'Cabaret is een preek zonder God'
Cultuur Kunst
De Wijze Kater kan
De vliegenier niet aan
Mimicri niet
uit op effecter
'Ze hadden beter niet met Mozart kunnen beginnen De Keersmaeker en Mozart:
een grote ode aan de liefde
Joan Nederhof laat
onwisbare indruk achter
La Tempesta: groots
en meeslepend
MAANDAG 8 NOVEMBER 1993
chef annemiek ruygrok. 071-356472. plv -chef jan rijsdam. 071-3564!
Zangeres Adelaide Hall overleden
londen De Amerikaanse jazz-zangers Adelaide Hall, die inder
tijd optrad met beroemdheden als Duke Ellington, is zondag
morgen op 92-jarige leeftijd overleden in een ziekenhuis in Lon
den. Al op haar veertiende trad ze op. Met Josephine Baker
speelde zij in Duke Ellingtons 'Chocolate Kiddies'. Ook deed ze
mee aan de Londense première van 'Kiss me Kate'. In 1934
waagde Hall met haar echtgenoot en manager Bert Hicks de
oversteek naar Parijs en in 1938 opende het echtpaar in Londen
de Florida Club in de exclusieve wijk Mayfair. Hall bleef optre
den tot haar 70ste.
Achtentachtig Picasso's geveild
new york Het veilinghuis Sotheby's heeft in New York 88 schil
derijen, tekeningen en beeldhouwwerken van Picasso geveild
voor een totaalprijs van 32 miljoen dollar (61 miljoen gulden).
De kunstwerken waren in dertien jaar tijd verzameld door de in
Zwitserland wonende Amerikaan Stanley Seeger. Het werk dat
voor de hoogste prijs wegging was 'Vrouwen en Kinderen aan
Zee' uit 1932. Er werd 4,4 miljoen dollar (8,3 miljoen gulden)
voor gegeven. De verkoopprijs was vooraf geschat op 2,5 tot 3,5
miljoen gulden.
Harrie Jekkers neemt Scheveningen Cabaretprijs in ontvangst
recensie dick van teylingen
De Wijze Kater met De Vliegenier van
Wanda Reisel Regie Betty Esselaar Ge
zien: 6/11De X, Leiden
'Wanda Reisel heeft haar stuk
'De vliegenier' uit 1990 volgens
een beproefd recept in elkaar
gezet: in een complex gezel
schap met een geheim ploft een
indringer neer, waardoor er
deksels opengaan en er van al
les loskomt. Het gezelschap is
een familie: moeder, twee zoons
en een dochter. Ze halen herin
neringen op aan vader: compo
nist, bergwandelaar en ver
moord, maar het kan de lam
lendigheid niet verdrijven. De
traditionele bijeenkomst aan
het eind van het jaar in het
landhuis in de bergen onder het
bewind van moeder is steeds
weer een kwelling.
Dan valt de vliegenier binnen.
Hij lijkt op vader, zegt moedér,
vooral als hij zwijgt. Hij stelt de
dochter voor haar een kind te
geven en kust de jongste broer
hartstochtelijk, dus is er alle re
den om hem als een soort vlees
geworden wensdroom te zien.
Onder de tekst speelt nog veel
meer mee; het stuk is allesbe
halve realistisch.
Carrousel speelde het stuk
een paar jaar geleden, nu doet
de Haarlemse amateurtoneel
groep De Wijze Kater dat. De
groep specialiseert zich in re
cente Nederlandse stukken. Een
mooi streven, want vaak blijft
het maar bij één enscenering.
Helaas werd ik van de voor
stelling niet wijzer. Het lijkt er
op dat acteurs en regisseuze
hun vingers niet achter het stuk
hebben kunnen krijgen; in ieder
geval wordt mij hun visie niet
duidelijk. Mensen spreken soms
luider of sneller, doen boos,
barsten in lachbuien uit die
weer snel verdwijnen en ik snap
maar zelden waarom.
,,Zie je op tegen vanavond?"
