Onrust onder bollentelers
N
Milieumaatregelen tuinbouw vertraagd
'Er wordt weinig
energie bespaard'
Meer informatie
over afval nodig
Over leven
HET VELD
Vorst drijft brandganzen naar het zuiden
Nieuwe installatie
verwijdering fosfaat
rrasland Nieuwkoop
ordt natuurgebied
pAC 26 NOVEMBER 1993
het gelezen? De oehoe
ïg in Nederland. Tussen al
■oevige nieuws over een
ge achteruitgang van aller-
rten planten, dieren en
is dat gelukkig goed
ts. De oehoe is de grootste
>ort van Europa: een echte
jongen met een vleugel-
3 van zo'n 170 cm en een
:e van maar liefst 70 cm.
er een wilt ontdekken,
u in Limburg zijn, waar nu
ie paartjes broeden; maar
h Gelderland en Overijssel
1 oehoe's gesignaleerd.
*yoor stuk zijn het afstam
ingen van succesvol uitge-
vogels in Frankrijk en
iland. De oehoe was in
-Europa vrijwel geheel uit-
irven. Terugbrengen van
eerder verdwenen soor-
[anduswel.
(iet uitzetten van raven in
blijk Nederland blijkt na
bzalige beginjaren nu zeer
.PesvoI te zijn. Ik ben be-
^vd hoelang het duurt voor
i feze grote vogels ook in de
djstreek te zien krijgen,
cleine neefje van de oehoe
1 ransuil. De helft kleiner,
(ook deze uil heeft - net als
oehoe - van die vrolijke
uimpjes. De beste kans om
zien, is de winter als er
blad aan de bomen zit.
/<jja, makkelijk te ontdek-
/f
)|pet u daar een aardig ver-
/(Jover vertellen. Ik had wel
Ifjtegen een goede vriend
)9een rasechte, maar met
4 veldkennis gezegende na-
Ijjiefhebber) gezegd, dat ik
lyiooit een ransuil had ge-
'Dan moet je daar en daar
«Snaar toegaan', zei hij. En
geïnde me het sportcom-
j<jvan een boerenkoolploeg
)jje buurt. 'Op dat sportveld?',
){g ik, stomverbaasd. 'Ja, in
)(bmen er rondom heen',
)9c hij in al zijn wijsheid.
Iqar dat sportveld. En niet
weer, maar wel vijf of zes
4 Zonder succes overigens:
uil te zien. De voetbalclub-
jjjiurders hielden me al in de
ai. Was ik een pedofiel of
(Scout van Ajax? De eerstvol-
|3e keer nam ik mijn oudste
icflter mee, die toen nog maar
icjaar of vier was. Misschien
icm het wel omdat zij een
leidster was van meneer de
l9it de Fabeltjeskrant, maar
iQitdekte de eerste ransuil,
is dat er een?', vroeg ze
wees naar een kale popu-
'Slk kijken en kijken, en toen
is zag ik hem zitten. Mijn
loest er al wel tien keer
zijn gegaan. Daar zat hij
et wijd open oranje ogen
te kijken. Recht overeind,
llanger en slanker dan ik
verwacht, met hoog opge-
:e oorpluimpjes. Op een
e tak vlak tegen de stqm
een helemaal niet zo dikke
ülier aan. Het was alsof ik
Sieeld eerst op mijn netvlies
st ontwikkelen, want bin-
een kwartiertje ontdekten
amen in die paar bomen
gl het sportveld maar liefst
8ilf verschillende ransuilen.
8 et was bepaald geen inci-
want ik ben er nog vaak
8|eest later en elke weer ont-
e ik minstens twee, drie ui-
'lak bij elkaar. Het record
zelfs 21 stuks!
tuilen zijn bepaald niet
zaam. Het is alleen vreselijk
g om ze te ontdekken. Ze
lang zo luidruchtig niet als
osuil, die u zelfs in de Haar-
rierhout geregeld kunt ho-
ichreeuwen. Vogeltellers
ten dan ook de grootste
ite om een ransuil te inven-
eren. Gelukkig zijn er wel
ieschoppende jongen. Want
ie honger krijgen (en dat
)en ze vrijwel altijd), dan.
