"De telefoniste is een platte Leidse'
'Soms beet de kou de oren van je kop'
'Mijn lichaam is
beschikbaar voor
botsproeven'
Een griepje tegen de griep
Emmer-theorie tegen pekel
Het Gesprek van de Dag
Theo Bakker
Condoomcompetitie
Pechvogels
_ZATERDAG 4 DECEMBER 1993
«/Ontslagen vanwege haar Neder
landse accent. Het overkwam
een nieuwslezeres van Holland
se afkomst bij een Australisch
televisiestation. Haar nieuwe
baas was niet zo gecharmeerd
haar uitspraak. Die moest
hem echt Australisch
wizijn. Dat wilden de kijkers het
liefst horen.
Hoe zit dat hier? Worden men-
in de regio Leiden die solli-
leiciteren naar een representatieve
^functie, telefonist bijvoorbeeld,
beoordeeld op hun accent? Wil-
clen werkgevers dat hun werkne
mers cliënten aanspreken in het
ABN, het Algemeen Beschaafd
Nederlands? Dat is na te gaan.
„GemeenteLeiden. Goedemor-
Jgen."
"j® Deze telefoniste heeft een pri-
1 ma uitspraak. Prettige stem. Of
T wij doorverbonden kunnen
worden met Personeelszaken.
„Momentalstublieft."
De 't' op het eind van het woord
klinkt zuiver. Niet als 'tss'. een
uitspraak die typerend is voor
het Leids („Ik hou nietss van
rr! kërsiihtaartss, omdatss er pitts-
siih in zittssiih"). Is zij geselec-
teerd op haar voortreffelijke uit-
spraak van het Nederlands? We
j komen het niet te weten. Bij
Personeelszaken is op het mo
ment dat wij bellen
(vrijdagmorgen) niemand aan-
e wezig die ons daaromtrent in-
lichtingen kan verschaffen.
De volgende dan maar.
„GAKLeiden. Goedemorgen."
Daar hebben wij niets op aan te
e' merken. De stem van de telefo
niste, die een tikkeltje nasaal
klinkt, blijft prettig hangen in de
oorschelp. De vrouw blijkt ook
zeer kundig. Binnen een paar
Een receptioniste in actie. Ze spreekt ABN. Wedden?
tellen heeft ze ons doorverbon
den met Personeelszaken waar
wij de secretaresse aan de lijn
krijgen, Linda Moesman. Die
vertelt ons dat degene die nor
maal gesproken zorg draagt
voor de sollicitatiegesprekken
de hele dag in bespreking is."
Moesman wil ons gelukkig wel
zelf te woord staan. „Hoe het
hier precies gaat, weet ik niet,
maar ik denk dat er wel op ac
centen gelet wordt. Je kunt na
tuurlijk niet de telefoon opne
men als je heel krom praat.
Trouwens, de telefoniste die u
aan de lijn*kreeg is een platte
Leidse."
Die heeft dat dan mooi weten te
verbergen.
Wij richten onze blik buiten de
gemeentegrenzen. Alphen aan
den Rijn. Staat bepaald niet be
kend als een plaats waar men
uiterst zorgvuldig met het Ne
derlands omspringt.
Goedemorgen. Hypotheekvisie
Leiden en Alphen.
Keurig. Algemeen Beschaafd
Nederlands. We kunnen niet
horen waar de telefoniste van
daan komt. „Gelukkig", zegt ze.
„Ik kom oorspronkelijk uit Kat
wijk. Daar hebben ze niet zo'n
Burenruzie
Buurman A wil dat buurman
B zijn struik wegsnoeit boven
de brandgang. B beweert
echter dat hij dat niet hoeft
te doen omdat de brandgang
zijn eigendom is. Buurman A
reageert hier verontwaardigd
op en controleert of de
brandgang inderdaad eigen
dom van B is. Daaruit blijkt
dat de garage van buurman
B voor een deel is gebouwd
op grond van buurman A en
C. Die buren willen dat B zijn
garage tot op de grond af
breekt.
