Zelfs voor Sir Andrew is
succes niet voorspelbaar
Cultuur&Kunst
Nederlandse versie
'A Chorus Line'
mist kwaliteit
Libanees Maalouf wint
Franse Prix Goncourt
Knappe tekeningen
missen originaliteit
Toneelgroep Amsterdam
vervangt plotseling actrice
Dans voor componist Mishima
Steeds meer buitenlanders in
Nederlandse dansgezelschappen
Dames in beeld bij 'Oudheden'
DINSDAG 9 NOVEMBER 1993
CHEF ANNEMIEK RUYGROK. 071-356472, PIV -CHEF JAN RIJSDAM. 071 -356472
Het lichaam in de film
alphen aan den run Het lichaam op het witte doek is het onder
werp van de filmcyclus die donderdag 11 november begint in
het Alphense Parkhlmhuis. Na een inleiding over de ontluiste
ring van het stoffelijk omhulsel draait Peter Greenaway's film
'Zoo, A Zed and Two Noughts' als illustratie. Op 16 december is
het theatrale lichaam aan de beurt met 'Pink Ulysses' van Eric
de Kuiper. 20 januari gaat 'Irishumi' van regisseur Takahajashi
in op het Japanse lichaam. 17 februari onderstreept Videodro-
me' van David Cronenberg het geweldadige lichaam in de film.
Het programma begint steeds om 20.30 uur. Kaarten zijn te
koop bij het Parkfilmhuis.
Exposities in de regio
regio» In 't Huys Dever in Lisseis vanaf 13 november een twee
weken durende tentoonstelling met ontwerpen van zes plaatse
lijke architecten. Tot 29 november toont het gemeentehuis in
Alkemade keramiek van Geri Graveland. Tekeningen van de
Leidse Itta Smeets zijn tot december te bezichtigen bij galerie
Orez Mobiel in Den Haag. De plaatselijke schilder Rik Berkhout
exposeert vanaf 14 november in café Querelle in Alphen aan
den Rijn. Na de opening om 22.00 uur is de kunstenaar te horen
als lid van de band Whatever.
Seniorenochtend in Volkenkunde
leiden» In het kader van de zojuist geopende tentoonstelling 'De
Glorie van Sri lanka, boeddhistische en hindoeïstische bronzen
uit Sri lanka's nationale collectie', is er morgen in het Rijksmuse
um voor Volkenkunde een lezing voor senioren. Roelof Munne-
ke, conservator van de afdeling zuidwest en centraal Azië, be
spreekt aan de hand van dia's de ontwikkeling van beide gods
diensten op Sri Lanka. De lezing is van half elf tot halfeen in het
museum aan de Steenstraat 1
theater
recensie martin hermens
A Chorus Line Concept: Michael Bennett
Script James Kirkwoord Nicholas Dante
Muziek Marvin Hamlisch Liedteksten.
Edward Kleban Vertaling Tetske van Os-
sewaarde Rob van de Meeberg Cho
reografie en regie Troy Garza. Muzikale
leiding Nico van der Linden M m v. Just
Meyer, Carola van der Weijde, Marie Jo-
sée Joore, Ferdy Blomkwist e v a Gezien:
4/11, Cultureel Centrum Amstelveen
(première) Tournee door het land
Wie wil schitteren in een musi
cal moet in elk geval alle thea
terdisciplines onder de knie'
hebben. En dan nog komt er
een flinke portie geluk bij kijken
om in een groots opgezette
show te mogen verschijnen. De
Amerikaan Michael Bennett
heeft dat allemaal aan den lijve
ondervonden. Hij begon als
chorus-dancer en groeide uit tot
een uiterst succesvolle choreo
graaf en regisseur van musicals.
Bennett was dan ook bij uit
stek de man die over de moei
zame strijd voor een rol in een
musical een show kon schrij
ven. In 'A Chorus Line' laat hij
zien dat alleen talent niet vol
doende is voor een carrière in
die moeilijke theatervorm. In
een uiterst sober decor zet Ben
nett een aantal dansers/zangers
neer die hij hun eigen levens
verhaal laat vertellen. Dat was
zö'n succes, dat de show het
vijftien jaar lang volhield op
Broadway.
