'Wij zijn toch
zeker geen
criminelen...?!'
bron van Spa droogt op
Oude
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1993
Jongeren die in een dronken bui een delict plegen, worden in
Ministerie al vijfjaar een cursus verzorgen.
steeds meer plaatsen voor de keus gesteld: boete betalen of een
cursus volgen. Deze aanpak is begonnen in Assen, waar het
consultatiebureau voor alcohol en drugs (CAD) en het Openbaar
<IAURICE WILBRINK»
Vat lacherig en zonder schroom komen de
lerhalen eruit. Zeven jongens, zeven dron-
jenschappen, zeven delicten.
De eerste twee probeerden een fiets te
likken en werden - stom, vinden ze zelf -
ër plekke door de politie betrapt. Eentje
Ooeg een ruit in en griste een paar laarzen
nee. .Waarom? Ik vond ze mooi." Een an-
er deed hetzelfde, met als buit aanstekers.
Nummer vijf begon op het hoogtepunt
an z'n dronkenschap auto's, containers,
oniferen en regenpijpen te vernielen. En
|e laatste twee namen bij het verlaten van
eklen café een aantal terrasstoelen mee.
Geintje.
Gespreksleider Robert Peletier, iemand
"Hie de taal van deze jongens spreekt, heeft
wen eerder de middag geopend. ,,Kijk, ik
lit hier niet om jullie uit te schelden. Ik ga
iet vertellen wat goed of fout is. Dat moe-
'Mhn jullie allemaal zelf weten. Als je wat van
Frieze cursus wilt opsteken, prima. Zo niet,
Mjok goed."
Peletier, medewerker van het Drentse
tonsultatiebureau voor alcohol en drugs
CAD), kent zijn pappenheimers. Gemorali-
leer werkt in dit gezelschap altijd averechts,
pus straal je, zeker in het begin, een quasi-
jnverschilligheid uit. „Dertig bier op een
Ivond? Tja, ik ga niet roepen dat dat veel
r"
De groep jongelui zal anderhalve dag
feng deelnemen aan een cursus die speciaal
f ontwikkeld voor jeugdigen met een alco-
jolprobleem. De zeven hebben na hun de-
ict eventuele schade vergoed en kregen
(ervolgens van Justitie de keus: de boete
ietalen of de cursus volgen. Belangrijkste
loei van de cursus is de jongeren verder uit
jianden van Justitie te houden. Men pro-
leert hen het besef bij te brengen dat er een
(elatie ligt tussen hun wangedcag en de veel
e hoge alcoholconsumptie.
Dat verband zien zij vaak helemaal niet
jo scherp. Men heeft zo zijn eigen opvattin
ten. „Van vijf of tien glazen merk ik nog he-
ëmaal niks." Later blijkt dat ze niet zelden
flertig a veertig glazen alcohol op een avond
Ichterover slaan. Dat ze daarmee een pro
millage bereiken dat voor een ongeoefende
Irinker dodelijk is, wuiven ze weg. „We
:n junnen wel wat hebben." En: „Dat drink ik
liet binnen een uurtje op...."
p Aan de tafel zitten volstrekt doorsnee jon-
i. ens. In een leeftijd van 17 tot 21 jaar. Scho-
eren, werklozen, en werkenden. Sornmi-
en met een problematische jeugd, ande
en uit een stabiel gezin met aandacht en
varmte voor de kinderen. .De een moest de
olgende dag zijn excuses maken bij dege-
t ie die hij schade had berokkend. De ander
leeft de afhandeling van de schade via een
'erzekeringsmaatschappij geregeld. „Op
lezoek in die winkel? Waarom zou ik?"
De cursus loo{5t nu in Drente vijf jaar. Uit
en onderzoek van de Rijksuniversiteit Gro-
lingen is gebleken dat jongeren minder
nel voor een tweede maal met Justitie in
anraking komen als ze de cursus met
'eletier hebben doorlopen. Elf procent gaat
jpnieuw in de fout, tegen 27 procent van de
tongeren die de cursus niet hebben be
kocht.
Waarschuwing
pezoekers van de cursus zijn ruwweg te on
derscheiden in de weekenddrinkers en de
nagel ijkse drinkers. Allemaal kost het ze
goed te zijn geweest voor topprestaties: der
tig a veertig consumpties worden genoemd,
maar helemaal precies weten ze het niet.