en ze uiterst vreemde gelui-
alsof er een deur met
ar verroeste scharnieren al-
open en dicht wordt ge-
Lentevreugd tussen Wassenaar en Katwijk wordt natuurgebied
Het plan om het gebied
Lentevreugd tussen Wasse
naar en Katwijk tot natuur
gebied om te vormen, valt
niet in goede aarde bij de
bollentelers. Opnieuw gaat
kostbare bollengrond ver
loren om de natuur meer
de ruimte te geven, consta
teert voorzitter J. Meijer
van de agrarische commis
sie van Wassenaar. Met
3000 hectaren duingebied
op een steenworp afstand,
zijn de 40 hectaren van
Lentevreugd echt niet
noodzakelijk, vindt de
agrarische commissie. Ook
zonder die 40 hectaren, is
er natuur genoeg.
wassenaar monica wesselinc
De provincie wil tussen Katwijk
en Wassenaar in totaal 140 hec
taren grond als natuurgebied
aankopen. De 40 hectaren van
Lentevreugd, het land ten noor
den van het Rijksdorp, is het
eerste stukje. De grond wordt
niet direct aangekocht van de
bollentelers, maar wordt de ko
mende decennia langzaam
maar zeker verworven. Lente
vreugd moet onderdeel gaan
uitmaken van de zogeheten
ecologische hoofdstructuur: de
stukken groen waar plant en
dier vrij baan moeten krijgen.
De structuur zit hierin dat er
verspreid over de provincie gro
te, maar ook kleine stukjes na
tuurgebied liggen. Planten en
dieren kunnen zich via die stuk
jes van het ene naar het andere
grote natuurterrein verplaatsen.
Meijer, zelf ook bollenteler,
constateert grote onrust onder
de tien bollenkwekers die grond
hebben in het toekomstig na
tuurgebied. ,,De provincie zegt
het tot natuurgebied te willen
omvormen, maar noemt geen
termijn. Dat geeft grote onze
kerheid."
De bollentelers zijn niet ver
plicht te verkopen, maar de
provincie is wel verplicht tot
J. Meijer op zijn bollenveld: „Onzin om met 3000 hectaren duingebied op steenworp afstand, de bollengrond ook tot natuur te bestempelen."
aankoop over te gaan als een
van de bollentelers de grond te
koop aanbiedt. De bollenkwe-
ker op leeftijd zonder opvolger
zal als eerste zijn grond verko
pen. Binnen een aantal jaren
zullen er dus stukjes natuur
binnenin het huidige bollenge-
bied liggen. Meijer vreest dat
daarmee ook het gebruik van de
bollengrond aan strengere eisen
gebonden zal worden. „Mis
schien mogen we dan opeens
minder bouwen of glas neerzet
ten."
Grofkorrelig
Op tweederde van de bollen
grond in Lentevreugd worden
hyacinten geteeld. Deze bollen
kunnen maar op een beperkt
aantal plaatsen worden ge
kweekt omdat er kalkrijke en
grofkorrelige grond voor nodig
is. „Die bijzondere grond vind
je net binnen de duinrand.
Wassenaar is het zuidelijkste
puntje met die grond. De zuide
lijke ligging betekent dat onze
bollen een week eerder en dus
tegen goede prijzen op de
markt zijn. Deze grond is dus
onvervangbaar."
Meijer is er zeker geen princi
pieel tegenstander van de op
pervlakte natuurgebied in Ne
derland uit te breiden; in verge
lijking met het buitenland is
Nederland karig bedeeld. „Maar
je moet je wel afvragen of dat
nu werkelijk precies hier moet.
De helft van Wassenaars grond
gebied bestaat al uit groen."
De bollenteler ziet meer mo
gelijkheden tot overzetten van
akkerbouwgrond in natuurge
bied. „In die sector gaat het
slecht. Akkerbouwers iri Gro
ningen hebben al laten weten
bereid te zijn grond ten bate
van natuurbouw te verkopen."
De bollenteler vindt dat het
idee dat natuur en landbouw
onverenigbaar zijn, nu inmid
dels wel als achterhaald in de
prullenbak mag worden ge
gooid. „We gebruiken nog niet
de helft van de hoeveelheid be
strijdingsmiddelen die we tien
jaar geleden gebruikten. Vooral
friesland» Een
grote troep brand
ganzen gaat op de
wieken in het na
tuurreservaat
Bandpolder, gele
gen in het Friese
Waddengebied.
