'Lenzerheide... Mmmmmm'
Toerisme
Westfriese Flora volgend
jaar wat ruimer van opzet
Legoland boekt record
ZATERDAG6NOVEMBER1993
In Verbier (Wallis, Zwitserland) is het winterseizoen nog nooit zo
vroeg begonnen als dit jaar. Vorige week vrijdag reeds werden de
skipisten van het Lac des Vaux (2540 meter) geopend. Er ligt een
laag verse sneeuw van iets meer dan 40 centimeter.
Info: Office du Tourisme Verbier, telefoon 09.41.26.316222.
Fietsen in Californië
OREGON
Lassen Volcanic
National Pare
T" /Mineral
Willows; <Chico
San FranciscoA
IDAHO
NEVADA
Grote
Oceaan
CALIFORNIË
Los Angeles
Vakantie Zweden
stuk goedkoper
Doordat de belasting op toeris
tische activiteiten omlaag werd
gebracht van 21,5 naar 12 pro
cent. is Zweden als vakantie
land opnieuw een stuk goedko
per geworden. Eerder droeg de
devaluatie van de Zweedse
kroon daar al toe bij. Niet alleen
de prijzen van de accommoda
ties gingen omlaag, ook voor
het binnenlandse vervoer hoeft
minder te worden betaald. Zó
werd een treinkaartje voor het
traject Stockholin-Göteburg 36
gulden voordeliger.
My Way voor de
jonge toerist
My Way, het jongeren reispro
gramma van Arke, komt in 1994
uit met een programma dat is
afgestemd op jeugd van 14 tot
17 jaar. Directeur Jan de Ridder
hoopt hiermee een nieuwe
markt aan te boren. De brochu
re zal vooral zogenaamde doe-
vakanties bevatten. Als vervoer
middel wordt gebruik gemaakt
van bus en trein en het slapen
gebeurt in tenten, jeugdherber
gen en pensions.
Reisbegeleiding zal een grote rol
spelen, net als informatie-avon
den. My Way is de tweede tour
operator die zich op de jeugd-
markt stort. Verleden jaar sep
tember introduceerde NB BS het
Snowstarswinterprogramma
voor skiërs van 12 tot 20.
Meer toeristen
naar Noorwegen
Volgens de Noorse overkoepe
lende toeristische organisatie
NOTRA, zijn er in het eerste
halve jaar van 1993 6 procent
meer reizigers naar Noorwegen
gekomen dan in de zelfde pe
riode van 1992. Het aantal gas-
tennachten nam toe van
2.005.000 tot 2.127.000.1.r was
een groei begroot van 4 pro-
De toename van het aantal gas-
tennachten is vooral te danken
aan de grote belangstelling uit
Duitsland (een plus van 23 pro
cent), maar ook Nederland
scoorde uitstekend: een stijging
van 14 procent. Eerste analyses
wijzen uit dat steeds meer toe
risten gebruik maken van veer
boten. Afgelopen juli, per tradi
tie de drukste maand van het
jaar, vervoerden de ferries
60.000 passagiers meer dan in
juli 1992 (659.000 tegen
599.000).
Test dakkoffers
In de laatst verschenen Consu
mentengids (novembernuin
mer) is een test van veertien
verschillende merken dakkof
fers opgenomen. De op het dak
van een auto vastgesjorde kis
ten zijn vooral populair bij win
tersporters die er naast hun ski-
materiaal ook andere bagage in
vervoeren. De ionsumenten
bond testte de dakkoffers vooral
op montagemogelijkheden, de
invloed op het rijgedrag van de
auto, diefstalgevoeligheid en
veiligheid.
Eco-toerisme aan
de kaak gesteld
In natuur geïnteresseerde toe
risten zijn zeker als ze in
groepen op vakantie gaan
een ernstige bedreiging van de
dierenwereld. Dat is de mening
van Worldwide Fund for Nature
en de Whale Delphin Conser
nation Society.
Vooral die laatste organisatie
kijkt met zorg naar de fors
groeiende belangstelling voor
'whale watching' (walvissen kij
ken) in onderhand al meer dan
dertig verschillende landen.
