Val Antilliaanse regering
toont zwakte systeem aan
Kamp waar dood en wanhoop niet rondwaren
Frankrijk verwacht deze
week 'mini-kernramp'
Feiten &Meningen
DINSDAG 30 NOVEMBER 1993
IINSI
HOÉ- KUMHQiJ W6 40Ü i
nevt/wSvÊPvuu-ÊN Aispe^T f r
aims Heuwwi. klier poop yf
dSSffiEfómimri
I AfÊMToe WAT Op'
7 «AnJ? I flPSAliWÊu öj&ooiénI
rH hI I JiUPhitpgmms sr#»#
wl fk Ifll n&Wl Krtfer (MËER^J
,CW fEPEW ZE OOK,
Partij van 500 aanhangers bracht Liberia Peters dolkstoot toe
De val het het Antilliaanse kabinet heeft opnieuw de aan
dacht gevestigd op het broze politieke systeem op de An
tillen waar de kleine partijen op de vijf eilanden een one
venredig grote politieke macht diagen. Dit keer was het
de Democratische Partij van St. Eustatius (die bij de
laatste verkiezingen 500 stemmen vergaarde), die de
dolkstoot toebracht in het hart van het kabinet-Liberia.
Het is lang niet de eerste keer
dat een regering het veld moet
ruimen omdat een kleine poli
tieke groepering haar verder
functioneren belemmert. Gedu
rende de afgelopen twintig jaar
heeft geen enkele regering de
eindstreep gehaald. Ze begon
nen allemaal met een solide
meerderheid die gaandeweg af
brokkelde, totdal tenslotte een
mini-groepering of een enkele
dissident uit eigen gelederen
het lot van het kabinet bezegel
de.
Weining andere regeringen zijn
zo stevig uit de startblokken ge
schoten als het nu demissionair
geworden kabinet. Nadat de re
geringspartijen vanaf 1988 twee
jaar tussentijds hadden gere
geerd ook de toenmalige re
gering was door een enkele coa
litiegenoot ten val gebracht
behaalden zij bij de laatste ver
kiezingen in maart 1990 een
enorme meerderheid. Het kabi
net steunde daardoor op 17 van
de 22 parlementszetels. Maar
vervolgens vielen in de laatste
anderhalf jaar met enige regel
de moet versterken. „Politici die
binnen het huidige slechte sys
teem gedijen, zullen echter niet
kiezen voor een nieuw stelsel,
zelfs als dat de parlementaire
democratie beter dient", zegt
Oscar Castilho van Kousa Ko-
maat steeds coalitiepartners af.
Eerst de Curagaose partij SI,
twee maanden geleden de coa
litiepartner uit Saba, daarna die
van St. Maarten, vervolgens de
Bonaireaanse regeringspartij
UPB en tenslotte de Democrati
sche Partij van St. Eustatius. Bo
vendien kreeg de NVP van Ma
ria Liberia ook nog te maken
met een dissident uit eigen
kring, die de zijde van de oppo
sitie koos.
Fricties tussen de vier kleinere
eilanden (Bonaire, Saba,
St. Maarten en St. Eustatius) en
de regering hebben altijd be
staan. Op die eilanden is er al
tijd geldgebrek waardoor de re
gering in Willemstad constant
moet bijspringen. De regering
beschouwt de kleine eilanden
als een blok aan het been. Saba,
St. Maarten en St. Eustatius
en in mindere mate Bonaire
vinden echter dat zij door de re
gering worden verwaarloosd.
Flet slecht functioneren van het
politieke systeem van de Antil
len wordt al langer onderkend.
De organisatie Kousa Komun
(Gemeenschappelijke Zaak)
ijvert al jaren voor een stelsel
dat de parlementaire democra-
De huidige situatie, zo vervolgt
hij, veroorzaakt politieke insta
biliteit: slechts drie van de elf
partijen in het parlement be
schikken over meer dan één ze
tel: het gevolg is dat er momen
teel tien eenmansfracties be
staan in het 22 leden tellende
parlement. „Ons politieke stel
sel levert ons over aan allerlei
politici die alleen op hun eigen
belang uit zijn. Als ze hun zin
niet krijgen, worden ze onaf
hankelijk parlementslid of rich
ten hun eigen partij op", zegt
Castilho. Volgens hem gaan
trouwens ook „te weinig capa
bele en verantwoordelijke men
sen" in de politiek.
