pi
'Verenigde kerk bevrijdend idee'
Kerk Samenleving
im™:
zaterdag 4 december 1993
4at
REDACTIE* DICKV
UIT DE KERKBLADEN
Mijter versus muts (1)
Dominee Ruurd van der Weg
van de Gereformeerde Kerk
in Nieuwkoop begint de ru
briek 'Terzijde' in de Rijn
landse Kerkoode met een be
kentenis. Hij gelooft nog
steeds in Sinterldaas. .Daar
om ben ik zeer verontrust
over de dreigende coup-po-
ging van de kerstman die
zich nog dikker maakt dan
hij al is om Sinterklaas van
zijn schimmel te stoten. Veel
etalages en reclamefolders
zijn vlak na de herfstvakantie
(eind oktober!) al helemaal in
kerstsfeer. Zo 'kerstmist' het
wekenlang zeer hevig. AI die
commerciële kerstmistban
ken belemmeren ons niet al
leen het zicht op het échte
feest van Kerst, maar ook op
Sinterklaas."
Met de tendens om steeds
minder aan Sinterklaas te
doen, gooien we wél weer
een stukje 'cultureel erfgoed'
overboord, meent Van der
Weg.
Mijter versus muts (2)
Sinterklaas is niet alleen een
kinderfeest, maar ook een
uitlaatklep voor volwasse
nen, meent Van der Weg.
,,Op pakjesavond mogen al
lerlei - opgekropte? - gevoe
lens zich ontladen. Mensen
verpakken kleine geschen
ken op originele wijze en
maken er een rijm bij. Daarin
wordt de persoon voor wie
het pakje bestemd is fijntjes
met bepaalde tekortkomin
gen of karaktertrekken ge
confronteerd. Juist die sur
prise en die rijmen vormen
het leukste en verrassendste
deel van het feest - daar kan
toch geen kerstman tegen
op?"
De predikant gelooft ook
heilig in datgene waar Sinter
klaas voor staat: een voor
beeld van naastenliefde en
opkomen voor recht, het el
kaar 'zomaar' iets geven, het
relativeren van menselijke
'Streberei' door er één keer
per jaar de draak mee te ste
ken..."
Daarom zullen ze bij Van
der Weg thuis het Sinter
klaasfeest blijven vieren 'en
komt die ééndimensionale
kerstman met z'n rendieren
en arreslee er niet in'.
Excuses
Het besluit van de meerder
heid van de triosynode om
akkoord te gaan met de ont-
werp-kerkorde van de toe
komstige Verenigde Protes
tantse Kerk, deed de her
vormde dominee J.J.
Roodsant van Woubrugge
smartelijk uitroepen dat men
de Hervormde Kerk had weg
gegeven. Daar komt hij deze
week nog even op terug in
Het Kerkblad.Verdriet vers
malt de aandacht. Van u en
van mij. Diep verdriet hele
maal. Van je verdriet wil je
altijd je gevoelsverwanten
deelgenoot maken, om dat
verdriet met hen te kunnen
delen. Gedeelde smart is im
mers halve smart! In het vori
ge kerkblad heb ik daarom
mijn persoonlijke, diepe
smart vanwege het komende
gebeuren met onze kerk
neergeschreven in een per
soonlijke hartekreet vanuit
de diepte. Helaas heb ik hier
bij over het hoofd gezien, dat
sommigen in onze gemeente
deze hartekreet niet hebben
kunnen begrijpen en/of
meevoelen, omdat zij de ker
kelijke ontwikkelingen heel
anders beleven. Ik ben daar
heel nadrukkelijk van bewust
gemaakt. Hen heb ik blijk
baar in onze gemeentekolom
geen recht gedaan in de ui
ting van mijn persoonlijk lij
den vanwege de verwachte
toekomst van onze kerk. De
genen, die ik hierdoor even
tueel gekwetst heb of pijn
heb gedaan, bied ik hierbij
mijn welgemeende excuses
Leidse Afra Wamsteker werkt 'met heel lekker gevoel' bij Nederlandse Hervormde Kerk
Een jaar geleden werd de
Leidse organisatiedeskun
dige benoemd tot secreta
ris algemene zaken. Bij het
opruimen van de oude
kranten had ze bij toeval
de advertentie gezien. Zij
werd de opvolgster van ds.
mr. J. Haeck, die begin
1992 zijn functie neerlegde.