Door de constante verstoring
krijgen de dieren te weinig rust
De Amerikaanse walvisonder
zoeker Erich I loyt noemt cco-
toeristen al de grootste plaag
(„Ze worden erg agressief als ze
vinden dat ze te weinig walvi*
hebben gezien") van de moder
ne tijd en pleit voor maatrege
len.
REISBERICHTEN
Info Lenzerheide
Afstand Amsterdam - Len-
zerheide/Valbella: 1000 ki
lometer. Dichtstbijzijnde
station Chur (ongeveer drie
kwartier met de postbus),
dichtstbijzijnde vliegveld
Zürich (ongeveer twee uur
met de trein).
Hoogte: 1230 - 2865 meter.
Aantal bedden: 12.000.
Liftinstallaties: 1 kabine-
baan, 2 gondels, 7 stoeltjes-
liften en 28 sleepliften.
Wachttijden: Kunnen op
zondag flink oplopen
door de week gering.
Totaal kilometer aan afda
ling: 150 kilometer.
Ligging van de skipistes:
oost en west.
Moeilijkheidsgraad: over
grote deel rood (middel
zwaar).
Kinderopvang: Ja.
Langlaufmogelijkheden:
50 Kilometer gespoorde loi
pen, waarvan 2 kilometer
met kunstlicht. Parcours is
vrij pittig.
Verdere sportieve ont
spanning: Veel sneeuwvrij
gemaakte wandelwegen,
ook in het skigebied, zwem
bad, tennis, squash! indoor
golf, curling, rodelen, para-
chutevliegen, ballonvaren.
Prijspeil: skipas 6 dagen
197 Zw. Fr. Kinderen t/m 15
jaar 118 Zw. Fr. en senioren
jeugd 16 t/m 20 jaar 158
Zw. Fr.
Avondvertier 10 Bars, 4
discotheken en 1 bioscoop.
Taal: Duits.
Bijzonderheden: De skibus
rijdt slechts tot 17.00 uur.
Het is daana niet eenvoudig
om van Lenzerheide naar
Valbella te komen of omge
keerd. Afstand tussen beide
dorpjes is zon 4,5 kilome
ter.
Nadere inlichtingen: Ver-
kehrsbüro
Lenzerheide/Valbella, CH
7078 Lenzerheide, telefoon
(vanuit Nederland)
09.41.81.34.34.34 of het
Zwitsers Verkeersbureau,
Koningsplein 11/Postbus
20001, 1000 HA Amster
dam, telefoon 020
622.20.33 (folderlijn).
Stratzerhorn, van de Stratzer-
horn naar Heidbühl en van
Heidbühl via Churwalden naar
Windegga. Blauw, rood en hier
en daar een snufje zwart. Maar
nergens echt moeilijk. Om nooit
genoeg van te krijgen.
Of je moet natuurlijk op don
derdag met de skischool naar
Arosa gaan. Nog mooier. Aan
het dagtochtje kan reeds door
de enigszins gevorderde skiër
worden deelgenomen. Hij dient
slechts te beschikken over een
behoorlijke conditie. De
wondTe wereld van de winter
sport. Ongerepte sneeuw, ge
suis van ski's, dramatisch mooi
landschap en plotseling de
beau monde in Arosa.
De terugtocht was nog prach
tiger. De zon zeilde steeds lager
over de toppen om te verdwij
nen in een laaiende waterval
van rood, goud en oranje. Skiën
zoals het altijd zou moeten zijn.
„Was het mooi?" vroeg Jacob,
's avonds aan het diner een fles
Dóle ontkurkend.
„Mmmmmmmmmmm", de
den wij.
De Westfriese Flora 1994 in Bo-
venkarspel zal zowel het leken
publiek als de vakwereld meer
te bieden hebben dan de Flora's
van de afgelopen jaren. Dat zegt
woordvoerder Loek Kraakman,
die verder vertelt dat de ten
toonstellingsruimte in vergelij
king met 1992 is uitgebreid met
5500 meter.