„Opzien? Ik kan niet wach
ten." Je hoort het zeggen, maar
van verwachting is niks te ho
nen. Moeder vertelt dat al haar
kinderen van andere mannen
zijn, maar zelfs die onthulling
maakt geen indruk. De voorstel
ling mist spanningsbogen en
kabbelt daardoor maar door en
door. Het lukte De Wijze Kater
in De X niet lijn in verhaal,
emoties, speelstijl, ritme of psy
chologie te brengen. Het lastige
stuk lijkt voor de groep gewoon
een zware keus geweest te zijn.
Harrie Jekkers vindt zich
zelf eigenlijk helemaal niet
zo goed. Sommige van z'n
collega-cabaretiers zijn im
mers veel briljanter. Wat
doet hij, de voormalige
popmuzikant van Het
Klein Orkest, nou helemaal
op dat toneel? Een beetje
Haagse verhalen ophangen
en dan zo af en toe een
liedje. Bovendien: Jekkers
komt toch zeker net kijken;
vijf jaar zit hij nog maar in
het vak.
scheveningen dirk willem rosie
Gelukkig zijn er in ons land on
afhankelijke jury's. En die van
de Scheveningen Cabaretprijs is
wel bij uitstek tegen zijn taak
opgewassen. Het heeft dit des
kundige college behaagd om de
belangrijkste cabaretprijs van
Nederland dit jaar toe te ken
nen aan een groentje. Een pri
ma groentje, om precies te zijn.
En een groentje dat avond aan
avond voor volle en enthousias
te zalen staat. Dus zo ver kan
die Scheveningse jury er niet
naast zitten.
Vandaag nam groentje
Jekkers het beeldje van Louis
Pisuisse in ontvangst en daar
mee kan hij in één adem ge
noemd worden met vorige win
naars als Adèle Bloemendaal,
Youp van 't Hek en Paul de
Leeuw. „Da's een mooi rijtje",
zegt Harrie met een Haags ge
voel voor doe-maar-gewoon.
„Daar wil ik wel bij horen."
Beroemde schrijvers willen
wel eens een prijs weigeren, bij
wijze van verwoede poging om
nóg beroemder te worden. Is
dat niet wat voor een aanstor
mend cabarettalent? „Nee, dat
vind ik echt onzin", zegt
Jekkers. „Je doet je werk, je
wordt ervoor beloond, waarom
zou je dat weigeren? Dat vind ik
snobistisch. Zo van: ik heb de
Nobelprijs niet gekregen, want
ze wisten dat ik 'm zou weige
ren. Waarom zou ik applaus
weigeren? Ik vind dat cabare
tiers dingen zouden moeten
weigeren, die geen reet met hun
vak te maken hebben. Zoals re
clame maken of in stomme pa
Harrie Jekkers: „Ik kan een beetje muziek maken, redelijk gitaar spelen, een leuk verhaal schrijven en ik kan het aardig brengen." archieffoto gpd
nels gaan zitten.
Je moet over de verschillende
vormen van waardering niet
flauw doen. Een volle zaal is een
kwantitatieve blijk van waarde
ring. Dat vind ik prachtig. Deze
prijs komt meer uit de hoek van
de kenners, het is een soort
kwaliteitsaanduiding. Dat vind
ik óók goed."
Geouwehoer
Vijfjaar geleden stonden er drie
mensen op het podium (naast
Jekkers waren dat de ex-Klein
Orkestleden Leon Smit en Chris
Prins) en zaten er hooguit 100
mensen in de zaal. Toen de
twee companen zich aan het
eind van de eerste voorstellin
genreeks overgaven aan een ge
regeld leven met baan en kinde
ren, ging Jekkers - op aanraden
van impresario Joop Koopman -
door. „Er stonden nog 60 optre
dens gepland en Joop zei dat ik
dat wel in mijn eentje aankon."
Toen Jekkers het jaar daarop
in de schouwburgen terugkeer
de, waren de bezoekersaantal
len verdubbeld. „En zo gaat dat
elk jaar, zolang je tenminste een
goed programma hebt. Ge
woon, een kwestie van bouwen.
