Spoedberaad
partijcomité
Noord-Korea
Binnenland Buitenland
Wonderbank leidt tot Roemeense gekte
Grote steden willen 10.000
mensen extra in banenpool
Oeroude tijdrekening
vs en Rusland bouwen
samen aan ruimtestation
Huurder moet winst van akkoord volkshuisvesting maar afwachten
Turkse premier heeft moeite coalitie bijeen te houden
ULSTER
WILL RE
IN>UYE
COHITR
Oorlogskunst
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1993
5
Troepen extra waakzaam
Het centraal comité van de Noordkoreaanse Communis
tische Partij komt in spoedzitting bijeen en het leger is in
een hogere staat van paraatheid gebracht. Dat hebben
Zuidkoreaanse kranten gisteren gemeld. De VS en hun
Aziatische bondgenoten vrezen dat Noord-Korea niet zal
terugschrikken voor een nieuwe invasie.
Amsterdam, Rotterdam, Den
Haag en Utrecht willen dat de
banenpool wordt uitgebreid
met tienduizend plaatsen. Dat
schrijven de gemeentebesturen
in een brief aan de Tweede Ka
mer. Het kabinet wil de banen
pool niet uitbreiden, maar
streeft er juist naar dat mensen
vanuit de banenpool doorstro
men naar gewone banen.
De banenpool is bedoeld voor
langdurig werklozen, die weinig
of geen uitzicht hebben op een
baan. Het geld van hun uitke
ringen wordt gebruikt om voor
hen (tijdelijke) banen te schep
pen bij gemeenten of instellin
gen.
Binnenkort zullen verspreid
over het hele land zo'n 21.000
mensen meedoen in de banen
pool. De vier grote steden willen
dat uitbreiden met tienduizend
plaatsen. Het rijk heeft tot dus
ver 6.200 banenpoolplaatsen
toegewezen aan de vier grote
steden, maar het aantal langdu
rig werklozen is daar vele malen
hoger, namelijk ongeveer
45.000.
De toenemende werkloosheid
maakt het uitzicht op een gewo
ne baan voor de banenpoolers
alleen maar kleiner. Bovendien
zijn de gemeenten blij met ba
nenpoolers omdat die veel
maatschappelijk nuttig werk
kunnen verzetten.
Om meer plaatsen in de ba
nenpools te realiseren, hebben
gemeenten de Financiële mede
werking van het rijk nodig. Het
rijk stelt nu 7.000 gulden be
schikbaar per banenpool-plaats
en de arbeidsbureaus nog eens
3.500 gulden. Als mensen in een
banenbool werken, hoeven hun
werkgevers ten hoogste vier jaar
lang geen sociale premies te be
talen. Dat gebeurt op grond van
de wet Vermeend-Moor.
budapest runa hellinca
correspondent oost-europa
Zo maar ineens rijk worden, of
in elk geval over drie maanden.
Die hoop fcebben miljoenen
Roemenen dankzij Caritas, een
uiterst dubieuze financiële in
stelling in de Transsylvaanse
stad Cluj, die de meest onge
hoorde rentes uitbetaalt. Wie er
nu zijn geld investeert, kan
over drie maanden het acht
voudige bedrag incasseren.
Het is wel een kwestie van ge
luk hebben, een kansspel waar
je op het juiste moment in
moet stappen, dat wil zeggen
niet te laat. Caritas is een zeer
succesvolle Roemeense versie
van de kettingbrief, en bij de
kettingbrief zijn degenen die
later gaan meedoen ook altijd
hun geld kwijt. Maar voorlopig
betaalt Caritas nog steeds uit
en is sprake van een nationale
gekte die het aangezicht van
Cluj in luttele maanden heeft
veranderd.