Kraakman: „Ook het aantal
inzenders is groter dan in de af
gelopen jaren. Maar die zullen
wel allemaal een beetje moeten
inschikken, want de bloemen-
hal wordt niet groter. We heb
ben trouwens een primeur: in
de bloementuin is een beschei
den hoekje ingeruimd voor een
Israëlische kweker van
'orchidiola's', een soort gladio
len met de geur van orchidee-
In de afgelopen maanden
hebben de organisatoren een
aantal nieuwe ideeën uitge
werkt. Daaronder het theater-
/congrescentrum in hal 6. Naast
de verschillende themabijeen
komsten voor 'het vak', zal het
theater plaats bieden aan licht
amusement. Kraakman: „Zeker
is al dat op woensdag- en zater
dagmiddag het programma zal
zijn gericht op de jeugdige be
zoekers."
Een ander nieuw onderdeel
waarvoor grote belangstelling
bestaat is de agrituin, een grote
'boerderij' waar het hele scala
aan agrarische activiteiten
wordt belicht. „Dat woord boer
derij moet je wel symbolisch
zien. Want zowel veeteelt, ak
kerbouw, de bollen-, groenten-
en bloementeelt zijn er verte
genwoordigd."
Kraakman durft nu al te spre
ken van een 'toptentoonstelling
waarin alle agrarische facetten
van Noord-Holland aan bod ko
men'. „Een tentoonstelling waar
het hele gezin en mensen uit
het vak moeiteloos een hele dag
kunnen doorbrengen. We heb
ben uitgerekend dat een gewo
ne rondgang dik vijf uur in be
slag neemt. Wie in bepaalde on
derdelen geïnteresseerd is, zal
aan die tijd niet genoeg heb
ben."
De Flora wordt gehouden
van 18 tot en met 27 februari
1994.
Tegelijk met mr. Frans Dony verdwenen de Hollanders
De slechte zomer ten spijt heeft het Deense attrac
tiepark Legoland in Billund een record aantal be
zoekers kunnen begroeten. Het 25 jaar oude, uit
legosteentjes opgebouwde, park ontving
1.284.832 mensen. Dat waren er bijna 100.000
meer dan in 1992. Uit Nederland brachten 45.000
toeristen een visite. Die zullen vooral belangstel
ling hebben voor de 'Hollandse wijk', die begin dit
jaar werd geopend.
FOTO ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Via Romana, nummers 1 en 2
De Alliance Internationale de Tourisme (AIT), de overkoepelende
toeristenorganisatie, heeft twee thematische autoroutes door Euro
pa uitgezet. Beide zijn geïnspireerd op de Romeinse invloed op de
hedendaagse Europese beschaving. Via Romana nummer 1 door
kruist Frankrijk, de Benelux. Duitsland en Groot-Brittannië: tocht
nummer 2 Spanje, Zuid-Frankrijk en Italië. Van de trajecten zijn
Nederlandstalige edities verschenen. Ze zijn verkrijgbaar bij de
ANWB-kantoren en kosten 6,95 per stuk.
Zwitserse ski-vakantie all in
Vorig jaar slechts mogelijk in het laagste laagseizoen; nu ook van 8
januari tot 5 februari en van 5 maart tot 2 april: een week skiën
voor 999 gulden in een luxueus Zwitsers wintersportoord (Davos,
Arosa of Lenzerheide). Bij de prijs inbegrepen: half pension in een
driesterren hotel en een zesdaagse skipas.
Info: Helvetia Reizen te Rhenoy, telefoon 03458-2200.
Tijdschrift vrije wandelaars
NEMO, de vereniging van vrije wandelaars die vijf jaar geleden
werd opgericht, heeft een eigen tijdschrift. Het heet om voor de
hand liggende redenen 'De Vrije Wandelaar', wordt toegezonden
aan de leden en is via de losse verkoop verkrijgbaar bij de gespecia
liseerde wandelboekhandel. NEMO richt zich vooral op liefhebbers
van het Onverharde Pad en zet zich ook in voor het behoud daar-
Info: NEMO te Amsterdam, telefoon 020 - 623.81.84.