Burenruzie dus. Hele buur
ten kunnen te lijden hebben
van gezinnen die met elkaar
overhoop liggen. De ontwik
kelingen in de kwestie wor
den veelal bij de melkboer en
bakker uitgebreid bijgehou
den. Het Gesprek van de Dag
wil aandacht besteden aan
dit soort conflicten door bei
de partijen in de krant aan
het woord te laten.
Ruzies kunnen worden
aangemeld bij de redactie
van het Gesprek van de Dag,
Postbus 54. 2300 AB Leiden
of telefonisch van 9.00 tot
16.00 uur, 071-356440.
Van Fer Moerland mogen ze
zijn lichaam na zijn dood zo
met veiligheidsgordels vastne
men in het nieuwste model
Mercedes en vervolgens tegen
de zwaarste betonnen wand la
ten opknallen. Het bericht vori
ge week dat de universiteit van
Heidelberg (Duitsland) dode
menselijke lichamen gebruikt
voor botsproeven schokte de
halve wereld. Maar niet Fer
Moerland uit Haarlem. „Ik vind
het heel vreemd dat mensen
zich daar zo druk om maken.
Mijn lichaam mogen ze na mijn
dood gebruiken voor welke
proef dan ook.
Enige tijd geleden waren in het
nieuws beelden te zien van de
ontzielde lichamen van Ameri
kaanse soldaten die in Somalië
over straat werden gesleurd.
Ook daar blijft Fer koud onder.
„Voor de nabestaanden is dat
natuurlijk niet zo'n prettig ge
zicht, maar zelfben ik daar vrij
nuchter in. Naar mijn idee is
een lijk een dood ding dat geen
gevoel meer heeft, geen geest
meer heeft. Als ik dood ben, ben
ik geen Fer Moerland meer,
maar gewoon iets doods."
Fer Moerland doorstaat de stor
men van volksverontwaardi-
ging. Laten de mensen zich lie
ver druk maken over het lot van
proefdieren. „Voor botsproeven
gebruiken ze ook levende var
kens. Dan heb ik liever dat ze
dat met een lijk doen."
Hij lijkt één van de laatste idea
listen die het no-nonsense-tijd-
perk heeft overleefd. Een be
zoek aan het slachthuis maakte
hem vegetariër. In Zijn vrije tijd
zet hij zich onder andere in
voor de dierenambulance en de
dierenbescherming. Aan het ge
bruik van zijn dode lichaam
voor onderzoek stelt hij dan ook
zijn grenzen. „Voor militaristi
sche doelen mogen ze het niet
gebruiken. Ik ben niet voor
niets dienstweigeraar. Maar
kijk, op dit moment onderzoe
ken ze de kogelinslag door te
schieten, op dieren, met name
op varkens. Als dat dan toch
moet gebeurep, neem dan lie
ver mijzelf."
KEES BALS
Tegen de Russen hadden we
kruisraketten, tegen de opdrin
gerige zee legden we dijken aan.
Maar hoe wapenen we ons te
gen de griep, die met de Sint
ons land is binnengekomen?
We legden deze brandende
vraag voor aan de GGD, hopend
op hèt recept tegen deze genie
pige volksvijand. De hoop bleek
ijdel, leerden de woorden van
de Leidse GGD-arts infectie
ziekten, dr. S. Wijnands.
De kans dat je griep krijgt, kun
je volgens haar hooguit verklei
nen. Bijvoorbeeld door vol
doende te rusten en door op re
gelmatige lijden 'gevarieerd te
eten' met veel vitaminen. Je
bouwt dan weerstand op, noe
men medici dat. Gek genoeg
helpen ook griepjes tegen griep:
als je een bepaald soort griep
hebt gehad, weet je dat die
soort voortaan aan je deur voor
bij gaat.