Daarvoor werkte ze onder
meer bij het ministerie van
binnenlandse zaken.
LEIDEN/LEIDSCHENDAM ANP
Haar enige probleem is dat ze te
weinig tijd heeft. Wel heeft ze
het gevoel dat ze na zo'n tien
maanden al wat heeft bereikt,
vooral op het gebied van onder
linge verstandhouding. Zij
noemt het opvallend dat er in
het algemeen zeer gemotiveer
de en getalenteerde mensen bij
de kerk werken.
Terwijl de secretaris-generaal
(dr. K. Blei) zich met bestuurlij
ke zaken in theologische en
kerkordelijke zin bezighoudt,
doet drs. Wamsteker het be-
leidsvoorbereidende en -uitvoe
rende werk, zoals de financie
ringsvraagstukken en het stellen
van prioriteiten. „Ik moet er
voor zorgen dat de dingen ge
beuren en dat de Hervormde
Kerk een gezonde en prettige
organisatie is om in te werken.
En verder moet ik de creativiteit
van de medewerkers proberen
los te krijgen."
In de Hervormde Kerk was tot
voor kort te weinig in organisa
torische termen gedacht. Al
haar voorgangers hadden de
letters ds. (dominee) voor hun
naam. Daardoor was er op or
ganisatorisch gebied sprake van
achterstallig onderhoud. „Bijna
iedereen zat te wachten op ie
mand die de organisatorische
problemen op z'n nek wilde ne-
Afra Wamsteker-Meijer, de eerste vrouw in een topfunctie binnen de
Nederlandse Hervormde Kerk, werkt er met een heel lekker gevoel. „Het is
veel interessanter en spannender dan ik had gedacht. Een baan en een
omgeving waarmee ik me kan identificeren."
Afra Wamsteker-Meijer: „Ik moet
zonde en prettige organisatie is
het beleidsvoorbereidende
werk. Onlangs is besloten dat de
uitvoering van het (bezuini
gingsplan 'Kiezen en delen' be
ter bij de CBS kan worden weg
gehaald. „Er moeten maatrege
len genomen worden die perso
nen betreffen. Dan moet er één
zijn die ze boos kunnen aankij
ken. Dat ben ik."
Eén van de aardige dingen
vindt zij dat het 'Samen op
Weg-gevoel' hand over hand
toeneemt. „We houden er
steeds vaker rekening mee dat
we binnen afzienbare tijd met
gereformeerden en lutheranen
in de verenigde kerk zitten.
Voorsorteren
Dat heeft een magneetwerking.
Een bevrijdend idee", zegt
Wamsteker.
Zij is ook betrokken bij het
voorbereiden van de boven
plaatselijke organisatie van de
Samen op Weg-kerk. Vorige
maand maakte de commissie
structuurvragen bekend dat de
kritiek van de classes en orga
nen van bijstand herbezinning
op belangrijke onderdelen van
het plan noodzakelijk maakt.
De commissie werd verrast
door de omvang van de kritiek.
„We hadden niet verwacht dat
er zoveel reacties zouden ko-
De afwijzing heeft volgens
haar enkele oorzaken. In de
Hervormde Kerk, van waaruit
de meeste reacties kwamen,
kon men vanuit een situatie van
te weinig aandacht voor de or
ganisatie plotseling hierover
meedenken. Dat is heel inten
sief gebeurd. Als reactie werden
soms hele rapporten ingezon
den. Prijzenswaardig, vindt
Wamsteker.
Het grappige was dat het
structuurrapport vanuit een or-
ganisatiekundige invalshoek
was geschreven. Dat riep beel
den op die niet pasten in het re
ferentiekader waarbinnen ge
woonlijk in de Hervormde Kerk
over zulke vragen wordt ge
dacht. Die andere taal werd uit
gelegd als centralistisch omdat
in het rapport woorden als be
heersing en sturing stonden.