De vorst drijft dui
zenden brandgan
zen nu naar zuide
lijker regionen.
Zolang het niet al
te hard vriest
overwinteren deze
zwart-witte vogels
langs de Neder
landse en Duitse
Waddenkust. Als
het strenger gaat
vriezen gaan de
brandganzen naar
de Zuidhollandse
en Zeeuwse wate
ren en zelfs naar
Noord-Frankrijk.
Hun broedgebied
ligt bij Nova Zem-
bla. Jacht op de
brandgans is hier
verboden.
FOTO MARTIJN DE
JONGE
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071 -356439. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ. 071-3564
Instituut voor consumentenonderzoek:
De Nederlander is milieube
wuster dan vroeger, maar ge
draagt zich daar nog lang niet
naar. Zo is van energiebespa
ring in de dagelijkse praktijk
nauwelijks sprake. Het verbruik
van gas en elektriciteit gaat zelfs
elk jaar omhoog. Dit conclu
deert het instituut voor consu
mentenonderzoek Swoka in een
rapport 'Energiebesparing bij
huishoudens'.
De energiebesparing van
twintig procent, die de rijks
overheid in het jaar 2002 gerea
liseerd wil zien, is onmogelijk
haalbaar volgens Swoka, wan
neer het huidige niveau van
gas- en stroomverbruik bij de
consument niet drastisch om-
Het onderzoek brengt boven
dien aan het licht dat de door
de energiebedrijven gepropa
geerde objecten om te besparen
weinig zoden aan de dijk zetten.
Hieronder vallen spaarlampen,
zuinige douchekoppen, hoog
rendementsketels, zonneboi
lers, zuinige koelkasten en isola
tiemateriaal.
Naast energieverspillend ge
drag drijft ook het groeiend
aantal huishoudens in Neder
land het verbruik van gas en
elektriciteit omhoog. Nu telt
Nederland 6,1 miljoen huishou
dens en in 2002 zijn dat er 6,8
miljoen.
Swoka concludeert dat de
rijksoverheid veel nauwer moet
samenwerken met de energie
bedrijven bij campagnes voor
energiebesparing. Het instituut
adviseert de rijksoverheid water,
gas en elektriciteit minstens de
helft duurder te maken. Pas dan
zou de consument bereid zijn
energiebesparende maatregelen
te nemen. Ook zouden er hoge
re heffingen moeten komen op
vervoer en afval.
V?»or de consument zou het
leven er per persoon per jaar
vijfhonderd gulden duurder op
worden. Volgens Swoka kan de
burger via belastingverlaging
iets van dat geld weer terugzien.
FOTO DICK HOGEWONING
de grondontsmetting is heel wat
minder milieubelastend
Keren
De komende tijd gaat Meijer
met zijn collega-bollentelers om
de tafel zitten om te bezien of
het tij nog te keren valt. De Pro
vinciale Commissie Landbouw
gronden moet de plannen en de
begrenzing van het gebied nog
vaststellen. Dan moet het pro
vinciaal bestuur nog definitief
besluiten. „We zullen waar mo
gelijk gebruik maken van de in-
spraakmogelijkheden. Of het
werkt weet je niet, maar probe
ren moet je het altijd."
den haag monica wesseling
Er moeten meer gegevens wor
den verzameld over de hoeveel
heid afval die de provincie pro
duceert en de manier waarop
deze wordt verwerkt. Alleen dan
kunnen er onderbouwde beslui
ten worden genomen over de
aanleg van stortplaatsen of de
bouw van verbrandingsovens.
Onzekerheid zal er altijd blijven
bestaan: de hoeveelheid afval
die vrijkomt is nauwelijks voor
spelbaar.
Dat constateert de commissie
milieu van de provincie Zuid-
Holland. Dat de produktie van
afval moeilijk voorspelbaar is,
blijkt wel uit de onlangs ver
schenen rapport over afval.
Hierin staat- dat de hoeveelheid
onbrandbaar afval die in werke
lijkheid vrijkomt, veel kleiner is
dan de hoeveelheid waarmee
enkele jaren geleden rekening
werd gehouden.