Robert Peletier voorspelde de week er
voor al dat sommigen er via het ingevulde
weekstaatje achter zouden komen dat ze
een groot deel van hun leven onder invloed
staan. Je lichaam doet er immers zeker
veertig uur over om dertig glazen alcohol af
te breken. Een jongen, die het bewuste feest
had bezocht, bleek de avond erna auto te
hebben gereden. „Dikke kans dat jij nog-
fout zat, als je toen had moeten blazen."
Peletier vraagt zich nog eens hardop af
wat een alcoholist is. Iemand die iedere dag
stomdronken wordt? Of iemand die bijna
nooit echt nuchter is? Om dat te bespreken,
heeft hij Jan uitgenodigd, een alcoholist die
niet meer drinkt. Jan (43) vertelt dat hij
twintig jaar lang zwaar dronk: „Als ik één
glas nam, was het vat te klein." Sinds negen
jaar staat hij droog, maar hij weet: nog altijd
loert het gevaar van de drank. Vandaar een
alcoholist die niet meer drinkt'. Jan raakte
door de drank in de problemen. Ooit begon
het met het pikken van een pak melk, maar
het eindigde met een gewapende roofover
val op een benzinepomp.
Jan: „Ik vind deze cursus heel goed. maar
het is voor mij altijd weer moeilijk. Het is
voor mij een confrontatie, want jullie doen
dezelfde dingen als ik ooit deed. Jullie zitten
op dezelfde lijn. Met één verschil: ik ben
pas gestopt met drank toen ik de grens was
gepasseerd. Jullie kunnen nog op tijd stop
pen."
Hij houdt de jongens voor dat er voor hen
een keuze is. Dat ze de verantwoordelijk
heid hebben om de goede beslissing te ne
men. Jan begrijpt best dat voor sommigen
de jeugdjaren helemaal niet leuk waren. Je
zal opk maar in een internaat worden ge
stopt, omdat je ouders je niet meer willen of
kunnen opvoeden.
Maar toch mag je je er niet achter ver
schuilen, vindt hij. „Er is iedere week, mis
schien wel iedere dag, een aanleiding om
het op een zuipen te zetten. Voetbal op tv,
je vriendin is ziek, een collega wordt ontsla
gen, jij krijgt opslag. Maar als ik zie wat jul
lie in een week drinken, dan is dat gevaar
lijk. Blijkbaar heb je een roes nodig. En het
eerste contact met Justitie is er al geweest.
Dus alle kans dat het Weer gebeurt. /Vis ik
jullie was, zou ik maar eens heel goed na
denken. En weet één ding: alleen met het
volgen van deze cursus ben je er nog niet."
De cursisten, die aan de lippen van 'de
spreker hebben gehangen, reageren ver
deeld op het dramatische verhaal van Jan.
Ze kunnen hem wel volgen. Maar de mees
ten hebben er nog altijd grote moeite mee
om in te zien dat hun eigen gedrag zou
kunnen leiden tot een crimineel leven, tot
celstraffen eventueel. Iemand schampert:
„Het ligt aan jezelf. Je kan ook nuchter iels
doen waarvoor je de bak indraait."
Peletier knikt, terwijl hij een hlad alcohol
vrij bier op tafel zet. Als waardering voor
hun komst een potje namaakbier voor de
mannen. In de groep is de animo echter
niet erg groot. Een paar weigeren, want
„da's geen bier." Twee jongens hebben het
nog nooit geprobeerd, en zijn ook nu niet
nieuwsgierig. Een deelnemer neemt het
kloeke besluit het eens te proeven. Helaas,
het smaakt niet naar echt bier.
Doel is de jeugd bewust te maken van de relatie tussen hun
drankgebruik en wangedrag. En dat valt niet mee.
ergens een ruit sneuvelt. Hele gezinnen
hebben daar last van."
Ook de moeder van de agent wordt erbij
gehaald: „Die durft op zaterdagavond niet
meer door de binnenstad te lopen, omdat
ze bang is voor al die dronken jongeren."
En wat minder persoonlijk: „Heb je er wel
eens over nagedacht dat jij als burger uit
eindelijk ook weer opdraait voor de kosten
wanneer je gemeente-eigendommen ver
nielt?"
Als de politieman is vertrokken, blijkt dat
een van de jongens zich hevig heeft ge
stoord aan zijn verhaal. „Waar gaan jullie
nou eigenlijk van uit? Dat we criminelen
worden, of gaat het nou om drankmis
bruik", bitst hij. Peletier: „Die dingen zijn
gekoppeld." De jongen: „Ja, maar die din
gen doen we alleen maar omdat we dron
ken waren." Peletier: „Nou dan, daar kun je
toch je conclusies uit trekken. Wie zou hier
aan tafel zitten als hij die avond niet gezo-
pen had?"