De Stichting KunstWerk
brengt nu een Nederlandse ver
sie van deze Broadway-hit op
de planken. Die is bedoeld als
een poging om de arbeids
marktpositie van podiumkun
stenaars in ons land te verbete
ren. Dat streven leverde de pro-
duktie meteen het label
'werklozenproject' op. Een titel
die de stichting liever kwijt is.
Maar of dat met 'A Chorus Line'
lukt, blijft de vraag.
Wat direct opvalt, is het ge
brek aan beheersing van alle
theaterdisciplines. Het dans
werk blijkt voor de meeste spe-
Iers geen al te groot probleem te
zijn. Maar zodra het op zingen
en acteren aankomt, valt de een
na de ander door de mand.
Daardoor wordt er geen span
ning opgebouwd in de voorstel
ling, komt er nauwelijks emotie
over het voetlicht en vraag je je
tijdens het finale-nummer af
waarom al die mensen in
Broadway-achtige glitterpakjes
rondlopen. Want geen van hen
zou een auditie bij Michael
Bennett doorstaan hebben.
Gelukkig zijn er enkele licht
puntjes. Carola van der Weijde
(Cassie) en Corine Boon (Val)
steken zowel qua dans als zang
boven hun collega's uit. Marie
Josée Joore zet een exacte kopie
van Sheila uit de filmversie van
'A Chorus Line' neer. Daarmee
is Joore een van de weinigen die
haar rol tot het eind toe karakter
meegeeft, al komt ze vocaal veel
tekort. Just Meyer, die zijn spo
ren in de Nederlandse musical
al verdiend heeft, vertolkt op
voortreffelijke wijze de rol van
Zach, de man die de auditie af
neemt.
De Nederlandse vertaling van
'A Chorus Line' getuigt even
eens niet van vakmanschap.
Tetske van Ossewaarde en Rob
van de Meeberg hebben de ori
ginele tekst te veel afgezwakt.
De liedteksten zijn van een be
denkelijk niveau en nauwelijks
te zingen. Wat de produktie nog
enigszins overeind houdt, is het
spetterende danswerk geba
seerd op Michael Bennett's
ideeën en de uitstekend spelen
de muzikanten. Hun muziek
brengt meer emotie in de show
dan alle, in oorsprong zo prach
tig geschreven dialogen en mo
nologen bij elkaar.
Zit er misschien wat meer in?
Ik vrees het niet. Slechts enkele
spelers zullen - eventueel met
wat bijscholing - hun plekje vin
den in het musical-theater. Het
merendeel mag blij zijn als de
Stichting KunstWerk ze voor
een nieuwe produktie contrac-
teerd.
De 44-jarige Frans-Libanese
schrijver Amin Maalouf heeft
gisteren in Parijs de Prix Gon
court toegekend gekregen.
Maalouf krijgt de meest presti
gieuze van de ruim 1500 lite
raire prijzen van Frankrijk voor
Zijn roman 'Le Rocher de Ta-
nios' ('De Rots van Tanios').
De roman van de in Libanon
geboren en sinds 1976 in Frank
rijk woonachtige schrijver is een
kroniek van het leven in een ne
gentiende eeuws dorp in Liba
non waar christenen, kopten,
joden en moslims vreedzaam
den haag hans visser
Den Haag aan zee, ofwel: Scheveningen. In een decor
waarin decennia geleden de vorsten van Europa zich
kwamen verpozen, daar dook onlangs de koning van de
hedendaagse musical op: Andrew Lloyd Webber. Echte
adel, want vorig jaar verhief de Britse vorstin hem in de
adelstand. Sir Andrew dus.
Webber zegt in Los Angeles te
werken aan een Amerikaanse
produktie van zijn jongste hit,
'Sunset Boulevard', zijn visie op
het gelijknamige filmverhaal
over een oude actrice. Glenn
Close zingt daarin de hoofdrol.
Een geweldige ervaring voor
Lloyd Webber. „Het is opwin
dend om weer eens te ervaren
hoe goed deze actrice ook nog
kan zingen."
