'Wie mij lang genoeg volgt,
krijgt een moment met mij'
n
Hormonengeknetter
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1993
Denk wijzer
Leiderdorpse Willy Gijsman is Michael Jackson's superfan
UL VAN DER KOOIJ
enmaal, in Frankfurt, sprak Mi-
chael vanaf een balkon tot haar
groepje, zo'n tien tot veertig tie-
twintigers en dertigers uit Nederland,
ankrijk, Engeland, Oostenrijk, Italië. Hij
)nd nog geen twee meter boven hun hoof-
Maar ik durfde hem niks te vragen,
ng dat hij weer weg-zou gaan. Want je wilt
ang mogelijk van hem genieten" De an-
rs zo praatgrage voorzitter van Nederlands
tuwste Michael Jackson-fanclub herinnert
zich als de dag van gisteren.
[Toch moet Michael onderhand wel weten
|e ze is. Tijdens concerten staat ze steevast
loraan mee te swingen, met een zelfge-
lakte zilveren pet op. Het bezorgde haar de
ernationale bijnaam 'the girl with the sil-
jr cap'. Ze figureerde ermee in ontelbare
ncertfragmenten op TV. Zelfs in haar
papzak onder zijn kamer houdt ze die pet
2[j|En als haar idool weer eens een rondreisje
takt door een stad, staat ze op de beste
k langs de route. Vooral in Duitsland, waar
straten niet eens worden afgezet voor de
ining van de popmuziek', greep ze meer-
len haar kans bij stoplichten. ,,En dan
iat-ie toch te wijzen en te lachen naar me!"
ik heeft hij haar op de video gezien, dat
zeker. Want hij gaf zijn cameraman
logstpersoonlijk opdracht om haèr groepje
ondervragen voor een draaiende camera.
Zelf werd haar gevraagd wat ze voelt als
ichael vanaf het podium naar haar wijst:
j^Ieb je dan het idee dat hij je kent?" „Kèn-
doet hij me niet", antwoordde Willy met
Dllandse nuchterheid. „Maar herkennen
ïl. En dat vind ik heel leuk. Dan gil ik, zwaai
of maak ik een peace-teken. Net als Mi-
.ael. Voor mij is zo'n concert gewoon één
ote energiestoot. Magisch ook hoe zo'n sta-
on op hem reageert."
In de pauze van de concerten ziet ze een
dere Michael. Geen superster, maar een
ort toerist die op een donker podium nog
entjes wil kijken naar de fans en hun span-
eken. ,Even de atmosfeer opsnuiven, we
id dat hij alleen zichtbaar is vanaf de eer-
rij.
En dèèr staat Willy dan, want die kent na
rtig concerten zoveel mensen dat ze ook
nder speciale pasjes als eerste de stadions
binnen rennen, „zo hard als ik kan."
lorlopig blijft een plekje aan zijn voeten het
logst haalbare, beseft ze. „De mensen van
ichaels produktiebureau laten je alleen
lor, als je met een interessant zakenvoorstel
mt. Cadeautjes voor de popster keuren ze
rst, de meeste gooien ze weg. Dat zijn dan
n die hele gewone tekeningen en brieven."
Bodyguards
heeft meer aan de vijf tot zes bodyguards,
samen met lokale sterke jongens Michael
nstant moeten beschermen. Die heren ver-
len de trouwe fans ruim van te voren op
ilk vliegveld de ster zal landen en geven de
deaus van vertrouwelingen 'nog dezelfde
ond' door, wetende dat het goed zit. „Maar
laten niemand zomaar bij Michael komen.
Vt mogen ze ook niet. Is per contract gere
ld."
Neem nu dat historische moment in
ankfurt. De jarige ster liet vanaf het balkon
ir zijn slaapkamer weten dat hij 'dolgraag'
Ide afdalen naar zijn fans. „Er staat helaas
bodyguard voor mijn deur", meldde Mi-
lael wat beteuterd. En dus zei hij van af-
ind dat hij een leuke verjaardag had gehad,
129ste augustus 1992. Sterker nog, het was
|ft eerste keer in zijn leven dat hij zijn ge-
iortedag vierde. Was dat even nieuws!
lEn vervolgens bleek Michael de mensen te
I^jrkennen van de eerste rij. Hij had zelfs bij-
m en voor ze bedacht. Willy noemde hij
it, maar dat mocht de pret niet drukken:
doe je het voor". „Hij herkent je van de
frste rij en je hoort zijn stem, die trouwens
In stuk lager is dan wanneer hij met journa-
idjten praat. Bij de pers moet hij erg oppas-
bij de echte fans weet hij dat ze geen ra-
bijbedoelingen hebben."