En in mijn geval kwam daar die
tv-registratie overheen. It's a tv-
world, tegenwoordig. Vóór de
uitzending zat ik op gemiddeld
300 man publiek. Eén miljoen
mensen hebben naar 'Het gelijk
van de koffietent' gekeken en
het is waanzinnig hoog gewaar
deerd. Dat gezellige geouwe
hoer van mij kwam blijkbaar
goed door dat glas heen. Sinds
die uitzending ben ik overal uit
verkocht. Als iets op televisie in
de smaak valt, is het hek van de
dam. Maar ik ken ook collega's
die na een tv-registratie legere
zalen kregen."
Harrie Jekkers moest popmu
zikant worden om erachter te
komen dat dat toch geen le
vensvervulling voor hem was.
„Elke avond 'Over de muur' zin
gen, daar kreeg ik de balen
van." Het was min of meer bij
toeval dat Harrie ontdekte hoe
leuk de mensen die stukjes uit
zijn boekje 'Tejo' vonden als hij
ze voorlas. Bijna was er een ca
baretier, een winnaar van de
Scheveningen Cabaretprijs aan
hem verloren gegaan. „Ik kan
een beetje muziek maken, rede
lijk gitaar spelen, een leuk ver
haal schrijven en ik kan het aar
dig brengen. Als je dat allemaal
bij elkaar doet, heb je cabaret.
Door toeval ben ik erachter ge
komen dat dat de plek is waar ik
me het lekkerste voel."
,,Als het goed is, moet de in
druk ontstaan dat daar iemand
maar wat staat te vertellen.
Langs zijn neus weg. Deze unie
ke, typisch Nederlandse thea
tervorm moet een soort preek
zijn zonder God. We zijn toch
een gereformeerd volk. wij wil
len een preek van iemand die
ons in een leuke sfeer aan de
hand meeneemt naar wat hij
vindt over de wereld. Het moet
er heel simpel uitzien, maar het
is verschrikkelijk ingewikkeld
om dat voor elkaar te krijgen."
theater
recensie conny van der zande
De troonsafstand van Ruth Wolff door tc
neelvereniging Mimicri. Vertaling Pet<
Verstegen, regie Yvonne Westmaas; sp>
oa Annelies van Polanen. Gitta va
Croonenburg. Wim van Polanen, Jose va
Valderen Gezien 5/11 Cultureel Cer
trum Warenar. Wassenaar
Ellende vormt de hoofdmoo
van het nieuwe stuk dat Mimi
cri op de planken brengt
Hoofdpersoon is koningir
Christina van Zweden, een ge
kwelde vrouw die afstand doe
van de troon en zich in Rom<
wil bekeren tot het katholieke
geloof.
Tijdens de biecht die haai
wordt afgenomen door Azzoli
no, een priester uit het Vati
caan, worden de deuren var
haar bewustzijn steeds verdei
geopend. Middels flashbacks
zien wij hoe verschrikkelijk een
zaam haar jeugd als prinses
moet zijn geweest. Bovendien
maken de terugblikken duide
lijk hoe ze tot haar afkeer van
mannen is gekomen en hoe
moeilijk zij het ermee heeft om
vrouw te zijn.
In een zeer sober decor zien
we op de voorgrond Christina in
gesprek met Azzolino. Op een
verhoging worden afwisselend
flashbacks uitgespeeld. Er is een
minimale handeling, er gebeurt
niet veel, en met de sobere aan
kleding is het gevaar groot dat
het een saaie voorstelling wordt.
Niets is minder waar en dat is
vooral te danken aan het spel
van Annelies van Polanen die
een Christina neerzet waar de
toeschouwer door geboeid
raakt. In haar spel liggen woede,
verdriet en frustratie dicht bij
elkaar. Het is een verademing
om te zien hoe ze het verschil
tussen de emoties niet uitdrukt
met beurtelings schreeuwen en
huilen, maar door een kleine
beweging in haar gezicht. Zij
maakt van Christina een uiter
lijk zelfverzekerde vrouw achter
wie een hoop vertwijfeling
schuilgaat.
