Innovatie van de kerkdienst
Kerk Samenleving
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1S
UIT DE KERKBLADEN
Onder de deken (1)
AJles went, stelt dominee
P.J. van Midden van de Ge
reformeerde Kerk in Lisse
vast in het blad 'De Kruis
vaan'. „Ook de meest gru
welijke dingen. Als het
maar bij een ander is en ver
van je bed. Zoals Bosnië.
Sarajevo ligt compleet in
puin. Je kunt er niet veilig
over straat omdat overal
sluipschutters op de loer
liggen. Vooral 's avonds ben
je je leven er niet zeker.
Bosnische Serviërs en Mos
lims staan er elkaar naar
het leven. De fanaten onder
hen althans. Want verreweg
de meeste mensen willen
gewoon rust. Een beetje
vrede. Maar hoe doe je dat?
Onder de deken (2)
De Verenigde Naties weten
met deze vraag in elk geval
nauwelijks raad. Van Mid
den: „Eén van de plannen
is om in Sarajevo en Mostar
beveiligde zones in te stel
len. Een protectoraatsge-
bied waarin de veiligheid
onder internationaal toe
zicht min of meer gegaran
deerd wordt. Pax Christi, de
stichtingen 'Mensen in
nood' en 'Oecumenische
hulp' en het Interkerkelijk
Vredesberaad hebben dat
'veilige gebiedenplan' van
de VN opgepakt en probe
ren daarvoor overal steun te
krijgen. Ook in Lisse. De ge
meenteraad zal het plan
worden voorgelegd met de
vraag het te steunen en met
steunbetuiging naar Den
Haag te sturen."
Onder de deken (3)
Of het helpt? „Geen idee",
schrijft Van Midden. „Ik
weet alleen dat als je niets
doet, het grote lijden in
Bosnië in elk geval gewoon
doorgaat. Druppel op de
gloeiende plaat? Wie weet.
Soms is het ook de druppel
die de emmer doet overlo
pen. Ik kan me gewoon niet
voorstellen, overigens, dat
ons gemeentebestuur het
verzoek om de protecto
raatsgedachte te onder
schrijven, van de hand zou
wiizen. Ik zou me diep
scnamen voor onze politie
ke partijen."
Onder de deken (4)
Maar een tweede actie kan
veel eenvoudiger worden
gerealiseerd, houdt de do
minee de lezers voor. „De
winter valt in. U zet de cv
aan. Of u gooit nog een
blokje in de open haard. In
Bosnië gaat dat wat moeilij
ker. Hout, kolen en gas zijn
er niet meer. In Sarajevo is
nauwelijks nog een huis
met een intact dak. En de
winter is er ijzig koud. Dui
zenden zullen er sneuvelen
door de kou.
U kunt niets doen, u voelt
uzelf machteloos?"
Onder de deken (5)
„Fijn", verzucht Van Mid
den, „want is daar wat aan
te doen. U kunt één of meer
dekens kopen. Die worden
centraal ingekocht en ver
voerd naar Sarajevo en
Mostar. Zo'n deken kost 15
gulden (wat kost uw dek
bed?). Binnenkort komt er
in Lisse een grote actie, die
onderdeel is van deze na
tionale en kerkgrens-over
schrijdende actie. Je kan
toch niet zelf onder de pan
nen zitten en een ander in
puin? Een ander kan je toch
niet koud laten?"
Gereformeerde Kerk Lisse kiest voor 'talk show '-achtige opzet om nieuwe doelgroep te bereiken
De aanblik van het volledig
onttakelde interieur van de
Gereformeerde Kerk in Lis
se laat niets aan duidelijk
heid over: hier is men be
zig de kerk te renoveren.