Wat Caritas precies is, behalve
een merkwaardige geldmachi-
ne, en hoe de onderneming
wordt gefinancierd, is onduide
lijk. Oprichter Ion Stoica is een
voormalige illegale handelaar
in buitenlandse valuta. Er doen
tal van speculaties de ronde
over de herkomst van de kapi
tale bedragen die hij aan spaar
ders uitbetaalt. Die lopen uit
een van maffiageld tot een ge
heime regeringsoperatie of
zelfs een vijandig gezind bui
tenland (de gedachten gaan uit
naar Hongarije) dat op deze
manier de Roemeense econo
mie aan het wankelen wil bren
gen.
Begin augustus hadden volgens
een rapport van de regering
twee miljoen Roemenen hun
spaargeld in Caritas belegd en
dagelijks melden zich duizen
den nieuwe spaarders. Veel
mensen hebben hun laatste
bezit bijeengeschraapt om hun
geld in de goudpot in Cluj te
storten.
Een eerste inleg in Caritas kost
minimaal 20.000 en maximaal
160.000 lei (tussen de 30 en de
240 gulden). Tien procent
daarvan gaat op aan admini
stratiekosten, over de rest
wordt na drie maanden acht
honderd procent rente uitbe
taald. Die rente kan worden
opgenomen of weer worden
geïnvesteerd, om in drie maan
den opnieuw te verachtvoudi
gen.
In Cluj zelf lopen inmiddels al
verschillende Caritas-miljo-
nairs rond. Anderen gebruiken
hun winst om er direct tastbare
zaken als televisies, koelkasten
of auto's mee aan te schaffen.
Winkels met luxegoederen zijn
als paddestoelen uit de grond
geschoten.
Caritas kan echter alleen maar
succesvol blijven zolang zich
dagelijks meer en meer nieuwe
spaarders aanmelden om hun
geld te investeren. Voorlopig
hoeft Stoica zich daar geen zor
gen over te maken. Tot in de
verste uithoeken van het land
bieden busondernemers reizen
richting Cluj aan. Dagelijks
staan duizenden in de rij om
hun geld in te leveren.
Die rijen zijn volgens sommige
deskundigen mede de reden
van het grote succes van Ca
ritas. Stoica heeft handig inge
speeld op een Roemeens senti
ment: het vertrouwen in de rij.
Onder dictator Ceausescu be
tekende een rij dat er iets be
gerenswaardigs was te halen.
Aanvankelijk, zo wil althans het
verhaal, werden de mensen die
bij Caritas in de rij stonden,
door Stoica zelf betaald. Ande
ren sloten zich er nieuwsgierig
bij aan, het verhaal over de
snelle rijkdom deed de ronde,
en twijfelaars werden overge
haald doordat ze hun buren
plotseling met televisies en
wasmachines zagen thuisko-
Maar ooit moet het misgaan.
Het dagblad Evenimentul Zilei
heeft in augustus berekend dat
Caritas volgend jaar februari
dagelijks 101 miljard lei nodig
heeft om aan zijn financiële
verplichtingen te voldoen. Ter
vergelijking: de Roemeense
staatsbegroting voor 1993 be
draagt 14,6 miljard lei.
Naar wat er gebeurt als Caritas
kapotgaat, kan alleen maar
worden gegist. De mijnwerkers
uit de Jiu-vallei, berucht van
wege hun optreden tegen de
studentenprotesten in Bukarest
in 1990, hebben in totaal ze
ventien miljard lei belegd. Ze
hebben gedreigd met geweld
als ze hun geld niet krijgen.
Economen maken zich inmid
dels zorgen, niet alleen over
wat er gebeurt als Caritas in
eenstort, maar ook over het ne
veneffect dat een grote groep
Roemenen een mogelijkheid
heeft gevonden rijk te worden
zonder ervoor te hoeven wer
ken. En dat is eigenlijk het
laatste dat Roemenië zich kan
permitteren in een tijd dat het
land na 45 jaar communisme
feitelijk van de grond af moet
worden opgebouwd.
seoul ap
Volgens de kranten komt het
comité volgende week bijeen,
een maand eerder dan gepland.
