Tienduizend gulden voor een paar dubbeltjes tin
'Er zat vast een schroefje los'
Het Gesprek van de Dag
- 'De Grafzerk'
Theo Bakker
ifTERDAG 27 NOVEMBER 1993
Hier een bezoek brengen is
een uitje, wil gebouw 1 van het
AZL doen voorkomen. Maar
ook al gaan de deuren uitnodi
gend uit zichzelf open en bie
den ze toegang tot een gezelli
ge plaza, ze blijven de poort
naar de dood of naar het voor
portaal daarvan. Om die ge
dachten weg te nemen, heb
ben ze in de hal een reusachtig
kunstwerk geplaatst. Met
zwart en roze en een half gat.
Het is bedoeld om de gedach
ten aan Magere Hein te ver
drijven. Althans, je mag aan
nemen dat het er niet staat als
symbool voor de zinloosheid
van het bestaan.
Maar juist met dat kunstwerk
is iets ernstigs aan de hand.
Het personeel lijdt eronder.
Wij hebben er niet om ge
vraagd, zeggen ze. We worden
er naar van. De lindehouten
uiting van verhevenheid heb
ben ze dan ook omgedoopt tot
'de grafzerk'. Dat is nogal wat.
En inderdaad: als je pools
hoogte gaat nemen, begrijp je
in een oogopslag, dat het on
doenlijk is om als verpleger,
arts, specialist nog met enig
plezier naar het werk te gaan.
De mensen op de werkvloer
van het AZL nemen de kunste
naar, Peter van der Locht,
niets kwalijk. Het is de schuld
van die één-procentsregeling,
moppert men. Die bepaalt dat
van de totale bouwsom één
honderdste aangewend moet
worden om aan een gebouw
iets van eeuwigheidswaarde
toe te voegen. En als dat dan
ook nog ertoe leidt, dat je de
hele dag aan die naderende
eeuwigheid zit te denken, is
het dus echt geen doen meer.
Zou een boom niet een veel
fijner kunstwerk zijn, is al ge
opperd. Dat we de mensen la
ten zien, dat er behalve tumo
ren ook nog mooie dingen
groeien op aarde. Het is één
van de vele kanttekeningen,
die door de AZL-bezoldigden
bij de 'de grafzerk' werden ge
plaatst. De ellende strekt ver.
Z~o krijgt één chirurg pal voor
dat hij het mes plaatst soms
plotseling het kunstwerk voor
ogen en moet hij alle moeite
doen om zijn agressie te be
dwingen.
Het ergst eraan toe is profes
sor Dijkman. 'Als ik sta voor
mijn raam voel ik mij als aan
de rand van een gigantische
groeve', zo gaf hij deze week
uiting aan zijn verdriet. 'Ik kijk
in de diepte en zie hoe de
dood mij toegrijnst.' Zo ver is
het al gekomen. Dijkman staat
daar en denkt: als het nou nog
andere kleuren waren. Maar
daar wil die Van der Locht
weer niet aan. Vanwege die
eeuwigheidswaarde zou het
essentieel zijn, dat de nu roze
top felrood wordt, wanneer-ie
dat doodse zwart opfleurt.
Dijkman zet zich aan zijn tafel
en spreidt het Leidsch Dag
blad van woensdag 24 novem
ber voor zich uit. Er staat een
foto middenop van een Servi
sche vader, die huilend de
voeten vasthoudt van zijn
doodgeschoten zoontje van
elf. Maar Dijkman staart naar
de krant en ziet niets. Door
zijn hoofd spookt alleen maar
'de grafzerk'.
ac.'
