Keukenlades zijn leeg
'Hebben jullie geen pijn in je hoofd?'
Parkeerbeheer moet fietsenchaos oplossen
Het Gesprek van de Dag
'Je mag
toch wel een pennetje meenemen
MIJN JONGENS
Scholieren halen liever munten op voor een cd'tje dan voor de Novib. foto united photos de boer
had. Men wordt ook niet ge
fouilleerd, moet alleen even de
tas open maken.
Als het bewakingsbedrijf goede
ren zonder bonnen vindt, stelt
het direct een onderzoek in. Zo
dra blijkt dat de werknemer een
diefis. doet Hoogvliet aangifte
van diefstal en vliegt het perso
neelslid eruit: „Ongeacht de
waarde van het artikel". Volgens
de bedrijfsleider zijn dergelijke
controles normaal in de levens
middelenbranche. Hij ontkent
dat de controles verscherpt zijn
na het ontslag van drie frau
deurs, zoals de oud-werknemer
beweert; „Ik kan me dat althans
moeilijk voorstellen.
En dan zijn er mensen die niet
eens durven dromen van een
beetje soepelheid bij hun be
drijf. „Ik werk in een magazijn
met luiers. Het zou me twintig
gulden per week schelen als ik
af en toe een pakje kon meene
men", zegt een jonge vader.
De Actie Keukenla is zijn laatste
maand ingegaan. Alle buiten
landse munten en alle zegeltjes
van benzinemerken kunnen
nog tot 1 december worden in
geleverd bij de Free Record
Shop. Dan is de omstreden
campagne ten einde. En kun
nen de oliemaatschappijen, die
vooral aan het begin van de ac
tie witheet waren, weer opge
lucht ademhalen.
'Misbruik van ons logo' en het
'stelen van een succesvolle ac
tie' bulderde met name olie
maatschappij Mobil toen Free
Record Shop begin augustus
startte met de Actie Keukenla.
Spoedig zou de platenbaas door
de rechter op zijn vingers wor
den getikt, voorspelde Mobil.
Tot een proces is het echter
nooit gekomen. Marketing
manager Rob Hermans van
Free Record Shop. „De eerste
reactie is hoogstwaarschijnlijk
afkomstig geweest van de direc
ties. Daama hebben zij hun ad
vocaten opdracht gegeven de
zaak te onderzoeken. Die zullen
de directies hebben verteld dat
ze in een rechtszaak geen schijn
van kans hadden."
Volgens Hermans was de com
motie bij de start van het initia
tief absoluut niet schadelijk.
„Onze slogan is niet voor niets
'er speelt zich heel wat af in de
winkels van Free Record Shop'.
Deze actie is daar een uitste
kend voorbeeld van. Wij erva
ren de hele actie als superposi-
tief. We hadden een omzet ver
wacht van twee ton, maar ston
den halverwege de actie al op
2,5 miljoen gulden."
Toch heeft de keten een gevoe
lige misrekening gemaakt, er
kent Hermans. „Het inleveren
van de munten heeft ons enor
me verliesposten opgeleverd.
We kregen veel munten terug
die allang niet meer geldig zijn
in de landen van herkomst en
we hadden te maken met gigan
tische koersverschillen."
Een ander nadeel van de actie
was de negatieve reactie van de
Novib. Deze organisatie laat
scholieren elk jaar in de herfst
langs de deuren gaan om over
geschoten vakantiegeld op te
halen. Zeven jaar geleden is
daarmee begonnen en afgelo
pen jaar leverde het een bedrag
op van 350.000 gulden. De op
brengst gaat altijd naar een pro
ject in de Derde Wereld. Dit jaar
wordt met het geld een onder
wijsproject in India gesteund.
De Novib voelt zich in de wielen
gereden door de Free Record
Shop. Zegsman Heerko Dijk-
sterhuis: „Tegen de verwachting
in is de opbrengst dit jaar niet
meer dan in 1992. We denken
door de Free Record Shop zo'n
75.000 gulden te hebben misge
lopen. Voor scholieren is het
natuurlijk veel aantrekkelijker
om munten voor een cd'tje op
te halen dan voor de Novib."
De Free Record Shop en de No
vib hebben inmiddels overleg
gevoerd over een oplossing. De
Novib stelde voor de gederfde
75 mille te storten voor het pro
ject in India, maar de platen
zaak bedacht tot ongenoegen
van de Novib iets anders. De fir
ma kocht voor alle kinderen in
Nederlandse weeshuizen kaar
ten op voor de Walt Disney
voorstelling Belle Het Beest.