De zomer van '92 deelde ze
met Michael Jackson. De
Leiderdorpse Willy Gijsman
(24) is zo'n fan die buiten de
hotels slaapt waar 's werelds
best verkochte artiest
overnacht tijdens zijn
tournees. In een slaapzak, zo
dicht mogelijk bij zijn kamer.
Fototoestel met zoomlens
binnen handbereik, want de
ster neemt altijd de bovenste
etage. En je wilt het niet
missen als hij zwaait, of zijn
armen om hoog steekt, ten
teken dat hij het goed maakt
en de fans rustig kunnen
gaan slapen.
Een goede fan moet keer op keer vertrou
wen wekken. Respectabel zijn. Zich normaal
gedragen als Michael in de buurt is. En dus
niet aan zijn busje gaan hangen als hij net wil
wegrijden en zeker niet gaan schreeuwen: hij
hoort je toch niet door de geluiddichte wan
den.
En als je via zijn bodyguards hoort dat hij
een paar daagjes 'privé' naar Eurodisney
gaat, laat hem daar dan rustig rondbanjeren.
„We gunnen 'm zijn privacy", legt de Leider
dorpse siiperfan uit. „Via, via, hoor je dan dat
Michael je een goede fan vindt. Dat hij geen
last van je heeft. En als-ie dan een keertje zou
zeggen: 'Ga naar huis', nou, dan gaén we
naar huis."
Toch blijft ook het doel van deze fans een
ontmoeting met Michael. Want ooit zei hij:
„Wie mij lang genoeg volgt, krijgt een mo
ment met mij." In Singapore, op 29 augustus
dit jaar, leek dat moment voor Willy dichtbij.
Mede-fan Freiya Wieringa gaf een verjaar
dagscadeau af, een collage van baby- en kin
derfoto's van het groepje trouwe volgelingen.
„Want op zijn vorige verjaardag, in Frankfurt,
zei hij dat hij dat graag wilde hebben."
En ja, hoor; de geefster mocht vanuit de
lobby met hem bellen. Het gesprek duurde
tien minuten en Michael zei dat hij heel erg
blij was met de foto's. Helaas moest hij con
certen èn ontmoetingen afzeggen wegens
migraine en een hersenscan. Maar eens ('one
day') wilde hij graag met het stel op de foto.
Dat jongetje
Hij sloot af met twee boodschappen die
Freiya wereldwijd moest verspreiden. 'Kinde
ren en dieren zijn het belangrijkst in deze
wereld', was de eerste. De tweede luidde: 'Als
je iets kunt doen om een kind te helpen,
moet je dat doen. Want het is de enige ma
nier om je leven zin te geven'.
Een paar dagen tevoren waren de eerste
beschuldingen naar buiten gekomen over
seksueel misbruik. Hun idool kennende, wis
ten fans als Willy dat dat niet kon. „Hij is juist
dè kindervriend", zegt de Leiderdorpse, die
bij het hervormde jeugdwerk net zo opgaat in
kinderen als haar grote voorbeeld. En wie
was dat jongetje, eigenlijk?
Toen de volgelingen begrepen dat het dat
jongetje moest zijn dat bij Michael was en
zijn naam niet wilde roepen vanaf een hotel
dak in Monte Carlo, sloten ze direct hun tele
fonische 'net'. Wie had foto's of video's van
Monte Carlo? Want toen stonden de twee op
het dak van hun hotel te springen en 'de fans
beneden nat te spuiten'.
„Nou, als je net misbruikt bent, ben je stil
en teruggetrokken", meldt Willy. „Dan doe je
niet precies hetzelfde als Michael, loop je
niet met zijn kleren rond en stoot je hem
niet steeds aan."
Gijsman hield aan die telefonische
rondjes een rekening van 800 gulden
over, maar dat maakt haar niet uit. Ze
klaagt ook nooit als hij weer eens op
het laatste moment een concert afzegt
en zij het vliegticket naar Australië of
India al op zak heeft, of zelfs al naar
hem onderweg is. Volgend voorjaar
staat ze gewoon weer voor hem
in Los Angeles, als hij moet terecht
staan. Ze wil graag voor hem ge
tuigen, maar desnoods laat ze
alleen haar zilveren pet zier
Goed te doen
Geen wonder dat Willy, als
TV wordt geïnterviewd, steevast wordt ge
confronteerd met opmerkingen als: „Je hebt
blijkbaar meer geld dan gezond verstand".