Ook de andere spelers zijn
niet uit op effecten, maar spelen
mooi naturel en maken van hun
personages geloofwaardige ka
rakters. Met de troonsafstand
heeft Mimicri een voorstelling
gemaakt waar ze trots op kan
zijn.
recensie li dy van der spek
Koffieconcert: Vera Beths, viool, en Stanley Hoogland,
piano. Gehoord: 7/11, raadhuis De Paauw, Wasse-
'Ze hadden beter niet met Mozart kun
nen beginnen', is na afloop van een con
cert een veel gelanceerde kreet die ook
deze keer weer opging. Mozart vergt veel
meer concentratie en inspanning dan zo
op het eerste gehoor lijkt. Die concentra
tie op de muziek, én op elkaar, waren in
Mozart's Sonate in Bes nog niet aanwe
zig. Vooral Vera Beths speelde nog te
voorzichtig, zonder een zekere spanning
op te bouwen, alsof ze nog niet 'los' was
van de partituur.
Ilich Tchaikovsky (1840-1893) waar haar
kostbare en vorstelijke viool de gloedvol
le klank produceerde, in dit instrument
zo rijkelijk latent aanwezig en door Beths
actief tot leven geroepen. Jammer dat
Stanley Hoogland haar in dit werk, hoe
virtuoos ook gespeeld, die geestdriftige
'push' niet kon geven waardoor een
twee-eenheid in interpretatie niet opti
maal bereikt werd.
Ook in de Sonate nr.2 in A van Gabriël
Fauré (1845-1924) kreeg de afgeladen
raadzaal waar voor zijn geld. „De al te
grote strengheid der compositieregels
werd verzacht en de al te grote harts
tochtelijkheid der expressie verstilde tot
zijn eigen stijl", zoals Otto Glastra van
Loon eens zo mooi wist op te schrijven
over Fauré, dat schone evenwichtige
'midden' van muzikale taal bereikten
Beths en Hoogland wél in deze Sonate.
dans
theater
recensie conny van der zande
Lost in Hotel Paradise door de Mug met
de Gouden Tand Regie: Hendnen Adams,
spel Joan Nederhof en Marcel Musters
Gezien: 6/11Laktheater, Leiden.
'Wat is de zin van het leven?
Weet u het toevallig, dan kun
nen we naar huis.' Deze woor
den spreekt actrice Joan Neder
hof nadat ze eerst, al tangodan-
send, wat balletjes heeft opge
worpen over de chaos die afwe
zig lijkt te zijn in het dagelijkse
leven. De moderne mens werkt
om te vergeten, praat met ande
ren zonder echt te luisteren en
is gehecht aan materiaal. Men
sen als barbiepoppen, dat is de
boodschap van de scene waarin
Nederhof een dialoog speelt
tussen Ken en Barbie.
Maar dan bedenkt ze zich, het
fragmentarische karakter van de
voorstelling staat haar niet meer
aan, want het publiek zou zich
af kunnen vragen waar ze het
over heeft. Het lijkt haar beter
een verhaal met een bégin en
een einde te vertellen, het ver-
.haal van het paard van Troje.
Dit klassieke verhaal gaat ook
over liefdesrelaties, vreugde en
geweld en dat is waar de derti
ger van nu zich ook mee bezig
houdt.
Nederhof neemt ons mee
naar Carré en laat de rollen in
het stuk spelen door 'op -volle-
toeren' artiesten. Zo geeft ze
Willeke Alberti de rol van And
romache en André Hazes die
van Achilles. Met onvoorstelba
re energie speelt ze dan in haar
eentje het hele verhaal, af en toe
terzijde gestaan door Marcel
Musters.
De combinatie van uitersten
maakt deze voorstelling tot een
zeer bijzondere. De diepe ver
twijfeling en frustratie waar Ne
derhof het over wil hebben te
genover de kitsch van de wereld
van Carré met alle smartlap-
penzangers. Het ene moment is
Nederhof het broze popje in
haar witte ondergoed waar je
het echt mee te doen hebt en
het andere moment is ze de
clown, de cabaretière die de la
chers op haar hand heeft. Het is
vooral haar enorme geestdrift
die een onwisbare indruk ach
terlaat.
