Karadzic: Sarajevo voor
de Bosnische Serviërs
Buitenland
EG-Commissaris Van den Broek krijgt meer bevoegdheden
Zuidafrikaanse grondwet kroon op werk onderhandelaars
VS: vijf dagen wachttijd
voor aanschaf vuurwapens
België wil gebruik van
Nederlands in Eurokorps
Acht partijen uitgesloten
van verkiezingen Rusland
Zigeuner-protest
DONDERDAG 11 NOVEMBER 1993iss
AFP Agence France Presse ANP Algemeen
Presse Agentur CPD Gemeenschappe^k
.•Independent IPS* Inter PressServxe R
Ghanezen ontvluchten Ivoorkust
abidjan Ghanese immigranten hebben zich verzameld bij de
residentie van de zaakgelastigde van Ghana in de vroegere Ivori-
aanse hoofdstad Abidjan. Zij willen terug naar Ghana om het ge
weld tegen Ghanezen te ontvluchten. Aanleiding voor de anti-
Ghana uitbarsting in Ivoorkust is een voetbalwedstrijd tussen
Ivoorkust en Ghana die vorige week uitliep op
vechtpartij waarbij zeker 23 doden vielen en 1
wond raakten. foto epa issouf sanogo
Mensenrechten Venezuela in gedrang
den haag De veiligheidstroepen in Venezuela beantwoorden
burgerlijke onrust met geweld en moord. Die conclusie trekt de
mensenrechtenbeweging Amnesty International in een gisteren
verschenen rapport over Venezuela. Amnesty zegt daarin dat de
mensenrechten in het Latijnsamerikaanse land steeds meer in
het gedrang komen.
Joods monument in Buchenwald
buchenwald Slachtoffers van de jodenvervolging in het concen
tratiekamp Buchenwald (bij Weimar, in de voormalige DDR)
hebben gisteren na tientallen jaren onduidelijkheid een eigen
gedenkteken in het kamp gekregen. Ongeveer twintig overleven
den van Buchenwald waren getuige van de onthulling van een
monument ter nagedachtenis aan de ruim 10.000 joden die deel
uitmaakten van de 56.000 mensen die tussen 1937 en 1945 in
het kamp werden omgebracht.
Irak ontkent schietpartij bij Kuwayt
kuwayt Iraakse en Kuwaytse grenstroepen hebben elkaar gis
terochtend beschoten. Er zijn volgens een Kuwaytse persbureau
geen slachtoffers gevallen. Irak heeft de schietpartij ontkend. De
spanningen tussen Irak en Kuwayt liepen vorige week op toen
drie Iraakse militairen de grens waren overgestoken en getracht
hadden Kuwaytse landmeters gevagen-te nemen. Bij een schiet
partij die volgde, werd een van de Irakezen gedood.
Levenslang geëist tegen racisten
schleswig Tegen een 26-jarige verdachte van de racistische
aanslag vorig jaar november in Mölln, is gisteren voor de recht
bank in Schleswig levenslang geëist. Tegen een andere 20-jarige
verdachte werd tien jaar cel geëist. Beide straffen zijn de hoogst
mogelijke voor de gepleegde misdrijven. Bij de aanslag kwamen
een Turkse vrouw en twee Turkse meisjes om het leven.
Heitmann sluit terugtrekking niet uit
bonn» De omstreden kandidaat voor het Duitse presidentschap,
Steffen Heitmann, sluit niet langer uit dat hij zich terugtrekt. Dit
blijkt uit een interview met de krant Kölner Stadt-Anzeiger giste
ren. Hij zei niet te denken dat zijn partij, de christendemocrati
sche CDU, hem laat vallen, rriaar wel dat „je bij een bepaalde
combinatie van factoren de zaken opnieuw moet bekijken."
Grienden gered in Nieuw-Zeeland
nelson Reddingswerkers en vrijwilligers zijn er gisteren in ge
slaagd honderd grienden (kleine walvissen) die dinsdag waren
aangespoeld op het strand bij Patons Rock in het uiterste noor
den van het Nieuwzeelandse Zuid-Eiland terug te drijven naar
zee. Gevreesd wordt echter dat nog meer walvissen zullen aan
spoelen. Voor twintig grienden kwam de hulp te laat. Twee men
sen raakten gewond bij de reddingspoging.
Albanese politici Macedonië opgepakt
skopje» Twee Albanese vice-ministers uit de regering van Mace
donië zijn gearresteerd. Zij worden ervan beschuldigd betrokken
te zijn bij de oprichting van Albanese para-militaire groepen in
de voormalige Joegoslavische republiek. De arrestanten zijn de
vice-minister van defensie Hakaj en zijn collega van volksge
zondheid Imeri. De afgelopen dagen zouden riog een aantal Al
banezen zijn gearresteerd.
