Ultrarechts
wil zelf ook
verkiezingen
Buitenland
Palestijntjes tussen biddende moslims
Psychiatrische patiënten in de Bosnische kou
Turkije gebruikt water als machtsmiddel
Hulpkonvooien Bosnië
nog steeds geblokkeerd
'Israël wil
Golan aan
Syrië geven'
Verkiezingen voor
de schone schijn in
Equatoriaal-Guinea
Italiaanse christendemocraten
bang voor verkiezingsresultaat
MERDAG 20 NOVEMBER 1993
Is Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Cemeenschappeli|ke Persdienst
ind The independent IPS inter Press Service RTR* Reuter
PKK laat buitenlandse toeristen vrij
(NKARAKurdische verzetsstrijders hebben gisteren twee toeris-
en, een Amerikaan en een Nieuwzeelander, die vorige maand in
iet oosten van Turkije waren ontvoerd, vrijgelaten. Dat hebben
liplomaten gezegd. De mannen zijn, ongedeerd, bij de oostelij-
;e stad Pulumur vrijgelaten. PKK strijdt voor een onafhankelijk
(urdistan en ontvoerde de twee op 9 oktober bij een wegver-
Iperring tussen Erzurum en Erzincan in Oost-Turkije.
Oezbeekse ambassadeur vraagt asiel
-jiQSKQuDe Oezbeekse ambassadeur in de Verenigde Staten
deeft asiel aangevraagd in Washington in de Verenigde Staten,
akke/zpat heeft het Russische persbureau Interfax gisteren gemeld.
te ti^rnkassadeur Muhammad Boris Malikov werd begin november
jesommeerd naar huis te komen omdat hij zich volgens het Oe-
•beekse ministerie van buitenlandse zaken schuldig zou hebben
jemaakt aan „diplomatiek en financieel wangedrag."
Rolls-Royce schrapt weer banen
,onden Rolls-Royce, Brits fabrikant van vliegtuigmotoren, gaal
rolgend jaar nog eens duizend banen schrappen. Eerder dit jaar
tondigde het concern al aan voor dit en volgend jaar vijfduizend
jrbeidsplaatsen te schrappen. Bij Rolls Royce werken na de reor
ganisatie 44.000 mensen.
Bootongeluk Bangladesh: vijftig doden
phittagong» De autoriteiten in Bangladesh vrezen dat minstens
Lijftig mensen zijn verdronken toen een afgeladen veerboot gis-
^ren in dichte mist na een aanvaring met een olietanker zonk.
N. De aanvaring was op de Karnaphuli-rivier bij de zuidoostelijke
Noiiavenstad Chittagong. Ongeveer 150 opvarenden wisten zwem-
'Finend de oevers te bereiken of zijn opgepikt door vissersboten.
IJ' be olietanker bleef nagenoeg onbeschadigd.
ise Doden bij brand speelgoedfabriek
beuing» Een brand in een fabriek van plastic speelgoed in de
Zuidchinese stad Shenzhen heeft gisteren veel slachtoffers ge
maakt, aldus het Chinese persbureau CNS. Een journalist van
een plaatselijke krant sprak van honderd doden of gewonden.
Het is niet bekend hoe de brand is ontstaan. Er zou een loopje
Zijn genomen met de veiligheidsvoorschriften in de fabriek.
Gewapend verzet dreigt in Zuid-Afrika
De extreem-rechtse organisaties in Zuid-Afrika hebben
gisteren exclusieve verkiezingen voor blanken geëist. Vol
gens leider Hartzenberg van de Konservatieve Partij (KP)
is de regering van president De Klerk dit moreel ver
plicht. Als hij dat niet doet, zijn de consequenties voor
hem." Hij doelt daarbij op gewapend verzet door zijn
aanhang.
johannesburg
Vogeltjes tsjirpen in onderbroek
en man die heeft geprobeerd
pldzame papegaaien uit Thai-
ind naar Australië te smokke-
»n is tegen de lamp gelopen
mdat de douane getsjirp uit 's
lians broek hoorde klinken.
Ie man, die vogels houdt als
obby, had de baby-papegaai-
|es bij aankomst op de lucht-
laven van Adelaide in zijn on-
lerbroek gestopt.