Zijn aanwezigheid in Los An
geles is niet vreemd. Hij houdt
graag een vinger aan de pols bij
nieuwe produkties. Zijn eigen
onderneming The Really Useful
Group, begeleidt elke buiten
landse versie van zijn musicals
om te garanderen dat die zullen
voldoen aan de eisen die het
publiek stelt. „Het garandeert
dat een buitenlandse voorstel
ling van hetzelfde niveau is als
die we in Londen zélf hebben
ontwikkeld. En waar mogelijk
ga ik graag ergens naar een
voorstelling van mijn werk kij
ken."
Net aangekomen uit Los Ange
les en op weg naar zijn thuisha
ven Londen was hij even in Ne
derland. In Joop van den Endes
musicaltheater bekeek hij de
Nederlandse versie van zijn
'The Phantom of the Opera' en
ontving hij het het eerste exem
plaar van de bij deze voorstel
ling behorende cd. Gesneden
koek voor de Britse componist?
Hij zegt deze 'opera', sinds de
première in 1986 nu al zo'n
paar honderd keer te hebben
gezien. Maar zoals een heer van
stand dat kan doen verklaarde
hij inderdaad bijzonder ingeno
men te zijn met het werk van
Henk Poort, Joke de Kruijf, Pe
ter de Smet en al die anderen.
Kortom: „Excellent."
Is deze 'Phantom' misschien
zelfs beter dan de produkties in
Londen en New York? „Nee, dat
kan ik niet zeggen. Wel anders.
De akoestiek is hier heel goed,
maar het tempo in de opera
scènes ligt iets te laag. Dat zal
niet anders kunnen: het ligt aan
het Nederlands. Dat moet nu
eenmaal verstaanbaar worden
gezongen. In Japan zal dat zeker
nog moeilijker zijn."
Romantiek
The Phantom' is een van zijn
favoriete musicals. Al bij de re
petities bleek dat alles meteen
op zijn plaats viel, terwijl het in
die fase vaak een ware worste
ling is, die tot talloze verande
ringen leidt. Daarbij verrastte
het hem zoals hij met de ro
mantiek in het verhaal wist om
te gaan. „Nooit geweten dat ik
zo veel gevoel voor romantiek
had."
Toppers-in-de-dop moeten de
opleiding krijgen die ze verdie
nen. Dat is het credo waarmee
het Koninklijk Conservatorium
landelijk op zoek gaat naar jon
ge getalenteerde muzikanten en
dansers vanaf acht jaar.
De speurtocht begon zaterdag
in het Arnhemse Musis Sacrum.
Eerst demonstreerden leerlin
gen van de muziek- en dans
vakopleiding van het Haagse
conservatorium hoe ze met hun
vak bezig zijn. Daarna konden
de kunstenaar(tje)s in spe voor-
Bedenkelijk
Zo heeft hij met 'Jesus Christ
Superstar' moeten ervaren wat
het ontbreken van die eis kan
betekenen. Veertig verschillen
de produkties zijn daarvan uit
gebracht en vele daarvan waren
van een soms zeer bedenkelijk
Deze rockmusical, die in 1971
voor Lloyd Webber en zijn toen
malige tekstschrijver Tim Rice
de doorbraak betekende, keert
terug in de Londense theaters.
Hij zoekt naar een nieuwe frisse
aanpak en een regisseur die het
helemaal anders, vanuit een
nieuwe optiek zou kunnen aan-
beeldende kunst
recensie martine ballast
Expositie Tekeningen en etsen van Bas
van der Poll Te zien t/m 18 november.
Hofman Van der Zee Kunstzaken.
Hooftstraat 209, Alphen aan den Ri|n
Openingstijden wo do en za van 11-17
uur. vr van 13-21 uur
Bas van der Poll is een groot
vakman. In die zin dat hij zijn
technieken perfect beheerst,
een uitstekend gevoel voor
compositie heeft en de mense
lijke figuur volledig tot zijn
recht laat komen. Zijn teke
ningen in gemengde techniek
roepen onherroepelijk herin
neringen op aan oude romein-
se fresco's uit bijvoorbeeld
Pompefi. En zijn etsen, studies
van het menselijk lichaam,
kunnen zo uit een schetsboek
van Leonardo da Vinei zijn ge
scheurd.