Alleen, er zijn veel verschillende
beestjes die allemaal hun eigen
soort griep kunnen veroorza
ken. Daarbij is de een veel
agressiever dan de ander. Om
het nog erger te maken zijn ze
kleiner dan bacteriën en 'ver
mommen' ze zich om de tien,
twintig jaar. En dan duurt het
altijd even voordat de doktoren
daar weer wat op gevonden
hebben. Ook het Beijing-virus
dat nu rondwaart, is weer zo
anders dan de variant van vorig
jaar, dat mensen die toen de
griep kregen opnieuw geveld
kunnen worden.
De griepprik is dan ook nooit
volmaakt, meldt dr. Wijnands.
De prik beschermt alleen tegen
de ergste griepsoorten, maar
niet tegen de mindere en
nieuwste varianten. Toch krij
gen vooral bejaarden en hart-,
cara-, nier- en suikerpatiënten
het advies om zich te laten
inenten: door ziekte of ouder
dom zijn ze extra vatbaar. En als
ze een griepje krijgen, kan dat
extra vervelend uitpakken.
Eenmaal door griep geveld,
hebben we de keus. Steken we
anderen aan of sparen we ze
juist? Dat laatste kunnen we
doen door een hand voor de
mond te houden bij het hoes
ten. De piepkleine beestjes die
griep veroorzaken, vliegen dan
niet via de speekselspettertjes
door de lucht, maar komen op
de hand terecht. En dat is pas
weer 'gevaarlijk' als een griep-
patiënt iemand die hand geeft
en die persoon zijn vingers af
likt of eet zonder zijn handen te
wassen. Want de griepdieren
komen het lichaam binnen via
het maag-darmkanaal.
Snuiten doe je natuurlijk in je
zakdoek, al moet je wel uitkij
ken wélke zakdoekje gebruikt.
Een ouderwetse snotlap heeft
als nadeel dat de beestjes heer
lijk kunnen broeden in je war
me broek- of rokzak. Zodra de
lap rondslingert, is-ie een bron
van besmetting. Dus grieppa-
tiënt: neem papieren zakdoek
jes en gooi de volgesnoten
exemplaren in de vuilnisbak.
Wie dat zo hoort, durft nooit
meer in een treincoupé van Lei
den naar Groningen te reizen,
laat staan een stukje te car
poolen. Want tja, in die afgeslo
ten ruimten 'gebeurt het'. Klas
lokalen zijn natuurlijk helemaal
uit den boze. Want de jeugd van
tegenwoordig houdt mooi geen
hand meer voor de mond...
De arts weet dat zo net nog niet:
„Als ik meester zou zijn, zou ik
er in ieder geval wat van zeggen
als kinderen niet de normale
hygiëne in acht nemen." En
verder hangt het er maar net
van af of je weerstand hebt op
gebouwd, hoe agressief de
'beestjes' zijn en of iemand par
does in je gezicht hoest.
Kortom, al die dingen die wij als
lezer net in ons hoofd hebben
gestampt.
Natuurlijk kan de grieppatiënt
ook gewoon thuisblijven. „Ik
zou het zeker doen als je je naar
voelt, spierpijn, rillingen en
koorts hebt", zegt de arts. En
dan maar hopen dat je je lieve
huisgenoten niet aansteekt...
PAUL VAN DER KOPIJ
leuk accent." Zijn wij niet met
haar eens, maar goed. De heer
Molog (je zult maar iemand met
zo'n naam boven je hebben!) is
de man die de sollicitatiege
sprekken afneemt bij Hypo
theekvisie. Maar helaas, hij
heeft het te druk om ons te
woord te staan.
We vestigen onze'aandacht op
Katwijk.
„Kruiswerk Rijn en Duin, goede
morgen.
Een telefoniste die smetteloos
praat. Geen zweempje Katwijks
te ontdekken. Bij Karin Bakker
ARCHIEFFOTO HANS VAN WEEL
van Personeelszaken evenmin.
