Economie Zuid-Holland in slop
'V:
mm
'We dachten juist te gaan oogsten
Tuinbouw profiteert van auto-project
Stand van Zaken
Rotterdam vraagt
EG om miljoenen
Akkoord over douchen
3IGEN
BAAS
W
t'Ö
'Problemen computer overzichtelijk'
Producenten karton en
papier zijn in mineur
r AiA-'A A 'P&
WOENSDAG 17 NOVEMBER 1993
CHEF WILLEM SPIERDIJK, 071 -356439. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ, 071-356442
De economie in Zuid-Holland dreigt achterop te raken
bij de andere provincies. De provincie wordt steeds min-
der aantrekkelijk als vestigingsplaats voor bedrijven en
verliest steeds meer ondernemingen aan Utrecht, Gel-
I derland en Noord-Brabant waar de grond goedkoper is.
De werkloosheid stijgt weer en de economische groei
j bleef in de periode 1987 -1992 ver achter bij de andere
provincies. Alleen Groningen en Noord-Holland deden
[J het slechter. De Leidse regio deed het binnen de provin
cie wel relatief goed.
LEIDEN/DEN HAAG
RUDOLF KLEUN
Dat blijkt uit de economische
barometer die Zuid-Holland
heeft laten opstellen. Aanleiding
daarvoor waren signalen dat de
groei achterbleef en de werk
loosheid weer steeg, aldus gede
puteerde I. Günther bij de pre
sentatie van de barometer.
Dat blijkt te kloppen. In de
periode tussen 1988 en 1990
werden ruim 60.000 nieuwe ba
nen geschapen in de provincie.
Het afgelopen jaar waren dat er
iets meer dan 2.000. De werk
loosheid daalde vorig jaar nog
met 3.000 tot 66.000. De eerste
zeven maanden van 1993 was
daarentegen sprake van een
stijging met ruim negen pro-
Rotterdam heeft samen met
de provincie Zuid-Holland de
Europese Gemeenschap mil
joenen gevraagd om Rijn
mond te ontwikkelen. Geld uit
de Europese fondsen is vooral
hard nodig voor de aanleg van
wegen en spoorlijnen. Het EG-
geld zal in het Rijnmondge
bied worden gebruikt voor een
veelheid aan projecten, van de
aanleg van telematica tot aan
de ontsluiting van bedrijfster
reinen. Ook voor de Betuwe
lijn is geld gevraagd.
Rijnmond voldoet in alle op
zichten aan de criteria om
voor steun van de EG in aan
merking te komen. De werk
loosheid ligt boven het EG-ge-
middelde en stijgt snel. Met
name in. de industrie verdwij
nen banen. Bij die ontwikke
ling speelt de slechte bereik
baarheid van de zuidelijke
Randstad een rol, evenals de
duurder wordende vestigings
plaatsen en de wens voor een
aantrekkelijke woonomgeving
voor de medewerkers.
Het Rijnmondgebied heeft
in de afgelopen jaren al eerder
geld uit het Europese Struc
tuurfonds gekregen. Vijftig
miljoen gulden werd beschik
baar gesteld wegens het verlies
van de scheepsbouw in deze
regio. Deze 'Renaval-gelden'
waren voornamelijk bestemd
voor de herinrichting van ou
de scheepsbouwterreinen,
milieu-investeringen en alge
mene maatregelen om het on
dernemersklimaat te verbete
cent. Vooral de ontwikkeling in
de regio Den Haag en in de
Rijnmond (toenames van 9 a 10
procent) baart zorgen. Elders
ligt de groei rond twee procent.
In de Rijnmond verdwijnen
vooral banen in de industrie en
in Den Haag vooral in de
dienstverlening.