ARNOLD AARTS
p Spiegelwanden
Spiegels op maat
Spiegels met lijst
Glazen meubelen
Vitrines
s Tafels volgens model
Motiefstralen
GLAS EN SPIEGELS
Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NL)
Alles uit eigen atelier Telefoon: 071 - 21 80 55
16 ZATERDAG 6 NOVEMBER 1993
De schoorsteenveger en de koolmonoxydevergiftiging
Wie een gaskachel heeft, ge
bruikt hem steeds vaker als de
winter nadert. Gezellig zo, die
dansende vlammetjes. Geheel
zonder gevaar is het echter niet.
En dan hebben we het hier niet
over brandgevaar, maar over
het risico van giftige dampen.
Wanneer de verbrandingsgas
sen niet weg kunnen, bestaat de
kans op koolmonoxydevergifti
ging. Koolomonoxyde ruik je
niet en zie je niet. Kortom, een
levensgevaarlijke vijand!
Zo bleek donderdagavond nog,
toen zeventien mensen in een
Rotterdamse gebedsruimte on
wel werden door het inademen
van dat gas. De toestand van
drie kinderen en twee volwasse
nen was zelfs nog ernstig. In
Vlaanderen is de laatste tijd
zelfs sprake van sprake van een
ongekend aantal koolmonoxy-
de-vergiftigingen. Sinds afgelo
pen woensdag zijn al minstens
vijf doden gevallen. Zeker zestig
mensen zijn opgenomen in zie
kenhuizen in met name Gent,
maar ook Leuven, Aalst en
Brugge. In de Franse departe
menten Nord en Pas-de-Calais
zijn 200 slachtoffers geteld. Vier
van hen zijn intussen overle
den.
Volgens de Leidse schoorsteen
veger J. Ouwerkerk ligt dat met
name aan het feit dat schoorste
nen niet of slecht worden
schoongemaakt. „Sommige col
lega's laten alleen maar een ko
gel naar beneden zakken om te
kijken of de schoorsteen open
is. Nou, een kogeltje maakt niet
alles schoon. Ik zelf gebruik
stokken met een borstel eraan.
Dat werkt beter. Zo krijg je ook
het vuil van de randen weg."
Ouwerkerk begrijpt niet dat veel
mensen hun schoorsteen maar
zo weinig laten schoonmaken.
„Het is echt raadzaam om dat
elk jaar te laten doen. Kijk al
leen al maar naar de kraaienes-
ten. De meèste ontluchtingen
zitten vol met die dingen. Dat is
gevaarlijk. Laat de schoorsteen
toch schoonmaken! Voor een
normale woning kost dat maar
tussen de tien en vijfentwintig
gulden."
Slecht schoonmaken is volgens
hem echter niet de enige oor
zaak. Af en toe komt het voor
dat de gassen 'terugslaan' in de
schoorsteen als het erg mistig is.
„Het gebeurt erg weinig en als
je schoorsteen schoon is, is er
niks aan de hand. Maar toch. Bij
een slechtere schoorsteen is de
kans groter. Je kent het zelf ook
wel. Als het erg mistig is, krijg jij
het toch soms ook benauwd?
Dat komt door al die luchtver
vuiling die blijft hangen."
De Leidse schoorsteenveger P.
Steijn staat net boven op een
dak als we hem bellen. „De
schoorsteen hier zit helemaal
verstopt met een kraaienest. Ik
heb er zelfs een boor voor nodig
om dat ding los te krijgen.
Borstels helpen niet. Ik denk dat
ik er zometeen een vuilniszak
vol troep uithaal."
Steijn beweert dat verstoppin
gen de enige oorzaak zijn van
koolmonoxyde-vergiftiging.
„Het weer maakt echt niets uit.
Soms kom ik wel eens bij men
sen en daar zijn de ramen dan
helemaal nat van binnen. De
schoorsteen zit verstopt en
aardgas is tamelijk vochtig, zie
je. Dan vraag ik: hebben jullie
dan nooit hoofdpijn, of zijn jul
lie dan nooit misselijk? Dat
blijkt dan inderdaad zo te zijn.
Door natte ramen kom je er
achter dat er iets niet klopt. Al
leen bij dubbel glas weer niet.
Dat kan link zijn."