De één miljoen soldaten in
Noord-Korea hebben opdracht
gekregen hun haar kort te laten
scheren en naar hun posities te
gaan. De kranten zeiden hun
informatie uit een hoge rege
ringsbron te hebben, die zei dat
de verhoogde paraatheid in
Noord-Korea te maken lijkt te
hebben met de atoomkwestie.
Noord-Korea staat onder
druk om al zijn kerninstallaties
permanent te openen voor in
specties door VN-deskundigen.
De Noordkoreaanse regering,
die ervan wordt verdacht een
eigen kernwapen te ontwikke
len, weigert volledige medewer
king. De Algemene Vergadering
van de VN heeft een niet-bin-
dende resolutie aangenomen
waarin Noord-Korea tot open
heid wordt gemaand. Die reso
lutie zou de directe aanleiding
tot de spoedbijeenkomst van
het partijcomité zijn.
Noord-Korea heeft uit protest
tegen wat de communisten bin
nenlandse inmenging noemen,
het overleg afgezegd dat met
Zuid-Korea zou worden ge
voerd over de uitwisseling van
presidentiële gezanten. Volgens
het Noorden heeft de Zuidko
reaanse minister van defensie
uitspraken gedaan die neerko
men op een oorlogsverklaring.
De Amerikaanse minister Aspin
(defensie), die deze week Seoul
bezocht, zei dat het geduld van
Washington begint op te raken
en dat Noord-Korea sancties te
gemoet kan zien als de commu
nisten hardnekkig blijven.
Aspin heeft dejje week in
Zuid-Korea en Japan aangestipt
dat Noord-Korea wellicht nog
geen atoomwapen heeft, maar
net als in 1950 wel zou kunnen
worden gedreven tot een aanval
met conventionele wapens. De
VS zullen hun militaire sterkte
in Japan en Zuid-Korea voorlo
pig handhaven.
In Japan zijn 45.000 Ameri
kaanse manschappen, in Zuid-
Korea 36.000. Noord-Korea
heeft qua grootte het vijfde le
ger ter wereld en beschikt vol
gens Amerikaanse inlichtingen
diensten over 3.500 tanks.
Noord-Korea heeft zijn militai-
.ren dichter naar de 38ste breed
tegraad opgeschoven, de grens
waarlangs de Korea's sinds de
oorlog in de jaren vijftig zijn
verdeeld. Het Noordkoreaanse
leger zou wel hinder ondervin
den van de economische malai
se in het land, waardoor een nij
pend brandstoftekort heerst.
Belfast Ook diepe ellende leidt tot kunstzinnige uitingen. Een vrouw
uti het protestantse westen van de Noordierse hoofdstad Belfast loopt
js een verse muurschildering. Afgebeeld zijn twee protestantse strij
ders. In de wijk waar deze foto is gemaakt vielen onlangs tien doden
door een aanslag foto •ru» kevin lamarque
Politie vindt cocaïne in post
wieringermeer De regiopolitie Noord-Holland-noord en de dou
anerecherche in Rotterdam hebben twee postpakketten met
twaalf kilo zuivere cocaïne onderschept. De drugs hebben een
waarde van zo'n vier miljoen gulden. Dat heeft een woordvoer
der van de regiopolitie gisteren meegedeeld. De douanerecher
che onderschepte begin deze week een postpakket uit de Neder
landse Antillen met zeven kilo cocaïne. Het pakket was gericht
aan een man en een wouw in het dorp Kreileroord in de Wierin
germeer. Bij huiszoeking daar kwam nog een pakket met vijf kilo
coke boven water. De 29-jarige man en de even oude wouw zijn
aangehouden.
'Hooligans niet naar uitwedstrijden'
Rotterdam» Alle supporters van een voetbalclub i
vijf jaar worden geweerd bij uitwedstrijden als een groep van die
fans zich heeft misdragen. De Rotterdamse politiebaas Hessing
vindt dat een beter middel tegen supportersgeweld dan het
CDA-voorstel om het voetbalkaartje duurder te maken. Hij zei
dat op een congres over openbare orde in Amersfoort.