Première 'Dietrich' uitverkocht
delijk voor de muzikale
(bege)leiding en niemand min
der dan Frank Sanders doet de
eindregie. De nadruk komt te-
liggen op de muziek, die de le
gende, naast haar films, wereld
beroemd maakte.
Er zijn nog kaarten te koop
voor de voorstellingen van 24
en 26 tot en met 30 december,
aanvang telkens 20.30 uur, bij
het bureau van het LAKtheater,
Cleveringsplaats 1, maandag tot
en met zaterdag van 14.00 -
16.30 uur. Voor meer informa
tie: tel. 071-124890.
De premièrevoorstelling van
'Dietrich', in het Leidse LAKthe
ater op 23 december, is reeds
uitverkocht. Voor de overige
uitvoeringen van deze musical
van Paul van Ewijk is de voor
verkoop in volle gang.
Enkele grote namen zijn mo
menteel bezig met de voorbe
reidingen van de musical over
het leven van de legendarische
Mariene Dietrich. Barry Stevens
verzorgt de choreografieën,
Henk Bokkinga is verantwoor-
leiden/alphen aan den run De kunstenaar Henry
Verboket portretteerde afgelopen zaterdag, tijdens
de nationale Dag van de Kunstuitleen, bezoekers
van het Centrum Beeldende Kunst in Leiden, (foto)
Het resultaat werd gedurende de gehele dag in het
centrum tentoongesteld. In het hele land hadden de
'kunstuitlenen' speciale activiteiten georganiseerd.
Ook in Alphen aan den Rijnwerd het publiek dat
voor het huren van een kunstwerk binnenliep ver
rast. Daar voerden onder anderen v.o.f. BeeVee
Multilied variété-acts op en gaf Ellen van Toor een
demonstratie van de manier waarop zij collages
maakt.
foto hielco kuipers
recensie rob bouber
Rosas met 'Mozart/Concert Arias, un mo
to di gioia'. Choreografie Anne Terese de
Keersmaeker Première Rotterdamse
Schouwburg Nog te zien: 11, 12 en
13/11, Muziektheater. Amsterdam
Rosas danst de lofzang op de
liefde. Anne Teresa de Keers
maeker heeft zich er vaak over
uitgelaten dat zij de wisselwer
king tussen muziek en dans ui
tentreuren wil onderzoeken.
Wat brengt muziek teweeg? Wat
maakt juist dat bepaalde strijk
kwartet aan gevoelens los? Wel
ke emoties wekken lyrische ari
a's? De Keersmaeker en Mozart,
het is een grote ode aan de lief
de geworden.
De dansontwerpster reageert
op tien aria's die worden gezon
gen door twee Mozart-sopra-
nen. De sopranen en de dansers
trekken over een met parket be
legd naar voren hellend speel
vlak. De grote cirkel is tot de
kern opengesneden en voor een
Wereldwijd protest
tegen Madonna
Boze Portoricanen hebben za
terdag bij het huis van Madon
na, in Florida, geprotesteerd
omdat de zangeres tijdens een
concert obscene gebaren had
gemaakt met de Portoricaanse
vlag. Tijdens een show op 26
oktober had Madonna de vlag
gebruikt om zweet af te vegen,
daarna koesterde ze de vlag aan
haar borst en liet deze tussen
haar benen glijden. Ongeveer
30 demonstranten droegen bor
den met de tekst 'Heb respect
voor je fans, heb respect voor
jezelf, terwijl ze zongen 'Ma
donna moet opkrassen'.
Madonna's 'Girlie Show' heeft
wereldwijd protesten opgeroe
pen. Religieuze leiders hebben
het spektakel veroordeeld we
gens de „blasfemische en sado
masochistische onzin", die Ma
donna ten toon zou spreiden.
De zangeres trad zaterdag op in
Rio de Janeiro, waar de recht
bank haar van te voren had ver
boden om de Braziliaanse vlag
te gebruiken. De rooms-katho-
lieke kerk had de Braziliaanse
gelovigen opgeroepen om de
„kwaadaardige" show van de
artieste niet te bezoeken.
deel enigszins opgetild, zodat
een klein niveauverschil is ont
staan. Eromheen draadijzeren
romantische tuinstoelen, een
vleugel, bezet door een concert
pianist en op de achterwand zes
rechtopstaande blokken, die
wellicht doorgestikte matrassen
suggereren.