Gelukkig is er wel een uitkomst:
moderne gaskachels zijn bevei
ligd volgens Steijn. „Als de af
valstoffen niet weg kunnen,
slaan die kachels automatisch
af. Handig. Maar je moet daar
na natuurlijk wel de schoor
steen laten schoonmaken."
'Fietsers zeggen niet: Oh, dan neem ik wel de volgende trein
„Fraude bij mijn bedrijf, hoe
bedoelt u dat eigenlijk? Frau
deer je als je een rolletje plak
band of verband meeneemt of
een blocnote? Het ligt er maar
aan waar je de grens legt",
klinkt het links en rechts als we
Leidenaars laten reageren op
het bericht dat in een op de vier
bedrijven wordt gefraudeerd,
vooral door het eigen personeel.
Natuurlijk, er zijn nog mensen
die geen pennetje of paperclip
in hun zak steken. Want die zijn
'netjes opgevoed'. De meesterr
i vinden dat je wel 'iets' mag
meenemen. Waarom ze dat
denken? Nou, hun salaris is na
tuurlijk niet je van het, zeggen
ze. Of ze vertellen dat iedereen
het doet en het bedrijf zo rijk is.
Vraag lijkt alleen: hoe soepel
ben je? Waar leg je de grens?
Voor een loodgieter is het sim
pel: een stukje leiding of een ko
peren pijpje moet kunnen. Een
verpleegkundige vindt het mee-
i nemen van plakband en ver-
i band geen probleem. Hij kijkt er
i evenmin van op als collega's
I hun kleren op de zaak komen
wassen. Morfine achterover-
drukken gaat hem echter te ver:
„Dan zou je een patiënt minder
moeten geven en dat vind ik
crimineel."
Plakband stelen is dat niet?
„Nou, daar wordt redelijk open
over gedaan op werk. Chefs we
ten ervan en verplegers beseffen
dat het eigenlijk niet hoort, dat
je het eigenlijk moet kopen.
Maar ondertussen gaat het ge
woon door. Een bestraffende
j vinger zou niemand pikken en
als iemand er wat van zou zeg
gen, horen ze dat beleefd aan."
Automobilisten, let op. Fietsers
zijn jullie redding. Hoe vaker zij
hun fiets bij het station neers
mijten, hoe minder kans jullie
op een bon van 61,50 gulden lo
pen. Want, de gemeente Leiden
wil de gevreesde parkeerbë-
heerders de strijd laten aanbin
den tegen het fietsenprobleem
in het Stationsgebied.
Of vergissen we ons daarin? We
belden de Dienst Parkeerbeheer
en vroegen de secretaresse of
men al klaar is voor de fietsen.
Een giegellachje was het ant
woord. Daarna kregen we het
t hoofd, JA. Gelderman. Hij bleek
met minstens evenveel vragen
te zitten als wij.
Voor politici en automobilisten
zetten we die maar even op een
rijtje. Vraag een: waarom slinge
ren de fietsen zo hardnekkig
Irond in het gebied? Zijn het de
werkzaamheden aan het sta
tion, is er te weinig ruimte in de
stallingen en rekken? Of is die
'parkeerruimte' te ver weg of te
duur? „Want de meeste fietsen
liggen in een straal van honderd
meter rond de ingang van het
ee station. En daar mag je nergens
m je fiets neerzetten."
Vraag twee: komen er extra fiet-
te senrekken, wat dichter bij het
jk station? „Want als je zo'n fietser
id vraagt waar-ie zijn fiets dan
v- neer moet zetten, kun je moei-
ie lijk zeggen: 'Aan het einde, bij
at de Plesmanlaan. Dat haal je
i- makkelijk in de twee minuten
e- die je nog hebt'. Dan ben je ge-
i- woonweg niet geloofwaardig."
is Vraag drie: is er ruimte om de
weggehaalde fietsen op te
:n slaan? Gelderman: „Want er
le slingeren wel zo'n duizend fiet-
n sen rond in het gebied. En eer-
l dere acties leerden dat maar
e weinig eigenaren hun wegge-
t haalde rijwiel ophalen aan het
- politiebureau. De 200 fietsen
- die we in augustus oppikten,
staan nog steeds op hun eige-
- naar te wachten." Verroeste of
n verbogen exemplaren zijn een
le probleem apart: volgens de
n milieuwet zijn dat wrakken die
i- milieuvriendelijk 'verwerkt'
I- moeten worden.