Het rapport roept dit wel op,
maar minder dan werd aange
nomen. Eén van de grote lijnen
ervan is dat de dienstverlening
vooral op regionaal niveau
korrtf te liggen. „Dat is het te
gendeel van centralisatie."
De medewerking van het ad
viesbureau KPMG is volgens
Wamsteker bij het opstellen van
de bovenplaatselijke organisatie
'hard nodig'. Zo'n bureau heeft
niet alleen deskundigheid in
huis, maar speelt ook de rol van
de buitenstaander. Het heeft
geen belang bij de uitkomst.
Vaak is zo'n exercitie toch een
belangenstrijd.
Uit de afnemersanalyse, die
vorig jaar in de Hervormde Kerk
is gehouden, bleek dat de ge
meenten bijna en bloc negatief
over de bo\fenplaatselijke orga
nisaties denken. „Dat is op zich
ernstig genoeg, maar voor mij
heeft het ook iets amusants." In
de Leidse kerkeraad waarvan zij
lid is, bestaat 'boven' nog steeds
niet, 'zelfs als mijn eigen hand
tekening onder een brief staat',
zegt ze lachend.
De verhouding tussen de top
en de basis is sinds haar aantre
den nog niet wezenlijk veran
derd. Zij heeft er echter vertrou
wen in dat 'Leidschendam' en
de gemeenten in de toekomst
beter gaan communiceren.
De afnemersanalyse heeft ook
geleerd dat de gemeenten niet
zitten te wachten op alle druk
werk dat ze ongevraagd vanuit
Leidschendam of Driebergen
krijgen. Dat roept irritatie op.
„Iedereen hier in huis is daar
wel van geschrokken." Mede
door het wegvallen van de port
vrijdom voor de kerken per 1 ja
nuari zal de Hervormde Kerk
zich danig beperken in het toe
zenden van drukwerk naar de
gemeenten. „Dat scheelt cent
jes."
Nicolaas, de duivel en de doden
Als heilige was hij in de late middeleeuwen universeel
en onomstreden, maar in Nederland duurt de discussie
over de vraag naar de identiteit van Sinterklaas en zijn
knecht nog steeds voort. Verwonderlijk, noemt Louis
Janssen dat in zijn boek 'Nicolaas, de duivel en de do
den', want deze vraag werd al in 1931 afdoende beant
woord in een monumentale studie van K. Meisen. Nu
het Sinterklaas-feest al enige tijd wordt bedreigd door
het oprukken van de kerstman, wordt het volgens Jans
sen tijd om het betoog van Meisen voor een breder pu
bliek toegankelijk te maken.
Maar het was slechts één van zijn doelstellingen.
Waar het hem eigenlijk om ging was het spoor van de
doden in een christelijke cultuur te volgen en het hou
den van een pleidooi voor een 'herwaarding van het
omstreden begrip continuïteit'. „Zonder enige vorm
van continuïteit zijn zaken als het feest van 6 decem
ber, archaïsche gebruiken rond dood en begrafenis en
bepaalde verhalen over de doden onbegrijpelijk.
Janssen rekent in zijn boek af met vooroordelen en
kwalijke geruchten die door de 'stille slopers van het
Sinterklaasfeest' in de wereld zijn geholpen. Dat de Sint
niet meer zou zijn dan een legende en dat de Rooms-
Katholieke Kerk hem van de heiligenkalender zou heb
ben afgevoerd, om maar wat te noemen. Onzin, toont
Janssen aan. „Sint Nicolaas is en was wel degelijk bis
schop: bovendien werd hij nooit van de kalender ge
schrapt", zo citeert hij met kennelijke instemming het
Genootschap van Bollandisten.