Compromis over buitenlandse zakenna dreigen met aftreden
brussel gpd-/>
EG-commissaris Hans van den Broek
treedt niet af. De Europese Commissie
heeft gisteren een voor hem aanvaard
baar akkoord bereikt over de verdeling
van de zeggenschap over de buitenland
se posten van de EG.
Volgens een woordvoerder van de
Commissie krijgt de Nederlandse oud-
r per 1 december de eindverant
woordelijkheid over een „geïntegreerde
buitenlandse dienst" van de Gemeen
schap, bestaande uit rond 110 buiten
landse posten en 500 diplomaten.
De Nederlandse politicus vond dat hij
daar recht op had als Europees 'minister
van buitenlandse zaken'. Maar andere
commissarissen wilden ook een vinger
in de pap houden, en bleken pas bereid
de vrede te tekenen nadat een ingewik
keld compromis was uitgedokterd. Van
den Broek moet de verantwoordelijkheid
voor de benoeming van 'EG-diplomaten'
in den vreemde delen met een 'comité'.
De EG vertegenwoordigingen worden
doorgaans bezet door handelsattachés.
De corhmissarissen Brittan en Marin, die
in Brussel verantwoordelijk zijn voor
handelsbetrekkingen en ontwikkelings
hulp, vonden het daarom logisch dat zij
ook een stem in het kapittel hielden in
die buitenlandse diensten. Commissaris
Van Miert, die over personeelsbeleid
gaat, yvilde bovendien inspraak bij solli
citaties.
Van den Broek ontstak daarover in
woede en dreigde met aftreden. In de
nieuwe situatie wordt de buitenlandse
dienst formeel onder het departement
van Van den Broek geschoven. Dit bete
kent dat hij een grote zeggenschap krijgt
in het carrièreverloop van de diplomaten
alsmede in de opvulling v
Weer kinderen gedood bij Sen'isclie aanval
De Bosnische Serviërs wil
len alleen meer land geven
aan de moslims als zij de
zeggenschap krijgen over
de Bosnische hoofdstad
Sarajevo. Dat heeft hun lei
der, Radovan Karadzic, gis
teravond gezegd voor de
radio. „We eisen dat Sara
jevo aan ons wordt gege
ven, omdat het een Servi
sche stad op Servisch
grondgebied is", aldus Ka
radzic.
Frankrijk en Duitsland hebben
eerder deze week voorgesteld
de sancties tegen Servië en
Montenegro geleidelijk op te
heffen wanneer zij de Bosnische
Serviërs zover krijgen een extra
drie procent van het door hen
veroverde Bosnische grondge
bied af te staan aan de moslims.
Bonn en Parijs willen dat er een
nieuwe vredesconferentie komt.
Als de moslims geen genoegen
nemen met de concessie van de
Serviërs moeten zij de schuld
dragen voor het voortduren van
jde strijd.
Karadzic zou aanvankelijk wel
willen instemmen met het af
staan van iets meer gebied aan
de moslims. Zijn tlaim op Sara
jevo gaat daar echter tegen in.
Hij deed zijn uitspraken enkele
uren nadat bij nieuwe beschie
tingen op de Bosnische hoofd
stad Sarajevo acht doden en 35
gewonden waren gevallen.
De slachtoffers vielen toen
bommen insloegen bij het tele
visiegebouw en het Kosevo-zie-
kenhuis. Onder de dodelijk
slachtoffers waren drie kinde
ren. De traumakliniek van het
ziekenhuis lag vol kermende en
huilende kinderen, terwijl am
bulances af en aan reden om
andere slachtoffers op te halen.
Dinsdag kwamen in Sarajevo
negen mensen om onder wie
vier kinderen en vielen 70 ge
wonden bij een mortieraanval
op een school. De afgelopen da
gen zijn ook de sluipschutters
weer actief geworden, met na
me op Sniper's alley
('sluipschutterssteeg'), een van
de belangrijkste doorgangswe
gen van de stad.
De spanning in de stad is op
gelopen, nadat de Bosnische re
gering de evacuatie van Serviërs
had opgeschort uit woede over
de ontvoering maandag van
twee Kroatische lijfwachten van
de bisschop van Sarajevo door
Bosnische Serviërs. De twee
werden dinsdag weer vrijgela-
2r opge
pakt. Voorzitter Krajisnik van
het Servische 'parlement' be
middelt voor hun vrijlating.