Ud<
len
-|dj
In duur kannetje. Een vijftien-
-eeuws, porseleinen voor-
prp, een heuse Chinese Ming,
jacht deze week liefst 881.000
Iden op bij veilinghuis
:rum in Den Haag. De kan
|d jarenlang in de kast gestaan
|n een nietsvermoedende
vrijerijsselnaar („Geinig ding, hè
didurvrouw? En die plastic rozen
d^n er °°k zo goed in"). De
vapn had 'm geërfd van zijn va-
ber die hem ooit in Indonesië
de kop had getikt. Leuk,
vapar is de kan nu echt 881.000
btjlden waard? Wie bepaalt de
vri^arde van antieke voorwer-
Ön?
pei. Laurentius is beëdigd taxa-
m^ir van alle roerende goede-
rap. „Maar niet van postzegels",
jgt de Voorschotenaar. „En
et van munten. En van juwe-
qi en wapens maar tot op ze-
genre hoogte. Daar weet ik wel
ïitnt van, maar niet zo veel. En
'uijt is natuurlijk nodig wil je de
;eeaarde kunnen bepalen."
igiurentius is niet erg verbaasd
igejer het bedrag waarvoor de
sefiinese kan werd geveild. „Dat
lerjeft te maken met vraag en
leanbod. Met de zeldzaamheid
zoon het stuk als zodanig. Men
ige^et dat iets bestaat, maar dat
e|s is bijna niet te vinden. Er is
el vraag naar, dus de prijs is
Jog"
cfen simpel voorbeeld. Je dr-
melk uit zo'n kartonnen ge-
tolletje. Dat pakje maak je ver-
keilgens mooi schoon, je wikkelt
suft in folie en je zet het weg. Als
vöv kleinkinderen dat ding ooit
noor de dag halen, heb ik het
taee dat dat kartonnen pak heel
zal opbrengen. Want er is
2 "fflarschijnlijk bijna niemand
DgJeer die nog zo'n ding heeft."
lurentius geeft nóg een voor
meld. Van iets wat meer voor
lof hand ligt. „Neem zo'n tinnen
:rapnzekannetje. Uit de zestien
de, zeventiende eeuw. Dertig
lir^r geleden had ik er een. Dat
bes nog vrijwel gaaf. En er wa-
uiin nog maar een paar exem-
djaren van. Het was maar voor
paar dubbeltjes tin, maar
ging toch voor tienduizend
weg. Nu zou zoiets zelfs
jisschien dertigduizend op
lengen. De prijzen gaan op en
ter. Een tijd terug telde Ju-
Th. Laurentius: „Mode speelt een belangrijke rol bij het totstandkomen van de prijs."
gendstil bijna niet mee. Nu wel.
Vroeger waren antieke klokken
erg in. Nu niet meer en de prijs
is gezakt. Mode speelt dus ook
een belangrijke rol bij het tot
standkomen van de prijs. Er is
wel degelijk een marktprijs. Je
moet precies weten wat je moet
houden en wat niet. Daar gaat
het om. Dat is een vak."
„Maar ik ben natuurlijk ook niet
alwetend. Voor sommige din
gen heb ik zo mijn paladijnen
bij wie ik te biecht ga. Ik sta na
tuurlijk onder ede, dus ik moet
wel waarmaken wat ik zeg. An
ders kan dat wel eens nare con
sequenties voor me hebben. Er
zijn mensen in de bak gekomen
door verkeerde taxaties. Men
sen die onder een hoedje speel
den met de bezitter. Hoog taxe
ren, het ding laten stelen en via
de verzekeringen een hoog be
drag krijgen."
En wat deed ene Mesdag, een
niet bepaald onbekend schil
der? „Die bracht zijn schilderij
en naar Amerika. Hij liet de eer
ste veilen met een paar hand
langers in de zaal, onder wie de
veilingmeester. Die sloeg dan af
(ecordverkoop gortepap en chocolademelk
op een hoog bedrag. Bij het
tweede schilderij ging het net
zo. Op ëen geven moment be
gonnen de mensen te denken:
die schilderijen van Mesdag zijn
blijkbaar toch veel waard. De
vraag nam dus toe."
Ach ja, overal waar veel geld
omgaat, zijn bedriegers aanwe
zig. „Dan komen bepaalde lie
den voor dè veiling begint bij el
kaar. Als ze bijvoorbeeld graag
een vaas willen hebben, zeggen
ze: koop jij die vaas, dan bieden
wij niet mee. Na afloop gaan ze
dat ding dan onderling zitten
Je hebt mensen die niet voor
het geluk in de wieg zijn gelegd
en soms de raarste dingen
meemaken: pechvogels dus.