De douane had al argwaan
gekregen toen zij veertjes en
vogelpoep aantroffen in zijn
koffer, die de vogels tijdens de
vlucht tot verblijfplaats had
gediend. De rechter veroor
deelde de man gisteren tot
27.000 gulden boete wegens
overtreding van de quarantai-
newet en de wet op de bescher
ming van" zeldzame diersoor
ten.
P. VAN NUIJSENBURG CORRESPONDENT
Het is hoogst onwaarschijnlijk
dat de regering de eis van ex-
treem-rechts zal inwilligen. In
maart vorig jaar werd rechts bij
een referendum over het her
vormingsbeleid van De Klerk
verpletterend verslagen.
De rechtse partijen, verenigd
in het Afrikaner Volksfront
(AVF), blanke vakbonden en
culturele organisaties, reageer
den afwijzend op het historisch
akkoord dat een einde maakte
aan apartheid. Dat werd woens
dagnacht tussen de regering,
het ANC en negentien andere
partijen gesloten. ANC-leider
Nelson Mandela en De Klerk
ondertekenden toen de Voorlo
pige Grondwet, die van Zuid-
Afrika een federale staat maakt.
Ook zullen de zwarte kiezers op
27 april volgend jaar voor het
eerst naar de stembus mogen
om samen met de blanken een
overgangsparlement en een re
gering van nationale eenheid te
kiezen.
Hartzenberg verklaarde dat
rechts, dat de onderhandelin
gen over het democratische be
stel heeft geboycot, niet aan de
ze verkiezingen meedoet. De
AVF zal de Uitvoerende Over-
gangsraad (UOR), die binnen
enkele weken wordt geïnstal
leerd, evenmin erkennen, aldus
de KP-leider. De UOR, waarin
de zwarte oppositie zitting
heeft, zal het land samen met
de regering besturen tot de ver
kiezingen.
Als de eis voor blanke verkie
zingen wordt afgewezen, zullen
de rechtse organisaties hun ei
gen regeringsstructuren opzet
ten. Hartzenberg stelde boven
dien „andere stappen" in het
vooruitzicht, maar wilde niet
zeggen welke. Eugene Terre
Blanche, leider van de neo-na-
zistische Afrikaner Weerstands
beweging zei „paraat te staan
om de confrontatie met de re
gering en het ANC op elk terrein
aan te gaan."
Het ANC heeft gisteren laten
weten dat de onder de apart
heid gestichte thuislanden des
noods met geweld moeten wor
den gedwongen zich weer aan
te sluiten bij Zuid-Afrika. De
thuislandea zijn destijds ge
sticht om de zwarte bevolking
het woonrecht in Zuid-Afrika te
ontzeggen. Maar volgens de
nieuwe ontwerp-grondwet
moeten alle thuislanden ver
dwijnen. De leiders van sommi
ge thuislanden verzetten zich
daartegen uit angst voor macht-
verlies.
Jeruzalem» Deze twee Palestijnse meisjes lopen tussen de biddende moslims tijdens het vrijdagmiddagge
bed op een plein voor een moskee in Jeruzalem, Israël. foto epa a wad awad
Ganzen houden
niet van porno
perpignan ap
Een Franse ganzenhoedster
heeft er genoeg van haar
ganzeriken mannelijke
ganzen te weiden tussen
filmscènes die alleen ge
schikt zijn voor een publiek
van boven de 18. Zij beweert
dat acteurs in pornografische
films van de nabijgelegen
filmstudio in het stadje Pia
„naakt rondrennen" en „het
als beesten doen". Haar gan
zen worden er gek van.
De hoedster heeft een klacht
ingediend bij Justitie. Vol
gens de pornofilmstudio zijn
zij het slachtoffer van de gan
zen. Tijdens vrijscènes zijn
regelmatig ganzen te horen.