Het valt wel mee, vindt ze. Zeker als Mi
chael in Europa concerten geeft, is het goed
te doen. Zo kostte de zomer van '92 haar
naar schatting 7.500 gulden. Rekqn maar na:
drie interrailkaarten, 25 gulden voor eten,
drinken en busreisjes per dag en verder zo'n
30 entreekaarten van 75 gulden. Slapen doet
ze onder Michael's balkon, in jeugdherber
gen, op stations of bij penvriendinnen.
„Michael is mijn vrije tijd", zegt de partti
me laborante. Als ze thuiskomt in haar kleine
kamertje propvol tekeningen, posters, bekers,
kauwgum, shakers, schoenen, telefoonkaar
ten, awards, CD's, LP's, cassettes, video's,
spiegels, affiches, toegangskaarten, place-
mats en rekenmachines met afbeeldingen
van haar idool, zet ze direct muziek van Mi
chael aan. Dan pas kan ze de post beant
woorden en krijgt ze inspiratie voor nieuwe
tekeningen van Michael of beeldmateriaal
voor de 'eigen' fanclub die ze sinds kort
heeft, The Legend Continues geheten.
Ondanks al haar contacten, lukte
het Willy maar niet om in het be
stuur te komen van de Neder
landse Michael Jackson-fan
club, een afsplitsing van de
Jackson-fanclub. En dus be
gon zé een afsplitsing van
de afsplitsing, die nu al 100
aanmeldingen binnen heeft.
De fans kunnen zo kiezen
tussen een club die Michael
vooral via TV en radio volgt
en de club van échte vol
gelingen als Willy.
Als zij de bodygu
ards tussen de concer
ten door iets van haar
of haar fanclub geeft,
houdt ze nauwlettend in
de gaten of het cadeau
wordt meegesjouwd in
de trucks. Vervolgens
laat ze de promotor verzekeren dat het wordt
ingescheept en een plekje krijgt in het land
huis van het grote voorbeeld. Zo ging het ook
bij haar kijkdoos, waarin haar idool in
'Smooth Criminal'-outfit optreedt voor een
uitzinnige massa. Van alle kanten voorzien
van aan- en uitflikkerende spotlights: een
maandje werk.
De foto die ze zelf van de kijkdoos had ge
maakt, kreeg ze al snel terug. Compleet met
haar eerste handtekening van Michael en het
woordje 'love'. Eindelijk had ze iets van haar
grote inspirator.
Meestal is het hemels, maar soms verkeert
ze tijdens concerten even in de hel. Knokkels
in de rug, vuisten in haar gezicht: in Parijs en
Dublin werd ze hard aangepakt door opdrin
gerige achterburen. Ze raakte er twee petten
kwijt. Wèg handelsmerk en wèg projecten,
waar ze drie maanden aan geborduurd en
gepunnikt had, voordat alle lovertjes, kraal
tjes en ogen van Michael op hun plaats za
ten.
Het ergst was de gedachte dat Michael haar
niet meer herkent zonder pet. Dat hij haar
Wily Gijsman met haar handelsmerk, de pet met glimmers en glitters en
de ogen van het idool. Maanden werk zit erin. foto hielco kuipers
korte haren ziet, doet haar weinig. Ze heeft
haar haarziekte net zo geaccepteerd als Mi
chael, sinds kort, de ziekte die de witte plek
ken op zijn donkere huid veroorzaakt. Ze
loopt niet graag te koop met haar uitvallende
haren. Ze begrijpt ook extra goed waarom
Michael zijn ziekte zo lang verborgen hield:
„Hij schaamde zich gewoon", mocht ze in de
5 uur show van RTL4 uitleggen.
Een paar maanden geleden verdedigde ze
de belaagde wereldster in het actualiteiten
programma Nova. Toch is ze er in de tussen
tijd niet geruster op geworden: „Vooral in
Amerika veroordelen de media hem heel erg
en met zo'n jury weet je het maar nooit.
Want ja, het is woord tegen woord. Het
woord van een verlegen, zachtaardige we
reldster, tegen het woord van een 'lief klein
jongetje'."
In mijn directe omgeving kom ik de laatste tijd regelma
tig mannen tegen die, en dat heeft ongetwijfeld met hun
wat middelbare leeftijd te maken, weer eens een keer tot
over hun oren verliefd zijn. Op iemand anders dan hun
partner, als ze getrouwd zijn. Op de partner van iemand
anders, als ze niet getrouwd zijn.