Toch heeft de NVP van Maria
Liberia de langste regeerperiode
van de laatste twintig jaar ge
kend. De partij behaalde bij de
laatste verkiezingen in maart
1990 een recordaantal stem
men, bijna tweemaal zoveel als
de overige Cura^aose partijen
tesamen. Het gebrek aan vol
doende capabele personen
heeft de partij - en daardoor de
regering - inderdaad constant
parten gespeeld. De uit acht
man bestaande regeringsploeg
telt, na het aftreden van Liberia
als premier, vorige week don
derdag, nog maar één man die
in 1990 werd benoemd.
De roep om kundiger onderleg
de personen wordt allengs gro
ter. „Er dient een nieuwe lich
ting politici op te staan", zegt
oud-premier Juancho Evertsz.
Die roep klinkt ook op uit het
volk. De druk op de pro-Antillen
beweging PAR (Pro Antias Re-
structura) om een politieke par
tij te worden, neemt toe. Deze
beweging voerde de boventoon
bij het onverwachte resultaat
van het referendum, dat zo
overweldigend in het behoud
van de Antilliaanse federatie
uitmondde. PAR-leider Miguel
Pourier loopt echter nog niet
erg warm voor een rol in de po
litiek. „Alleen als het werkelijk
noodzakelijk is, zullen wij in de
politiek stappen", zo zegt hij.
Diverse politieke waarnemers
zijn echter van mening dat ook
de PAR uiteindelijk geen oplos
singen kan bieden voor de vele
problemen op sociaal, finan
cieel, economisch en monetair
gebied waar de Antillen voor
staan. Een zakenman die vroe
ger, net als Pourier, in de poli
tiek heeft gediend, staat er scep
tisch tegenover. „Zolang het po
litieke systeem en de bestaande
machtsverdeling niet drastisch
worden gewijzigd, zal geen en
kele Antilliaanse regering het
lang kunnen bolwerken." De
vraag is of er eigenlijk wel een
effectief regeersysteem kan
worden uitgedokterd voor een
land dat op geen enkele wijze
m
U
Sierra Leone lijdt onder burgeroorlog waaraan het part noch deel heeft
Als alles volgens plan verloopt,
vindt er donderdag een 'mini-
kernramp' plaats in het Zuid-
franse plaatsje Cadarache. On
derzoekers van het Institutde
Protection et Sureté Nucléaire
(IPSN) zullen daar op het ter
rein van Frankrijks grootste nu
cleaire onderzoekscentrum be
wust de koelwatertoevoer van
een mini-kernreactor stopzet
ten. Het gevolg: De reactor raakt
oververhit, splijtstofstaven met
uranium barsten open en smel
ten en geven hun radio-actieve
inhoud vrij. Het klassieke sce
nario van een kernramp zoals
die zich in het groot in 1979 vol
trok in de Amerikaanse centrale
Three Mile Island bij Harris-
burg.
Maar wie na het bovenstaande
denkt dat er in Zuid-Frankrijk
sprake is van grote paniek of
massaal protest, heeft het volle
dig mis. Alleen twee burge
meesters van omliggende plaat
sen protesteerden, vergeefs, te
gen het opzienbarende experi
ment. De Franse Groenen heb
ben het afgekeurd omdat het
volgens hen 'weggegooid geld'
is, aangezien kernernergie wat
de Groenen betreft de toekomst
niet heeft.
De Duitse milieubeweging
daarentegen heeft de afgelopen
maanden felle campagnes ge
voerd tegen de proef die niet al
leen nutteloos, maar ook ge
vaarlijk zou zijn. Een deel van
de Duitse milieubeweging heeft
zelfs opgeroepen tot een boycot
van Siemens, een van de bedrij
ven die bij het wetenschappelijk
experiment betrokken is.
Volgens woordvoerster Mireille
Lacharme van het IPSN, dat
voor het welslagen van de mini-
kernramp verantwoordelijk is,
snappen de Duitse milieuacti
visten niet waar het om gaat.
„Van enig gevaar is geen sprake.
Het gaat om een puur weten
schappelijk experiment op zeer
kleine schaal. Van een ontplof
fing zal geen sprake zijn en we
hebben het proces van het be
gin tot het einde onder contro
le", zo verzekert ze.
Het doel van het onderzoek is
na te gaan wat nu precies de ge
volgen zijn van een ernstige
ramp in een drukwaterreactor,
het meest gebruikte reactortype
ter wereld. De echte ramp bij
Harrisburg heeft de wetenschap
weliswaar al heel wat gegevens
opgeleverd, maar die zijn niet
altijd even exact omdat men
pas geruime tijd na de ramp
aan de slag kon. Het belang van
de mini-ramp in Cadarache is
dat de deskundigen van secon
de tot seconde kunnen volgen
wat er precies gebeurt als een
kernreactor oververhit raakt.
