Kunst
'Wat een enorm stuk is dat'
ewondering
'Kunst in
CBK op
afbetaling'
Dans door vakkundige Kozakken
Klanken uit ogen en oren Kamerkoor
Duijfjes ontroert niet met zwaar geschut
3NDERDAG 11 NOVEMBER 1993
FILM
Hij was charmant,
Z. I grappig, klierig,
schreef hartsmeltende lief
desbrieven en had een
idioot grote neus: Cyrano
de Bergerac, te zien in
Alkemade.
BOEKEN
Na Kuifje cirkelde
ZZ Dirk Frimoutals
tweede Belg door de ruim-
!te. In tegenstelling tot de
stripheld schreef hij er wel
een boek over.
Zes eenden brengen 110.000 gulden op
)en haag Een schilderij met zes eenden, geschilderd door
Mexander Max Koester (1864-1932), heeft gisteren bij veiling
Van Stockum in Den Haag 110.000 gulden opgebracht. Het werk
was op 17.500 gulden geschat. Koester, een Duitser, schilderde
eenden bij de vleet. Zijn werk is dus niet zeldzaam, maar op het
ogenblik internationaal zeer gewild. Het gisteren door een bui
tenlandse handelaar betaalde bedrag is ongewoon hoog voor
een schilderij van het formaat 53 bij 81 centimeter. Grotere doe
ken van Koester brengen wel vaker rond een ton op.
Phil Collins naar Utrecht
rotterdam Phil Collins geeft op zaterdag 9 april een concért in
de zojuist geopende Prins van Oranjehal ii>Utrecht. Het optre
den maakt deel uit van zijn 'Both Sides Tour '94". De populaire
Engelse zanger-drummer stond vorig jaar nog in de Kuip, maar
toen als lid van de groep Genesis. Zijn laatste concert onder ei
gen naam dateert van mei 1990 in Ahoy'. De Prins van Oranjehal
is minder comfortabel dan het Rotterdamse sportpaleis, maar
heeft wel een grotere capaciteit: 17.500 bezoekers. De voorver
koop begint zaterdag 20 november.
Informatie-avond regisseurscursus
den haag Voor de vierde keer geeft het Zuidhollands Centrum
voor Amateurtheater een meerjarige cursus amateurregisseur.
De cursus begint op 21 april, duurt drieëneenhalf jaar en wordt
op donderdagavond aan de Mauritskade in Den Haag gehou
den. Zij die de cursus succesvol afronden, krijgen een door WVC
erkend certificaat. Aan deze cursus gaat een verplichte selectie
cursus vooraf. Een informatie-avond is er op donderdag 25 no
vember, acht uur in Theater de Poort, Paviljoensgracht 18 in
Den Haag. Opgave voor deze avond kan telefonisch: 070-
3624961 of 070-3630384.
Jazz op Prinses Christina Concours
iden haag Behalve klassieke muziek wil het Prinses Christina
Concours, dat volgend jaar zijn zilveren jubileum viert, ook aan-
Idacht besteden aan jazz. Jeugdige jazzmuzikanten kunnen zich
Itot 1 december inschrijven. Het jazzconcours wordt op 12 en 13
(februari gehouden in het Koorenhuis in Den Haag. Er zijn
prachtige prijzen te winnen, waaronder een optreden op het
'North Sea Jazz Festival. Inschrijfformulieren zijn verkrijgbaar bij
ialle middelbare en muziekscholen en bij het secretariaat, Ei-
jsenhowerlaan 81,2517 KK Den Haag. Daar is ook informatie
over het concours te krijgen op telefoonnummer 070-3382151.
jKunst tijdens de maaltijd
leiden/regio» Kunst komt niet alleen tot zijn recht in een muse-
|um of galerie. Tijdens het wegprikken van een vorkje is het
eveneens goed kunst kijken. In restaurant La Place van de Leid-
se V D-vestiging is tot eind deze maand werk te zien van Max
Velthuis, de auteur van kinderboeken die zijn eigen werk illu
streert. Vorig jaar kreeg hij zowel de Gouden Penseel als de Zil
veren Griffel voor zijn boek 'Kikker in de kou'. Bij restaurant Ja-
cobswoude aan de Dorpsstraat in Leimuidenis tot eind decem
ber werk te zien van de schilderes Jenny Eleveld-Withaar. 'Be
dreigde beelden uit land, water, bos en wei' is de titel van de
tentoonstelling schilderijen en aquarellen.