„Wij nemen het geluid live
op tegelijk met de video,
maar moeten nog eens de
studio in door het ganzen-
Financiële hulp
voor onteigende
ex-DDR-burgers
bonn dpa
Er komt een schadeloosstel
ling voor inwoners van de
voormalige DDR die zijn
onteigend. Daarover zijn de
Duitse regeringspartijen het
gisteren na meer dan een
jaar touwtrekken eens ge
worden. Vele duizenden ge
dupeerden krijgen voor hun
verloren bezit, huizen of
grond, een financiële com
pensatie. Daarvoor is onge
veer negentien miljard gul
den (zeventien miljard mark)
uitgetrokken, zes miljard gul
den meer dan eerst de be
doeling was.
Het geld wordt uiterlijk in
2004 uitgekeerd. De ontei
genden krijgen schuldbewij
zen. Die kunnen ze inwisse
len bij banken, maar dan
moeten ze wel genoegen ne-
j men met renteverlies. De re-
geling is een nederlaag voor
minister van financiën Wai-
gel. Hij had zich sterk ge-
maakt voor een oplossing die
de begroting niet zou belas-
i ten. Nu zal de federale over-
heid over een periode van
een aantal jaren zo'n elf mil
jard ngeveer gulden moeten
bijdragen.
Sarajevo» Een hulpkonvooi van de Verenigde Naties heeft gisteren dekens en voedsel gebracht naar een bitterkoude psychiatrische inrichting in
Pazaric, 20 kilometer ten westen van Sarajevo. Zeker 26 patiënten zijn de afgelopen weken al van de kou en de honger omgekomen, anderen wa
ren naakt of gehuld in dunne lompen. In het psychiatrisch ziekenhuis wonen 389 patiënten en er werken 67 verplegers. Er is geen elektriciteit of
stromend water. foto reuter milos cvetkovic
ACHTERGROND
ISTANBUL JESSICA LUTZ CORRESPONDENT
Turkije is een rijk land en heeft bovendien veel water",
:ei ^etin tegen zijn Israëlische ambtgenoot Peres in zijn
ivelkomsrede. Hij wond er geen doekjes om. Het is
"urkije te doen om levensbron nummer één, water. In
iet openbaar werd het onderwerp verder nauwelijks
langeroerd. Water is een zeer gevoelig onderwerp in het
lidden-Oosten.
JfM in 1953 probeerde de Amerikaanse regering onder
president Eisenhower een overeenkomst tot stand te
(brengen tussen Israël, Libanon en Syrië om het water in
Ide rivieren Jordaan en Jarmuk, die langs de
IGolanhoogte naar het Meer van Galilea stromen, eerlijk
te delen. Toen in 1967 de Golan en de westelijke
lordaanoever onder Israëlisch bestuur kwamen, kreeg
[eruzalem daarmee het beheer over het grootste deel
van de schaarse waterreserves in het gebied.
Bij het opmaken van de balans blijkt dat de Israëli's per
jaar meer dan twee keer zoveel water verbruiken (380
kubieke meter per persoon) dan bijvoorbeeld de
Jordaniërs (140 kubieke meter per persoon). Hun
landen hebben echter minder ter beschikking dan de
500 kubieke meter per persoon die jaarlijks noodzakelijk
is. Met de 1.200 kubieke meter die per persoon
beschikbaar is, staat Syrië er beter voor. De Syriërs
kunnen voor hun watervoorziening ook uit de rivier de
Eufraat putten. Toch zit ook dit land, net als Egypte, ver
onder de 'welvaartsgrens' van 2.000 kubieke meter per
persoon.
Over een jaar of vijftien zullen de waterbronnen bij
lange na niet genoeg meer zijn om de groeiende
bevolking van het Midden-Oosten van voldoende water
te voorzien. Voor Israël betekent terugtrekking uit de
bezette gebieden ook afzien van hun levensaders. Het
Voor het eerst in de geschiedenis heeft een hoge
Turkse regeringsfunctionaris, minister Hikmet ëetin
(buitenlandse zaken), deze week een officieel bezoek
aan Israël gebracht. Ankara heeft nooit eerder de
moed gehad de Arabische landen voor het hoofd te
stoten door intieme betrekkingen aan te knopen met
hun aartsvijand. Daar stonden bovendien sancties op.
Er is echter heel wat veranderd sinds de toenadering
tussen Israël en de PLO.