Het Gesprek van Dag bombar
deert met een zekere regel
maat een regiogenoot tot
'Pechvogel van de week'.
Het Leidsch Dagblad verrast de
uitverkorene met een mooie
slagroomtaart van banketbak
kerij Van Dam. Vindt u dat
uzelf voor deze eervolle ver
melding in aamerking komt,
twijfel dan niet om met ons
contact op te nemen. Ook mag
u familieleden, vrienden of bu
ren voor deze prijs nomineren.
U kunt bellen tijdens de werk
dagen van 8.30 tot 16.30 uur
op het nummer 071-356440.
Ook kunt u schrijven: Leidsch
Dagblad, t.a.v. Het Gesprek
van de Dag, Postbus 54,2300
AB Leiden.
Edwin Hugen en Mart Gielen
zijn, voortover wij weten, geen
echte pechvogels. Maar de vo
gels waarmee zij dagelijks te
maken krijgen soms wel. Vooral
nu de winter zo snel is ingeval
len, zijn er behoorlijk wat
slachtoffers onder onze geve
derde vrienden. Maar dé pech
vogel van de week is het baard
mannetje. Tenminste, dat is de
mening van Edwin Hugen.
„Het baardmannetje eet 's zo
mers insekten en 's winters riet
zaden. In de winter zie je die
baardmannetjes altijd rond
scharrelen bij het riet dat om de
meertjes heen staat. Maar om
die zaden te kunnen verteren
moet in de herfst hun maag ver
anderen. Dat gebeurt ook altijd
trouw. Maar nu de winter zo
snel is gekomen, heeft die maag
niet de tijd* gekregen om zich
aan te passen aan het nieuwe
voedsel en sterven er velen de
hongerdood. En dat is extra tra
gisch omdat het eten er wel is
maar ze het niet kunnen weg-
krijgen. Daar is helemaal niks
aan te doen. Je zou kunnen zeg
gen: ze staan er bij, ze kijken er
naar en ze gaan dood."
„Dit soort dingen is natuurlijk
erg. Maar erger vind ik de dode
vogels die we af en toe op het
Elfjarigen zoeken verklaringen voor moord op James Bulger
Edwin Hugen en Mart Gielen met een dode pechvogel.
strand aantreffen. Vogels die
zijn omgekomen in de olie. De
laatste tijd vinden we er geluk
kig niet echt veel meer. Kijk, die
vogels worden getroffen door de
mens en niet door de natuur.
Als ze in zo'n olieplas op zee te
rechtkomen, raken ze lek, zoals
wij dat noemen. Hun veren
kleed wordt aangetast. Ze kun
nen niet meer goed zwemmen,
ze krijgen olie in hun darmen
en het vet dat op dat verenkleed
zit, lost op. Door het verdwijnen
van dat waterafstotende vet kan
het water tot op hun huid ko
men. En dan krijgen ze longont
steking en gaan ze dood."
„Ik vind het nog steeds naar om
dode vogels te vinden. Een jaar
of wat geleden hebben we zo'n
honderdvijftig dode vogels op
gehaald die met olie waren be
smeurd. Dat is een ramp. Dat
heeft niets meer met de natuur
te maken. Kijk, de natuur is
soms wreed voor de dieren,
maar dat is nu eenmaal zo. Ik
zal vogels dus ook nooit in een
kooi gaan opsluiten. Ook par
kieten niet. Ik ben nogal eens in
Midden-Amerika en dan zie je
die parkieten van boom tot
boom vliegen, razendsnel, met
een snelheid van wel 100 kilo
meter per uur. En dan zeggen
ze hier: 'Kijk eens, wat een rui
me volière ze hebben!' Nee, dat
is niks. Vogels moeten niet in
een kooitje. En ook niet in een
dierentuin. Moet je eens naar
die flamingo's kijken. In het
wild zijn ze de hele dag bezig
met het vergaren van hun kost
je. Ze staan zo'n beetje met hun
bek onder water te vissen en
maken daarbij zo'n raar geluid
je. In de dierentuin staan ze de
godganselijke dag niks te doen.
Die beesten vervelen zich rot."