Minder vitaal
Uit de barometer blijkt wel dat
de arbeidsproduktiviteit in
Zuid-Holland sterker groeit dan
elders. Dat heeft te maken met
de noodzaak goedkoper en effi
ciënter te werken en die ontwik
keling is op zich positief uit
oogpunt van concurrentieposi
tie. Maar het gaat wel ten koste
van werkgelegenheid. Uit on
derzoek van de Kamers van
Koophandel blijkt dat de bedrij
ven in Zuid-Holland minder vi
taal zijn dan elders. Omzetten,
winsten en vermogenspositie
blijven achter.
Opmerkelijk is dat de regio
Leiden/Bollenstreek het ver
houdingsgewijs goed doet. Sa
men met Delft/Westland en
zuidoost Zuid-Holland hoort
deze regio tot de gebieden waar
de economische groei boven
het landelijke gemiddelde zit.
De Rijnmond zit op het gemid
delde, terwijl Den Haag achter
blijft. Uit de barometer blijkt
ook dat alleen de industrie en
de landbouw (en ook de visse
rij) in Zuid-Holland het beter
doen dan het landelijke gemid
delde. Juist die bedrijfstakken
zijn in de Leidse regio en de
Bollenstreek te vinden. Boven
dien hebben Leiden (en ook
Delft) het voordeel dat relatief
veel bedrijven - die rond de uni
versiteit neerstrijken - zich be
zighouden met onderzoek en
ontwikkeling. In Leiden gaat het
daarbij vooral om informatie
technologie en in Delft om de
toepassing van nieuwe materia
len. Des te opmerkelijker is het
dat Leiden en de Bollenstreek
achterblijven waar het gaat om
de scholing van werknemers.
Achter
Alle vormen van dienstverlening
- zeer belangrijk voor Den Haag
- blijven achter bij de landelijke
ontwikkeling. Toch ontstonden
juist in deze sector de afgelopen
jaren de meeste nieuwe banen.
In de kantorenmarkt is boven
dien een trek waarneembaar
van de grote steden naar de
middelgrote steden. Daartoe
hoort Zoetermeer, maar ook
Leiden kan zich er toe rekenen.
SASSENHEIM RUDOLF KLEUN
De Industrie- en Voedingsbond
CNV en Akzo Coatings in Sas-
senheim hebben een akkoord
bereikt over het douchen onder
werktijd. Het personeel mag
weer onder werktijd douchen.
Bij het wisselen van de ploegen
mag er geen productieverlies
optreden.
Twee weken geleden vaardig
de Akzo nieuwe regels uit voor
het douchen. Die hielden in dat
het de werknemers die in afde
lingen waar met stoffige materi
alen of chemicaliën wordt ge
werkt zich voortaan in eigen tijd
moesten wassen. Machines
zouden als gevolg van de
'douchepauze' stilstaan en dat
kostte Akzo te veel geld. Dat was
aanleiding voor een conflict.
Hoewel Akzo de regels kort
daarna weer wat versoepelde
dreigde het verschil van mening
toch hoog op te lopen. Het nu
bereikte akkoord houdt volgens
Akzo in dat in principe de oude
regels weer zijn ingevoerd. Akzo
benadrukt overigens dat werk
nemers die in aanraking komen
met chemische stoffen of stoffi
ge materialen te allen tijde kun
nen douchen als ze dat nodig
vinden.
De een droomde altijd al
i van een eigen bedrijf. Voor
een ander was het
ondernemerschap de
laatste mogelijkheid om uit
I de werkloosheid te komen,
j Een derde zag het gat in de
I markt dat niemand anders
opviel. Allemaal hebben ze
gemeen dat ze er voor
kozen hun eigen baas te
worden. Vandaag: Jan Kees
de Vries van het Leidse
computerbedrijf Backup
Service.
