Limburgse roversbendes op de buis
Sir David Frost schrijft
boek over zijn TV-leven
Rtv show
Komisch herkauwen
'Nette mensen' en de wondere wereld van de seksindustrie
VRIJDAG 19 NOVEMBER 1993
KRO werkt aan gedramatiseerd beeld over de Bokkerijders
CLOSE UP
Gerard van Putten
ven leek het er
I woensdagavond ver-
dacht veel op dat de
Nieuwe Koeien ook op het werk
terrein van Studio Sport graas
den. Zo aan de stem te horen
een jonge knaap die ooit nog
wat hoopt te bereiken in de TV-
journalistiek, hield na Polen-
Nederland enige voetballers van
Oranje de microfoon onder de
neus. Je kon horen dat hij an
derhalf uur diep had nagedacht
over de vragen die hij na afloop
zou stellen. Of Ed de Goey van
plan was feest te gaan vieren,
nu de kwalificatie voor het WK-
voetbal in Amerika verwezen
lijkt was. En waarom er geen
blijheid van het gezicht van De
Goey viel af te lezen. Chef Kees
had voor Dennis Bergkamp en
Jan Wouters vragen van gelijke
strekking in petto. Dat was nog
eens herkauwen op niveau! Als
of de regenjas van Harry Ver-
meegen in de catacomben van
het Lech-stadion rondbanjerde.
Zal de chef van Studio Sporter
gek van hebben opgekeken dat
zo'n Wouters hem vroeg of hij,
Kees dus, soms zijn badslippers
ergens was tegengekomen?
Er bestaat evenwel een wezen
lijk verschil tussen de jongens
van Studio Sport en Die Twee
van Nieuwe Koeien. Sinds jaar
en dag benaderen Spaan en
Vermeegen de sport in het alge
meen en de voetballerij in het
bijzonder vanuit een komische
invalshoek. Dat kan best verfris
send werken, want op zich is er
niets tegen humor in de sport.
Het wordt pas ernstig als iets
dat serieus bedoeld is doorslaat
naar het komische. Kale Kees
wordt geacht als chef-sport van
NOS-TV een voorbeeldfunctie
te vervullen. Maar wat valt er
voor een wie weet ambi
tieuze knaap nu van zo'n routi
nier te leren, als de chef in een
voorbeschouwing tegen de
bondscoach zegt: „Polen-Ne
derland, hè."
Wat zal beste brave Kees daar
mee bedoeld hebben? Verzin
daar als bondscoach maar eens
iets gevats op. Dat leer je niet in
Zeist, op de mediatraining van
de trainerscursus. Of veronder
stelde 46-jarige Kees dat 46-jari-
ge Advocaat best een geheugen
steuntje kon gebruiken? Op die
leeftijd wil het brein wel eens
haperen, da's waar. Maar an
derzijds had Advocaat toch
nimmer de indruk gewekt
dat hij bezig was voor D(oor)
S(amenspel) V(ooruit) P(ijnac-
ker) en Cruijff de weg vrij te ma
ken naar de kwalificatie voor
het toernooi om de Gezond
heidsbokaal, georganiseerd
door de voetbalvereniging Tot
Heil Onzer Ribbenkast.
Die Twee van Studio Sport bezig
als Die Twee van Nieuwe Koeien.
Spaan en Vermeegen hebben
school gemaakt en zullen daar
ongetwijfeld even om gegniffeld
hebben. Daar waar het geurt
naar het aroma van het kleed-
kamerzweet heeft Vermeegen
Vermeegen en Spaan: Nieuwe Koeien in de kleedkamer. foto kippa
de produktie van geregisseerde
nonsens tot kunst verheven.
Spaan en Vermeegen hebben
zich een aantal jaren onttrok
ken aan de sport, maar ondanks
hun creatie van Popie Jopie
rustte er nauwelijks zegen op
hun omzwervingen buiten de
lijnen van sportveld en sport
zaal. De Gewone Man vermocht
indertijd dan wel een glimlach
op te roepen, verder vonden
Spaan en Vermeegen in hoofd
zaak zichzelf leuk. De heren
moesten ondervinden dat tus
sen „hé, daar heb je die twee
weer" en „hè, daar heb je die
twee weer" een beduidend gro
ter onderscheid bestaat dan een
anders gekanteld leestekentje.