leiden wim koevoet
Met een spaarregeling of de
mogelijkheid tot gespreid be
talen willen Leidse raadsle
den de verkoop van kunst
werken door het Centrum
Beeldende Kunst (CBK) aan
trekkelijk maken. Dat lieten
ze gisteravond weten in de
raadscommissie onderwijs,
cultuur en emancipatie. Wet
houder H. Koek (PvdA) stelde
een regeling in het vooruit
zicht waardoor kunstkopers
de betaling over een nader te
bepalen periode kunnen uit
smeren. Hoe lager de drem
pel, hoe liever het ook de
wethouder is.
Over de nieuwe functie
van het CBK bestaat alom
enthousiasme. Ook bij
kunstleners. Reeds honderd
van hen hebben al belang
stelling getoond voor de aan
koop van kunstwerken.
Bang dat de verkoop door
het CBK de kunstmarkt ver
stoort, is niemand. Uit on
derzoek blijkt dat kunstleners
zelden of nooit kunst kopen
in galeries. Bovendien koopt
het CBK van de verkoopop
brengsten nieuwe werken
aan. Dat is een oppepper
voor de kunstmarkt.
De raadsleden stemden
gisteravond ook in met de
spelregels bij de verkoop van
kunstwerken. Kopen kan al
leen nadat het kunstwerk een
jaar is geleend en de kunste
naar op de hoogte wordt ge
houden van de bestemming
van zijn werk.
Een kunstwerk hoeft niet
eerst in het CBK tentoonge
steld te worden voordat het
de verkoop in kan. De prijs
van een werk wordt pas vast
gesteld nadat er belangstel
ling voor is getoond. Een
speciale commissie, waarin
onder anderen de directeu
ren van het CBK en de La
kenhal zitting hebben, be
paalt de verkoopprijs. De la
kenhal heeft het eerste recht
van aankoop. Ook bedrijven
kunnen kopen bij het CBK.
Jules Croiset speelt 'Keanbij Haarlems Toneel
'Vooruit, werkpaard! Ploeg je door Shakespeare!' Een
markante zin uit het toneelstuk Kean, waarmee het Haar
lems Toneel de theaters afreist. De acteur Jules Croiset
laat hem neerkomen als een knallende zweepslag. Een
opmerkelijk afgeslankte Croiset speelt Edmund Kean, de
legendarische Shakespeare-acteur, die van 1787 tot 1833
in Engeland leefde.
een deel van het leven van de
Engelse acteur Edmund Kean,
die van 1787 tot 1833 leefde. Hij
was de beroemdste Shake
speare-acteur van zijn tijd, die
volgens de overlevering op het
toneel in de rol van Othello
overleed. In werkelijkheid werd
hij inderdaad onwel tijdens het
spelen van Othello, maar hij
overleed enkele weken later.
Het was Alexander Dumas père
(de vader van de schrijver van
De Drie Musketiers) die over
Kean een drakerig melodrama
schreef. In het begin van de ja
ren '50 vroeg de vermaarde
Franse acteur Pierre Brasseur
aan Jean Paul Sartre of deze het
stuk voor hem wilde herschrij
ven. Het Haarlems Toneel
speelt die versie.
Cammermans: „In dit stuk zit
alles. Daar zit Shakespeare in,
Othello, Hamlet, Lear, daar zit
ook Feydeau in en La Biche. Er
zit wat tragiek in, natuurlijk,
maar ook een grote dosis hu
mor. Sartre heeft dat met zijn
rijke geest tot een wervelend to
neelstuk gemaakt. Als alles kan
lopen zoals mij dat voor ogen
staat, dan wordt dit een voor
stelling waarin het publiek in
humor gedompeld wordt, hu
mor met dramatische accenten.
Want al zitten er wel veel dra
matische momenten in, Kean is
geen drama."