Jaffa Strategisch Instituut bij Tel Aviv stelt dat Israël zich
terug kan trekken mits het de garantie krijgt dat het de
rivieren de Jordaan en de Jarmuk mag blijven
gebruiken. Bovendien is het van het grootste belang dat
er een andere bron wordt gevonden.
Hier komt Turkije in het spel, dat water in overvloed
heeft, 4.500 kubieke meter per persoon per jaar. Wijlen
president Özal was de eerste die opperde om water aan
Israël te verkopen uit de rivieren Seyhan en Ceyhan die
aan weerszijde van de stad Adana de Middelandse Zee
in stromen. Hij had zijn project 'het vredeswater'
gedoopt. Het water zou via pijpleidingen naar Israël
vervoerd moeten worden.
De Arabische landen stonden echter op hun achterste
benen ze vonden dat zij er recht op hadden, maar
weigerden te betalen en dreigden met
handelssancties mochten de Turken zo'n ongehoord
plan willen uitvoeren. De pijplijn zou bovendien door
Syrië moeten lopen, waarmee Turkije toch al in de
clinch lag over een stuwdammenproject in de Eufraat.
In juli 1992 wijdde de toenmalige premier Demirel de
Atatürk-dam in. Met de in oost-Turkije gelegen
stuwdam is Turkije in staat de water doorvoer van de
Ondanks akkoord strijdende partijen:
SARAJEVO» AP
Ondanks het donderdag geslo
ten akkoord in Genève tussen
drie strijdende partijen uit het
voormalige Joegoslavië, waren
de wegen gisteren rondom Bos
nië nog steeds geblokkeerd. Het
was daardoor onmogelijk om
miljoenen Bosnische burgers
van hulpgoederen te voorzien
voor de naderende winter.
Zeker drie miljoen door kou
en honger geteisterde burgers
staan aan de vooravond van een
ramp, waarschuwt VN-vluchte
lingencommissaris Sadako Oga
ta.
Het gaat om gestrande kon
vooien naar Prozor en Gomji
Vakuf in Midden-Bosnië en
Tu!üa en Gorazde in Oost Bos
nie. VN-woordvoerders sluiten
niet uit dat lokale Kroatische en
Servische commandanten giste
ren nog niet door hun meerde
ren van het akkoord in Gèneve
op de hoogte waren gesteld.
VN-woord voerders zeiden met
nieuwe konvooien te willen
wachten tot secretaris-generaal
Boutros Boutros-Ghali en VN-
bemiddelaar Thorvald Stolten-
berg besloten hebben wat te
doen. Als wordt besloten de
konvooien te hervatten, zal het
nog zeker 24 uur duren voordat
de vrachtwagens op weg kun
nen gaan.
Het Instituut voor Volksge
zondheid van de Bosnische re
gering maakte gisteren nieuwe
ramingen bekend van het aan
tal slachtoffers van de 19 maan
den oude burgeroorlog: 141.398
doden of vermisten en 157.827
gewonden. De cijfers hebben al
leen betrekking op gebieden
waar de overheid gegevens kon
verzamelen: het totale doden
cijfer wordt geraamd op meer
dan 200.000.
jeruzalem» ap
Volgens de Israëlische krant
Héaretz staat Israël op het
punt de Golan-hoogvlakte aan
Syrië terug te geven in ruil
voor formele betrekkingen
met dat land. De Israëlische
regering weigert commentaar.
Haaretz schrijft dat de Ameri
kaanse minister van buiten
landse zaken Warren Christop
her bemiddelt om zo'n akkoord
tot stand te brengen als hij be
gin december naar het Midden-
Oosten komt. De onderhande
lingen met Syrië hebben stilge
legen sinds Israël op 13 septem
ber een akkoord met de Pales-
tijnen sloot. Volgens sommige
waarnemers wilde de Israëli
sche premier Yitzhak Rabin er
enige tijd overheen laten gaan
voor hij het Israëlische publiek
confronteert met een nieuwe
concessie aan de Arabieren.
Er doen ook hardnekkige ge
ruchten de ronde dat er gehei
me contacten tussen Israël en
Syrië gaande zijn en dat pogin
gen in het werk worden gesteld
om een top tussen Rabin en de
Syrische president Hafez Assad
tot stand te brengen.