Akkoord over reclamecode tabak
den haag Het kabinet heeft ingestemd met de nieuwe reclame
code voor tabaksprodukten die de tabaksindustrie heeft opge
steld in overleg met de ministeries van WVC en economische za
ken. Dit heeft staatssecretaris Simons van volksgezondheid de
Tweede Kamer gisteren schriftelijk meegedeeld. Bioscooprecla
me voor tabaksprodukten zal geleidelijk verdwijnen en op 1 ja
nuari 1996 helemaal worden afgeschaft. De industrie zal voort
aan ook geen reclame meer maken bij auto- en motorsport en
geen gratis sigaretten meer uitdelen bij allerlei evenementen. De
tabaksindustrie wil verder de jaarlijkse uitgaven aan reclame be
perken tot het niveau van 1990.
Nijmegen» Glenn Tak van de Rijksdienst v
schijn bij opgravingen tussen Nijmegen e
zonnekalender.
>or Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) bekijkt stenen uit lang vervlogen tijden. Ze komen tevoor-
i Beek/Ubbergen. Volgens de onderzoekers zijn ze onder meer gestoten op een veertig eeuwen oude
foto anp marco vellinca
Station biedt plaats aan zes astronauten
washington ap
De Verenigde Staten en Rusland zullen samen een ruimtestation
bouwen dat in 2001 permanent kan worden bemand door zes as
tronauten en kosmonauten. De komende vier jaar wordt de funde
ring voor het station gelegd, onder meer door tien bezoeken van
Amerikaanse ruimteveren aan het Russische ruimtestation Mir.
Daniel Goldin van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA
zei dat de Russen hun onafhankelijke ruimtestation uiteindelijk op
zullen geven om het door de Verenigde Staten geleide project voor
een permanente ruimtebasis te volgen. De Russen zullen wel hun
eigen ruimtevaartindustrie in stand houden.
De NASA werkt sinds 1984 aan plannen voor een permanent be
mand ruimtestation en heeft het originele ontwerp uit bezuini
gingsoverwegingen verkleind. Het Amerikaans-Russische station
zal worden bemand door twee kosmonauten en twee astronauten.
Twee plaatsen blijven open voor astronauten uit andere landen.
Goldin zei dat er eventueel nog plaats zal zijn voor een zevende be
manningslid.
Het ruimtestation komt onder de vleugels van het NASA-viucht-
leidingscentrum in Houston, met ondersteuning van het Russische
commandocentrum in Kaliningrad.
n haag wilfred scholten
Een historisch moment. Staatssecretaris Heerma
van volkshuisvesting hanteerde deze bijkans
versleten woorden heel bewust om aan te geven
hoe groot het belang is van het akkoord met de
gemeenten om alle uitstaande subsidieverplich
tingen van het ministerie weg te strepen tegen de
schulden die de gemeenten nog bij VROM heb
ben uitstaan. Ook voor de huurder is het goed
nieuws, zei hij, want onderdeel van het akkoord is
dat de huren de komende vijf jaar met gemiddeld
3,8 procent mogen stijgen.
Maar of het akkoord echt zo gunstig uitvalt
voor de huurder, is vooralsnog nog de vraag.
Want voor dat gemiddelde van 3,8 procent staan
nergens harde garanties in het akkoord. En bo
vendien gaat de maximale huurstijging, dit jaar
zes procent, vanaf 1995 naar 7,5 procent.