De werkelijke situatie 'kwam
aan het licht' nadat er drie
maanden achtereen gemeten
was hoeveel afval er wordt ge
produceerd en hoe dat wordt
verwerkt. Belangrijkste verschil
tussen verwachtingen en werke
lijkheid is dat de hoeveelheid
onverbrandbaar afval veel klei
ner is dan altijd werd gedacht.
Dat betekent dat er minder be
hoeft te worden gestort.
Toch wordt ook voor de toe
komst ruim bemeten stortplaat
sen aangelegd. Er moet altijd re
serve-capaciteit voor de verwer
king van afval zijn en een ruim
bemeten stortplaats kost min
der dan een ruimbemeten ver
brandingsoven. Zuid-Holland
gaat wel beter meten hoeveel
afval er wordt aangevoerd bij de
verwerkingsinstallaties, zo zeg
de milieugedeputeerde Van der
Vlist toe.
De manier waarop het afval
in de toekomst wordt verwerkt,
komt nog uitgebreid aan de or
de tijdens overleg tussen de
randstadprovincies.
milieu-oogpunt een goede me
thode is.
Fosfaten zijn voedingsstoffen
die via uitwerpselen en was
middelen in het afvalwater te
rechtkomen. Ze veroorzaken al-
gengroei en zuurstofgebrek in
open water. Ook de landbouw
brengt veel fosfaat in het milieu.
Het eigenlijke zuiveringspro
ces op de installatie in Heem
stede wijkt niet af van het gewo-
ne bfologische zuiveringsproces
met behulp van bacteriën. Extra
is de biologische installatie
waarmee het fosfaat uit de bac
teriemassa, het zuiveringsslib,
wordt verwijderd.
Er wordt azijnzuur aan het
slib toegevoegd. Dit neemt de
bacteriën op als voeding, terwij!
ze het fosfaat weer afgeven. Zo
ontstaat fosfaatrijk water en fos-
faatarm slib. Een centrifuge
scheidt deze twee componen
ten. Het slib gaat terug naar het
zuiveringsproces en het fosfaat-
rijke water komt in de korrelre
actor terecht. Hierin slaat het
fosfaat neer op zandkorrels.
Bij de afvalwaterzuivering van
het Hoogheemraadschap van
Rijnland in Heemstede komt
woensdag 1 december een
nieuwe installatie in bedrijf voor
de verwijdering van fosfaat. Mi
nister Alders stelt deze door
Rijnland zelf ontworpen tech
niek in bedrijf.
Rijnland spreekt van 'een
nieuwe stap in de technologie
van defosfateren'. Het gaat om
een biologisch systeem waarbij
het fosfaat wordt gebonden aan
zandkorrels. Dit produkt is ge
schikt voor hergebruik, zodat
uiteindelijk het milieu minder
wordt belast.
De nieuwe installatie is ont
worpen op basis van de erva
ring die is opgedaan met een
schaalmodel in een container.
Onderzoek heeft uitgewezen
dat biologische fosfaatverwijde
ring met behulp van bacteriën,
in combinatie met een reactor
vat waarin fosfaathoudende
korrels worden gevormd, uit
/koop land gaat onderdeel uitmaken
van het natuurproject De Venen
en het beheer ervan wordt dus
afgestemd op de rest van het
natuurgebied.
Natuurmonumenten krijgt in
de regel bij aankopen de helft
van het aankoopbedrag van de
provincie en de helft van het
Rijk. Uit privacy-overwegingen
laat Natuurmonumenten zich
niet uit over de prijs die wordt
betaald.
Natuurmonumenten heeft
enkele maanden geen aanko
pen kunnen doen: voor 1993
was het geld van het rijk voor
natuuraankopen op. Begin no
vember echter heeft de minister
van landbouw nog tien miljoen
gulden extra beschikbaar ge
steld.
den haag» anp
Vereniging Natuurmonii-
ïten heeft bij provincie en
subsidie aangevraagd voor
aankoop van twee hectares
land in Nieuwkoop. Het
je grond ligt temidden van
bestaand natuurgebied aan
bnstelkade. De natuur van
land is nu niet bepaald
rdevol, maar kan dat vol-
Natuurmonumenten wel
den.
atuurmonumenten wil, het
samen met de agrariërs
beheren als hooiland en
land. Er wordt weinig be
en na het maaien wordt
gras afgevoerd. Daardoor
rat de grond steeds armer en
nen er bijzondere plante-
Irten gaan groeien. Het gras-
Het kabinet wil kleine glastuinbouwbe
drijven meer tijd bieden om aan de
milieu-verplichtingen te voldoen. De
noodzakelijke milieu-investeringen zijn
voor enkele duizenden bedrijven te
duur. Temeer daar de inkomsten van de
glastuinbouw fors zijn gedaald als gevolg
van overproduktie en toegenomen con
currentie.