Eén van de problemen bij een
overeenkomst met Syrië is wel
dat Israël bang is dat met de
Golan ook voor Israël belangrij
ke waterbronnen in de Huta-
vallei onder Syrisch gezag ko
men.
President terug
per draagbaar
abidjan ap
President Felix Houphouet-
Boigny van Ivoorkust is gisteren
op een draagbaar thuisgeko
men na een verblijf van zes
maanden in het buitenland.
Naar verluid wilde hij een op
volger aanwijzen voor hij sterft.
Boigny is sinds 33 jaar aan de
macht en is daarmee de langst
zittende president ter wereld.
madrid dpa
Een deskundige van de Wereldbank omschreef
Equatoriaal Guinea, tot 1968 de enige Spaanse
kolonie in zwart Afrika, eens als een 'niet-land'.
Over het bittere lot van de 350.000 inwoners
van deze tot de tien armste landen ter wereld
behorende staat komen zelden berichten in het
wereldnieuws. Nu gebeurt het dan: morgen
worden er de eerste democratische verkiezin
gen gehouden sinds de onafhankelijkheid in
1968.
De internationale druk, vooral van het voormalige
moederland Spanje, heeft dictator Teodoro
Obiang Nguema gedwongen de dunne jas van de
democratische schijn om te slaan. Want van vrije,
democratische verkiezingen is volgens de opposi
tie en de Verenigde Naties absoluut geen sprake.
Zeven van de 14 pas sinds kort toegelaten politie
ke partijen hebben opgeroepen tot een boycot
van de verkiezingen, omdat het Obiang-bewind
geen vrije oppositie, geen vrije pers en geen con
trole van het aantal kiezers of het verloop van de
verkiezingen toestaat.
Zo zullen de eenheidspartij van Obiang, de De
mocratische Partij van Equatoriaal Guinea, en zes
splinterpartijen in haar omgeving de verkiezingen
onder elkaar uitmaken. De VN, de VS, Spanje en
andere landen hebben ervan afgezien waarne
mers te sturen, omdat ze op z'n zachtst gezegd
twijfelen aan Obiangs pogingen om zijn harde
bewind te democratiseren. Het voorzichtige ver
zet tegen de 52-jarige kolonel, die in 1979 via een
staatsgreep tegen zijn oom Macias Nguema aan
r-1 [47 67
V
j AFRIKA
.Atlantische
0
l 1
Oceaan
x\é
4-
JlniXhe
Oceaan
de macht kwam, kostte alleen al in dit jaar aan
zeven oppositieleden het leven.
De commissie voor de mensenrechten van de Eu
ropese Gemeenschap gaf kort geleden blijk van
haar 'diepe bezorgdheid' over de politieke ver
houdingen in het 28.000 vierkante kilometer klei
ne land, dat sinds het vertrek van de Spanjaarden
aan de rand van het bestaansminimum vegeteert
en zonder buitenlandse hulp allang bankroet zou
zijn.
Volgens waarnemers is een land waar bijgeloof en
doodseskaders hun duistere praktijken uitoefe
nen, de roep om een regering van 'nationale een
heid' wordt omschreven als een 'poging tot
staatsgreep' en waar verschillende etnische groe
pen te lijden hebben onder de willekeur van de
Nguema-clan echter nog lang niet rijp voor een
eente democratisering.
Eufraat te reguleren en als zodanig te gebruiken als
machtsmiddel om bijvoorbeeld het Syrische en lraakse
beleid ten aanzien van de Kurdqn te beïnvloeden.
Twee maanden na het in gebruik nemen van de
stuwdam werden Syrië en Turkije het eens over de
verdeling van het water van de Eufraat. In het akkoord
werd vastgelegd dat de Turken 500 kubieke meter water
per seconde doorlaten. Toch blijft de dam voor de
Syriërs een permanente bron van zorg.
Sinds de vorige Israëlische president Chaim Herzog in
juli 1992 voor een niet-officieel bezoek in Istanbul was.
gingen steeds meer stemmen op om niet langer naar de
toch al niet geliefde Arabieren te luisteren. Die beloven
wel altijd goedkope olie, maar geven die niet. Door de
ontwiJckelingen in het vredesproces in het Midden-
Oosten heeft Turkije de ruimte gekregen de banden met
Israël aan te halen.