Bas van der Poll (1947) stu
deerde o.a. aan de Koninklijke
Academie van Beeldende Kun
sten in Den Haag. Van 1976
tot 1993 was hij aan deze Aca
demie verbonden als docent.
De menselijke figuur is altijd
het uitgangspunt geweest in
zijn werk. In vele series teke
ningen. schilderijen en gra
fisch werk onderzocht hij de
mogelijkheden om dit thema
uit te beelden. Zijn werken
werden, behalve in Nederland,
tentoongesteld in de meeste
grote steden van Europa en in
de Verenigde Staten van Ame
rika.
Zoals gezegd Van der Poll
maakt schitterende dingen.
Mooi om naar te kijken, om bij
te zwelgen over voorbije tij
den. Prachtige kleuren en
mooie mensen. Overgoten
met een klassicistische saus.
Telkens is één figuur, man of
vrouw, de hoofdrolspeler. Niet
voor niets heet deze nieuwe
serie dan ook 'Figura'.
Maar er mist iets in al deze
schoonheid. Spanning en
vooral originaliteit. Want tel
kens ga je als toeschouwer au
tomatisch vergelijken. Met die
fresco's van tweeduizend jaar
geleden. En met tekeningen
uit de Italiaanse Renaissance.
pakken. „Ik heb eens een Ja
panse versie gezien die veel in
druk op mij heeft gemaakt.'
Maar eerst moet er nog een an
der project worden afgerond
Een toneelstuk over het Eurovi
sie Songfestival. 'Een leuk stuk'
zo belooft hij.
Het is alsof alles wat hij maakt
een succes wordt. Maar het is
voor hem toch steeds weer af
wachten. „Je weer nooit wat het
wordt en bovendien blijf je al
tijd aan een produkt schaven.
Zo heb ik voor Starlight Ex
press' een speciale Las Vegas-
versie gemaakt die niet langer
dan negentig minuten mocht
duren, zonder pauze en met zes
nieuwe 'songs'. Zo blijft zelfs
een oud succes toch nog span
nend."
amsterdam gpd
De eerste try out van 'Cocktail',
het nieuwe toneelstuk van To
neelgroep Amsterdam (TGA), is
afgelast. Reden: actrice Catheri
ne ten Bruggencate was op het
laatste moment niet beschik
baar. TGA-woordvoerder René
van der Pluijm wil bevestigen
noch ontkennen dat hieraan
een conflict met regisseur Titus
Muizelaar vooraf is gegaan.
Olga Zuiderhoek heeft de rol
van Ten Bruggencate in 'Cock
tail', een bewerking van Gerard-
jan Rijnders van 'Cocktail Party'
van T.S. Eliot, inmiddels overge
nomen. „Olga heeft in twee da
gen het onmogelijke gedaan: ze
speelt nu vrijwel foutloos en
zonder script deze behoorlijk
zware rol."
Over het voortijdige vertrek
van Ten Bruggencate wil de
TGA-woordvoerder geen bij
zonderheden verstrekken.
„Vóór de eerste try out werd ge
speeld is de rol van Catherine
ten Bruggencate vervangen. Er
gebeuren wel vaker dingen in
het repetitielokaal die tot rol
wisselingen leiden."
Op de vraag of Ten Bruggen
ca te in dienst blijft van TGA
antwoordt Van der Pluijm: „In
principe wel. Ze is niet ontsla
gen of zoiets."
samenwonen. Het is de zesde
roman van de schrijver die in
1983 debuteerde met 'Les Croi-
sades vues par les Arabes' ('De
Kruistochten gezien door de
Arabieren').