Volgens hem is de aanval op
de school niet uitgevoerd door
Serviërs maar door Kroatische
troepen in Kiseljak, 25 kilometer
ten noordwesten van Sarajevo.
Einde Russische
dumping niet
voor eind 1994
LONDEN Rtr-AP
Rusland is niet in staat voor
eind volgend jaar een einde
te maken aan stortingen van
radioactief materiaal in zee.
En dat terwijl de 70 onderte
kenaars van de Londense
Conventie van 1971 tegen
het dumpen van afval"een al
geheel verbod voorbereiden.
De Russische milieuminis
ter Danilov-Danilian deed
gisteren op een milieuconfe
rentie in Londen een boekje
open over kemdumping
door de voormalige Sovjetu
nie. In weerwil van alle inter
nationale akkoorden heeft de
Sovjetunie tussen 1959 en
1991 2.500 kiloCuries in zee
gestort. Dat is bijna half zo
veel als de hoeveelheid ra
dioactiviteit die vrijkwam bij
de kernramp in Tsjernobyl in
1986.
Het grootste gevaar vor
men de kernreactors die in
de Poolzee zijn gestort. Zo
liggen er nabij de oevers van
het eiland Nova Zembla in
de noordelijke Kara-zee zes
reactors uit kernonderzeeërs
en een ijsbreker. Rusland
moet de toestand van de
containers waarin het afval
zit, onderzoeken, nagaan of
er radioactiveit vrijkomt en
hoe snel de voedselketen
wordt besmet.
ACHTERGROND
JOHANNESBURG P. v. NUUSENBURG CORRESPONDENT
De schoonheidsprijs zal het werkstuk dat de
onderhandelaars van het ANC en de Zuidafrikaanse
regering hebben gewrocht niet krijgen, maar dat mocht
ook niet worden verwacht. Bijna vier jaar hebben ze
nodig gehad om dit compromis in elkaar te knutselen en
dit moeizame proces heeft zijn sporen op het
eindprodukt achtergelaten.
Bijna iedereen had een betere grondwet voor het
'nieuwe Zuid-Afrika' kunnen bedenken. Maar, met een
variant op het onsterfelijk vers van de grote Vlaamse
schrijver Willem Elsschot: 'Tussen droom en daad staan
de wetten van de politiek en praktische bezwaren'.
De realiteit is dat Zuid-Afrika de komende vijf jaar met
deze overgangsgrondwet moet leren leven en, gezien de
eerste reacties, zal dat voor de meeste partijen geen
onoverkomelijke problemen geven. De werkelijkheid is
echter ook dat men rekening moet houden met verzet
van extreem-rechts en de Zulu-partij Inkatha, die het
document het liefst in de papierversnipperaar zouden
gooien.
Toen president F.W. de Klerk in februari 1990 zijn
beroemde toespraak hield waarin hij de legalisering van
het ANC en de vrijlating van Nelson Mandela
aankondigde, dacht niemand dat de onderhandelingen
over een nieuw politiek bestel bijna vier jaar zouden
duren. Binnen anderhalf, hooguit twee jaar moest een
regeling tussen de voormalige aartsvijanden op tafel
liggen, aldus de deskundigen. Zo niet, dan zou het land
ten prooi vallen aan de extremisten van rechts en links.
Dat laatste is (nog) niet gebeurd, maar het land is in die
bijna vier jaar verscheidene keren langs de rand van de
afgrond gegaan. De mentale weerbaarheid van de
bevolking werd vooral in het rampjaar 1992 op de proef
gesteld, toen de relatie tussen de partijen na het
bloedbad van Boipatong onder het vriespunt belandde
en de onderhandelingen werden opgeschort. Er was een
nieuw bloedbad, in Bisho, voor nodig om hen tot het
Eind deze week zullen de onderhandelaars van de
Zuidafrikaanse regering en het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) volgens verwachting hun discussies
over een nieuwe grondwet afronden. Daarmee is de
apartheid definitief ten grave gedragen. De over
gangsgrondwet is de basis voor het nieuwe Zuid-Afri
ka, dat na de verkiezingen van volgend jaar april tot
stand moet komen. Het is een moeizaam proces ge
weest dat ook nu nog wordt bedreigd. Door extreem
rechts en de Zulu-partij Inkatha, die vinden dat ze te
kort zijn gedaan.
inzicht te brengen dat het slagveld een slecht alternatief
is voor de onderhandelingstafel.