Volgens Mart Gielen hebben de
zaadeters onder de vogels, zoals
vinken en putters, met de win
ter weinig problemen. „Maar de
reiger, die moet leven van vis
sen en kikkers, krijgt het wel
voor zijn kiezen. Doordat de vij
vers zijn bevroren kan hij niet
meer bij zijn eten. Soms hakken
we bijten, maar die zijn natuur
lijk zo weer dichtgevroren. Ook
de watersnip heeft het niet best
in strenge winters. Zijn snavel is
zo zwak dat hij daarmee haast
niet door de harde grond heen
komt."
„Als er sneeuw ligt, voeren we
wel bij. Maar er zijn natuurlijk
vogels die zich altijd wel red
den. Mussen bijvoorbeeld. Die
eten van wat de mensen weg
doen. Maar wat in het bos
thuishoort, zoals groenlingen,
putters, boomklevers, boom-
kruipers en spechten, komt niet
bij de mensen. En die vogels
hebben het dan ook soms wel
zwaar. Als er sneeuw is gevallen,
zijn de duinen schitterend
mooi. Ik geniet daarvan. Maar
ik weet tegelijkertijd dat het
voor de dieren allemaal niet zo
prachtig is."
„Maar", zegt Edwin Hugen la-
foto photo s united de boer
chend. „De échte pechvogel is
natuurlijk de kalkoen. Voor hem
is het straks weer Kerstfeest.'
CEES VAN HOORE
zet van chocolademelk", zegt
directeur M. Dietvorst van de
Wassenaarse melkfabriek. „En
dat is direct toe te wijzen aan
het weer. Puur omdat het koud
is, omdat het vriest. Dan gaan
mensen massaal aan de warme
chocolademelk." Het is volgens
hem niet een bijzonder ver
schijnsel. Elke keer als de tem
peratuur daalt, stijgt de con
sumptie van chocolademelk. Dé
manier om de koude uit het li
chaam te verjagen.
„Je denkt er misschien niet di
rect aan, maar ook met gorte
pap hebben we in deze tijd een
dubbele omzet", laat Dietvorst
weten. „En - dat is ook zo'n ver
schijnsel - de omzet van volle
melk is iets gestegen. De men-
ouders zijn mishandeld en op
de een of andere manier wraak
hebben willen nemen, is er een
die in de groep van mevrouw
Van Veen opgang doet.
De kinderen zoeken een verkla
ring. Ze vinden wat er is ge
beurd verschrikkelijk maar ook
onbegrijpelijk. Ze hebben de
rechtzaak, afgelopen week, alle
maal op een of andere manier
gevolgd. Via het journaal of de
krant. Richard, in Engeland ge
boren, via de Engelse kranten
en de nieuwsuitzendingen van
de BBC. Thuis wordt er ook wel
over gepraat. „Maar niet erg
veel, het is niet zo'n prettig on
derwerp om over te praten",
zegt een jongen.
De straf die kind A en kind B
hebben gekregen, kwam wat de
kinderen in groep acht betreft,
te vroeg. De Engelse jongetjes
zitten voor lange tijd, misschien
zelfs wel levenslang in de cel.
Sid: „Pas als de rechter weet
waarom ze het hebben gedaan,
kan hij volgens mij een goed
oordeel vellen."
Er valt hier en daar kritiek te ho
ren op ouders, die niet goed op
hun kinderen zouden passen.
Evelien: „Het is wel vreemd dat
dat jongetje is meegegaan. Ou
ders zeggpn toch altijd dat je
nooit met vreemden meemag."
Bas: „Maar als je twee bent, kun
je toch niets doen tegen twee
jongens van elf."
De reacties na de moord op de
jonge James, zijn volgens een
aantal kinderen echter weer wat
te sterk. Sid: „Dat jongetje is
vermoord, dat weten we alle
maal. Maar ouders doen wel
een beetje overdreven. Veel kin
deren mogen nu niets meer. ze
worden zo'n beetje aan de ket
ting gelegd. Want de ouders zijn
bang dat het nog een keer ge
beurt." Een meisje: „Maar als
zoiets in Nederland zou gebeu
ren en als ik een kind zou heb
ben, zou ik toch heel goed op
letten."