De studie van Janssen is daarom zo boeiend omdat
allerlei aspecten van de Nicolaas-viering zeer gedegen
aan de orde worden gesteld. Er komen antwoorden op
de vraag wat de heilige met de duivel en met de doden
van doen had, maar ook op wat de oorsprong is van be
paalde elementen in de Sinterklaasviering als het wer
pen van pakjes in de schoorsteen, de herkomst van
Zwarte Piet en het paard als vervoermiddel. 'Nicolaas,
de duivel en de doden' is daarmee niet alleen verplichte
kost voor de verstokte liefhebbers van het kinderfeest.
Ook vertegenwoordigers van het grootwinkelbedrijf die
het als hun taak zien de goedheiligman het loodje te la
ten leggen ten gunste van de kerstman, zouden het
boek morgen in hun schoen moeten vinden.
Nicolaas, de duivel en de doden Louis Janssen. - Baarn Ambo,
1993. - 320 p. ISBN 90-263-1275-X. Prijs 59,50 gulden.
Het Jezus-Komplot
Toen de 'lijkwade van Turijn' in 1988 op verzoek van
het Vaticaan door experts werd onderzocht en als veer-
BOEKBESPREKING
tiende eeuws werd gedateerd, leek de discussie over het
vermeende doodskleed van Jezus te zijn gesloten. Voor
Holger Kersten en Elmar R. Gruber vormde dit echter
het begin van een onderzoek naar de werkelijke ge
schiedenis achter deze relikwie. In 'Het Jezus-Komplot'
zeggen zij aan te tonen dat niet de lijkwade is vervalst,
maar de datering. En niet zonder reden.
Door de auteurs wordt gesproken van een 'zorgvuldig
geplande manoeuvre van bedrog door middel van een
wetenschappelijke test'. Tegelijkertijd openbaarden
historische bronnen en 'zelfs de Bijbel' een lang ver
huld geheim. „Jezus had de kruisiging overleefd, en
met hem een stomme getuige van de gebeurtenis, die
door de gunst van het noodlot tot in onze tijd bewaard
is: de raadselachtige doek."
Kersten en Gruber zeggen zich niet te hebben laten lei
den door 'een soort religieuze overtuiging die naast de
inhoud geen historische feiten nodig heeft'. Zij lieten
juist de feiten beslissen. „We zijn ons er heel goed van
bewust dat we met dit boek een gevoelig onderwerp
aansnijden", schrijven ze in hun voorwoord. Maar dat
weerhield hen niet van een onverbloemde presentatie
van 'de waarheid die ertoe kan leiden dat de schat van
de ware leer van Jezus - die in tweeduizend jaar van
vervalsingen door de kerk bedolven is - aan het licht
wordt gebracht'.
Het Jezus-komplot het bedrog rond de lijkwade Holger Ker
sten en Elmar R. Gruber. - Deventer Ankh-Hermes, 1993. - 407
p. ISBN 90-202-5602-5. Prijs49,50 gulden.
Mattheüs, Markus en Lukas
Er was al een bijbels dagboek van de bekende Engelse
prediker J.C. Ryle (1816-1900) over het Evangelie naar
Johannes. Nu verschijnt bij uitgeverij J.J. Groen en
Zoon in Leiden een tweede dagboek in de Nederlandse
taal over de andere drie evangeliën: Mattheüs, Markus
en Lucas.
'Een jaar lezen in Mattheüs, Markus en Lucas' beslaat
een compleet kalenderjaar. Elke bladzijde biedt een
meditatieve tekst waarin hij de evangeliën uitlegt en het
onderlinge verband aantoont tussen de verschillende
gedeeltes die hetzelfde onderwerp behandelen. Het
dagboek is vooral bedoeld voor 'persoonlijke bijbelstu
die'.
Een jaar lezen in Mattheüs, Markus en Lucas bijbels dagboek
J.C. Ryle. Leiden Groen, 1993. - 370 p. ISBN 90-5030-385-4. Prijs
32,50 gulden.
Verschenen bij Kok in Kampen:
'Graankorrels' van Mario de Groot. In dit deel van de
serie Trefwoorden schetst de schrijfster een reeks 'ge
stalten van hoop'. Dat gebeurt in de vorm van verhalen,
gedichten en overwegingingen. Haar woorden be
schouwt ze als 'graankorrels'. „Hopelijk zullen zij ont
kiemen en vrucht dragen." 112 p. ISBN 90-242-8582-8.