Jules Croiset lijkt de acteur om
Kean te spelen. De beroemde
acteur die op latere leeftijd zijn
roem voelt tanen. De acteur die
weet dat hij niet slechter zal
worden, maar ook niet veel be
ter. Leeftijd, drank en vrouwen
spelen hem parten. Croiset ac
teert in alle toonaarden. Dan
weer zacht en ingehouden van
toon wat voor hem altijd een
opgave is en dan weer de re
gisters open waarvan hij zicht
baar geniet.
avond zijn rol van Othello niet
te spelen. Na veel gesoebat en
gesmeek om hem heen zwicht
de potentaat en herroept Kean
zijn koppig besluit met het pa
thos dat hem eigen is gewor
den. Dat is Croiset wel toever
trouwd.
De nu 72-jarige Paul Cam
mermans, Belgisch acteur en
regisseur, regisseert 'Kean'. Hij
kwam voor het eerst naar Ne
derland in 1960, toen hij bij de
Nederlandse Comedie samen
met Ank van der Moer De Geta
toeëerde Roos van Tennessee
Williams ging spelen. Diverse
gezelschappen, onder meer de
Haagse Comedie met Cees
Laseur, hadden de toen al be
roemde Belg gevraagd naar Ne
derland te komen.
Cammermans bleef in Neder
land en het zou tot 1972 duren
voordat hij weer naar België te
rug ging.
Troefkaart
Twee jaar geleden haalde Joan
na Bilska Cammermans over
om samen met Anne Will Blan-
kers de komedie Troefkaart bij
het Haarlems Toneel te komen
spelen. Cammermans: „Maar
regisseren, dat vind ik toch echt
prettiger. Je houdt je met alle
rollen bezig, je graaft door het
hele stuk Dat vind ik nog steeds
iets geweldigs. Toen Joanna mij
vroeg om Kean te regisseren,
voelde ik er eerst niet eens zo
veel voor. Weer voor een tijd
weg uit België... maar toen ik
het stuk gelezen had, aarzelde
ik geen moment. Wat een
enorm stuk is dat. Werkelijk on
gelooflijk dat het in Nederland
nauwelijks is gespeeld."
Het toneelstuk Kean gaat over
Jules Croiset als Edward Kean, hier met Irma Hartog: Jules heeft dat geweldige wat die acteur Kean moet
hebben gehad, dat heeft hij."
Cammermans: „Dat kan alle
maal bij deze rol. Ik heb me er
over verbaasd, toen ik dit fan
tastische stuk las, dat een Ko
van Dijk dit nooit gespeeld
heeft. Een rol die hem op het lijf
geschreven is. Jules is eigenlijk
ook zo'n acteur, hij is er aan toe.
Jules heeft dat geweldige wat
die acteur Kean moet hebben
gehad, dat heeft hij. Als ik dit
stuk eerder gekend had, dan
had ik die rol zelf graag willen
spelen."
FOTO JAAP PIEPER
Kean van Jean Paul Sartre,
naar Alexander Dumas. Haar
lems Toneel. Regie Paul Cam
mermans. Met Jules Croiset,
Bernard Droog, Jim Berghout
e.a. Te zien: 13 november,
schouwburg, Leiden.
jn deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
jiebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt de
Noord wijkse kunstenares
Maya van Hall haar
bewondering uit voor een
maalsteen die zij heeft
gevonden in de woestijn:
.Eigenlijk zou deze rubriek
'De verwondering' moeten
heten."
Ik heb erg diep
nagedacht over wat
ik zou kiezen. Het is
een
gebruiksvoorwerp
;eworden, een maalsteen. Ik zet
lem maar even neer op een
okkel. Is die mooi of niet? Hij is
luizenden, misschien wel een
niljoen jaar oud.
k heb het gevonden tijdens een
ocht door de Sahara. We reden
n een auto over een vlakte vol
:eien. Ik gilde plotseling:
itoppen! Tussen alle
otsformaties zag ik deze steen.
)at is nu mijn schat. Als ik er
laar kijk zie ik de hele woestijn
veer voor mij.
iigenlijk zou deze rubriek de
'erwondering moeten heten,
vant het was wel heel bijzonder
lat die ene steen mij opviel,
inderen zagen hem niet. Maar
'oor mij was deze steen meteen
inders dan alle anderen, omdat
lie z'n vorm heeft gekregen
loor mensenhanden. Hij is
;ebruikt om graan te malen, of
>m verfpigment mee fijn te
naken.