Meer jongens blijken zich te irriteren aan
het woord crimineel Ze vinden het wel een
erg zware term. Dat etiket is toch niet op
hén van toepassing?!
Tijdens de middagpauze trekken een
paar jongens een kroketje uit de muur. Ze
beweren een tikje stoer dat de cursus geen
indruk op hen maakt. „Kijk, zo'n cursus
doorlopen is handiger dan een boete beta
len." Eentje vindt dat boetes je harder tref
fen. De eerste cursusmiddag heeft hen de
afgelopen week ook niet echt beziggehou
den.
Toch wijst het Groningse onderzoek uit
dat hun kennis over de behandelde onder
werpen door de cursus flink toeneemt, en
ook na een jaar nog vrij goed is blijven han
gen. Eén jongen weet in ieder geval heel ze
ker: „Ik steel geen fiets meer." Hij zegt ook
teveel ellende met drank om zich heen te
hebben gezien.
Alcoholist
Bij de optelling van het alcoholgebruik
blijkt dat de cursisten zich in de afgelopen
weken niet onbetuigd hebben gelaten. Het
al aangekondigde feest bleek inderdaad
taal legt hij uit hoe schadelijk alcohol is en
hoe langzaam de afbraak van alcohol gaat.
Over de black out: „Dat is een acute kort-
sluiting in je hoofd. Zoiets is echt heel seri
eus. Je hersenen zijn dan flink vergiftigd en
schakelen zichzelf voor een deel uit. Ik vind
dat je dan een alcoholprobleem hebt. Het is
een harde waarschuwing: jongen, kijk uit."
Aan het eind van de middag krijgen de
jongens een papier uitgereikt waarop ze
een week lang moeten bijhouden wat hun
dagelijkse alcoholconsumptie is geweest.
Enkele cursisten kondigen vast aan dat ze
diezelfde dag nog een groot feest hebben,
dus dat tikt meteen lekker aan.
Criminelen
Vandalisme. Bij veel jongeren die zich er schuldig aan maken speelt alcoholgebruik een grote rol.
„Maar je kan ook nuchter iets doen waarvoor je de bak indraait." foto apchief
moeite te stoppen met alcohol. Ze kennen
hun grenzen niet. Zonder uitzondering
.hebben ze ervaring met het verschijnsel
black out: zoveel gedronken, dat je de vol
gende dag een deel van de gebeurtenissen
volledig kwijt bent. „In de auto naar de dis
co had ik al een halye fles rum op. En in de
disco ben ik whisky en wodka gaan drinken.
Mijn herinnering stopt bij een gesprek dat
ik voerde met een meisje. Ik weet niet meer
hoe ik ben vertrokken, hoe ik ben thuisge
komen."
Baucke Jongebreur, huisarts, is vaste
gastspreker bij de cursus. In droge, feitelijke
Een week later zijn er voor de tweede sessie
van de zeven jongens nog zes komen opda
gen. De afwezige riskeert nu dat hij zijn vol
ledige straf moet ondergaan, omdat hij ver
zuimt. Peletier heeft hen dat tijdens de eer
ste bijeenkomst glashelder uitgelegd. Als
nummer zeven tussen de middag toch nog
verschijnt, hoort hij zwijgend aan dat
Peletier zijn absentie zal doorgeven. „Maar
blijf nu maar hier en neem een kop koffie,
want misschien steekje vanmiddag nog wat
op."
De rest van de groep heeft in de och
tenduren geluisterd naar het verhaal van
een politieman uit de regio. Agent Henk
Kuipers draait vriendelijk doch beslist de
duimschroeven een beetje aan. Hij toont
een 'tarievenlijstje': het arsenaal aan straf
fen dat kan worden opgelegd. „Jullie moe
ten uitkijken voor een strafblad. Dat heb je
zo, want jullie zijn al een keer door de poli
tie gepakt. En elke keer dat we je opnieuw
grijpén, worden wij vervelender voor jullie."