Natuurlijk, het rijk heeft er anders dan in het
recente verleden alle belang bij dat de huren zo
min mogelijk stijgen om zo de inflatie, de loon
stijging en de uitgaven voor huursubsidie in de
hand te houden. Of de sociale verhuurders die
wens zullen honoreren, is echter de vraag. Met
het verdwijnen van de rijkssubsidies in het voor
uitzicht willen zij zoveel mogelijk geld sparen om
huizen te bouwen en op te knappen. Allerlei fi
nanciële risico's waar vroeger de overheid voor
garant stond, moeten zij nu ook zelf dragen. Zij
krijgen dus meer belang bij huurstijgingen.
Navraag bij het Nederlands Christelijk Instituut
voor de Volkshuisvesting (NCIV) levert geen ge
ruststellend gevoel op. Het NCIV zal geen gebruik
maken van de grote schaarste aan betaalbare wo
ningen in de Randstad, Brabant en Gelderland,
belooft een woordvoerster. Maar een deel van de
huurders (aantallen zijn volgens de organisatie
niet te geven) moet inderdaad rekenen op de
maximale verhoging van 7,5 procent per jaar.
Dan gaat het om huurders van woningen die in
verhouding tot de kwaliteit veel te goedkoop zijn.
Maar. zegt de woordvoerster, de politiek blijft
voorlopig toezicht houden en die zal best gaan
piepen als het fout gaat.
Maar dat is nu juist het kwetsbare element. De
overheid wil zich juist terugtrekken uit het spel
rond de huren. Na de eeuwwisseling ziet Heerma
zelfs wel wat in vrije onderhandelingen tussen
verhuurders en huurders, net zoals de sociale
partners dat doen op het gebied van de loonvor
ming en werkgelegenheid.
De positie van de huurders is echter nog lang
niet te vergelijken van die van de vakbonden. De
commissie huurders-verhuurders, waarin alle
partijen vertegenwoordigd zijn, heeft onlangs
geen overeenstemming kunnen bereiken over
een belangrijk advies hierover aan de staatssecre
taris.
De woningcorporaties vinden het voldoende
dat verhuurders al toestemming moeten krijgen
voor (ook forse) huurverhogingen als ze zich aan
enkele zorgvuldigheidseisen houden. Die komen
er in de praktijk op neer dat ze het groene licht
volgen als ze de afgesproken procedure goed vol
gen. De Woonbond wil echter dat een voorgstelde
huurverhoging ook inhoudelijk getoetst kan wor
den op 'redelijkheid'. Heerma moet nog een oor
deel in dat geschil vellen.
Al met al valt het dus wel mee met het ge
schetste droombeeld van lagere huurstijgingen.
Het kan inderdaad aanzienlijk minder worden als
de woningcorporaties zich gematigd opstellen, ze
geen financiële tegenvallers te verwerken krijgen
en de inflatie beperkt blijft. Dat zijn een boel
voorwaarden. Dit jaar, dat voor het eerst een mi
nimum- en maximumstijgingspercentage kende,
zijn de huren veel hoger uitgekomen dan waarop
was gerekend. Ze stegen niet met de door Heer
ma voldoende geachte 4,75 procent, maar met
5,4 procent. Er is kortom weinig reden te vertrou
wen dat de verhuurders zich de komende jaren
wél zullen matigen. Als de huurder geen sterke
rechtspositie krijgt, kan hij zijn borst natmaken.
Mgr. Wiertz
maakt in Rome
kennis met paus
vaticaanstad cic
De nieuwe bisschop van
Roermond, mgr. F.J.M.
Wiertz, is gisteren in het Va-
ticaan door paus Johannes
Paulus II ontvangen voor een
eerste kennismaking.
Over de inhoud van het ge
sprek is, zoals gebruikelijk in
het Vaticaan, niets meege
deeld.
Wiertz was tot 10 juli de
ken van Heerlen. Vervolgens
werd hij benoemd tot opvol
ger van mgr. J.B.M. Gijsen.
Deze had begin dit jaar om
gezondheidsredenen bij de
paus zijn ontslag ingediend.,
Wiertz werd op 25 septem
ber in de Christoffelkathe-
draal in Roermond als bis
schop geïnstalleerd.