De sopranen zijn in blauw ve
lours gestoken, de danseressen
bij opkomst in de vertrouwde
zwarte jurkjes met dito gym-
broek. Vrijwel meteen komt de
vorm naar voren die De Keers
maeker zich eigen maakte. Het
ensemble van zeven vrouwen
en zes mannen kuiert als op een
zondagmiddagse fianeerpartij.
Maar hup, daar is even het fel
verspringen, het snel van been
wisselen, dat direct een enormë
energie afgeeft.
Wat is er toch zo eigen aan
De Keersmaeker? Zij is wel en
niet voorspelbaar. Er zijn in
haar voorstellingen steevast
theatrale middelen: een meisje
dat verdriet heeft, laat dat luid
en duidelijk horen. De Keers-
maekers eigen danstaal bestaat
veelal uit herhalingen van strak
ke patronen, die een sobere
maar kernachtige energie uit
stralen. Ze bereikt met minima
le patronen en eenvoudige be
wegingen een enorme zeggings
kracht. In eenvoudige bewegin
gen ligt vaak een klinische af
standelijkheid besloten, maar
haar nijdige accenten geven
precies de emotionele geladen
heid die de oprechte liefde in
zich kan dragen.
Het programma is een grote
ode aan de liefde: de Mozart
aria's worden zonder enige ver
sterking gezongen door de so
pranen die pontificaal op het
toneel staan en verschillende
keren pasjes meehuppelen of
door een geliefde worden 'ge
schaakt'. Deze twee uur duren
de lofzang op de liefde voert
met de 'Gioia' naar de toppen
van geluk en ontroert als een
'Addio' het uiteengaan beklem
toont.
muziek
recensie lidy van der spek
Barokensemble 'La Tempesta' met werken
van Handel, De Fesch, Dieupart. For-
queray e a Gehoord 7/11, Lokhorstkerk,
La Tempesta, het woord zegt
het al: stormachtig, ja, groots en
meeslepend wil dit ensemble de
barokmuziek tot klinken bren
gen. Dat werd gistermiddag niet
alleen bereikt met een jeugdige
overmoed, maar vooral met een
groots vakmanschap, meesle
pende muzikaliteit en een voor
beeldig samenspel. Dit trio
gooit zich als het ware op de
muziek met dien verstande dat
hun musiceren op geen enkel
vlak gooi of smijtwerk wordt.
Steeds gepassioneerd spel, dat
op hoog niveau blijft, vanaf de
eerste suite tot de laatste sonate
toe.
Het programma kreeg als on
dertiteling mee: Parijs en Lon
den. Talrijke composities van de
beste componisten uit Frank
rijk, Italië en Duitsland werden
in de Londense en Parijse con
certzalen van de achttiende
eeuw uitgevoerd; deze keer in
een Leidse schuilkerk.
De fluitist Frank Oberschelp
boeide direct al in de Ouverture
van de zesde Suite in f van de
minder bekende grootheid
Charles Dieupart, al gekopieerd
door J.S.Bach om zijn pure
schoonheid. Met zijn bijzonde
re blaastechniek (regelmatig
bolden zijn wangen als van een
trompettist) toverde Oberschelp
een gouden, buigzame klank uit
zijn blokfluit, die vele malen
met de barokcello van Frank
Wakelkamp een krachtige en
spannende dialoog aanging,
zoals in de fuga's uit de Sonate
in d van Anne Danican-Philidoi
(1681-1728), alweer een com
poniste waar je nu niet dagelijks
meer van hoort.
De Japanse Yuko Kogo wa*
niet alleen een continuosneel-
ster met een stevige, heldert
aanpak, maar ook een voortref
felijke solist in de Suite in g van
Jean Baptiste Forqueray
(1699-1782). Doodzonde dat ei
maar een handjevol mensen ge
tuige waren van dit begeesterd
musicerende trio La Tempesta.