Sommige kinderen hebben bij
na medelijden met de daders.
Ze lopen kans levenslang in de
gevangenis te blijven en
mochten ze vrijkomen dan
zal het moeilijk zijn om de
draad van het normale leven
weer op te pakken. Richard: „In
Engeland laten ze op het mo
ment heel iets anders zien dan
in Nederland. Na de rechtzaak
stonden de foto's van die twee
jongens op bijna elke voorpagi
na. Ik vind dat je zoiets niet
moet laten zien. Als die kinde
ren ooit uit de gevangenis ko
men, worden ze door iedereen
herkend."
ANNET VAN AARSEN
sen willen las het zo koud is een
iets voller, vetter produkt. Ze
hebben misschien het idee dat
ze er dan beter tegen kunnen."
Bij Frico-Domo zeggen ze dat
de chocolademelk op grote
schaal wordt ingekocht door ijs
baanbestuurders en verkopers
van koek-en-zopie. De koek-en-
zopietenten zouden de afgelo
pen dagen als paddestoelen uit
de grond zijn geschoten. Vooral
de vra3g naar grootverpakkin
gen is bij de Friese fabriek in
een paar dagen verdubbeld.
Van koek-en-zopietentjes heeft
Dietvorst van Menken Van
Grieken echter geen verstand.
„Bij ons gaat alles via de groot
handel."
ANNET VAN AARSEN
koek-en-zopietenten zijn de laatste tijd als paddestoelen uit de grond geschoten, zo melden de fabrikan-
van chocolademelk. foto united photos de boer
veilen. Zo zijn de veilingkosten
een stuk lager voor ze."
Laurentius doet het in elk geval
zoals het hoort. „Daar zijn richt
lijnen voor. Je kunt maximaal
vier promille rekenen van de
getaxeerde prijs. Ik vraag drie
promille. Maar wel met een be
paald minimum. Anders zou ik
maar een paar cent krijgen voor
het taxeren van een waardeloos
prul."
HERMAN JOUSTRA»
De Engelse rechter noemde de
moord op de tweejarige James
Bulger een kwaadaardige en
brute daad. De Engelse pers
noemt de twee elfjarige daders
kind A en kind B in en in
slecht. Hun Leidse leeftijdsge
noten kunnen maar niet begrij
pen hoe kind A en kind B er toe
kwamen om James uit een win
kelcentrum te ontvoeren en ver
volgens te vermoorden. De kin
deren van groep 8 van basis
school Lorentz komen met alle
mogelijke redenen op de prop
pen als ze over het drama pra
ten.
„Ik denk dat er ergens een
schroefje los zat", zegt een jon
gen. „Die James is met stenen
bekogeld en in zijn gezicht ge
trapt. Als je elf bent weet je dat
je zoiets niet moet doen." Zijn
klasgenoot Wessel: „Misschien
hebben ze het van iemand
moeten doen, zijn ze door ie
mand bedreigd. Dat zouden ze
daar in Engeland eerst goed uit
moeten zoeken." Weer een an
der: „Mijn familie zei dat ze de
avond daarvoor een horrorfilm
hadden gezien. Misschien heb
ben die twee jongens die film
na willen spelen." Evelien: „Ik
denk dat ze er een soort kick
van kregen, dat ze zichzelf wil
den bewijzen." Ook de optie dat
de kinderen wellicht door hun
èderland drinkt momenteel
jassaal warme chocolademelk
nuttigt bovendien de nodige
brties gortepap. De koude
Imperaturen hebben ervoor
jzorgd dat de pap én de war
mde drank massaal worden inge-
aiicht. Bij Frico-Domo in Fries-
arrid zijn ze inmiddels door de
oiorraden heen. De fabriek
uèeft de produktie van chocola-
jkemelk moeten opvoeren,
Van Grieken in Wasse-
kent het probleem van een
gjkort aan melkvoorraden
iliswaar niet - het bedrijf pro-,
p iceert alleen dagverse melk -
e< aar constateert wél een ge wij-
gd consumptiegedrag.
Ve hebben deze week te ma-
n met een bijna dubbele om-