:s Vraag vier: krijgt de Dienst Par-
;t keerbeheer extra personeel?
i- Want de verkeerd parkerende
Het Leidse Stationsgebied moet vrij van rondslingerende fietsen worden, vindt ook de Dienst Parkeerbeheer. J.A. Gelderman (I): „Veel mensen fiet
sen zich te pletter tegen de gevel om snel naar het perron te rennen." foto hielco kuipers
automobilist mag niet vrijuit
gaan en met één man is het ge
bied niet te behappen, zegt Gel
derman. Het is daarvoor te
groot en te onoverzichtelijk,
leerde een proef in augustus:
„Als onze man met een fiets of
fietser bezig was, werden er
twintig fietsen achter zijn rug
'gestald'. Het was echt dweilen
met de kraan open. En niemand
leek zich te storen aan de bor
den waarop staat dat je je fiets
niet zomaar mag parkeren."
En die roep om personeel
maakt vraag vijf actueel: wie
gaat de actie betalen? Anders
dan bij de parkeerboetes voor
auto's, mag de gemeente de op
brengst van 'fietsbonnen' niet
in eigen zak steken. Bovendien:
zo'n bekeuring kost de eigenaar
maar twintig gulden en kan niet
zo makkelijk worden geïnd.
Waar stop je de bon op een
voertuig zonder ruitewissers en
wie geeft je de garantie dat
mensen naar het bureau komen
als je hun fiets oppakt?
Natuurlijk, mensen van de soci
ale werkvoorziening kunnen de
parkeerwachters ontlasten. Al
leen, je kunt ze niet overal op
afsturen: „Want u denkt toch
zeker niet dat alle fietsers rustig
zeggen: 'Oh, dan neem ik wel
een volgende trein'. Ze kunnen
soms behoorlijk lastig zijn."
Of, zoals de controleur van au
gustus dat formuleert: „Ze rij
den zich te pletter tegen de ge
vel van het station en rennen
dan het perron op. Een wolk
tandpasta nog in de hoek van
hun mond."
Ook de politie blijft nodig. „Als
parkeerwachters een slot door
knippen, is dat diefstal." En dan
het Openbaar Ministerie. Zal
die een harde aanpak steunen
als de verdachten massaal aan
voeren dat stallingen en rekken
jammerlijk tekortschieten, te
weinig en te ver van het station?
Natuurlijk, over drie jaar wordt
het prachtig in het Stationsge
bied. Binnen en buiten verdub
belt het aantal fietsplaatsen. Tot
die tijd blijft het echter aan
modderen, meldt Gelderman:
„Het station schuift naar voren
en daarvoor komt nog een ver-
keerstunnel."
„I Iet ironische van dit alles is
dat Leiden het fietsen nu juist
zo stimuleert", zegt het hoofd
van de dienst, om te vervolgen
met de verzuchting dat hij 'vre
selijk' opziet tegen de klus.
„Maar ja, dat is het lot van een
ambtenaar: oplossingen vinden
voor dit soort problemen."
En fietspoolen, zou dat niets
zijn? Als de ene helft van het
fietsende deel der natie bij de
andere helft achterop springt,
staan er al snel 50 procent min
der fietsen bij het station. Zei
laatst een intellectueel.
Dus mensen, laten wij nog eens
goed naar Eddy Christiani luis
teren. Die zong al voor de olie-
Mijn achterband is wel wat
zacht,
maar dat geeft niet, lieve pop,
spring maar achterop,
spring maar achterop,
spring maar achterop'
Reuring in de doorgaans be
daarde Oegstgeester laan.
Trekken de komedianten
voorbij? Nee, gekken van
Endegeest die oude kranten
ophalen. Aanbellen dat ze
kunnen. Of je thuis bent of
niet, je hoort het. Maar dit
keer ben ik ze voor en voor
kom ik dat net als vorige keer
nijn tingeling uit de muur
wordt gerukt. Eén huis verder
staat mijn man. Tenminste,
dat denk ik. Maar hij verzet
geen been. Hij kijkt mij alleen
maar zo langdurig aan, dat ik
er ongemakkelijk van word.
Wat ziet-ie? Genoeg om voor
de rest van zijn leven te vol
harden in zijn rol? Even de or
de herstellen. „Wil je mijn
kranten niet?" „Kees doet
jouw deur."