.„L,
./LIJ I i
i i 4 i i
oordat ik met Backup Ser
vice begon was ik perso-
neelchef. Toen had ik
vooral te maken met de gebruikers van
computers, die vaak veel problemen had
den met automatisering. Zelf merkte ik dat
je allerlei gegevens waar je niet direct be
hoefte aan had wel uit de computer kon ha
len, maar informatie die je wel wilde heb
ben veel moeilijker te krijgen was. De afde
ling automatisering kon zich daar niet in
verplaatsen. Reden voor mij om cursussen
te volgen. Uiteindelijk interesseerde auto
matisering mij zo dat toen mijn contract bij
mijn laatste werkgever afliep ik weer naar
school ben gegaan. Ik heb toen in feite alles
omgegooid en ben opnieuw begonnen.
Achteraf blijkt het heel goed in elkaar te
passen. Twintig jaar geleden op de HBS
volgde ik al computercursussen en ik merk
te toen al dat het werken met computers
me makkelijk afging, toch had ik een voor
keur voor 'mensachtige vakken'. Zo kwam
ik in het personeelswerk. Dat kon ik echt
wel, maar ik merkte ook dat ik de proble
men mee naar huis nam. Ik lag nachten
wakker als iemand ontslagen moest wor
den. Andersom sliep ik juist lekker op pro
blemen met computers. Die zijn overzich
telijk en altijd oplosbaar, vaak op meer ma
nieren.
Ik ben indertijd vanuit mijn huis begon
nen. Een van mijn eerste opdrachten als
freelancer was de automatisering van een
landelijk werkend makelaarskantoor dat
zich op de horeca richtte. Ze werkten nog
met kaartenbakken, hun hele bestand
moest worden geautomatiseerd. Op een ge
geven moment bleek dat ze nooit backups,
maakten. Kopiën van de harde schijf zodat
bij storingen, of diefstal van computers, niet
alle gegevens verloren gaan. Bovendien
bleek bij veel Eindere bedrijven de directeur
dat eigenhandig te doen. Dure uren voor
betrekkelijk eenvoudig werk. Ik heb toen
zelf een apparaat gekocht waarmee je snel
en veilig backups kan maken. Daarmee ben
ik de bedrijven afgegaan.
Op een gegeven moment kwam er ook
vraag naar apparatuur. En nu bied ik een
breed pakket. Verder pas ik programma's
aan, geef cursussen en repareer computers.
Bovendien lever ik sinds kort als enige in
Nederland de 'Faxmij', een Amerikaans ap
paraat waarmee je je printer kunt gebruiken
als binnenkomende fax. Ook bouw ik met
behulp van een modulair systeem compu
ters op maat onder de eigen merknaam
'Sens'.
Sinds een paar maanden heb ik een eigen
bedrijfsruimte in het Olgacomplex aan de
Evertsenstraat. Dat was een enorme stap.
Grootste probleem is dat ik niet altijd hier
kan zijn, hoewel ik wel altijd oproepbaar
ben. Mijn klanten zijn nu over het alge
meen wat kleinere bedrijven, maar ook
dokterspraktijken en studenten en andere
particulieren die een computer nodig heb
ben voor 'serieuze' toepassingen, zoals
tekstverwerking.
Waarom ze bij mij komen? Ik ben niet al
tijd de goedkoopste, maar daar staat tegen
over dat ik alle apparatuur bij de klanten in
stalleer en ook draaiend achterlaat. Als er
vragen zijn kunnen ze altijd bellen, ook 's
nachts. En vragen zijn er altijd als iemand
Verkoop Beukenhof en Nachtegaal verrast personeel
OEGSTGEEST/LISSE
RUDOLF KLEUN
Als een volstrekte verrassing. Zo
is de aangekondigde verkoop
van hotel De Nachtegaal van
Lisse en restaurant De Beuken
hof in Oegstgeest bij het perso
neel aangekomen. „Het was een
schok", zegt directeur M. Oos-
ting van De Beukenhof. M. Vlek,
directeur van De Nachtegaal is
nog stelliger „We zijn voor de
leeuwen gegooid."