Het opmerkelijke van een aan
tal van die verliefdheden is
dat ze grenzen aan bezetenheid.
Zoals een collega, die 'head over
heels' op een niet meer zo jonge
studente van hem is, het uitdruk
te: „Ik kan haar de hele dag niet
uit mijn hoofd krijgen en als ik
haar ergens op de universiteit in
gesprek zie met studenten van
haar eigen leeftijd, dan slaat on
middellijk de jaloezie toe. Ik ben
dan in staat haar de hele dag na
te lopen om maar in de gaten te
houden wat ze doet."
Een rare situatie eigenlijk. Het
zelfde brein, waarmee al jaren
lang heel zorgvuldig en heel be
heerst wetenschapppelijk ge
dacht wordt, gaat totaal met zijn
eigenaar aan de loop zo gauw het
een glimlach of een enkel of een
lichaamsronding gewaar wordt.
Mensen uit de omgeving van
zo'n bezeten-verliefdë oudere
man zijn geneigd te zeggen dat
hij zijn gezond verstand verloren
heeft en in die uitdrukking zit
werkelijk een behoorlijke kern
van waarheid. Het lijkt er name
lijk niet alleen op alsof er een
emmer vol hormonen over zijn
brein is leeggekjeperd, maar af
gaande op recente inzichten is
dat ook echt zo.
Onderzoekers aan verschillen
de instellingen, zoals de Uni
versiteit van Maryland in de Ver
enigde Staten en het Max Planck
Instituut in München, hebben
aangetoond dat partner- en ge
zinsbanden in belangrijke mate
afhangen van de eb en vloed van
een aantal hersenhormonen. Al
thans bij bepaalde zoogdieren.
Bij prairie-muizen bijvoorbeeld
blijkt het bijvoorbeeld zo te zijn
dat als de produktie van die hor
monen langs natuurlijke weg
wordt verhoogd (dat gebeurt
vooral door seksuele omgang) of
als ze door onderzoekers direct
in de hersenen worden ingespo
ten, er vrijwel meteen paarvor
ming plaatsvindt. Die paarvor
ming is voör het léven, fvant
prairie-muizen (ook de manne
tjes!) blijken uiterst monogame
diertjes.
Deze hormonen, die allebei
wordt aangemaakt in de hypofyse
of pijnappelklier (een soort erwt
onderaan de hersenen), blijken
een hoofdrol te spelen in dit mo
nogame gedrag. Dat zijn oxytoci-
neen vasopressins die bij alle
zoogdieren, inclusief de mens,
voorkomen en hoewel ze che
misch sterk op elkaar lijken, een
heel verschillende rol hebben.
Oxytocine wordt al heel lang ge
bruikt uoor huisartsen en gynae
cologen om bij zwangere vrou
wen samentrekkingen van de
baarmoeder op te roepen en zo
de geboorte te bespoedigen. Het
stimuleert ook de produktie van
moedermelk. Vasopressine, ook
wel het anti-diuretisch (of anti-
plas) hormoon genoemd, werkt
onder andere op de nieren door
dat het er voor zorgt dat de hoe
veelheid water die ze uit het
bloed haalt om er urine van te
maken, verminderd wordt. Het
wordt, of in ieder geval werd,
daarom wel voorgeschreven om
bepaalde vormen van bedplas
sen te verminderen. Vasopressi
ne reguleert ook de bloeddruk
door samentrekking van de
bloedvaten.
Wat de wetenschappers in
Maryland en München nu
kort geleden ontdekt hebben is
dat deze hormonen ook een gro
te invloed op gedrag hebben. Als
bijvoorbeeld vrouwelijke ratten
een injectie met oxytocine krij
gen, blijken ze veel gretiger om te
paren en veel actiever in het ach
terna zitten van mannetjes om
die tot medewerking te bewegen.
Vrouwelijke ratten met jongen
blijken na een injectie met oxyto
cine meer tijd aan de vei zorging
van hun kroost te besteden.
Mannetjesratten krijgen er acuut
een erectie van (van oxytocine
wel te verstaan). Oxytocine zet
dus blijkbaar aan tot seksuele ac
tiviteit, en omgekeerd zet seksue
le activiteit aan tot de produktie
van oxytocine.