ACHTERGROND
ISTANBUL NADIRE MATER IPS
Tansu giller: problemen door aanpak Kurden. foto reuter
(giller stelde vorige week wijzigingen voor van de anti
terreurwetgeving die bij coalitiepartner de Sociaal-
Democratische Volkspartij (SHP) volstrekt in verkeerde
aarde vielen. Burgers die PKK-strijders steun verlenen,
kunnen volgens het voorstel tot lange gevangenisstraffen
worden veroordeeld. Iedereen die zich verzet tegen de
staat, kan als 'separatist' worden aangemerkt. Daarnaast
wil de premier amnestie verlenen aan militairen die zijn
beschuldigd van mishandeling van de lokale bevolking.
De kleinste partij in de regeringscoalitie reageerde
furieus en dreigde zich uit Qllers regering terug te
trekken, indien het voorstel daadwerkelijk van kracht
wordt. Volgens de SHP zullen de wetswijzigingen geen
einde maken aan het bloedvergieten in het zuidoosten,
maar eerder bijdragen aan verdere uitholling van de
rechten van de overwegend Kurdische bevolking in de
regio.
Ook de media verzetten zich tegen het voorgestelde
amendement. „Ondanks de serieuze belofte voor meer
democratie zakt de regeringscoalitie met dit 'anti-
terreurpakket' snel af naar een dictatuur", aldus
columnist BekirCoskun in dagblad Hurriyet.
fatih saribas De sterke oppositie zal de regering waarschijnlijk
De Turkse regering dreigt het volgende slachtoffer te
worden in de strijd tegen de Kurdische guerrillabewe
ging PKK. In haar ijver de PKK met wortel en tak uit te
roeien, heeft premier Tansu Qiller het voortbestaan
van haar regering op het spel gezet.
dwingen elke beslissing over de wijziging van de anti
terreurwetten voorlopig uit te stellen. Rechtse politici
binnen de Partij van hét Juiste Pad (DYP), de andere
coalitiepartner, dringen er echter bij (giller op aan niet
toe te geven aan de dreigementen van de SHP. De
conservatieven moedigen haar juist aan de
samenwerking met de SHP te beëindigen en een nieuwe
regering te vormen met de oppositionele
Moederl^ndpartij (ANAP).
Zij vinden dat de enige manier om zich voor eens en
altijd van de PKK te ontdoen, is de noodtoestand in het
zuidoosten af te kondigen en de regio systematisch te
ontdoen van alle verzet tegen de staat.
Ook de ANAP probeert het ijzer te smeden nu het heet
is. Partijleider Mesut Yilmaz maakte deze week in het
openbaar bekend achter een harde aanpak van de PKK
verkiezingen in 1994 deed. waarschuwde de ANAP-
voorman de regering „binnen de grenzen van de
democratische rechtsstaat te blijven, en de gewone
burgers van verraders te onderscheiden
(giller verwijt de ANAP echter de Kurdische kwestie in de
jaren tachtig toen deze partij aan de macht was uit
de hand te hebben laten lopen. Zij staat dan ook niet te
wachten op samenwerking met de oppositiepartij en
heeft laten doorschemeren dat een compromis met de
SHP haar voorkeur heeft.
Maar de SHP is onvermurwbaar. „De democratie op een
laag pitje zetten om als coalitiepartner aan te blijven is
uit den boze", zei Kazim Sahin, van het regionaal
bestuur in Sivas. Hij merkte op dat de inwoners van deze
provincie-hoofdstad zich niet zozeer om politiek druk
maken als wel om te proberen in leven te blijven.
Met zoveel verzet tegen het voorstel is het goed mogelijk
dat Ciller de voorstellen liever intrekt dan dat zij de val
van haar regering riskeert. „De regering dreigt nu te
vallen in de kuil die zij zelf voor de PKK heeft gegraven
zo luidde het ironische commentaar van columnist
Coskun in Hurriyet