Omdat zij zelf geen sollicitatie
gesprekken voert, is zij niet he
lemaal op de hoogte van de
gang van zaken. Niet helemaal.
„Maar hoewel ik de criteria niet
ken, kan ik me niet zo goed
voorstellen dat er hier op gelet
wordt bij de sollicitatiegesprek
ken. En ik zou het wel erg raar
vinden als iemand werd ontsla
gen vanwege zijn accent."
Volgens ons hoeven de telefo
nistes in de regio zich geen zor
gen te maken.
HERMAN JOUSTRA.
In de Pieterskerk is een wed
strijd 'condooms omdoen' af
geblazen, meldde deze krant
woensdag. Mooi alibi om over
seks te schrijven, maar dat ter
zijde. Het gaat erom tot een
weloverwogen afweging te ko
men. Zodat u vanavond in het
café ook een mening te berde
kunt brengen. Want reken er
op, dat seks meer tongen los
maakt dan de oorlog in Bosnië.
Iedereen doet aan seks.
Borsten, billen, wie heeft er
geen oog voor. We dromen van
seks, denken eraan en praten
erover. Of proberen dat niet te
doen. Sommigen praten er
hooguit besmuikt over. Men
sen zijn dat, die vinden dat je
aan seks geen plezier behoort
te beleven. Dat de 'daad' alleen
op de voortplanting gericht
moet zijn. Daar is niks ver
keerd mee, iedereen heeft
recht op een mening. Als het
maar oprecht blijft. Geen ver
borgen gedachten, of bedoe
lingen.
Seks en verborgen gedachten.
De geilheid die verborgen gaat
achter het burgermansfatsoen.
De tong die recht praat, de
ogen die schuin kijken. Hoe te
gen de borst stuit vaak niet de
hypocrisie rond seks. Nóg her
inner ik me de feestelijke bij
eenkomsten, waarop ouderen
met rode konen spraken over
'die viezerik zus en die viezerik
zo'.
Vanavond zullen er weer ver
jaardagen zijn en zullen weer
opstandige jongeren, voor zo
ver die nog bestaan, zich te
weer stellen tegen de 'heersen
de moraal van de meerder
heid'. Die vindt het 'juist heel
goed', dat burgemeester Goe-
koop samen met de heren Ba
tenburg en Boon voorkomen
heeft dat 'de Pieterskerk ver
laagd werd tot een bordeel'.
Maar onze ruimdenkende
pleitbezorgers van de con
doomcompetitie zullen aan
voeren, dat God alle heimelijke
gedachten kent van iedereen
die de Pieterskerkdiensten be
zoekt en dat die op zichzelf ge
noeg ontheiliging zijn om di
rect met de afbraak van het
godshuis te beginnen. Dat is
waar. Of hij zal erop wijzen,
dat Jezus iedere gulden die
ooit werd uitgegeven aan de
bouw of herbouw van de kerk
liever anders besteed zag. Ook
waar. Maar toch zijn het geen
deugdelijke argumenten om
het doorgaan van de wedstrijd
te verdedigen.
Het gaat erom, dat de redenen
om zo'n wedstrijd te organise
ren vals zijn. Onder de moder-
nigheid van 'moet toch kun
nen' gaat ordinair effect- en
winstbejag schuil. Want is dat
zo? Krijgen jonge homoseksue
len aids. omdat ze niet weten
hoe je een condoom om moet
doen? En doen ze dat door
zo'n wedstrijd straks wel? Niet
dus.
Het Amsterdamse theater- en
organisatiebureau Ffortissimo
wil zijn geld waarmaken, zoekt
aandacht voor de Wereld Aids
Dag en bedenkt een wedstrijd
condooms omdoen'. Zoals
disco's soms moddergevech-
ten organiseren om publiek te
lokken. Die wedstrijd is terecht
afgelast. Niet omdat de Pieter
skerk een te heilige plaats van
handeling zou zijn. Maar om
dat er een geur van hypocrisie
aan kleeft. Het eerste het beste
bordeel zou deze bedenkelijke
competitie ook moeten weige
ren.