De Prix Goncourt bestaat uit
een symbolisch geldbedrag van
50 franc (16 gulden). De werke
lijke waarde van de prijs is van
een heel andere grootte. Win
naars van de Prix Goncourt zijn
niet alleen verzekerd van literai
re roem tot ver over de Franse
grenzen, maar ook van oplages
van minimaal 300.000 exmpla-
Conservatorium zoekt toptalent
den haag gpd spelen en praten met studenten
en docenten. In januari worden
in Groningen en Helmond
eveneens audities gehouden.
Volgende week is er in Arnhem
de mogelijkheid om aan een-
dansauditie deel te nemen.
De opleiding aan het Konink
lijk Conservatorium is uniek:
muziek- en dansvakopleiding
en basisschool, atheneum, havo
en mavo tegelijk. De roosters
van kunst- en schoolopleiding
zijn op elkaar afgestemd. Om
het de leerlingen extra makke
lijk te maken krijgen ze alle les
sen binnen het zelfde gebouw.
parijs Het Tokyo Ballet danst 'M', een dans gewijd aan en op muziek van de Japanse componist Yukio
Mishima in een choreografie van Maurice Béjart. Het ballet wordt in de Parijse Opéra uitgevoerd.
foto EPA
amsterdam franqoise ledeboer
De contacten tussen de Neder
landse danswereld en het bui
tenland zijn de afgelopen dertig
jaar sterk toegenomen. In drie
van de vier grote Nederlandse
gezelschappen zijn buitenland
se dansers zelfs geleidelijk de
meerderheid gaan vormen. Bui
tenlandse groepen kwamen
steeds vaker naar ons land en
dat was ook omgekeerd het ge
val. Met als koploper het werk
van Hans van Manen; zijn Ne
derlandse choreografieën zijn
bovendien een populair export-
produkt geworden.
Deze ontwikkeling blijkt uit
onderzoek dat Ton Bevers van
de Erasmus Universiteit de af
gelopen jaren verrichtte naar de
internationale banden van de
Nederlandse danswereld. In het
nieuwste Dansjaarboek wijst de
hoogleraar kunst- en cultuur
wetenschappen erop dat exacte
cijfers over de connecties met
het buitenland tot nu toe ont
braken.
Bevers geeft een opsomming
van cijfers die danshistorici ze
ker zullen kunnen gebruiken. In
1959 waren bij voorbeeld 16 van
de 17 dansers van het Neder
lands Dans Theater nog van Ne
derlandse origine. Tot 1968
blijft het percentage Nederlan
ders boven de 75 procent; daar
na loopt het terug en in 1992
heeft nog maar 11 procent van
het Haagse gezelschap de Ne
derlandse nationaliteit. Bij Het
Nationale Ballet signaleerde Be
vers een daling van 74 procent
Nederlanders in 1961 naar 42
procent in 1992, bij Scapino
Rotterdam van 80 procent in
1970 naar 40 in 1990.
Alleen bij het Folkloristisch
Danstheater waren de Neder
landers in 1990 met 60 procent
nog in de meerderheid; in 1970
bedroeg dat percentage echter
nog 95 procent. Je vraagt je af in
welke mate deze grote instroom
buitenlanders invloed heeft ge
had op sfeer, beleid en kwaliteit
van deze gezelschappen. Is de
Nederlandse dans daar alleen
maar beter van geworden of
zijn er wellicht ook negatieve
invloeden te bespeuren? Krijgen
Nederlandse dansers nog kan-
sen genoeg, of waren er toch al
te weinig talenten beschikbaar
door de structurele problemen
bij het dansvakonderwijs? Eva
van Schaik wijst er in haar bij
drage terecht op dat de slechte
aansluiting tussen onderwijs en
praktijk al meer dan 20 jaar een
heet hangijzer is.
Ook in het nieuwste Theater
jaarboek wordt over de grenzen
gekeken, maar Gerrie Bleijcn
berg pakt dat vooral filosofisch
aan. Ze had meer dan genoeg
van het informatie-geweld over
internationale conflicten op de
televisie en zocht in het theater
naar mogelijkheden tot „bezin
ning, kritiek en betekenisge
ving". Voorstellingen als „Count
your blessings" van Toneel
groep Amsterdam en de Hol
land Festival-produktie ..The
Cave" van Steve Reich stelden
haar kennelijk niet teleur. „Juist
door zijn vermogen tot vertra
ging en detaillering, lijkt het
theater een bij uitstek geschikt
medium voor betekenisgeving
en als zodanig een wapen tegen
hetinformatiegeweld".