Ik kijk op mijn beurt maar
eens diep in de poppetjes van
zijn ogen. Die dansen behoor
lijk uit de maat. Maar door die
doedelzakwaas valt ver weg
ook een spottende flikkering
waar te nemen. Zal hem een
zorg zijn wat ik denk te zien.
„Willen jullie ook dat oude
karton uit de voortuin meene
men, a.u.b.r*, Mijn man
schudt 'nee'. Hij staat daar.
helpt me niet, wil mijn karton
reid daar ook maar één ver
ontschuldigend zinnetje aan
te wijden. Ik benijd zijn on
aantastbaarheid hevig.
Als ik even later gekleed naar
de te bezoeken gelegenheid in
de auto stap om me te wagen
in het doodsspel op de weg.
staat-ie daar nog steeds. De
gekte ligt aan mijn kant. maar
dat weet ik al jaren. Ik draai
aan mijn bekrachtigde stuur,
geef gas, zie in mijn spiegel
het tweemanshoge karretje
met kranten door de laan hob
belen en kan een warme lach
niet onderdrukken. Als de we
reld definitief aan vlijt ten on
der gaat, hebben we de on-
raakbaren van geest nog.
Op de autoradio gekakel. Over
specifieke negatieve branche-
tendenzen die uitstijgen bo
ven de algemene. De waanzin
van de uitgestoten klanken
benaderen mijn krantenjon
gens nooit. Ik verlang ineens
ook sterk terug naar Robbie,
twee meter groot en breed, die
in het Irene-gebouwtje van
Endegeest onverhoeds in mijn
oor tetterde: „Ben jij Sinter
klaas?" Ik wist niet waar ik
goed aan deed en zei van nee.
„Maar ik wel", bulderde hij.
Arend is me ook lief. elke keer
weer als ik 'm met zijn hoofd
scheef en zijn zevenmijlspas-
sen zie opduiken bij een fees
telijkheid. Ooit sprak-ie me
aan in de Leidse Hout. „Me
neer, het is koud voor de tijd
van het jaar, vindt u niet. Het
heeft vandaag nog gesneeuwd
in Friesland. Maar het komt
wel goed, meneer. Het is elk
jaar nog goed gekomen."
Onlangs werden geestelijk in
validen die het Van der Valk
motel te Gilze-Rijen aande
den. verwezen naar een aparte
zaal. Jammer, ze hadden met
die eeuwige Van der Valk-erw
ten zo mooi het geleuter van
de geestelijk validen over veel
eten voor weinig geld, slecht
weer en aids als straf van God
weg kunnen schieten.
Stukken minder soepel is een
Fokker-werknemer. Hij keurt ie
dere vorm van diefstal af: „Want
jouw groep wordt er op aange
keken als een collega iets heeft
meegenomen. Het is gewoon
oncollegiaal." Als hij het voor
het zeggen 2ou hebben, zou hij
iedere collega controleren bij
het verlatenjvan het terrein. Nu
gebeurt dat steekproefsgewijs:
„Ik weet van een groepsleider
die wegreed met 100 tot 150 kilo
aluminium in zijn achterbak.
Omdat zijn vering doorzakte,
werd hij aangehouden en op
staande voet ontslagen. Te
recht."
„Waar ik werkte, werd iedereen
gecontroleerd", meldt een vol
gende Leidenaar, inmiddels
werkloos en nog altijd boos.
„Het gebeurde in een heel poli-
tie-achtige sfeer. Ze keken altijd
in je tassen. En als je eenmaal
buiten stond, voelde je rot."
Waar hij werkte? Bij de techni
sche groothandel Sjartec en de
Hoogvliet-vestiging aan het Le
vendaal.
Daar horen ze op van de verha
len. Bij Sjartec meldt een
woordvoerder dat zo'n controle
helemaal niet nodig is: „Het
personeel controleert elkaar
wel. Iedereen zit op eikaars lip
en overal is glas. Bovendien, als
iemand iets uit het magazijn wil
hebben, moet hij daar een bon
netje van hebben. Ook als men
even wat aan een klant wil laten
Supermarktketen Hoogvliet
controleert de werknemers wèl
als ze het pand verlaten, maar
volgens bedrijfsleider J. Odens
van het filiaal Levendaal ge
beurt dat steekproefsgewijs.
„We vertellen dat al bij het aan
nemen van de mensen en heb
ben daar nooit reacties op ge-
Veel personeelsleden vinden dat ze wel 'iets' mogen meenemen uit hun bedrijf. foto loek zuyderduin