Maar toch is dat niet het
belangrijkst. „We zijn de
kerk in feite aan het in
noveren", verduidelijkt do
minee P.J. van Midden. Be
gin volgend jaar wil de ge
meente beginnen met een
nieuw type kerkdienst: in
een soort 'talk show'-achti-
ge opzet worden allerlei
voor het evangelie elemen
taire zaken aan de orde ge
steld.
i de kerkzaal is
daartoe slechts een middel. De
ruimte wordt zodanig ingericht
dat na afloop van de 'normale'
eredienst de opstelling van de
stoelen in korte tijd kan worden
veranderd. Van Midden: „Met
een kopje koffie erbij kan dan
op een hele ontspannen manier
met elkaar worden gesproken.
Woord en wederwoofd, dat is
het uitgangspunt. Als gespreks
leider loop ik met de microfoon
tussen de mensen door."
Voor deze
kerkdienst is
naam 'Service'. „Vanwege de
dubbele betekenis van deze
term", vertelt de predikant.
„Service betekent in het Engels
'dienst', maar staat in het Ne
derlands ook voor service,
dienstverlening, aan mensen.
Zo zien wij dat ook." De ser
vices worden elke tweede zon
dag van de maand gehouden en
beginnen om 12.15 uur. De
'normale' erediensten om 10.00
uur blijven gewoon gehand
haafd.
Met de 'services' denkt Van
Midden een andere doelgroep
te bereiken. „Religie is in deze
tijd best een aansprekend on
derwerp. Het raakt steeds meer
in de mode. Maar het instituut
kerk speelt daar niet op in. Er
wordt alleen maar meer van
hetzelfde geboden en dat heeft
nauwelijks aantrekkingskracht.
Zeker niet op jongeren. De
raken uitgekeken op de
Dominee PJ. van Midden in de onttakelde kerkzaal: „Religie raakt steeds n
dienst, behalve dan met kerst
nacht. Het is voor hen te voor
spelbaar geworden.
De predikant ziet in deze
groep - die weliswaar in het
evangelie is geïnteresseerd
maar kerk en evangelie niet of
nauwelijks kent - een nieuwe
'markt'. „In die zin dat ze - zo
wel jongeren als ouderen - voor
ons belangrijk zijn."
Verzoening
Bij de onderwerpen voor de ser
vices zoekt Van Midden aan
sluiting bij de 'grote woorden'
die bij de verkondiging van het
evangelie worden gebezigd. „Als
we het in de kerk hebben over
verzoening, waar gaat het dan
over? Waar denk je aan als je
het woord God gebruikt? Dat
zijn begrippen die zelfs voor
kerkelijk meelevende mensen
moeilijk uit te leggen zijn. Al die
vragen en opmerkingen willen
we op een rijtje zetten en daar
zonder voorwaarden vooraf
over spreken."
De dominee verwacht dat de
'services' aanvankelijk vooral
door mensen van de eigen ker
kelijke gemeente zullen worden
bezocht. Hen omschrijft Van
Midden als 'de binnenkerk'.
Maar hij hoopt dat zij gaande
weg mensen uit 'de buitenkerk'
zullen meenemen. Maar al te
druk moet het ook weer niet
worden. „Als er massa's men
sen komen, mislukt deze for
mule ook. Dan wordt het on
mogelijk om iedereen er op een
r bij te betrekken."
De aanvangstijd van 12.15
uur is bewust gekozen. „Daarbij
dachten we vooral aan de jon
geren. Zij komen op zaterdag
avond niet meer om elf uur
thuis, zoals vroeger, maar gaan
dan pas de deur uit om een
feestje te bouwen. Dan vraagt
het nogal wat van ze om op
zondagmorgen gewoon om tien
uur weer in de kerk te zitten.
Maar om kwart over twaalf
moet dat toch geen beletsel
zijn."