Kuipers waarschuwt: „Als je in een groep
loopt, en iemand begint een bushokje te
slopen, dan pakken we jou ook op als je er
bij staat te kijken. Je kunt zelfs veroordeeld
worden als vervolgens niemand schuld be
kent. Dus: loop weg, anders riskeer je een
strafblad. Dan speelt de agent wat meer op
de emoties. „Als jullie zaterdagnacht om
twee uur door de winkelstraat lopen, dan
blijven winkeliers op om erbij te zijn als er
Eens werd Spa - in de Belgische
Ardennen - 'het café van
Europa'genoemd. Nu moet het
)r knokken om zijn voortbestaan.
x Spa heeft de economische
aansluiting met 'de nieuwe tijd'
gemist, terwijl de oude bron
van inkomsten in steeds rapper
tempo opdroogt. Door
bezuinigingen in de
lr gezondheidssector zal het
aan talziekenfondspatiën ten
dat op medisch advies een kuur
doet, vanaf 1 januari sterk
slinken.
Problemen in een beroemd
oord.
ALY KNOL
Van de beroemd-beruchte bridge
tafels in Hotel Cardinal recht te
genover het barokke badhuis in
Spa, zijn er in het vallende licht van een herf
stige zaterdagnamiddag maar twee bezet.
Het casino uit 1763 is het oudste van de we
reld en leerde eens de croupiers van Monte
Carlo het vak, maar nu spelen de schaarse
gasten er spanningsloos op safe. Geen roeke
loze inzetten op één nummer, maar een ver
veeld heen en weer geschuif van fiches van
het ene kruispunt naar het andere.
In de morsige piano-bar Nulle part ailleurs
speelt Emanuel St. Laurent grijsgeworden
chansons. Niet eens van hem zelf, want wie
weet nog dat de gouden plaat die aan de
muur hangt van hem is, uit de tijd dat hij
twintig jaar geleden grote triomfen vierde in
Wallonië en wijde omstreken?
Het weinige publiek dat uit 'oudere-jonge-
ren' bestaat, nipt bescheiden van glazen wijn
en neuriet Le déserteur mee of Enfants de
tous pays en Paris s'éveille.
Ook in de thermen, de baden, van Spa
heerst slechts eén bescheiden, lome be
drijvigheid. Illustere personen zijn hier op
bezoek geweest. De Franse schrijver Alexan
dre Dumas bijvoorbeeld in 1857, de grote
wijsgeer Descartes in 1645, de Russische
tsaar Peter de Grote in 1717, de Zweedse ko
ning Gustaaf III in 1780, componist Meyer
beer in 1859 en de Nederlandse koning Wil
lem III in 1882. Natuurlijk kwam ook de hele
en halve Belgische adel over de vloer en zelfs
de beroemdste rokkenjager aller tijden, Casa
nova, deed nieuwe energie op met de won
dere wateren van Spa.
Nu komt er nog slechts een handjevol een
voudige, titelloze kuurgasten - 'kuristen'
zoals ze in België worden genoemd - naar
Spa. Verlegen giechelend dompelen ze onder
in één van de fraai gewelfde rood- en geelko
peren badkuipen vol bruisend koolzuurhou
dend water, goed voor honderden flesjes Spa
Rood. Na een kwartiertje knort een keuken
wekker hen wakker uit de warme, slaperig
makende weldaad. Het is tijd voor de natte
massage.
Een in een lang, rubberen slagersschort ge
stoken masseuse wrijft en kneedt, terwijl uit
zes, zeven douchekoppen aan een lange be
weegbare stang water neerklettert op de blo
te kuurgast. Daarna komt de niagara, een
blauw beklede badkuip met allemaal gaatjes,
waaruit in een vast ritme harde stralen water
eerst de voetzolen kietelen, dan de kuiten
masseren, vervolgens de rug strelen en ten
slotte de schouders bewerken, waarna op
nieuw de voetzolen aan de beurt zijn. Het
badprogramma wordt afgesloten met een
tien minuten durende douche met ijzerhou
dend water dat de huid roze-rood laat tinte
len.
Door de lange gangen schuifelen de kuur
gasten in de door het badhuis verstrekte wit
te badjas en op blauw wit gestreepte pantof
fels in gewijde stilte van de ene lichamelijke
verwennerij naar de andere. Overal staan op
tafeltjes langs de wanden grote literflessen
Spa Blauw, waaruit zo veel mag worden ge
dronken als men maar wil. Druk kan het niet
worden genoemd in de thermen en voorlopig
zal het ook niet veel drukker worden.
De grote bezuinigingsoperatie die de Belgi
sche regering is begonnen, treft de Parel
van de Ardennen hard. De baden zijn mo
menteel voor zo'n 75 procent aangewezen op
kuurgasten die op doktersadvies naar Spa ko
men, maar hun aantal zal straks drastisch
verminderen. De regering weigert nog langer
het 'natte' gedeelte van de kuur te vergoeden.