)ie steen lag daar als een
>addestoel in de woestijn. Ik
oei me er weieens schuldig
)ver dat ik hem heb
neegenomen. Maar ik kon het
liet laten. Die woestijn is zo
mmens groot dat ik dacht die
:ne steen wel mee te kunnen
lemen. Aan de andere kant heb
k niet het gevoel dat ik hem
lezit. Hij hoort aan de aarde...
Gewoonlijk ligt hij op mijn
werkkamer. Meestal op de
verwarming. Ik vind het prettig
als ik die steen oppak dat-ie
warm is. Dat doet mij weer aan
de woestijn denken. Het was
ook warm toen ik hem in de
woestijn oppakte.
Wat mij het meest fascineert is
dat hij door mensenhanden
vorm heeft gekregen. Dat er
zulke mooie dingen ontstaan
uit de noodzaak er mee te
werken. Ik heb er ook steun aan
in mijn eigen werk. Als ik te
gecompliceerd bezig ben brengt
een blik op die steen mij weer
terug tot de kern, tot waar het
eigenlijk om gaat: m'n werk
ontdoen van alles wat teveel is.
Die steen drukt, ondanks de
hardheid van het materiaal, een
bepaalde kwetsbaarheid en
breekbaarheid uit die ik in mijn
werk ook graag tot uitdrukking
breng. En dan moet er niets zijn
dat dat in de weg staat.
Wat ik er ook zo mooi aan vind
is dat die steen e'e'n stuk is.
Vaak vind ik het bestaan zo
gefragmenteerd. Dat geeft mij
soms het gevoel dat ik zappend
door het leven ga. Maar die
steen is helemaal heel. Die zegt
me: dit is wat je wilt, waar je
naar zoekt. Het heeft te maken
met het verlangen heel te zijn
en niet allemaal stukjes.
Soms heeft mijn bewondering
voor deze steen ook met een
droom te maken. De droom dat
mijn eigen werk, als dat in de
grond is gezakt en weer wordt
opgegraven, ook nog iets van
betekenis heeft voor
iemand-
Eigenlijk voel ik me er
niet echt schuldig
over dat ik hem heb
meegenomen....
Misschien breng ik
hem nog weieens
terug.
tekstpan rusdam
foto hielco kuypers
dans
recensie maarten baanders
Voorstelling: Folkloristische dans door
Staaisdansensemble 'Stavropol' Gezien
10/11schouwburg. Leiden.
Het Staatsdansensemble 'Sta
vropol' maakt zijn eerste tour
nee door Nederland. In zijn
twaalfjarig bestaan heeft de
groep een uitgebreid program
ma met vrolijke en zeer gevari
eerde dansen opgebouwd.
Tijdens de voorstelling bleek
dat de Kozakken nog veel meer
bewegingen kennen dan de
vaak spectaculaire sprongen
waarmee ze beroemd zijn ge-
muziek
recensie monica schiks
Het Nederlands Kamerkoor o.l.v Paul van
Nevel met muziek van Cipnano De Rore
Gehoord op 10/11 in de Taffehzaal. Lei
den.
Als een detective speurt de Bel
gische dirigent Paul van Nevel
naar onbekende Renaissance
componisten zoals Cipriano De
Rore (1516- 1565). Na grondige
analyse van de muziek weet
Van Nevel het koor te inspireren
tot heel bijzondere uitvoerin-
theater
recensie dick van teylingen
Barbara Duijfjes speelt In het voorbijgaan
van Amon Grunberg. Concept en spel
Barbara Duijfjes Regie en tekstbewerking
Liesbeth Coitof Muziek Jose'-Luis Gre'co
Decor: Floor Oskam Licht Bemd Wout-
huysen Kostuums: Paulette Boschung
De vrouw die Barbara Duijfjes
het toneel op sleurt, heeft het
niet makkelijk. Ze heeft weinig
contact met haar zoon, ook al
niet het zonnetje in huis, en
vraagt zich af of ze het leven
niet beter kan stoppen. Om
haar woorden kracht bij te zet
ten rolt ze met gekwelde blik
over de grond. Haar zoon is ja
rig, hij wordt 22. maar viert al
sinds zijn negende geen feestje.