Voorbereiding
De formule van deze 'talk
show'-achtige kerkdiensten
heeft Van Midden al in zijn vo
rige gemeente Driebergen uit
geprobeerd. En met succes. „In
deze nieuwe opzet in Lisse kan
ik nu wel de fouten vermijden
die ik destijds heb gemaakt. Eén
daarvan was dat het initiatief
onvoldoende door de eigen ge
meente werd gedragen." In Lis
se is de predikant daar niet
bang voor. „We hebben het af
gelopen jaar uitgebreid gespro
ken over wat we in communica
tieve zin met het evangelie zou
den kunnen doen. De keuze
voor de 'services' om het uitdra
gen van het geloof op een ande
re manier handen en voeten te
geven, wordt breed gesteund.
We hebben veel tijd gestoken in
de voorbereiding. Dit is niet zo
maar een experiment."
De gerenoveerde kerkzaal van
de Gereformeerde Kerk aan de
Heereweg 105 wordt op Eerste
Kerstdag weer door de gemeen
te in gebruik genomen. Dan zal
er voor rond de 200.000 gulden
aan verspijkerd zijn. De vloer
van het uit 1934 daterende ge
bouw is dan vernieuwd, de
kerkruimte wat vergroot, de
vloerverwarming (die onder de
oude banken zat) vervangen
door een nieuw cv-systeem in
de wanden en er staat compleet
nieuw meubilair. Stoelen met
stoffen zittingen, stelt Van Mid
den vergenoegd vast. „Want ik
heb nooit begrepen waarom je
in de bioscoop wel lekker kunt
zitten, maar in de kerk niet." Op
9 januari staat dan de eerste
'service' op het programma.
Heer en heelmeesters
In de geschiedenis van het Algemeen Psychiatrisch Zie
kenhuis in Zeist, dat in deze periode het 90-jarig jubile
um viert, weerspiegelen zich algemene ontwikkelingen
in de Nederlandse psychiatrie van de twintigste eeuw.
In die optiek is 'Heer en Heelmeesters' méér dan alleen
een boek over de historie van deze Zeister instelling.
Het overstijgt de lokale geschiedenis.
De twaalf bijdragen van de dertien schrijvers hebben
als leidraad: de professionalisering van de psychiatrie
en de ontkerkelijking van de samenleving. 'Heer en
Heelmeesters' lijkt daarmee in de verste verte niet op
de gebruikelijke gedenkboeken.
De 'Heer' in de titel van deze uitgave verwijst naar
het gegeven dat ziekte en zonde eeuwenlang onverbre
kelijke begrippen waren. Toen gereformeerde voorlie
den vanaf het einde van de vorige eeuw een groot aan
tal christelijke psychiatrische instellingen oprichtte,
werd eveneens uitgegaan van die samenhang. Ook het
'Christelijk Sanatorium in Zeist', zoals het ziekenhuis
van oorsprong heette, ontkwam daar niet aan.
In de loop van deze eeuw werd dat anders. De rol van
de 'Heer' werd steeds meer ovemomen door de heel
meesters: de medische psychiatrie werd heer en mees-
Met eigen ogen gezien
Op één van zijn eerste reizen naar oostelijk Afrika werd
priester Bernard Haring, professor-emeritus in de mo
raaltheologie aan de Academia Alfonsiana in Rome,
door de douane-beambte met een warme glimlach ver
welkomt: „Ah, jij bent één van die vriendelijke dwazen.
BOEKBESPREKING
Welkom!" Op zijn beurt nodigt Haring de lezers van
zijn boek 'Ik heb het met eigen ogen gezien' uit met
hem mee op reis te gaan en kennis te maken met de
jonge Afrikaanse kerken. „Van hen kunnen we leren
hoe we de eeuwenoude en vermoeide kerk van ons
nieuw leven kunnen inblazen", meent hij.