Prijs15,50 gulden.
DICK VAN DER PLAS
WÊÊièr
L "i' "AW
t£öU
LhiS),
door Jan Kruis
k kbebbsbs
COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiate bv
DIRECTIE: B M. Essenberg, J de Vnes, G.P.
Arnold (adj), J Kiel (adj),
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN: R D. Paauw, tel. dag. 9.30-
30 uur 071-356215, of per post.
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
REGIOKANTOOR
ABONNEMENTEN
119,50
2875
HET WEER
Regen en opklaringen
Het klimaat, of met andere woor
den, het gemiddelde weer over een
langere periode op een bepaalde
plaats, is niet zoals vaak wordt ge
dacht een constant gegeven. De at
mosfeer is voortdurend in bewe
ging en in ontwikkeling. Allerlei
factoren, zoals de steeds verande
rende positie van de aarde ten op
zichte van de zon, vulkaanuitbar
stingen en ook menselijke factoren
zorgen voor een continue verande
ring in de dunne schil om de aarde,
waarin het weer zich afspeelt.
Op een tijdschaal van honderd
duizenden jaren wisselden ijstijden
en interglaciale tijdperken elkaar
af. Tijdens de laatste ijstijd, die
18.000 jaar geleden eindigde,
heerste in West-Europa een toen
draklimaat. Eigenlijk leven we nu
in een tijdvak tussen een aflopende
en een nieuwe ijstijd. Maar ook in
de nabije geschiedenis schommel
de het klimaat voortdurend. De
fraaie winterlandschappen van de
Hollandse Meesters dateren uit
een periode waarin ons klimaat 1 a
2 graden kouder was dan nu, waar
bij harde winters veel vaker voor
kwamen. Men noemt deze koude
periode tussen 1550 en 1800 wel
de 'Kleine IJstijd'. In de twintigste
eeuw hebben we warmte gekend in
U
I
de jaren '20, '30 en '80 met fraai*
zomers; de strengste winter
eeuw, die van 1963, viel ons ten
deel in een periode tussen 1940
en 1970, waarin het noordelijk
halfrond sterk afkoelde.
Heel recentelijk, tussen 1988 en
1993 was het ongehoord warm;
het beruchte broeikaseffekt zou
zijn schaduw al vooruit werpen.
Nadat de eerste vijf maanden van 52!
1993 alle te warm waren, kwam ei
opeens een kentering. Vanaf juli i De
zien we de koude maanden zich zij
aaneenrijgen met natuurlijk als be
hoogtepunt de wintersurprise in be
november. Het ingewikkelde kli- _e
maatsysteem is een vaak nog wei-i j
nig begrepen fenomeen, vol onver]
wachte wendingen en met veel 8°
ogenschijnlijketegenstrijdighederj W(
Ons toekomstige weer, dat van de He
komende dagen althans, lijkt een
voudiger. Een regelmatige western
cu lat ie zorgt voor een heel gebrui
kelijke opeenvolging van regen
fronten en opklaringsgebieden. N<
een rustiger periode op zondag en
maandag wordt het later opnieuw
winderig en nat. De temperatuur
wijkt niet zo veel af van de normal^
waarde voor begin december. Late t
volgende week is er een neiging
naar kouder weer, maar wel met
een gematigde Atlantische inslag.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Zaterdag in Engeland re
gen, m Ierland, Schotland
en later ook in Wales en
kele opklaringen en vooral
langs de westkusten een
bui. Zondag overwegend
bewolkt en in Schotland
en Ierland af en toe regen,
in Engeland droog en een
enkele opklaring. Middag-
temperatuur ongeveer 8
graden, zaterdag in het
zuidoosten van Engeland
eerst nog temperaturen tot
13 graden.