Mallnitz moderniseert
Het wintersportdorpje Mallnitz (Karinthië), vooral befaamd om de
uitstekende beginners- en toerenskifaciliteiten, is er eindelijk in ge
slaagd de Ankogel Bahn te verbeteren. De oude gondel die de
prachtige afdaling op de Ankogel (2700 meter) ontsluit, is vervan
gen door een modernere. Het aantal skiërs dat per uur kan worden
vervoerd, is daarmee verdrievoudigd (van 300 naar 900). Bovendien
is op de Ankogel een tweede sleeplift in gebruik genomen. Een der
de zal naar verwachting volgende winter worden geopend. Drie
jaar geleden werd de stoeltjeslift naar de Haüssleralm al vernieuwd.
Info: Verkehrsamt Mallnitz, telefoon 09 - 43 - 4784 - 290.
Veilig op motorvakantie
Bij de ANWB verscheen een brochure onder de titel 'Veilig op de
Motor'. Daarin ook een ettelijke pagina's omvattend hoofdstuk
'Met de motor op vakantie'. Een degelijke reisvoorbereiding, zo
meldt de Wielrijders Bond niet geheel onverwacht, is onontbeerlijk.
Verder tips over de technische voorbereiding en de wijze waarop
extra kampeerspulletjes kunnen worden meegenomen. Extra waar
schuwing: Niet elke camping is motorvriendelijk, maar er zijn er
ook waarop tent en motor naast elkaar mogen staan. De brochure
is af te halen bij de ANWB en ANWB/VW-vestigingen.
Skiseizoen al vroeg begonnen
De Stichting Sportevenementen van toerfietsclub Le Champion
breidt haar fietsvakantieprogramma steeds meer uit. Bovendien
worden oude succesnummers herhaald. Zo staat de rit door Indo
nesië al jarenlang op het programma en lijkt het met de 'Ronde van
Californië' dezelfde kant op te gaan. De tocht voert de fietser door
het noordelijk gedeelte van de Amerikaanse staat en duurt van 23
april tot en met 17 mei. De etappes zijn gemiddeld niet langer dan
100 kilometer. Op verschillende plekken (het fameuze Yosemite
Park, Sonora) zijn rustdagen voorzien. Op dinsdag 9 november
(Motel Akersloot van 19.30 tot 22.00 uur) en zaterdag 20 november
(Motel Breukelen van 14.00 tot 17.00 uur) worden informatiebij
eenkomsten gehouden.
Info: Stichting Sportevenementen Le Champion in Heiloo, tele
foon 072-338136.
goten huldiging in het Hotel
Kurhaus, moeten hem meer
voldoening hebben geschonken
dan de radio's. Blasi immers,
beschikte net zo min als de
meeste andere inwoners van
Lenzerheide/Valbella, over elek
triciteit aan huis. Barth: „Hij
had niets aan die apparaten.
Volgens mij heeft hij ze meteen
verkocht. Misschien wel voor
een fles Kirsch wasser."
Met Dony, die alweer enige
tijd geleden overleed, verdwe
nen de Hollanders. De macht
van de publiciteit waarschijn
lijk. Lenzerheide/Valbella werd
weer helemaal van de Zwitsers.
Van die uit Zürich vooral. De
grote stad ligt op anderhalf uur
rijden. Vaak nog minder. Dat
heeft tot gevolg dat het op de
pistes en terrasjes in de week
einden nog wel eens druk mag
zijn. Maar dat is op maandag
weer voorbij. Zwieren en zwaai
en, overal waar je wil.
Muizepaadje
Het skigebied van Lenzerheide-
/Valbella kan worden opge
deeld in twee secties: die van de
Statzerhorn en die van de Rot-
horn. Het eerste gebied ligt 's
ochtends in de zon; het tweede
's middags. Beide gedeeltes zijn
met elkaar verbonden, maar het
Lenzerheide, met op de achtergrond het skigebied van de Stratzerhorn.
daartoe aangelegde muizepaad
je bij Parpan is zo slordig aan
gegeven, dat de traverse zich
nogal moeilijk laat vinden.