Beide jaarboeken zijn uitga
ven van het Theater Instituut
Nederland en kosten 25 gulden.
Er staan zoals gewoonlijk ook
weer veel handige adressen en
prachtige foto's van voorstellin
gen uit het afgelopen seizoen
peter te lintel hekkert
Dat er tussen vrouwen uit de
Griekse Oudheid en uit deze tijd
vele verschillen, maar vooral
ook vele overeenkomsten zijn,
is te zien op een tentoonstelling
in het Leidse Rijksmuseum voor
Oudheden. Deze expositie, die
tot medio april duurt, laat aan
de hand van beeldjes, vazen en
kruiken globaal zien hoe de
vrouwen zo'n 25 eeuwen gele
den leefden in Griekenland,
Zuid-Italië en West-Turkije.
Het grootste deel van de col
lectie was privé-eigendom van
mevrouw G. Schneider-Herr
mann. Deze van oorsprong
Duitse kwam in de jaren '20
naar Nederland en legde in haar
leven een enorme verzameling
van archeologische vondsten
aan. Het museum nam vorig
jaar na haar overlijden de hele
collectie over. Daar zaten opval
lend veel onderwerpen bij die
over vrouwen in de Griekse
Oudheid gingen. Besloten werd
om hiervan een selectie te ma
ken en die aan te vullen met ei
gen materiaal.
In een kleine ruimte op de
benedenverdieping staan ver
schillende vitrines opgesteld,
waarin het centrale thema is
uitgewerkt in kleinere thema's.
Zo is er een kledingvitrine,
waarin de klederdracht van de
vrouwen aan bod komt. Ook
staat er een 'glazen kast' die
dieper ingaat op 'vrouwen in de
Griekse Mythologie'. Hierin zijn
onder andere beeldjes van de
godinnen Athena (bescherm
vrouwe Athene), Artemis
(jacht), Demeter (landbouw) en
Aphrodite (liefde) te vinden.
Verder is te zien wat de be
langrijkste taken van de vrou
wen waren. „Het baren van erf-
bordje. Omdat bordeelbezoek
in die tijd algemeen geaccep
teerd was, is daaraan ook de no
dige aandacht besteed. Op al
lerlei vazen staan schilderingen,
die prostituées (pornai) op gro
te mannenfeesten (zogenoemde
symposia) uitbeelden.
Onder het motto 'ijdelheid
kent geen tijd' stelde het muse
um zelfs een vitrine samen, met
kapsels en make-up van de
Griekse dames. Ligt de nadruk
tegenwoordig vooral op rond
borstigheid. smalle tailles en
een bruine teint, toen was het
ideaalbeeld van vrouwen wel
even wat anders. Bijna allemaal
hadden ze een witgeplamuurd
gezicht en zwarte wenkbrauwen
en oogkassen. Op hun hoofd zat
vaak het 'meloenkapscl', waar
bij het haar in strengen naar
achter liep en in een knot sa
menkwam.
Olie- en parfumflesjes in alle
soorten en maten geven aan dat
ook de Oude Grieken lekker rui
ken op prijs stelden. Meest op
vallende voorwerpen zijn het
bronzen handspiegeltje, de be
nen haarpinncn en de gouden
sieraden, die samen een toilet
tafel vormen uit de vierde en
derde eeuw voor Christus. Het
grappigste is toch wel een ste
nen rammelaar afkomstig uit
Apulië, de derde eeuw voor on
ze jaartelling. Een vaas met
daarop de inname van Troje is
één van de oudste attributen
van de tentoonstelling.
De tentoonselling is nog een
half jaar te bezichtigen. Daarna
gaat de collectie voor een deel
het depót in.
'Vrouwen in de Griekse Oud
heid'; Rijksmuseum voor Oud
heden, Rapenburg 28. De ex
positie duurt nog tot medio
april. Informatie: 071-120748.