Wie voor revalidatie, rheumapijnen, stress op
het werk, ademhalingsmoeilijkheden of
hartstoornissen naar Spa komt, zal in de toe
komst zelf de baden moeten bekostigen.
De 38-jarige Pierre Kusnierczyk, directeur
van het Spa'se kuuroord Les Heures Claires,
('De Zonnige Uren'), is triest gestemd. „Als er
hier één motto boven de deur had moeten
staan dan is het 'gelijkheid, vrijheid en broe
derschap'. Wij staan open voor de hele we
reld, maar straks zal er weer echt een
scheidslijn worden getrokken tussen rijk en
arm".
Cynisch stelt hij vast dat in de toekomst
het devies wordt: „Liever rijk en gezond, dan
arm en ziek."
Les Heures Claires en het kuuroord Royal
Astrid in Oostende zijn de enige twee instel
lingen in België waar hoog en laag het zoge
heten 'sociaal thermalisme' wordt geboden.
Beide zijn in handen van de socialistische
verzekeringsmaatschappij P&V Ze zullen
zich na 1 januari moeten omvormen tot 'ge
wone' revalidatiecentra, zonder het aantrek
kelijke en - volgens de artsen van Spa - heil
zame extra van de baden.
De huidige gasten van Les Heures Claires
weten maar al te goed wat het schrappen van
de ziekenfondsvergoeding, zo'n zestig gulden
per persoon per dag. voor hen zal betekenen.
„Dan wordt het voor ons te kostelijk", zegt
een echtpaar van begin 70 uit Brussel. „Dan
is het voor ons niet meer te doen."
Al negen jaar komen ze naar Spa „vanwege
de rheuma, hè, en de knoken Als ze straks
zelf voor de volle kosten moeten opdraaien,
zeggen ze, dan is dit de laatste keer geweest
dat ze de zegeningen van Spa konden genie
ten.
Directeur Kusnierczyk gelooft dat hij de
klok niet meer terug kan draaien. Het enige
dat nog binnen zijn vermogen ligt, is zoveel
mogelijk arbeidsplaatsen redden. Les Heures
Claires heeft 110 mensen in vaste dienst.
Daarnaast zijn er nog eens 40 afgeleide ar
beidsplaatsen in de baden en tenslotte is er
de middenstand die van de kuurgasten profi
teert.
Dat zijn heel veel banen voor een stadje als
Spa, dat verder als werkgever alleen Spa
Monopole kent, de producent van de flesjes
Spa-water. De overstap van het medische
naar het toeristische thermalisme, die Spa nu
moet maken, zal volgens Kusnierczyk niet
gemakkelijk worden. Want, zegt hij, en wie
zal hem durven tegenspreken: „Spa is op
heel veel gebieden achtergebleven."
Joseph Houssa is al elf jaar burgemeester
van Spa. Zelf heeft hij nog nooit een kuur on
dergaan („Tijdgebrek") maar wel drinkt hij
zijn hele leven al elke ochtend een hele liter
eau plat, Spa Blauw. Houssa begrijpt de plan
nen van de regering niet: „Ze is een slecht re
kenmeester." Natuurlijk, het sociaal therma
lisme kost geld, maar wil Spa zich voortaan
richten op het 'gezondheidstoerisme', dan
zal dat evengoed overheidsgeld kosten.
Het uit 1868 stammende badhuis is met
zijn romantisch beschilderde zolderingen
duur in onderhoud, de ouderwetse hotels
hebben een opknapbeurt nodig, er moet een
zaal voor culturele activiteiten komen en niet
in de laatste plaats wil Houssa een ringweg
om Spa, opdat de grote vrachtwagens van
Spa Monopole niet meer op ieder uur van de
dag door het centrum hoeven te denderen.
De strijd om de ringweg duurt al tien jaar,
omdat de Waalse deelstaatregering het niet
eens is met het voorgestelde traject. Als de
nieuwe investeringen evenveel tijd vergen.
Herinnering aan Spa uit goede, vervlogen, tij
den. FOTO ARCHIEF
voorziet hij sombere tijden. „We krijgen
straks in Europa een thermalisme van de
twee snelheden. Het thermalisme in Duits
land. Frankrijk, Luxemburg en Italië dat door
de overheid wordt bevorderd, en het onze",
zegt hij. „Dit is een land van gekken. Hier
wordt zelfmoordpolitiek bedreven