Rondom de zorgvuldig in diver
se stalen en betonnen caissons
verpakte mini-reactor (schaal 1
op 5000) is daartoe een enorm
scala aan meetapparatuur aan
gebracht. „Tot nu toe zijn de
theorieën over verspreiding van
radio-activiteit vrijwel geheel
gebaseerd op wiskundige mo- kak
dellen. Via deze proef hopen v\|H<
aan de weet te komen in hoe- ede
verre die modellen exact zijn",es
aldus Lacharme. igd
Het kernrampje is de eerste inissi
een serie van totaal zes kleine Ich
nucleaire rampen die de kern-e
geleerden de komende jaren iran
het onderzoekscentrum willeneei
veroorzaken. Tot 1998 zal er en
jaarlijks een ander rampscenaók
rio worden uitgetest. Experi- anj
menten waar de international D<
wetenschappelijke wereld veelac
geld voor over heeft. Voor het at
totale programma is ruim 330 [uit
miljoen gulden uitgetrokken, lac
Geld dat afkomstig is van de E(
maar ook de Verenigde Staten,
Canada, Frankrijk en Zuid-Ko-j
De hoogte van de kosten hanj
volgens het IPSN nauw s;
.met de draconische veiligheid
eisen die de Franse autoriteitej
aan de experimenten stellen, j
Hoewel er per proef maximaal
tien kilo radio-actieve brandsta
zal worden gebruikt waarvan
hooguit 20 procent zal smelten
willen de autoriteiten geen
Enkele honderden journaliste]
uit diverse landen zijn uitgenoj
"digd om het verloop van de
ramp van nabij te volgen. Zow
in het onderzoekscentrum te j
Cadarache als in het hoofd-
kwartier van de IPSN bij Parijs
zal het experiment via een reel]
televisieschermen rechtstreeks
zijn te volgen.
WIM STEVENHAGEN
Het Gondamakamp bestaat uit
rijen van kleine, vierkante hut-
Kapitein voorziet
lange weg
naar democratie
De rust in het Westafrikaanse Sierra Leone werd drie jaar gele
den wreed verstoord door opstandelingen uit het door burge-
roolog verscheurde buurland Liberia. Die drongen Sierra Leone
binnen en begonnen een offensief tegen de regeringstroepen.
Honderdduizenden inwoners van Sierra Leone sloegen voor de
gevechten op de vlucht. Tienduizenden zijn gedood, gewond,
verkracht of beroofd. De militaire regering, die vorig jaar de cor
rupte president Momoh afzette, heeft de afgelopen maanden zijn
greep op het oostelijk landsdeel weten te versterken. Maar veel
mensen durven nog niet naar huis terug te keren. Bericht uit een
vluchtelingenkamp.
Freetown richard dowdenjes met wanden van takken en
modder en daken van gras. Elke
hut heeft een nummer. Er zijn
ook scholen en kerken van tak
ken, modder en gras, evenals
een aantal grote schuren voor
begrafenissen en trouwerijen.
Het kamp is goed georganiseerd
en schoon. De paadjes tussen
de hutjes worden iedere dag ge
veegd. Alleen aan de rand van
het kamp hangt een zwakke
geur van uitwerpselen. Hier wo
nen ongeveer 40.000 mensen,
vluchtelingen van de burgeroor
log in Sierra Leone.
De eerste uitgeputte groepen
ontheemden strompelden in
april 1991 de naburige stad Bo-
town binnen, maar in juli van
datzelfde jaar vertrokken de
meesten weer naar huis om hun
akkers te bebouwen. Toen de
vijandigheden in juni 1992 weer
oplaaiden, sloegen de r
opnieuw op de vlucht.
Een enorme kolonne ging op
weg naar Botown, maar het le
ger hield de vluchtelingen tegen
en dwong hen om 13 kilometer
vóór de stad kamp op te slaan
op een met struikgewas be
groeid plateau langs de rivier.
Eerst leverde de rivier het drink
water, nu worden er in een door
Duitsland gefinancierd hulp
programma verschillende wa
terputten geboord.
De vluchtelingen organiseerden
zich direct in verschillende
dorpsgemeenschappen en be
gonnen de hellingen naar de ri
vier te bebouwen. Nu liggen er
drie akkers met zoete aardappe
len, cassave en okra. Hoe de
vluchtelingen hun gewassen
zullen beschermen en verdelen
wanneer het tijd is om te oog
sten, is nog niet duidelijk.