Het personeel, 45 mensen bij
De Nachtegaal, en 22 bij De
Beukenhof, werd vrijdag in al
lerijl op de hoogte gesteld dat
de Bilderberg Groep tien van
zijn 31 hotels en restaurants
wilde afstoten. De groep gaat
zich de komende jaren uitslui
tend op de zeer luxe -4 en 5
sterren- hotels richten. Restau
rants, zoals De Beukenhof pas
sen niet in die formule. Net zo
min als een beter middenklasse
hotel als De Nachtegaal van Lis-
se. Die reorganisatie is mede in
gegeven door de moeilijkheden
bij het Britse concern Queens
Moat Houses dat in zeer grote
problemen verkeert. Queens
Moat Houses is eigenaar van de
Bilderberg Groep en leed vorig
jaar een verlies van 2,9 miljard
gulden. De Bilderberg Groep is
daarentegen wel winstgevend.
En dat maakt de verkoop voor
het personeel verrassend.
Eigenlijk zou de verkoop pas
eind deze maand naar buiten
zijn gekomen. Er zou dan alle
tijd zijn geweest om het perso
neel in te lichten. Maar het jaar
verslag van Queens Moat Hou
ses lekte voortijdig uit en daarin
werd de verkoop aangekondigd.
Oogsten
Directeur L. van der Meer van
de Bilderberg Groep benadrukte
gisteren dat het besluit tot ver
koop niet betekent dat de tien
zaken slecht draaien. Ze passen
alleen niet in de 'strategie voor
middellange termijn' van de
groep. M. Vlek van de Nachte
gaal van Lisse: „De aankondi
ging van de verkoop komt voor
ons juist op een moment dat we
zouden gaan oogsten. We heb
ben viereneenhalf jaar hard ge
werkt om de zaak te brengen tot
waar we nu zijn. Het hotel staat
er knap bij, er is veel geïnves
teerd. We hebben een goede or
ganisatie waar ook geen vet in
zit in de vorm van te veel perso
neel. Het enige is dat we niet in
het Bilderberg-concept zouden
passen."
Vlek gaat er gezien de situatie
vanuit dat een overgang naar
een andere eigenaar zonder
problemen kan gaan. „Er hoe
ven geen ontslagen te vallen. De
uitgangspositie voor een inves
teerder is riant." Vlek zegt even
tueel ook zelf zijn nek uit te wil
len steken om de zaak over te
nemen. „Maar ik moet nog met
de directie van de Bilderberg
Groep overleggen.
Oosting van De Beukenhof
bevestigt dat 'haar' zaak in ze-
k^-e zin wel in de Bilderberg-
formule had gepast. ,Ais we
tenminste ook een hotel waren
geweest." Ook zij benadrukt dat
De Beukenhof buiten de Bilder
berg Groep bestaansrecht heeft.
„De zaak loopt goed." Op de
vraag wat er nu moet gaan ge
beuren zegt ze. „We gaan ge
woon op de huidige manier ver
der." Net als Vlek gaat ze bin
nenkort aan tafel met de Bilder-
berg-directie, die te kennen
heeft gegeven geen haast te ma
ken met de verkoop. Aan voor
spellingen waagt Oosting zich
niet, ook wil ze nog niet ingaan
op de vraag of ze zelf eventueel
belangstelling heeft voor een
overname. „Maar", benadrukt
ze, „we blijven positief den
ken."
net een computer heeft. Ik merk dat mijn
achtergrond in het personeelswerk een pré
is. Daardoor zie ik toch vaak eerder de
structuur van een bedrijf. Pure techneuten
denken te veel in chips en bytes.
Ik wist eigenlijk al heel lang dat ik een ei
gen bedrijf wilde hebben. Toch had ik wel
ervaring willen opdoen bij een grotere auto
matiseerder. Maar door mijn leeftijd kreeg
ik daar nooit het voordeel van de twijfel.
Het aardige van het werken hier in het
Olgacomplex is dat ik tussen andere starters
zit. Die hebben wat ze ook doen, te maken
met dezelfde soort problemen. Met banken
die terughouden zijn met financiering. Bo
vendien is het voor alle starters belangrijk
een cashflow op gang te brengen. Je moet je
leveranciers contant betalen, terwijl je klan
ten de goederen op rekening krijgen.