Haring heeft zijn ervaringen in de vorm van verhalen
gegoten, waarmee het boek in zijn literaire vorm
enigszins te vergelijken is met de Handelingen van de
Apostelen. De auteur omschrijft de Afrikaanse kerk als
'een kerk die blij is om het geloof in haar roeping en die
erop vertrouwt dat ze scheppend bezig is, op grond van
haar vreugdebrengende Heilige Geest'. Zij laat zich
door één van haar kunstenaars waarschuwen om niet
de Europese tradities in hun kerk te kopiëren. „Wie ko
pieert zou God wel eens kunnen doen inslapen."
Ik heb het met eigen ogen gezien mijn ervaringen met een an
dere kerk Gooi en Sticht Baarn, 1993. - 111 p. ISBN 90-304-
0731 -X. Prijs24,90 gulden.
Dopen, terug naar de bron
De verschillende motieven van ouders om hun kind te
laten dopen, staan centraal in 'Dopen, terug naar de
bron'. Voor de één is de besprenkeling het vieren van
de geboorte, voor de ander het opnemen van de zoon
of dochter in de geloofsgemeenschap. Weer een ander
motief is het plechtig uitdrukken van het 'met Christus
sterven en verrijzen'.
De rooms-katholieke theoloog Cor Sinnema zette een
aantal van deze motieven op een rijtje en lichtte ze toe
met verhalen, gedichten, liederen en foto's. Zijn boek is
met name bedoeld om mensen te helpen bij hun vra
gen rond de doopplechtigheid.
Sinnema studeerde theologie in Tilburg en was korte
tijdens godsdienstleraar in het voortgezet onderwijs. Als
districtscatecheet werkte hij vervolgens in Helmond en
Tilburg, om in 1991 te worden benoemd als bisschop
pelijk gedelegeerde voor het katholiek onderwijs in 's-
Hertogenbosch. Sinnema is verder freelance-projectlei
der voor de godsdienstige/levensbeschouwelijke pro
gramma's bij de schooltelevisie.
Dopen noemt de schrijver 'geen vrijblijvende gebeur
tenis, maar een viering met gevolgen'. „Dopen bete
kent: in het verhaal gaan staan, het verhaal van de le
vende, het verhaal van God met zijn mensen. Wie kiest
voor de doop, kiest voor het evangelie en een manier
van leven die daarbij past. Hij schrijft zijn eigen ver
haal."
Dopen terug naar de bron Cor Sinnema. - Baarn Gooi en
Sticht, 1993. - 48 p. ISBN 90-304-0693-3. Prijs14,90 gulden.
Het landschap van de liefde
Aan de hand van tien trefwoorden (bron, water, kristal,
spiegel, zon, steen, zand, vuur, boom, berg) trekt Thijs
Weerstra door het 'zo rijkgeschaarde landschap van de
liefde'. De liefde noemt hij een altijd actueel thema.
„Wij kunnen eenvoudig niet zonder de liefde leven!
Zelfs als de liefde er niet lijkt te zijn, voelen we haar
toch als een gemis, als een verlangen."
Het boekje 'Het landschap van de liefde' schreef hij
onder meer voor die mensen die tevergeefs zoeken
naar woorden die weergeven wat er in hen leeft. „Er is
een spreekwoord dat zegt: Waar het hart vol van is,
daar vloeit de mond van over. Maar zo is het in werke
lijkheid niet altijd. Het blijkt, dat dan toch veel mensen
met de mond vol tanden staan'.
Het boekje van Weerstra verschijnt in de reeks 'Tref
woorden' van uitgeverij Kok in Kampen.
Het landschap van de liefde Thijs Weerstra. - Kampen Kok,
1993. - 124 p. ISBN 90-242-8522-4. Prijs18,90 gulden.
DICK VAN DER PLAS
door Jon Krul»
COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgi
DIRECTIE B.M Essenberj
Arnold (adj), J Kiel (adj);
'DREDACTIE: Jan-i
Henk van der Post (adj).
Redactie071-321921
bv. ADVERTENTIES
CP. ma.-vrij van 08.30-17 00 uur.