Maar waarom zou je overste
ken? Voor de zon? Voor de Rot-
horn hoef je het in elk geval niet
te doen. De afdaling van de
2865 meter hoge reus is er met
de haren bijgesleept, lijkt het
wel. Eerst een lief hellinkje en
vervolgens een lang, nauwelijks
dalend sneeuwstraatje, waar
voor die van Lenzerheide zelfs
een aantal donkere tunnels
hebben moeten boren. Oerver-
velende route, ondanks het bij
tijd en wijle schitterende uit
zicht.
Maar bij de bocht boven Mot-
ta wordt het plotsklaps aanzien
lijk plezieriger. Prachtige, brede
afdalingen zover als het oog
reikt. Lenzerheide/Valbella op
z'n best. Hoewel... Aan de ande
re kant is het dus inderdaad nog
mooier. Je hebt van die skige
bieden waarop je op slag ver
liefd wordt. De Stratzerhorn is
er een van. Eindeloos mooie
pistes die door een web van lif
ten slim aan elkaar zijn geregen.
Van de Piz Scalottas naar Alp
Nova (mooi terras, chagrijnige
bediening) ga door naar
Spoina en bestel een Kaft Sla
lom, van Alp Nova naar Alp
Lavoz, van Alp Lavoz naar de
Jacob was er dol op.
De Friese ober van
hotel Panorama: „Als
dorp stelt Lenzerheide
misschien niet zoveel voor.
Een lange weg met huizen
en hotels". Maar het skige
bied... Mmmmmmmm."
En terwijl hij van duim en
ringvinger een cirkel maak
te, trok Jacob het gelukzali
ge gezicht van iemand die
na vier dagen woestijn in
de verte een bierpomp ont
waart. „Weet u wat het is?
Je hebt hier van die lekkere
lange liften. Het duurt even
voordat je boven bent,
maar het duurt ook een
tijdje voordat je weer bene
den bent. Heerlijk."
LENZERHEIDE ROB v. d. DOBBELSTEEN
Op Jacob kon je afgaan, bleek
al ras. Maar wat wil je, de skiën-
de ober uit Hallum had de
lunch reeds in zoveel winter
sportplaatsjes uitgeserveerd, dat
hij wist waar hij het over had.
De fijnste afdalingen lagen on
der de Statzerhorn, adviseerde
hij tijdens het afruimen op sa-
menzweerderstoon, maar die
van de Piz Scalottas mochten er
ook zijn. „Een FIS-afdaling",
legde hij enthousiast uit, „dwars
door het bos." En opnieuw bo
gen de toppen van duim en
ringvinger zich naar elkaar. En
opnieuw hoorden we
„Mmmmmmmm."
Met Lenzerheide/Valbella is
iets merkwaardigs aan de hand.
Het plaatsje hoog boven Chur
behoorde in de jaren vijftig tot
de eerste Zwitserse wintersport
dorpen die zich in Nederland
bekendheid verwierven. Met
dank aan mr. Frans Dony, de
prins van de Nederlandse Ski
Vereniging, die niet ophield de
lof van het plaatsje te bezingen.
'Meester Frans' gaf bij voorkeur
belet in het aartssjieke, rijk ge
ornamenteerde Hotel Kurhaus,
dat zich prompt ontwikkelde tot
een enclave van Hollandse no
tabelen. Maar die ging teloor.
Philips-Derby
Waarom? Joe Bearth kon het
ons niet vertellen. Dingen ver
anderen nu eenmaal. Ook in
Lenzerheide. Maar de FIS-Ab-
fahrt, zo smikkelde de beheer
der van de VW-dependence in
Valbella vergenoegd, wordt in
Lenzerheide nog steeds de Phi-
lips-Abfahrt genoemd. Dat wel.
Bearth: „Vroeger heette de FIS-
wedstrijd van Lenzerheide de
Philips-Derby. Dat kwam, je
kon er een radio winnen uit die
fabriek. Dat was iets onge
hoords toen. Had Dony ver
zorgd. Alle cracks kwamen er op
af."
Ondanks die verbitterde con
currentie legde Roland Blasi, de
'onvergetelijke' (Bearth) direc
teur van de plaatselijke
skischool, het traject drie jaar
achtereen het rapst af. De eer
en de met liters Schnapps over-