Niet langer wisten ze de lachers
op hun hand; in plaats daarvan
werd hoongelach hun deel en
dat is tamelijk funest voor een
komisch duo. Ze hoefden bij
wijze van spreken maar een
tweegesprekje te voeren en de
Jansen Tilanus zakte spon
taan tot op de enkels.
Omdat Spaan en Vermeegen in
de mening verkeren dat herkau
wen net zo veel zin heeft als ou
we koeien uit de sloot halen,
hebben ze begin dit jaar nieuwe
koeien van stal gehaald om het
oude ambacht op te pakken. En
het moet gezegd dat de heren
geen onverstandige beslissing
hebben genomen. Vroeger op
de radio vielen ze in Tussen
Starten Finish op met hun spe
ciale kijk op de zo conservatieve
sportwereld. Het rolpatroon leg
den die twee toen al min of
meer vast. Als de intellectueel in
de studio zit hij zich daar gere
geld plaatsvervangend te scha
men voor het onbenul van Ver
meegen, die als razende repor
ter op alles en iedereen afgaat
om dan ongeveer de vragen te
stellen die Kees en Knaapje na
mens Studio Sport woensdag
avond in Poznan afvuurden op
de heren voetballers van Oran
je.
Wat Vermeegen doet is gespeel
de domheid; in werkelijkheid is
hij intelligenter dan hij zich
voordoet. Als het hem echt
ernst is, weet Harry van ande
ren precies datgene gedaan te
krijgen wat hij als TV-maker te
voren in z'n hoofd had. In een
grijs verleden liet hij een even
streberige als publiciteitsgeile
grensrechter tien sprintjes trek
ken en hem evenzovele malen
de vlag omhoog steken. Voor de
bewuste vlaggenist is het na
dien nog maar sporadisch vlag
getjesdag geweest. En die ene
voetbaltrainer, die de absolute
top als einddoel zag en daarvan
zittend op een dug-out luid
keels melding maakte, mag na
zijn beklagenswaardige
schreeuw om aandacht vandaag
de dag als assistent nog slechts
pilonnen versjouwen bij een in
de marge opererende betaalde
voetbalorganisatie.
Spaan en Vermeegen zijn terug
in de sport en daar zijn de he
ren, zo tonen ze elke dinsdag
avond in Die Twee: Nieuwe
Koèien. het best op hun plaats.
Er wordt weer gelachen binnen
de lijnen, zodra er een baard
met regenjas in het vizier komt.
Neem zelfs die bloedserieuze
Van Gaal, de man die voetbal
tot wetenschap verheft door el
ke spelsituatie op z'n kladblok
vast te leggen. In gesprek met
Vermeegen produceerde de
Ajax-coach laatst minstens twee
mondverrekkingen. Het mirakel
van de Meer was geschied.
Advocaatje gaat op reis, tierelie-
reliere. Niet als bondscoach
weliswaar, dat schijnt contrac
tueel aan JC, de voetbalalmach-
tige uit Barcelona te zijn voor
behouden, maar als toerist. De
geluksjas die Harry Vermeegen
bondscoach Dick Advocaat eer
der dit jaar aanbood, bleek hem
wonderwel te passen.
Die Twee zoeken het amuse
ment in de sport. Het is sport
journalistiek met een knipoog
naar de serieuze sportpers.
Maar wie van één onzer verslag
gevers had niet graag Johan
Cruijff de uitspraak willen ont
lokken dat voetballers alleen
maar hebben te doen wat hij wil
en dat zij, die zich niet aan dat
regime willen ontwerpen lekker
thuis moeten blijven?
Fantasie overtreft soms de wer
kelijkheid; Vermeegen liet Brian
Roy tot diens verbazing („onge
looflijk dat ik dit doe") dagdro
men dat Oranje naar Amerika
ging. En Studio Sport trapte
woensdag in Poznan in de vlaai
van Nieuwe Koeien en ging ver
volgens languit.
Vijfhonderd bladzijden vol anekdotes, interviews en cartoons
HAARLEM FRED VAN GARDEREN
David Frost, sinds be
gin dit jaar Sir Da
vid, wordt wel ge
zien als de beste TV-interviewer
die tot nu toe verscheen. De
Brit, die op een gegeven mo
ment gelijktijdig een talkshow
in Engeland en de Verenigde
Staten had lopen, krijgt uit zijn
opponent wat hij wil horen.