Telefoon071-356230
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
OMBUDSMAN: R.D. Paauv
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties071-323508
Fam. berichten 071 -323508
ABONNEMENTEN
Telefoon 071-128030 bij v<
BTW)
per kwartaal (post)
P6' 'maand
loACHTENBEZO^ClNC
ma t/m vrij: 1800-19.30 ui
zat 10.00-12.00 uur.
Telefoon071-143241
HET WEER
HANS VAN ES
Pittige regenbuien
Er waren vrijdag nogal grote weers-
verschillen tussen de kuststrook en
het binnenland. Terwijl landin
waarts brede opklaringen de dag
een vriendelijk aanzien gaven, wer
den de westelijke regio's bestookt
door talrijke herfstbuien. In de loop
van de dag werden de luchten bo
ven zee steeds dreigender. Bovenin
de atmosfeer trok een trog mee;
een zone met extra koude lucht. De
onstabiliteit van de luchtmassa
kreeg zo een ruggesteuntje en het
relatief warme zeewater voor onze
kust (11 a 12 graden) deed de
rest.
Boven Zuid-Holland werden in
drukwekkende 'wolkenbergen' ge
zien. Een typische herfstsituatie,
waarbij plaatsen dicht bij de kust
de boven zee ontstane buien vers
opgediend krijgen. Verder het land
in gaat de fut er meestal voor een
deel uit.
Vandaag is de neerslag egaal
over het land verdeeld. Geen losse
buien meer, maar een massief
frontaal wolkendek, waaruit het
langdurig en soms pittig regent.
Een storing, vanmorgen vroeg
nog bij de Ierse zuidkust, ontpopt
zich tot een gemene depressie, die
regelrecht op ons land afstevent. 1
Voor het lagedrukgebied uit zwelt
de wind aan tot stormachtig, bui-
tengaats enige tijd storm, kracht 8
tot 9, uit zuid tot zuidwest.
Vannacht, na het voorbij trekken
van de depressiekern gaat de wind
met een ruk om naar noordwest en
blijft hard of stormachtig. Zondag
overdag breekt de bewolking, maar
het voelt guur aan met talrijke re
gen- of hagelbuien en nog altijd
een harde wind.
Maandag wordt het droger en
rustiger, als een hogedrukgebied
over de Britse Eilanden naderbij
komt. Met maxima van 7 8 gra
den blijft het fris en in de nacht
van maandag op dinsdag kan het
wellicht een graadje vriezen.
Volgende oceaandepressies ne
men een route langs IJsland en de
Noordkaap, waarbij het meest rui
ge weer zich alleen nog ten noor
den van ons land afspeelt.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
en langs de westkust nu
en dan regen, in het bin
nenland af en toe sneeuw.
Zondag op de meeste
plaatsen droog en vooral
langs de kust kans op op
klaringen. Tijdelijke daling
van temperatuur, met zon
dagmiddag maxima van 3
graden langs de westkust
tot enkele graden onder
het vriespunt in het bin
nenland.
Zweden:
In het algemeen veel be
wolking. In de noordelijke
helft nu en dan sneeuw, in
de zuidelijke vooral zon
dag veel regen en dan ook
veel wind. Middagtempe-
plus 4 graden
verder een onstuimig weekeinde
met vooral op zondag veel regen en erg
veel wind. Middagtemperatuur zaterdag
rond 6 graden, zondag iets lager.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Zaterdeg veel bewolking, veel wind en
plaatselijk veel regen. Op de Schotse
Hooglanden sneeuw. Zondag vallen er
vooral in Schotland enkele flinke buien,
elders breekt ook de zon nu en dan door
en neemt de wind geleidelijk af. Mid
dagtemperatuur zaterdag van 5 graden
in het uiterste noorden tot circa 13 gra
den in het zuiden van Engeland; zondag
op de meeste plaatsen kouder weer.