Tot dan echter levert een katho
lieke hulporganisatie dagelijkse
rantsoenen van tarwe en bak
olie, terwijl het Rode Kruis me
dische basisvoorzieningen ver
zorgt. De kinderen zijn mager,
maar er is nog niemand aan on
dervoeding gestorven en het
sterftecijfer is vergelijkbaar met
dat in de omliggende dorpen.
Het is een vreemde gewaarwor
ding om in positieve zin over
een vluchtelingenkamp te be
richten, maar Gondama is een
van de beste kampen in Afrika,
hoewel deze 40.000 vluchtelin
gen slechts een druppel zijn op
de gloeiende plaat van de ruim
vijf miljoen door oorlog ont
heemden in Afrika.
Maar hoewel Gondama bijzon
der ordelijk is en de mensen de
hoop om weer naar huis terug
te keren niet hebben opgege
ven, hangt ook hier de onver
mijdelijke sfeer van ledigheid en
De militaire leider van Sier
ra Leone, kapitein Valentine
Strasser, heeft vrijdag een
gedetailleerd tijdschema be
kendgemaakt voor de terug
keer naar een democratisch
bestel. Dit moet eind 1995
leiden tot presidents- en
parlementsverkiezingen.
De jeugdige leider (27), die
vorig jaar april via een
staatsgreep aan de macht
kwam, verklaarde dat in de
cember zal worden begon
nen met het opstellen van
een nieuwe grondwet en de
instelling van een nationale
verkiezingscommissie. In
februari volgend jaar wordt
een Nationale Commissie
voor Democratie opgericht
en een begin gemaakt met
de registratie van kiezers en
de indeling van het land in
kiesdistricten. Deontwerp-
grondwet moet in juni vol
gend jaar klaar zijn.
In mei 1995 zal de bevol
king van dit Westafrikaanse
land zich in een referendum
kunnen uitspreken over de
ontwerp-grondwet. De regi
stratie van politieke partijen
geschiedt een maand later,
gevolgd door presidents- en
parlementsverkiezingen in
respectievelijk november en
december. In januari 1996
moet de nieuwe, democra
tisch gekozen president
worden beëdigd.
mi je we wop van) mi ie
ItllE. PIÉ OVËfTpl HOCBBO W 7£ 1
Be VMLT-I p.'JK.w>N!aiw«&o
j of, ms fa* heroppsmipiel
~7" v\ vaJtU'T IE. AWS te I
BEIfiEf) J
verloren tijd. Jonge mannen zit
ten zonder iets om handen in
hun hutten. De enige rrtanier
om wat geld te verdienen, is
naar het bos lopen en brand
hout verzamelen om te verko
pen.
Peter Massaquoi, die me het
kamp rondleidt, was niet thuis
toen de rébellen zijn boerderij
aanvielen. Hij trof zijn familie
weer op de weg naar Botown.
Hij had alleen zijn werkkleding.
Zijn familie had de oudere
mensen achter moeten laten.
Onderweg pikten ze een oude
blinde man op, die aan de kant
van de wegwas achtergelaten.
Hij woont nog steeds bij hen.
De meeste mensen in het kamp
doen de hele dag niets. In de
verzengende hitte ligt en vrouw
buiten te baren. In haar hut tel
ik 11 mensen, die niet allemaal
tegelijk op de kale vloer kunnen
liggen. Er woont een man met
zijn twee vrouwen en hun ne
gen kinderen, maar in de regi
stratiepapieren staat dat de hut
maar vier mensen herbergt. Dit
betekent dat de elf bewoners
het met bijna eenderde van het
normale rantsoen moeten doen.
De familie moest vluchten toen
hun dorp 's nachts werd aange
vallen.
„Het begon toen er handgrana
ten op ons werden afgevuurd",
legt een van de vrouwen uit.
„We renden in het donker het
bos in met alles wat we in de
haast mee konden pakken. We
waren met z'n vijftienen. On
derweg stierf mijn vader door
gebrek aan water. Ook in ande
re families gingen veel mensen
dood. We stuitten regelmatig op
wegblokkades van militairen,
die onze spullen afpakten en
sommige mensen meenamen
omdat ze rebellen zouden zijn."
De vluchtelingen willen pas
naar huis terugkeren als de re
bellen zijn verslagen. Terwijl ik
vertrek, zegt mijn gids Peter:
„Als we niet delen, zullen we
verzwakken. Zolang we alles
met elkaar delen, blijven we
sterk."
vertaling: margreet heslinga
i de armste landen van Afrika. Deze opname is gemaakt in en sloppenwijk