Daarvoor zet hij verschillende
tactieken in. Moet het vlijm
scherp, dan doet hij het vlijm
scherp, werkt de fluwelen aan
pak, dan pakt hij zijn gast met
fluwelen handschoenen aan.
Maar zijn allesomvattende
kracht is zijn kennis en zijn as
sociatievermogen. En zijn plaats
in de wereldmaatschappij: daar
Sir David Frost heeft heel wat be
ruchte TV-uitzendingen op zijn
naam staan. foto anp
een deel van het Britse publiek
het teveel vond.
Toen de Britse commerciële TV
in 1983 een antwoord zocht op
het succes van het BBC-ontbijt-
programma 'Breakfast Time',
startte het 'TVAM'. Daarin de
presentatoren David Frost, Mi
chael Parkinson, Anna Ford en
Angela Rippon (in Nederlandse
begrippen vertaald: van Paul
Witteman tot en met Sonja Ba
rend). Maar het programma
wilde niet aanslaan. Uit onder
zoek bleek dat de nog slaperige
Brit zich irriteerde aan de al veel
te frisse en vlijmscherpe David
Frost.
Frost is dan inmiddels begon
nen met zijn autobiografie. De
in 1939 geboren zoon van een
strenge methodistische voor
ganger, heeft zijn boek geba
seerd op zijn werk. Nauwelijks
staat hij middenin. Hij kijkt dan ook nergens echt iets over zijn jeugd, vrijwel geen passages uit zijn
van op. privéleven. Het boek staat vol met interviews,
Berucht werd zijn uitzending waarin hij hippies scripts, werkfoto's, en cartoons.
op bezoek had. Het kleurrijke gezelschap hield
een sit-in, rookte marihuana en zong 'Hara-
krishna'. En dat allemaal rechtstreeks 'on the air'.
Iedereen in de studio was in rep en roer en de
wereld sprak achteraf schande, maar Frost ging
gewoon tussen de blowende hippies inzitten en
bleef zijn vragen stellen. Ook nadat het gezel
schap 'stoned' naar de werking van de microfoon
vroeg, bleef Frost zichzelf. Dit voorval klinkt nu,
anno 1993, als een incidentje, maar in de jaren
'60 betekende zo'n voorval een revolutie. Maar
niet voor Frost. Zoiets kan gebeuren.
Wereldberoemd werden zijn interviews met de
voormalige president Richard Nixon en diens mi
nister van buitenlandse zaken, Henri Kissinger.
Nixon was al heel snel nat van het zweet en Kis
singer, bekend om zijn rappe tong, begon, na een
bombardement aan feiten om zijn oren te heb
ben gekregen, onzeker te stotteren. Ook tijdens
andere interviews was Frost zo overheersend, dat
Zijn 'TV-leven' begint bij het BBC-programma
'That was the week that was' (het Britse voor
beeld van VARA's 'Zo is het toevallig ook nog eens
een keer') en het boek eindigt in 1970 als hij naar
New York trekt om daar een nieuwe TV-show te
gaan maken. Daar tussen liggen ruim 500 bladzij
den feiten, gebeurtenissen en anecdotes. Van de
Gouden Roos in 1966 tot de rol van John Cleese
en Ronnie Corbett in zijn shows en van zijn inter
views met de leden van The Beatles tot zijn ge
sprek met een jonge prins Charles.
Wie het TV-leven van Frost een beetje kent,
weet dat het met dit boek niet afgelopen kan zijn.
Sterker nog: het gaat nu pas echt beginnen. We
wachten dan ook met smart op deel twee.
(David Frost An Autobiography. Uitg.: Harper
Collins. Ned. uitg.: Nilsson Lamm. Prijs: f
65,55.)
MARGRATEN/HILVERSUM
JAAP TIMMERS
De KRO-televisie gaat
binnenkort het ge
dramatiseerde ver
haal over de Bokkerijders uit
zenden, de roversbendes die het
straatarme Limburgse land aan
de vooravond van de Franse Re
volutie (1789) teisterden. De ge
schiedenis wordt bezien door
de ogen van de opgroeiende
jongen Martien.
