het waarschijnlijk droog. Middag
temperatuur van 15 graden op de Dar-
Duitsland:
Wolkenvelden, hier en daar ook wa
en vrijwel overal droog. Morgen vee
wolking en van het westen uit nu er
regen. IJ/laxima ongeveer 5 graden.
meeste zon. Vandaag droog, morgen
meer bewolking en kans op wat sneeuw.
Middagtemperatuur op 2000 meter en
kele graden onder het vriespunt.
Oostenrijk:
Meest bewolkt maar in de bergen ook
geregeld zon Eerst droog, later mogelijk
wat sneeuw. Temperatuur op 2000 me
ter ongeveer min 3 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
WEERRAPPORTEN
DINSDAG 7 DECEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 08.33 Zon onder 16.25
Maan op 00.47 Maan onder 12.56
Waterstanden Katwijk
Hoog water 09.04 21.33
Laag water 04.27 16.46
Weerrapporten 05 december 19 u