De recente opvoering van de Syrische steun aan de
Kurdische Arbeiderspartij PKK, die in Turkije voor een
onafhankelijke staat vecht, deed premier (giller dreigend
vërklaren dat de stuwdam in de Eufraat makkelijk een
paar maanden dicht kan. Daardoor zou Syrië verstoken
zijn van driekwart van zijn watervoorziening. Maar ook
de andere buurlanden worden verdacht van steun aan
de PKK. Turkije voelt zich omringd door vijanden en
heeft behoefte aan een vriend. Die hoopt het land in
Israël gevonden te hebben.
Uit angst geïsoleerd te raken tussen Israël en Turkije,
lijkt Syrië inmiddels wat bij te draaien. In ieder geval
werd begin deze week aangekondigd dat de Syrische
minister Shara (buitenlandse zaken) op zeer korte
termijn naar Ankara zal komen. De verdeling van water
zal zeker niet op de agenda ontbreken.
den haag anp
De Italiaanse christen-demo
craten (DC) houden hun hart
vast. Alles wijst erop dat hun
partij morgen bij de plaatselij
ke verkiezingen een nieuw de
bacle tegemoet gaat in Rome
en het zuiden van het land.
Nooit eerder is de DC, die de
Italiaanse politiek bijna een
halve eeuw heeft gedomi
neerd, geconfronteerd geweest
met het mogelijke verlies van
zoveel grote steden in één
klap.
In Rome en in Napels doen
zelfs de kandidaten van de
neofascistische MSI het vol
gens de opiniepeilingen beter
dan de christendemocraten.
Zo maakt de kleindochter van
de dwceAlessandra Mussolini,
die campagne voert voor de
MSI, een goede kans om bur
gemeester van Napels te wor
den.
Elders in het zuiden leiden
vooral de kandidaten van de
„progressieve" verbonden
rond de voormalige commu
nistische partij, de Democrati
sche Partij van Links (PDS), die
landelijk de grootste partij zou
kunnen te worden.
In het noorden heeft de DC de
hoop al opgegeven ook maar
een stad te behouden. Daar zal
de strijd zich voornamelijk af
spelen tussen de PDS en de
Lombardische l.ega Nord, de
enige politieke krachten die
hun geloofwaardigheid heb
ben behouden in de diepe mo
rele en politieke crisis waarin
het land verkeert. De vraag is
daar of de l.ega. die streeft
naar een Italiaanse federatie
waarbij het rijke noorden zou
moeten ophouden te betalen
voor het arme zuiden, de gren
zen van Lombardije, zal over
schrijden en steden als Vene
tië, Genua of Triëste zal weten
te veroveren.
In juni werden voor het eerst
verkiezingen gehouden vol
gens het nieuwe meerder
heidssysteem. Toen raakten de
'oude' partijen van het cen
trum. met name de christen
democraten die het meest lij
den onder de aanhoudende
reeks politieke en financiële
schandalen, al een groot aantal
bolwerken kwijt. Destijds ging
het om gemeenteraadsverkie
zingen in 145 steden, waaron
der Milaan, die in handen vie
len van de l-ega.
Nu moeten de Italianen kiezen
tussen een record aantal van
2.000 kandidatenlijsten in
meer dan 440 gemeenten,
waaronder behalve bovenge
noemde steden ook Rome en
Palermo. Elf miljoen kiezers
zijn opgeroepen naar de stem
bus te gaan, dat is een kwart
van alle kiesgerechtigden. De
verkiezingen moeten een voor
proef geven van de vervroegde
algemene verkiezingen die in
het voorjaar moeten worden
gehouden, eveneens volgens
het nieuwe kiessysteem.
Parlementsvoorzitter Giovanni
Spadolini erkende onlangs dat
de oude partijen hun langste
tijd hebben gehad en dat haast
moet worden gemaakt met het
vormen van een solide alliantie
om het vacuüm in het politie
ke centrum te vullen.