De crew onder leiding van re
gisseur Karst van der Meulen
werkt momenteel in het glooi
ende landschap bij Margraten.
De opnamen voor de Legende
van de Bokkerijders zijn in de
laatste week. De ruim vijf mil
joen gulden kostende serie is
een coproduktie van omroepen
uit Nederland, België (BRT),
Frankrijk (France 3) en Duits
land (ZDF).
Hoofdrolspelers zijn Hugo
Metsers (de schout), Lennert
Hillege (Martien), Eugene Ber-
voets (dokter Kirchoffs), Joost
Prinsen (Lei de Tinnegieter), Fi-
desse Hunter (Anna Swinkels),
John Leddy en Huib Broos. Het
script is geschreven door Dick
van den Heuvel op basis van
het boek van Ton van Reen over
de Bokkerijders, getiteld Ont
snapt aan de galg.
In de tweede helft van de
achttiende eeuw vormden zich
in heel Europa 'honger-bendes',
zoals de schrijver ze noemt. De
leefomstandigheden waren bar,
opstandige burgers besloten
korte metten te maken met de
laatste feodale heersers in Euro
pa. Echt voet aan wal kregen ze,
volgens schrijver Ton van Reen,
alleen op Sicilië, waar de mafia
werd gevormd, en in Parijs,
waar woedende burgers de Bas
tille bestormden en de aanzet
gaven tot de revolutie. In Lim
burg hadden de rovers ook re
delijk wat aanhang bij de burge
rij. Niettemin werden ze mas
saal opgepakt en geëxecuteerd.
„Een voorbeeld van zo'n misda
dige overlevingsbede is de Ben
de van Jan de Lichte, waarover
Louis Paul Boon een boek heeft
geschreven."
Van Reen putte de informatie
In de Bokkerijders speelt Hugo Metsers de rol van schout en Fidesse Hunter neemt de rol van Anna Swinkels voor haar rekening.
voor zijn boek uit de talrijke jus
titiële archieven in Duitsland,
Nederland en België. „Ze waren
door allerlei verschillende plaat
selijke potentaten opgepakt.
Het was geen georganiseerde
vervolging."
Zwarte kapitein
De hoofdfiguur in het televisie-
verhaal, de Zwarte Kapitein, is
gemodelleerd naar de belang
rijkste historische bendeleider
uit die dagen Mathijsse, die ac
tief was in de buurt van Valken
burg. De spanning in het ver
haal, dat in dertien delen van
elk 25 minuten op de buis
komt, wordt voor een deel op
gebouwd rond de geheime
identiteit van de Zwarte Kapi
tein.
De betiteling 'Bokkerijders'
ontstond rond 1840 toen voor
het eerst gegevens over het
Limburgse bendewezen werden
opgetekend.
Het land verkeerde in chaos,
volop op zoek naar een identi
teit. Intellectuelen en weten
schappers weken uit naar Bel
gië, waartoe Limburg volgens
velen moest behoren. De arme
garde bleef achter. Schrijver van
Reen: „Het waren allemaal losse
staatjes geworden. De bendes
kregen achteraf de schuld van
alles wat slecht was. De 'bok' is
een ander woord voor 'de dui
vel', net als 'Joost' uit het
spreekwoord 'Joost mag het we
ten'. De gezamenlijke identiteit
in Limburg werd gevonden in
het Roomse geloof. De tiental
len bendes kregen achteraf de
verzamelnaam Bokkerijders.
De opnamen van de Legende
van de Bokkerijders gingen tot
nogtoe niet over rozen. Het
team had te kampen met regen
val en ziekte, waardoor de pro-
duktieschema's in de war wer
den geschopt. Om continuïteit
in de beelden te krijgen moest
de regie als het opklaarde wach
ten op een wolkje dat voor de
zon kroop.
De KRO heeft voor ogen om
'een stukje geschiedenis van
Nederland' te beschrijven. De
eis die de KRO stelde aan pro-
duktiemaatschappij Belbo Film
was dat de voertaal Nederlands
was, wat ondanks het feit dat
het een internationaal project
geworden is, aardig gelukt is.