Je hebt mensen die niet voor het geluk in de wieg zijn gelegd en
soms de raarste dingen meemaken: pechvogels dus. Het Ge
sprek van Dag bombardeert met een zekere regelmaat een re-
giogenoot tot 'Pechvogel van de week'.
Het Leidsch Dagblad verrast de uitverkorene met een mooie
slagroomtaart van banketbakkerij Van Dam. Vindt u dat uzelf
voor deze eervolle vermelding in aamerking komt, twijfel dan
niet om met ons contact op te nemen. Ook mag u familieleden,
vrienden of buren voor deze prijs nomineren. U kunt bellen tij
dens de werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur op het nummer 071 -
356440. Ook kunt u schrijven: Leidsch Dagblad, t.a.v. Het Ge
sprek van de Dag, Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Met al die pekel op straat glijft
een auto weliswaar niet meer
uit, maar dat zoute zand bijt
verschrikkelijk. Als een wagen
niet tegen roest is behandeld, is
het helemaal oppassen gebla
zen. Je hoort wat dat betreft de
ergste verhalen over aangevre
ten carrosseriën en andere el
lende.
Maar wat doe je ertegen? Na zo
veel dagen krabben wil je als
autobezitter ook weieens uitrus
ten, of je durft je auto amper
nog een sopje te geven, bang als
je bent om voor milieuvervuiler
te worden uitgemaakt.
Op zo'n moment brengt het
Motorhuis uitkomst. In een ad
vertentie meldt het Leidse be
drijf dat de vernieuwde was-
straat klaar staat om de ingepe
kelde autobuiken eens flink af te
spoelen. „En inderdaad, de au
to's staan er tot het hek", zoals
een wasstraatmedewerker te
vreden constateert.
Is het drukker dan anders? „Nee
hoor, net zo druk", antwoordt
de man met de spuit. „Mensen
zijn altijd zuinig op hun spulle
tjes. Van die regen van tegen
woordig krijg je ook al doffe
plekken, gaat je auto verweren."
Een woordvoerder van de ge
meente Leiden stelt de automo-
biliste'n gerust. „We proberen al
jaren zo weinig mogelijk zout in
de pekel te doen, om auto's èn
milieu zo veel mogelijk te spa-
Één deel zout tegen vijf delen
zand, werd het vorig jaar. Om
dat de straten toch iets te glad
bleven, bestaat de pekel dit jaar
uit vier delen zand tegen een
deel zout. Maar als het even
meezit, kan het misschien weer
richting 'een op vijf.
Om het milieu nog meer te spa
ren, presenteert de gemeente
ambtenaar de 'emmer-theorie':
spuit de auto niet eindeloos on
der, maar ga de pekel te lijf met
wat emmertjes water.
PAUL VAN DER KOOU
Gladheid, mist, ijzel en sneeuw. Elk jaar komen ze terug, die gemene paladijnen van Koning Win
ter. En elk jaar zijn er weer mensen die deze barre weersomstandigheden in hun werk moeten trot
seren. Kunnen ze een beetje tegen de kou? En hoe vinden ze het om buiten te werken terwijl ande
ren in een goedverwarmde kantoorruimte of fabriekshal zitten? In deze serie laten we een aantal
van deze kribbebijters aan het woord.
Karei Groenendijk heeft jaren
lang als ijzervlechter in de bouw
gewerkt. Veel kwaad heeft hem
dat niet gedaan. Hij heeft een
stem waar Pavarotti jaloers op
zou zijn en staat als ex-bokser
met zijn 64 jaren nog steeds ga
rant voor een dodelijke, rechtse
hoek. Ook de kou heeft hem
niet klein gekregen. En kou
heeft hij veel, erg veel, geleden.
„Ja", zegt hij, „in de winter was
het slecht op de bouw. En nou
heb ik het over de jaren vijftig.