Inmiddels heb ik wel het gevoel dat de
zaak loopt en ik er ook van kan leven. Ik
merk dat klanten steevast terugkomen, wel
zou ik wat meer nieuwe klanten moeten
winnen. Ik merk dat ik wat dat betreft ken
nelijk te weinig aan marketing doe. Wat mij
betreft mag Backup Service wel groeien,
maar dat moet ook weer niet te snel gaan.
Kleinschaligheid past meer bij mij. Ik werk
nu met een freelance monteur en gebruik
een secretariaatsservice die de telefoon be
antwoordt. Misschien dat ik ooit iemand in
dienst neem, maar nu heeft dat weinig zin."
Backup Service is te bereiken via 071-
230905 (fax 231805).
TEKST: RUDOLF KLEUN
FOTO: LOEK ZUYDERDUIN
AALSMEER/LEIDEN
Zo'n drie jaar geleden waren ze voor het
eerst te zien, de lease-autootjes die in alle
vroegte met een paar mensen aan boord
van Amsterdam naar Aalsmeer reden. Het
was het voorzichtige begin van een project
waarin langdurig werklozen aan de slag
konden in de naar personeel snakkende
tuinbouwsector. Het project bleek een suc
cesvol blijvertje: gisteren is de vijfhonderd
ste langdurig werkloze aan de slag gegaan
na bemiddeling door de Stichting Aals
meer voor Personeelsbeleid en -Voorzie
ning (APV). En inmiddels gaat het allang
niet meer alleen om Amsterdammers. Ook
in de Leidse regio en de Bollenstreek is de
stichting actief.
De Stichting APV is een samenwerkings
verband van zo'n honderd werkgevers in
de Aalsmeerse tuinbouw, de voedingsbon
den FNV en CNV en de Arbeidsvoorzie
ning. Uitzendbureau Start verzorgt de co
ördinatie van de plaatsing van het perso
neel. Samen bedachten ze dat werkzoe
kenden en naar personeel zoekende tuin
ders makkelijker bij elkaar konden worden
gebracht als het vervoersprobleem van en
naar de tuinbouwgebieden zou worden
opgelost. De oplossing werd gevonden in
de lease-auto's, die 'carpoolend' worden
gebruikt: de chauffeur pikt 's ochtends en
kele collega's op en brengt ze 's middags
ook weer thuis. Het project heeft zijn be
staansrecht inmiddels bewezen. Van de
vijfhonderd 'APVers' - van wie negentig
procent allochtoon is - heeft ruim de helft
een vaste baan in de tuinbouw gevonden.
De afvallers hebben het project vaak kun
nen gebruiken als opstapje naar een ande
re baan. In de afgelopen drie jaar werd het
gebied waarin APV'ers worden geworven
aanzienlijk uitgebreid. Zo doen nu ook be
drijven mee uit de Leidse regio, de Bollen
streek en de Rijnstreek. Het gaat daarbij
om kwekers uit Warmond, Woubrugge, de
Kaag en Hillegom mee. Over het algemeen
bieden zij vooral tijdelijk werk, zoals sei-
zoenswerk in de bollen. Maar volgens co
ördinator Fred Droog hebben enkele deel
nemers aan het project inmiddels ook vast
werk bij rozenkwekers in De Kaag. Onder
de deelnemende werklozen zitten volgens
Droog ook een aantal cliënten van het ar
beidsbureau Lisse. „Maar eigenlijk gaat het
om relatief weinig mensen uit de Leidse
regio. De werkloosheid is daar betrekkelijk
laag."
Begeleiding
De Stichting APV biedt tuinderijen ook be
geleiding op het gebied van personeels
werk. En ondanks het feit dat de recessie
voor enige stagnatie zorgt denkt de stich
ting aan uitbreiding. Zo komt er volgend
jaar een arbeidspool voor seizoenswerk en
wil de APV ook gaan bemiddelen voor er
varen personeel.