Scriptschrijver Van Den Heu
vel vertelt hoe veel werk en tijd
is besteed aan het verhaal. „In
korte tijd heb ik gewerkt met
acht verschillende dramaturgen
en ik heb dertien versies van het
script moeten maken." In de
loop van de produktie was het
ZDF aangeschoven, die onder
foto G pd
meer als voorwaarde stelde dat
de serie in afleveringen van 25
minuten werd aangeboden, ter
wijl het stuk op dat moment zes
afleveringen telde van vijftig mi
nuten.
Van den Heuvel is van me
ning dat het nauwgezet volgen
van de historische feiten een
onmogelijke opgave is. „Het is
een familieserie geworden. We
hebben ervoor gekozen om een
hoofdpersoon te kiezen waar
mee de kijker zich kan identifi
ceren. Daardoor wordt hij het
symbool van de Limburger die
zijn sociale strijd moest aan
gaan. Het verhaal is geconstru
eerd."
Harry Prins van Belbo Film
Productions: „Het is drama, fic
tie, en dus geen geschiedsschrij-
ving."
Het boek 'Nette mensen in een nieuwe tijd' van Hans van der Kamp is g«
dringend geschreven verslag van de opzienbarende belevenissen van de
blootbladen.
Van der Kamp: „Ach, journalis
ten werpen zich zo vaak op de
fictie, waarom zou de roman
schrijver de werkelijkheid niet
gebruiken? Hooguit heb ik het
nodige spektakel achterwege
gelaten, om de geloofwaardig
heid van het verhaal in stand te
houden. Truth is stranger than
fiction."
En dat blijkt maar weer eens
al te waar als we de roman
doorbladeren. De eindredactri
ce van 'Partydoll' bij voorbeeld,
die het lezersonderzoek betref
fende de vraag of de heren
spetters nu wel of niet geheel
onbedekt moeten worden afge
beeld fraudeert, is, vertelt Van
der Kamp, niemand minder
dan de immer toch zo waar-
heidslievend lijkende journalis
te-feministe Bernadette de Wit.
Samen met collega Onno Reiter
-en dat is in het echt Eddy Es-
man, eens de initiator van de
blootreportage van Vanessa in
Penthouse, nu kookjoumalist-
moffelt ze zakken vol post die
voor volledig bloot pleit weg
omdat de affiches van een Da
vid mèt eikeblad al van de per
sen lopen. U ziet, dames, aan
wie u indertijd het meest op
vallende gemis van de Playgirl
te danken had. De bekende Ne
derlander die als 'lijdend' voor
werp figureert in het erotische
verhaal waarmee de 'ik' defini
tief doorbreekt in de blootbla
den-wereld en die.., leest u dat
zelf maar, is Ramses Shaffy. Tot
slot krijgt u van de auteur nog
Simon Pauw cadeau, de jour
nalist die zich onverwacht en
vol verve op de markt van de
06-lijnen heeft gestort. Simon
Pauw is Hans Knoop.
Let wel, het is in het geheel
niet noodzakelijk om alle na-
;en sensatieverhaal, maar een in-
ik-figuur bij de 06-lijnen en de
foto frank fahrner
men achter de namen per se te
weten. Ook zonder 'sleutel' is
'Nette mensen in een nieuwe
tijd' een van de opvallendste en
beste boeken van dit moment.
Maar het maakt het wel span
nender. Nog eentje dan? Voor
uit: de quizmaster die in een
hoofdstedelijk etablissement
verzucht dat hij wilde dat er
eens iemand zo'n mooi homo-
erotisch verhaal over hem zou
schrijven? Hans van der Togt.
Tip voor in het café en de bil
jartclub: bewaar dit 'Wereldje'
in uw exemplaar van 'Nette
mensen in een nieuwe tijd' en
u weet lekker een heleboel
meer dan de niet-voorgelichte
lezer. En als u Frans Molenaar
met een namaaksnor door de
stad ziet lopen, weet u hoe het
komt.
Vanaf deze week ligt
er een boek in de
boekhandel dat be
looft het wereldje (en omstre
ken) hevig in beroering te gaan
brengen. Hopen stof zullen op
waaien in de diverse grachten
gordels, bij echte VIP's en na
maak VIP's, bij beroemdheden
algemeen en in menig gere
nommeerd advocatenkantoor.