België en Luxemburg:
Zaterdag bewolkt en vooral
in de middag perioden
met regen. Veel wind. Zon
dag in de Ardennen moge
lijk eerst nog wat regen,
verder af en toe zon en droog. Zaterdag
zacht met maxima rond 10 graden, zon
dag lagere temperaturen.
Portugal en Madeira:
Portugal: Droog en flinke zonnige perio
den. In het noordwesten meer bewolking
en een kleine kans op wat regen. Mid-
dagtemperatuur langs de kusten onge
veer 15 graden, in de Algarve eerst nog
20. Madeira: Wolkenvelden en verder
toenemende regenkansen. Middagtem-
peratuur ongeveer 18 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Perioden met zon en droog,
maar langs de Golf van Biscaje, en zon
dag ook elders.in het noorden wolken
velden en plaatselijk wat regen. Middag-
temperatuur ongeveer 15, langs de Cos
ta's ruim 20 graden, zondag overal iets
lager. Canarische Eilanden: Droog weer
en flink wat zon, aan noordkant van de
eilanden ook wolkenvelden. Maxima aan
de zuidstranden ongeveer 23 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokkaanse westkust: Droog en flinke
perioden met zon. Middagtëmperatuur
aan zee rond 19 graden. Tunesië: Half
tot zwaar bewolkt en enkele regen- of
onweersbuien Middagtemperatuur aan
zee zaterdag ongeveer 17 graden, zon-
Zuid-Frankrijk:
Flinke perioden met zon en droog. Zon
dag van het westen uit wolkenvelden en
plaatselijk wat regen, later aan de Atlan
tische kust weer enkele opklaringen. Za
terdag vrij warm met maxima rond 15
graden, aan de zuidkust en aan de voet
van de Pyreneeën plaatselijk tegen de
20 graden. Zondag flink koeler.
Italië:
lp het noorden droog met geregeld zon,
maar zondag in de Alpen en Dolomieten
meer bewolking en mogelijk wat regen,
de sneeuwgrens daalt daarbij tot onge
veer 1200 meter. In het midden en zui
den bewolkt met van tijd tot tijd buiige
regen. Op Sicilië en Calabrië plaatselijk
veel neerslag. Maximumtemperatuur
rond 17 graden, in de Po-vlakte onge
veer 10 graden.
Duitsland:
Zaterdag in het zuiden droog en zonnige
perioden. In het noorden wolkenvelden,
noordwesten regen. Zondag trekt dit re-
gengebied over de rest van Duitsland
naar het zuidoosten weg. Van het noord
westen uit breiden opklaringen zich uit
over het land en in Sleeswijk Holstem
kan er een bui vallen. Zaterdag maxima
rond 10 graden, in het zuiden plaatse
lijk 13 graden. Zondag middagtempera
tuur rond 5 graden.
Neerslagkans
Mmimumtemp.
Middagtemp.
Wind
ZA ZO MA
10 40 20
zw6 w4 zw4
WEERRAPPORTEN
ZONDAG 5 DECEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 08.29 Zon onder 16.2
Maan op 23.29 Maan onderl2.1
Waterstanden Katwijk
Hoog water 06.59 19.10
Laag water 02.25 15.07
MAANDAG 6 DECEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 08.32 Zon onder 16.2
Maan op 00.00 Maan onder 12.3
Waterstanden Katwijk
Hoog water 07.52 20.18
Laag water 03.15 15.56
Weerrapporten 03 december 19 uur:
w7 10 9 0.1
Bordeaux zwaar be
bewolking en later plaatselijk regen. De
sneeuwgrens daalt daarbij geleidelijk tot
900 meter. Temperatuur op 2000 me
ter zaterdag ongeveer plus 6 graden,
zondag dalend naar omstreeks -5 gra-
SARAJEWO,
WAT DOET HET ONS NOG?
Reportage in Kruispunt
Zondag 22.15 uur Nederland 1^0 RKK
//C WOU DAT HU 'EM VOf
D££D 13 M£T JA-WIST-/K-
HET-MAAR
UKAlS-ZF
JAR/& WAAGOM /CK/J&T-
£)AN (5E&V CAA£AUTJBS