In dat nieuwe klimaat bleken beide partijen bereid tot
vergaande compromissen. Van 'on onderhandelbare'
punten was geen sprake meer. Het ANC, dat altijd een
sterk gecentraliseerde eenheidsstaat had gepropageerd,
gaat nu akkoord met een federaal stelsel met grote
bevoegdheden voor de negen provincies, waarin het
land zal worden opgedeeld. De regering, die de meeste
ingewikkelde constructies had bedacht om een veto
recht in de nieuwe regering te krijgen, aanvaardt nu dat
ze de wensen van dé meerderheid niet langer kan
tegenhouden.
Het akkoord heeft een aantal praktische consequenties.
Zodra de overgangsgrondwet door het blanke parlement
in Kaapstad is aangenomen waarschijnlijk aan het
eind van deze maand kan de Uitvoerende
Overgangsraad (UOR) worden ingesteld. Deze UOR,
waarin de zwarte oppositie is vertegenwoordigd, zal het
land samen met de regering besturen in de aanloop tot
de eerste democratische verkiezingen van 27 april
volgend jaar. Alle Zuidafrikanen, blank én zwart, zullen
dan een 400 zetels tellend overgangsparlement kiezen.
Na de verkiezingen zal een regering van nationale
eenheid aantreden, waarin de grotere partijen naar
evenredigheid een zetel krijgen. De grootste partij,
vrijwel zeker het ANC, levert de president (Mandela) en
waarschijnlijk een vice-president. De tweede partij,
vermoedelijk de Nationale Partij van De Klerk, krijgt de
tweede vice-president (De Klerk). Deze regering zal vijf
jaar, tot de volgende verkiezingen, aanblijven. In die
periode zal het overgangsparlement de definitieve
grondwet opstellen, die echter niet ingrijpend zal
verschillen van de huidige interim-grondwet.
Het hierboven in grote lijnen geschetste akkoord heeft
een groot zwak punt: het zal niet geaccepteerd worden
door Inkatha, de 'onafhankelijke' thuislanden
Bophutatswana en Ciskei en het extreem-rechtse blanke
Afrikaner Volksfront (AVF). Dit opmerkelijke gezelschap
heeft zich verleden maand verenigd in de zogenaamde
Vrijheidsalliantie (VA). De VA heeft een reeks van
bezwaren aangetekend tegen het akkoord, waarvan de
belangrijkste is dat de bevoegdheden van de provincies
haar niet ver genoeg gaan. Het AVF eist een (semi)-
onafhankelijke Boerenstaat, terwijl Inkatha-leider
Buthelezi al gedreigd heeft om 'zijn' thuisland KwaZulu
van Zuid-Afrika af te scheiden.
De regering en het ANC hebben al het mogelijke gedaan
om de VA tegemoet te komen, maar stuitten steeds op
een grimmig 'njet'. Ze zijn de vruchteloze hofmakerij
beu en berusten er in dat de VA niet meedoet. De kans
dat de VA zich op de valreep bedenkt, wordt op kleiner
dan één procent geschat.
In hoeverre de dreigementen van extreem-rechts en
Buthelezi serieus genomen moeten worden, weet
niemand. De Inkatha-leider moet weten dat afscheiding
geen haalbare kaart is en het oorlogszuchtige gebral van
rechts is meestal niet meer dan theater. Maar wie denkt
dat zij zich zonder slag of stoot neer zullen leggen bij de
nieuwe orde, hoopt tegen beter weten in.
Regering Nigeria
illegaal verklaard
In Nigeria is gisteren
stitutionele cr'
dat het Hooggerechtshof in de
hoofdstad l.agos had bepaald
dat de door het leger aangestel
de interim-regering van Emest
Shonekan illegaal is. De rege
ring zei in beroep te gaan tegen
de uitspraak van de rechtbank.
De zaak was aanhangig ge
maakt door Moshood Abiola die
de in juni gehouden verkiezin
gen leek te gaan winnen. Toen
malige president Ibrahim Ba-
bangida annuleerde daarop de
verkiezingsuitslag.
Opstaan is
slechter voor
hart dan seks
Seks verhoogt de kans op
een hartaanval. Maar het is
minder gevaarlijk dan 's
morgens opstaan. Dat blijkt
uit een rapport dat gisteren
op een congres van cardio
logen in het Amerikaanse
Atlanta werd gepresenteerd.
Wetenschappers van de
Universiteit van Harvard
hebben daartoe 1.712 men
sen onderzocht die een
hartaanval hebben gehad.
Van hen werd één procent
door een infarct getroffen
terwijl ze de liefde bedre
ven, en tien procent toen ze
na het ontwaken uit bed
stapten.