Dat boek, dat moet u dus maar
gauw op uw verlanglijstje voor
Sinterklaas zetten. Opdat u zich
in het café en bij de biljartclub
niet handenwringend behoeft
af te vragen waarover iedereen
het toch steeds heeft. Het heet
'Nette mensen in een nieuwe
tijd' en is het romandebuut van
Hans van der Kamp. Van der
Kamp was hoofdredacteur van
het eerste Nederlandse bloot
blad voor dames, 'Playgirl', en
van 'High Society', bekend in
selecte kringen van Appelscha
tot aan het Drie
landenpunt. In
'Nette mensen' be
schrijft hij nu de
wondere wereld
van de seksindus
trie. Het is een
knap debuut. On
danks het sjeuïge
onderwerp en een
aantal verbluffen
de onthullingen, is
het geen goedkoop
sensatie-verhaal
geworden, maar
een indringend ge
schreven verslag
van de opzienba
rende belevenissen
van de ik-figuur bij
de 06-lijnen en de
blootbladen. Sen
satie zal er desal
niettemin zeker komen. Enige
voor-gepubliceerde vingeroefe
ningen voor deze roman leid
den reeds tot een voorpagina
artikel in Het Parool, een kort
geding en een boze brief van
een Amsterdamse pornokeizer
Vanwaar die hopen opwaaiend
stof? 'Nette mensen in een
nieuwe tijd' is een sleutelro
man. De betrokken personen,
in het boek keurig met een fic
tieve naam aangeduid, sluipen
met valse baarden en zonne
brillen door de stad, terwijl de
lezers gniffelend 'wie-is-wie?'
zitten te spelen. Wat de namen
betreft van de blootbladen
waar het in het boek allemaal
om draait, 'Partydoll' en 'Upper
Ten', die mogen gezien de
vroegere werkkring van de au
teur voor zichzelf spreken.
Maar het is natuurlijk aardig
om te weten dat de overijdele
couturier Dekkers, die koste
wat het kost onaangekleed in
de 'Partydoll' wenst te worden
afgedrukt, in het echt Frans
Molenaar heet. Dat de sexy se
cretaresse Wendy Gruyters nie
mand anders is dan Lorette
Welter, die ooit samen met een
WD-fractielid naakt voor Play
boy poseerde in de Tweede Ka
mer. En dat de popster Don
Sway, van wie na een streng di
eet nog een laatste restje
drankvet moet worden wegge
retoucheerd ten behoeve van
een 'centerfold' van zijn macho
lichaam, beter bekend is als
Barry Hay. Hoe ik dat weet? Bij
een goed gevuld glaasje werd
de auteur prettig loslippig en
verklapte enige van zijn sleutel
geheimen aan 'Het Wereldje'.
En let op, er volgen er nog
meer.
Maar laat ons beginnen met
Van der Kamp zelf. Hij werd in
1955 in Haarlem ge
boren en is begon
nen als fotograaf:
„Mijn journalistieke
hoogtepunten uit
die tijd zijn bij de
oudere Nederlan
ders nog steeds be
kend: reportages als
'Nederland in bad',
'Borsthaar' en 'Een
Gigolo' zijn tot op
de dag van vandaag
goede voorbeelden
van wat slechte
smaak aan moois
kan opleveren wan
neer zij in haar zui
verste vorm wordt
toegepast." Daarna
volgde nog een aan
tal flitsende carriè
res. Van der Kamp
was columnist, hoofdredacteur,
rijk, vrijwel failliet, schrijver van
korte verhalen -hij publiceerde
in De Held en in Penthouse- il
lustrator. notoire innemer en
geheelonthouder. Via deze om
weg bekeerde hij zich tenslotte
definitief tot het schrijven.
Twee jaar geleden zette hij -
nog vóór sluitingstijd!- in een
bekend café te Amsterdam met
een klap zijn glas op de bar,
zoende uitgever Theo Sontrop -
die hij enkele minuten daar
voor nog 'Paulus de Vooska-
bouter' had genoemd- op het
kale hoofd en zei: „Het wordt
tijd om die roman te gaan
schrijven." En die ligt nu dan in
de winkel. Vele, vaak hemelter
gende, dingen die er in voorko
men, heeft Van der Kamp aan
den lijve ondervonden. De
vraag rijst dan ook: Hoe auto
biografisch is 'Nette mensen'?
Het
Wereldje
PANDA DE
L'ISLE