Je had bepaalde doorwerkpro
jecten en dan kon je nog zoveel
voorzieningen aanbrengen, als
het echt goed vroor, hielp dat
niet. Het vlechtijzer dat buiten
lag, werd niet afgedekt en vroor
vast. Dat moest je dan eerst met
een breekijzer losstoten. En ijs,
dat is sterk hoor! Dan stond je
de hele ochtend met dat ijzer in
je handen. Soms was het zo
koud dat het gewoon aan je
huid bleef plakken, je stond je
uit mekaar te trekken. Het was
nog allemaal nog niet zo gemo
derniseerd als nu. Vreselijk
zwaar werk, een hondebaan. In
de winter tenminste. Ik heb het
meegemaakt dat we voor Sin
terklaas dertien weken in de
vorstverlet gingen. Het vroor zo
hard dat je het echt hoorde kra
ken 's nachts."
„Pas als het zo'n vijf tot zeven
graden vroor, pas als de pegels
echt aan je neus hingen, kreeg
je vorstverlet. Het was dan net
Nova Zembla op de bouw. Als je
even stil bleef staan, liep je kans
een standbeeld te worden. Dan
was je aan het werk op de vier
de of vijfde verdieping van een
bouwwerk, terwijl de vrieswind
de oren van je kop afbeet. Daar
kon je je echt niet op kleden.
Die kou gaat overal doorheen.
Maar bij een sneeuwstormpje of
een hagelbui bleef je gewoon
staan. Daar ging je niet voor
naar binnen. Sommigen kon
den er niet tegen, die waren als
opgewarmde lijken met dat ijzer
in de weer. En die gingen dan
Ex-ijzervlechter Karei Groenendijk: „In de winter was het een hondebaan."
de ziektewet in. Maar je had
eerst een zogenaamde wacht -
week en dan kreeg je pas na die
week iets betaald. Dat kon je je
met een paar kinderen niet vef-
oorloven."
„Ik kon geweldig goed tegen de
kou. Maar er waren wel jongens
die de hele dag liepen te vloe
ken. Die zichzelf om de haver
klap warm moesten slaan. Maar
ja, het werk moest doorgaan. Er
moest op vrijdag beton worden
gestort. En dan ging je 's mid
dags een beetje bijkomen in de
schaftkeet. waar je je flesje melk
naast de kachel had gezet en je
je boterhammetje met tevre
denheid opat. Het was vuil en
zwaar werk, maar je verdiende
altijd iets meer dan een ander.
Dat hield je in die bouwsfeer."
„Als je dan 's avonds thuiskwam
en de warme pot achter je kie
zen had, was je zo vertrokken.
Dan gingen je ogies wel dicht.
Maar het was toch geweldig
werk. Als ik jonger was, zou ik
weer in hetzelfde vak gaan. In
de zomermaanden stond je te
fluiten op de steiger. Voelde je
je zo vrij als een vogeltje. Als ik
jonger was. ging ik weer in het
zelfde vak. Maar je moet een ge
zonde body hebben, geen kreu-
kelaar zijn. Want dan red je het
niet."
„Je had altijd wat. elke dag wel.
Dan weer een snee in je hand,
dan weer iets aan je voet. Nee.
voor zijn handen zal een ijzer
vlechter nooit de schoonheids
prijs krijgen. Ik had verschrikke
lijke kloven van de kou. Maar
we deden ons werk met veel
FOTO LOEK ZUVDERDUtN
pleziér. We zongen zelfs, we
zongen van die echte bouwerij-
liederen. De huizenlxjuwerij,
dat zijn wij. We leven vrij, we le
ven vrij, want wij zijn de hui-
zenhouwerij. En jagerij is er niet
hij, want de huizenhouwers blij
ven wij. Ia, als ik het zo bekijk,
heb ik heel wat huizen mee hel
pen bouwen. In heel wat villa's
liggen de zweetdruppels van
Karei."
CEES VAN HOORE