Het risico is overigens ge
ring. Een gezonde man van
50 heeft een kans van één
op een miljoen op een hart
aanval bij het opstaan. An
dere risicofactoren zijn
woede-aanvallen (die één
procent van alle infarcten
veroorzaken) en lichamelij
ke inspanning zoals joggen
(vier procent).
nagaan of de potentiële koper
een strafblad of psychische pro
blemen heeft.
Opponenten van de wet ech
ter beweren dat ze weinig bij
draagt aan het voorkomen van
wapenaanschaf door crimine
len. Zij wisten beperkingen aan
de wet te stellen. Zo zal de
wachtperiode na vijf jaar wor
den vervangen door een fe
deraal informatiesysteem waar
mee direct de identiteit en ach
tergrond van elke potentiële
wapenkoper kan worden onder-
washington
Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden heeft gisteren inge
stemd met een wet die de aan
schaf van handvuurwapens be
perkt. De zogeheten Brady-wet
voorziet in een wachttijd van
vijf dagen en een onderzoek
naar de achtergronden van de
potentiële koper van vuurwa
pens.
Voorstanders beweren dat de
Brady-wet een bijdrage levert
aan de bestrijding van de crimi-
nialiteit. De politie kan gedu
rende de verplichte wachttijd
'cht.
De Duitse opperbevelhebber
van het Eurokorps, generaal
Helmut Willmann. verzette zich
bij die gelegenheid heftig tegen
het idee en voorspelde talloze
moeilijkheden als er nog een
derde taal gebruikt zou worden.
„De militaire efficiëntie moet
voorrang hebben", aldus Will
mann kort en bondig.
Het Nederlands ligt vooral in
het Belgische leger uitermate
gevoelig. In de Eerste Wereld
oorlog sneuvelden tienduizen
den Wamingen domweg omdat
zij de bevelen van hun voorna
melijk Franstalige officieren niet
konden verstaan.
Delcroix kreeg gisteren in het
Vlaamse parlement direct grote
bijval, maar de minister had
dan ook een uitstekend mo
ment voor zijn protest gekozen,
luist vandaag, 11 november,
wordt het einde van de Eerste
Wereldoorlog, 75 jaar geleden,
herdacht.
correspondent
Nog geen week na de oprichting
van het Eurokorps, heeft de Bel
gische minister Delcroix (defen
sie) gisteren gedreigd er al weer
uit te stappen. Hij eist dat het
Nederlands als derde officiële
taal binnen het Eurokorps
wordt gehanteerd naast het
Frans en het Duits.
Vorige week vrijdag, toen het
Eurokorps officieel in Straats
burg werd opgericht, bepleitte
Delcroix al om het Nederlands
als een van de drie werktalen in
te voeren in de Frans-Duits-Bel
gische troepenmacht.
België levert niet minder dan
12.000 man aan het Eurokorps,
ongeveer een derde van het to
taal. Volgens Delcroix kan het
niet zo zijn dat „de Neder
landstalige militairen de enigen
zijn die hun eigen taal niet kun
nen gebruiken".
moskou Rtr-Ji
gen verzameld. Het belangrijk
ste slachtoffer is Russische Na
tionale Unie van Sergej Baboe -
rin, een radicale nationalist die
een van de krachtigste conser
vatieve blokken leidde in het
door president Boris Jeltsin ont
bonden parlement. Ook afge
vallen is de extreem-rechtse Na
tionale Republikeinse Partij en
zes kleinere groeperingen,
waaronder enkele die radicale
hervormingen v
Acht partijen, waaronder een
leidende oppositiegroepering,
mogen niet meedoen aan de
komende parlementsverkiezin
gen in Rusland. Van de 21 kan
didaten die zich zaterdag had
den aangemeld, heeft de cen
trale kiescommissie er gisteren
dertien toegelaten. Volgens de
commissie hadden de andere
groeperingen niet de benodigde
honderdduizend handtekenin-
bukarest Enkele honderden Roemeense zigeuners trotseerden gisteren
in de hoofdstad Bukarest de eerste sneeuw om te protesteren tegen hun
verslechterde leefomstandigheden. Zij eisen dat zij een volwaardige
plaats krijgen in de Roemeense samenleving. Op de spandoeken die zij
met zich meedroegen stond onder andere dat ook zij kinderen hebben
die moeten worden gevoed. Sinds de ineenstorting van de communisti
sche dictatuur in Oost-Europa is de haat jegens zigeneurs in alle hevig
heid opgelaaid. foto ap martin nanglt