Ook bij mensen blijkt seksuele
activiteit de produktie van dit
hormoon te verhogen. Bloed
proeven bij masturberende man
nen tonen aan dat hun oxytoci
ne- (en vasopressine-) niveau tij
dens die bezigheid duidelijk om
hoog gaat. Verondersteld wordt
dat het hormoon een belangrijke
rol speelt bij het ontstaan van
lustgevoelens. Ook bij masturbe
rende vrouwen stijgt het oxytoci
ne niveau, soms zelfs zo sterk dat
hun borsten melk gaan produce
ren. Tijdens het baren en zogen
is bij vrouwen het oxytocine ni
veau eveneens sterk verhoogd.
Het feit dat de drie oxytocine
verhogende activiteiten, baren,
zogen en seks, allemaal te maken
hebben met het vormen van so
ciale banden, is voor sommige
onderzoekers aanleiding geweest
te veronderstellen dat het behal
ve lustgevoelens ook een rol
speelt bij het ontstaan van ge
voelens van emotionele intimi
teit. Ze spreken daarom ook wel
van het ociale bindings of heelt-
tings hormoon.
Bij de prairiemuis helpt het hor
moon in ieder geval aantoonbaar
bij het van het een op het andere
moment aangaan van hechte re
laties. Voor deze diersoort geldt
dat mannetjes en vrouwtjes zo
lang ze geen vaste partner heb
ben, met alle andere dieren van
hun groep sociaal omgaan. Maar
zo gauw een stel seks met elkaar
heeft gehad ook al is het maar
één keer vormt zich een sterke
band. Vermoedelijk als gevolg
van de seksuele daad zelf, waar
door de aanmaak van oxytocine
en vasopressine wordt gestimu
leerd. Opvallend is dat bij deze
dieren een stel dat seks met el
kaar heeft gehad, minder vrien
delijk en minder frequent met
andere soortgenoten omgaat dan
tevoren. Vooral de mannetjes
worden vijandig jegens buiten
staanders. Ze bewaken hun
vrouwtjes constant als jaloerse
echtgenoten. De geliefden zijn,
zo gezegd, niet meer bij elkaar
weg te slaan en vaak zitten ze,
letterlijk, tegen elkaar aan.
Dat het inderdaad oxytocine is
dat bij deze relatie-vorming een
sleutelrol speelt, blijkt uit het feit
dat als een vrouwtjes-muis kort
voor of tijdens seks met een
mannetje een injectie krijgt met
een stof die de werking van oxy
tocine onderdrukt, er zich geen
vaste relatie tussen beiden ont
wikkelt. De relationele werking
van oxytocine blijkt ook uit het
volgende. Als een vrouwtje in eqn
kooi wordt gezet met een man
netje waar ze nog nooit wat mee
gehad heeft en ze krijgt een shot
oxytocine toegediend, dan gaat
ze toch op hem 'vallen'. Zelfs als
het haar nog lange tijd onmoge
lijk wordt gemaakt om seks met
hem te hebben.
Wat oxytocine bij vrouwtjes doet,
lijkt vasopressine bij mannetjes
te doen. Als mannetjes vlak voor
of tijdens de paring een stof krij
gen ingespoten die de werking
van vasopressine onderdrukt,
dan beginnen ze ondanks het
seksuele contact toch niet aan 1
een vaste relatie. Ze vertonen
dan ook absoluut niet het agres
sieve, jaloerse gedrag, dat man
netjes normaal na de geslachts
daad en paarvorming vertonen.
Als we nou eens even de wat
gewaagde veronderstelling
maken dat wat voor muizen-
mannetjes geldt, ook geldt voor
mensen-mannetjes (en -vrouw
tjes), dan hebben deze onder
zoeksresultaten ons in ieder ge
val vier dingen te melden. Het
eerste is dat seks buiten het ei
gen huwelijk, wat voor mooie
verhalen we er ook over ophan
gen, hormonaal gesproken altijd
linke soep is, en daarmee na
tuurlijk ook relationeel. Het
tweede is dat een bewering als
'het feit dat ik een keer met die of
die naar bed ben geweest, heeft
niks met onze relatie te maken'
hormonaal onhoudbaar is. Het
derde is dat een zekere mate van
jaloezie voor een hechte relatie
hormonaal normaal is. En het
vierde, tenslotte, is dat om een
relatie hecht te houden het helpt
om de hormonen regelmatig te
laten knetteren. Het onderhou
den van de gemeenschap onder
houdt de gemeenschap, als u be
grijpt wat ik bedoel.
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en
gezondheidspsychologie