Misschien hoopt ze dat hij toch
nog even komt. Ze keert zichzelf
binnenstebuiten, haalt schrij
nende anekdotes aan en ver
wijst kort voor het eind van de
worden. Er werden virtuoze
zwaarddansen uitgevoerd,
waarbij de vonken eraf spatten.
Danseressen wervelden in zeer
snelle rondedansjes over het to
neel en er was een zeer gevari
eerd scala aan pasjes te zien,
soms behoorlijk moeilijk, maar
vakkundig uitgevoerd.
In enkele gedeeltes was iets
van een verhaaltje verwerkt. Die
gingen over mannen die vrou
wen het hof maakten en nog al
eens lik op stuk kregen. Ook
verscheen er een oude man,
leunend op een stok. Hij waag
de ook eens een dansje en kon
niet van de vrouwen afblijven.
gen. De Vlaamse componist De
Rore stond hoog in aanzien bij
grote componisten uit zijn tijd
(De Lasso) en daarna
(Monteverdi).
Hij beheerste de subtiele
kunst om de betekenis van het
woord in muzikale taal weer te
geven. De argeloze hedendaag
se luisteraar zal veel ontgaan
van de speciale melodische of
ritmische effecten. Maar hoe
zouden wij ongevoelig blijven
voor het levendig opflakkeren
voorstelling naar haar vergaste
ouders. Zelf was ze door het Ro
de Kruis al op de lijst van slacht
offers geplaatst en moest ze
aantonen dat ze nog wel dege
lijk leefde.
'In het voorbijgaan' is een so
lovoorstelling van Barbara
Duijfjes. Na haar opleiding aan
de Amsterdamse toneelschool
koos zij voor een vrij experi
mentele vorm van theater waar
in beweging een belangrijke rol
speelt.
De voorstelling zit vol tegen
stellingen. De vrouw die Duijf
jes speelt laat veel van zichzelf
zien, maar ontroerde me deson
danks niet, omdat je niet weet
waar haar gekweldheid vandaan
komt. Ja, uit de oorlog, kun je
bedenken, maar hoe dan, en
hoezo? Ze legt haar emoties
bloot, maar wordt geen con
creet persoon.
Deze verhaaltjes waren erg sim
pel, zelfs wat flauw en vormden
niet het sterkste punt van de
voorstelling, zeker niet wanneer
ze erg de nadruk kregen.
Behalve dans bood de voor
stelling ook zang. Met zijn
warmbloedig gezongen liede
ren, nu eens weemoedig dan
weer vitaal, droeg de zanger
Kajatski mooi bij tot de Kau-
kasische sfeer en dat geldt zeker
ook voor de zangeres Moerygi-
na met haar felle, open Stem.
lammer was dat de instrumen
tale begeleiding gedurende de
hele voorstelling te hard was.
van een melodie of het somber
dreunen van een ritme?
Een concert van het Neder
lands Kamerkoor is steeds weer
een belevenis. Wie naar de zan
gers kijkt ziet de klanken niet al
leen in hun mond gevormd
worden, maar ook haast uit hun
ogen en oren stromen. Het on
derscheid tussen diepe, zware
klanken en heldere lichte gelui
den wordt bijna tastbaar. Een
concert van het Nederlands Ka
merkoor is nog steeds een rijke
belevenis.
Het decor is bijzonder esthe
tisch, met kroonluchters, kolen
gruis, koperen platen, fraaie ou
de lampen, mooie tafels en
glaswerk, en dat allemaal schit
terend uitgelicht. Ook de mu
ziek is zeer verzorgd: speciaal
gecomponeerde flarden van Jo-
se'-Luis Gre'co en veelal Oost-
europese volksmuziek zijn ef
fectief en wisselen elkaar mooi
af. Mooie plaatjes en zorgvuldi
ge stilering botsen met de rauw
neid van het leed. De symboliek
is zwaar, overdadig en vaak
nogal voor de hand liggend.
Het lijkt er op dat tekstschrij
ver Arnon Grunberg uitsluitend
het verwijzen naar concentra
tiekampen voldoende motive
ring vond voor al dat ongcrelati-
veerde lijden. Vooral dat vind ik
irritant aan 'In het voorbijgaan':
indruk proberen te maken met
een tragiek die buiten de voor
stelling ligt.