De ruim 10.000 Nederlandse glastuin
bouwbedrijven zien zich geplaatst voor
aanzienlijke milieu-investeringen als ge
volg van het ontwerp-Lozingenbesluit
van minister Maij (verkeer en water
staat). Kem van dat ontwerpbesluit is dat
de glastuinbouw niet meer op het op
pervlaktewater mag lozen, maar dat be
drijven worden verplicht tot een aanslui
ting op de riolering. Het afvalwater van
de glastuinbouw bevat meststoffen en
reststoffen van bestrijdingsmiddelen.
Uit onderzoek van het Landbouw-
Economisch Instituut (LEI) is gebleken
dat dit de glastuinbouw voor hoge kos
ten plaatst. Alle milieu-eisen bij elkaar
vergen tot het jaar 2000 gemiddeld ruim
370.000 gulden per bedrijf. Voor onge
veer een derde deel, met name de be
drijven van minder dan twee hectares,,
leidt dat tot onoverkomenlijke financiële
problemen. In het Westland heeft het
ontwerp-Lozingenbesluit tot heftige re
acties geleid.
T egemoetkomen
Hoewel de onderhandelingen tussen
overheid en Landbouwschap nog gaan
de zijn, is het inmiddels duidelijk dat het
kabinet de tuinbouw tegemoet .wil ko
men. Het wil de milieu-verplichtingen
uitsmeren over een langere periode.
Staatssecretaris Gabor (landbouw) zei
deze week op een spreekbeurt dat „gelet
op de financiële situatie in de glastuin
bouw enig uitstel van een aantal kostba
re milieu-investeringen moet worden
overwogen." Aanvankelijk was het de
bedoeling voor het jaar 2000 aan de
milieu-eisen te voldoen. Gabor meent
dat onder de gegeven omstandigheden
vijf jaar uitstel reëel is.
Het ministerie van verkeer en water
staat bevestigt dat het ontwerp-Lozin
genbesluit wordt aangepast. Volgende
week wordt de Tweede Kamer daarover
geïnformeerd. Volgens een woordvoer
der van het ministerie worden de kleine
re bedrijven ontzien, omdat die de
grootste moeilijkheden hebben. De
voorspelling van het LEI dat een derde
deel'van de glastuinbouw in financiële
problemen komt wordt daardoor niet
bewaarheid, aldus de woordvoerder.
„Onze verwachting is dat het allemaal
niet zo'n vaart zal lopen. De verschillen
de partijen worden het wel eens."
Laatste fase
Het Landbouwschap zegt nog geen me
dedelingen te kunnen doen over het
nieuwe Lozingenbesluit. Volgens een
woordvoerder verkeren de onderhande
lingen in de laatste fase en wordt naar
verwachting woensdag overeenstem
ming bereikt.
Het ministerie van landbouw wil be
halve de tuinders ook de veehouderij te
gemoetkomen. Staatssecretaris Gabor
wil dat boeren die hun bedrijf moeten
verplaatsen uit de buurt van natuurge
bieden grotendeels worden vrijgesteld
van overdrachtsbelasting. Daarmee
wordt bedrijfsverplaatsing financieel
aantrekkelijker.
Milieugroepen
tegen
proefeiland
DEN HAAG ANP
De Vereniging tot behoud van
het IJsselmeer (VBIJ) heeft de
Raad van State verzocht de ver
gunning voor de aanleg van het
proef-eiland Amsterdam
Nieuw-Oost ongeldig te verkla
ren.
De VBIJ en andere milieu
groepen zijn principieel tegen
standervan het proefeiland. Het
is nodig om het definitieve ei
land aan te leggen van bijna ne
gen hectare. De vereniging
vindt het IJsselmeer belangrij
ker voor de visserij, het drink
water en de 'weidsheid' in Ne
derland. Amsterdam zegt dat
Amsterdam Nieuw-Oost nood
zakelijk is voor de bouw van
23.000 woningen.