Volgens de coördinator zijn de
die via het project aan het werk zijn geko
men 'zeer tevreden' en de tuinders 'rede
lijk tevreden'. „Ik denk dat ik gewoon kan
zeggen dat het project goed voldoet aan de
eisen van de werkgevers.
Voor de werkgevers is het ook belangrijk
dat het project bijdraagt tot de verbetering
van het imago van de tuinbouw. Patrick
Hogenboom van Hederaplant in de Kwa-
kel, waar de 500ste deelnemer nu werkt,
daarover: „We hebben naar buiten toe nog
altijd een slechte naam, waardoor we
moeilijk personeel krijgen. Mensen denken
toch vaak dat we hier nog op onze knieën
buiten in de modder zitten. Dat beeld
stamt van dertig, veertig jaar geleden en is
heel hardnekkig. Kijk, een groot bedrijf als
Fokker kan alleen aan z'n imago werken,
één tuinder kan dat niet. Omdat in de APV
zoveel tuinders zijn verenigd, kunnen we
de mensen ook veel beter vertellen dat het
in de tuinbouw hard, maar zeker niet
slecht werken is."
HAARLEM ANP
De papier- en kartonindustrie
maakt zich op voor een moei
lijk jaar. Milieuheffingen, ster
ke prijserosie, de economische
stagnatie, valuta-ontwikkelin
gen en stijgende grondstoffen-
prijzen zijn factoren die het er
niet makkelijker op maken. Dit
constateert de in Haarlem ge
vestigde Vereniging van Ne
derlandse Papier- en Kartonfa
brieken VNP in haar jaarover
zicht 1992/93. De VNP heeft
weinig begrip voor de door de
overheid opgelegde lastenver
zwaringen. De milieuheffingen
op te storten afval en op
grondwatergebruik treffen de
papier- en kartonindustrie on
evenredig hard, klaagt de VNP.
De totale omzet van de Ne
derlandse papier- en kartonin
dustrie daalde in 1992 van
3,8 miljard tot 3,66 miljard.
Na vele jaren van grote inves
teringen, veelal ook op het
milieu gericht, kon een terug
val niet uitblijven. Die deed
zich dan vorig jaar ook voor,
waarbij het niveau daalde van
604 miljoen tot 295 milioen.
De NVP noemt dit volume
echter toch alleszins redelijk
„gelet op de lange economi
sche levensduur van papier
machines en de zich aankon
digende stagnatie". Hoewel de
produktie van papier en kar
ton in 1992 iets afnam ten op
zichte van 1991 nam de inzet
van oudpapier toe. In 1991
werd 1.896.000 ton oudpapier
voor de produktie van nieuw
papier en karton ingezet, in
1992 was dit 2.003.000 ton,
een 'onverwacht forse toene
ming' van 5.6 procent.
TEEKENS ADVOKATEN
Bedrijfsgerichte advokatuur
Europees netwerk
Juridische ondersteuning van ondernemingen is
ons specialisme.
Daarnaast biedt ons lidmaatschap van Lawspan
International de ondernemer in de Leidse regio
een unieke mogelijkheid voor juridische bijstand
in Europa.
Leiderdorp
Leiden
Mr. Dr. M. Teekens
Mr. M. Teekens jr.
Mr. E. Schenkius
Mr. R. J. H. van der Wart
Mr. J. A. I. von Gooi
Karolusgulden 32-38,
postbus 118, 2350 AC
tel. 071 -41 30 21,
fax 071 -41 06 84
Mr. J. F. langeloar
Mr. C. van Oosten
Hoagse Schouwweg 8E,
2332 KG
tel. 071 - 32 27 38,
fax 071 -32 14 21
Internationale associatie van advokaten in de EG
De Beukenhof in Oegstgeest. De verkoop van het restaurant kwam voor het personeel als een schok.fl
FOTO HENK BOUWMAN