België en Luxemburg:
Onstuimig weekendweer met op zater
dag flink wat regen, op zondag van tijd
tot tijd buien. Vooral zaterdag waait het
hard. Daling van temperatuur, met zon
dag maxima van 8 graden in west-Vlaan-
deren tot 5 in de Ardennen en Luxem-
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag bewolkt en plaatselijk veel re
gen, in het noorden ook veel wind. Zon
dag geleidelijk minder wind, in Bretagne
en Normandië geregeld zon, elders nog
enkele buien. Daling van temperatuur,
met zondagmiddag op veel plaatsen
maxima rond 10 graden.
Portugal en Madeira:
Portugal: Perioden met zon en droog.
Middagtemperatuur van 19 graden bij
Porto tot 23 in de Algarve. Madeira:
Wolkenvelden, ook nu en dan zon en
waarschijnlijk droog. Middagtempera
tuur iets boven de 20 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Perioden met zon en droog.
Zondag langs de Golf van Biskaje wol
kenvelden en mogelijk wat regen. Mid-
dagtemperaturen meest rond 18 gra
den, langs de Costa's enkele graden ho
ger, zondag langs de bewolkte noordkust
iets lager. Canarische Eilahden: Wolken
velden en kans op enkele buien, vooral
aan de zuidstranden ook geregeld zon.
Maxima langs de zuidstranden circa 24
Marokko en Tunesië:
Marokkaanse westkust: Regelmatig zon
neschijn en waarschijnlijk droog. Mid
dagtemperatuur rond 25 graden, bij
koeler. Tunesië: Perioden
;aXagb:
Maxima aan zee
ongeveer 24 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag aanvankelijk perioden n
en vrijwel overal droog. Daarna
wolkenvelden en zondag met nam
Dordogne en Les Landes tijdelijk
gen. Middagtemperatuur van 12 graden
Flinke perioden met zon. Droog. Maxima
rond 21 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Perioden met zon, zaterdag in het mid
den en zuiden ook wolkenvelden en en
kele stevige regen- en onweersbuien.
Zondag blijft het vrijwel overal droog.
Maxima van 10 graden in de Povlakte
tot 22 op Sicilië. Corsica, Sardinië: Pe
rioden met zon en waarschijnlijk droog.
Middagtemperatuur 17 tot 20 graden.
Griekenland en Kreta:
Griekenland: Eerst wisselvallig weer met
veel bewolking en buiige regen. Ook on
weer en in de bergen in het noorden ook
sneeuw. Vooral op het Griekse vasteland
kan plaatselijk veel neerslag vallen. Zon
dig vanuit het westen weer wat zon. Op
de e.landen in tie Egeiscfie Zee waait
dan een harde, koude noordenwind.
Maxima van 5 graden in het uiterste
noordoosten tot 19 in het zuiden. Kreta:
Zaterdag eerst nog wat zon. Verder wis
selvallig weer, perioden met regen en
mogelijk flink wat wind. Maxima rond
17 graden.
Neerslagkans
Mimmumtemp.
Middagtemp.
WEERRAPPORTEN
ZONDAG 14 NOVEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 07.57 Zon onder 16.4
Maan op 08.39 Maan onder 17.C
Waterstanden Katwijk
Hoog water 02.49 15.09
Laag water 10.47 23.06
MAANDAG 15 NOVEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 07.59 Zon onder 16.45
Maan op 09.49 Maan onder 18.03
Waterstanden Katwijk
Hoog water 03.33 15.50
Laag water 11.31
Weerrapporten 12
Maastricht half bew.
Istanbul half bew
Klagenfurt regen
Kopenhagen zWaar bew
motregen/ windst 19
HEINZ
HEB JE HET
£Efv PEETJE
maak je ar/v
'ao t
NGUE/v OE H&MZ WET
WAS ££fj VAN OE IEPKS7E
tf>£EERF#fZT/JEH P/B K
OO/T EE HA O HES f
