Gods papier spreekt in Wai-Wai
Kerk Samenleving
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1993
UIT DE KERKBLADEN
Bedankt (1)
De kopij voor het Katwijkse
kerkblad 'Om de Oude Kerk'
moet op maandagmorgen bij
de drukker worden ingele
verd. Nog net voor die 'dead
line' kreeg dominee W.H.B.
ten Voorde een telefoontje
van collega P.J. Stam jr., die
hem meedeelde dat hij had
bedankt voor het beroep van
de hervormde gemeente uit
Hendrik Ido Ambacht. Onder
het kopje 'Bedankt' slaagt
Ten Voorde er in nog een be
richtje te maken van dit
(voor Katwijk) heugelijke feit,
dat een plekje krijgt op pagi
na 2 van het kerkblad. „Hij
blijft dus!", zo sluit Ten Voor
de zijn éénkolommertje van
zes regels in een opperbeste
stemming af.
Bedankt (2)
Dit 'Laatste Nieuws' haalt de
spanning uit Stams eigen bij
drage aan 'Om de Oude
Kerk', die de lezer eerst pas
op pagina 7 onder ogen
krijgt. Onder het kopje 'Be
roep' - waarschijnlijk ruim
voor het weekeinde geschre
ven - geeft de dominee blijk
van zijn vertwijfeling: „Ik had
gehoópt wat te weten maar
ik voel me net een Vlaarding-
se schipper, die met z'n pet
onder de arm van de reder
moet horen of hij nu op deze
plek moet blijven vissen of
elders. Voorlopig zwijgt Hij.
De spanning die dat geeft is
voor mij nieuw en heeft, me
voor het eerst in m'n leven al
drie nachten slaap gekost."
De roepstemmen naar Ter
Aar (Stams vorige gemeente)
en Katwijk lagen voor hem
'muurvast'. Maar met Hen
drik Ido Ambacht ligt het an
ders. „Velen hier zeggen: 'u
kunt Katwijk toch niet mis
sen?' En al heb ik u zeer lief,
toch gaat het daar niet om, u
bent niet onmisbaar, de Hee-
re wel. Bovendien is dat geen
probleem, want vissen kan ik
overal. Wel mag ik hier mijn
rechttoe-rechtaan onver
bloemde 'Oud-Hervormde'
'Sion'-aanpak (dat is onbe-
krompen en ondubbelzinnig)
veel herkenning vinden en
op mijn prediking bij velen
zegen en verdieping ervaren.
Dat is om stil van te worden.
Nog niet eerder had ik zoveel
(belijdenis-)catechisanten en
de jonge lidmatenkring
groeit maar door. Als kerke-
raad hebben we een 'broe
derkring'. De wijkavonden
worden goed bezocht. *Met
name de geestelijke vorming
ligt me zeer na aan het hart.
Dat vraagt om continuïteit."
Bedankt (3)
Het dilemma is echter dat
Katwijk aan Zee momenteel
negen hervormde predikan
ten heeft en Hendrik Ido Am
bacht compleet zonder zit.
„Waarom hier zo 'rijk' en
daar zo 'arm'?", vraagt Stam
zich af. „Moet ik niet naar de
armen? Ik weet het nog niet.
Dank voor de stapels post,
soms roerende brieven en te
lefoontjes en vooral voor uw
gebed. En dank aan mijn Els,
zelfs in Ambacht viel ze bij
de broeders op. 'Deze wouw
beïnvloedt u niet." Dat klopt,
ik weet dat zij 'gewoon' volgt
en zelfs niet zegt wat ze wil.
Of ik ga of blijf. Hoe dan ook,
Christus moet je altijd en
overal met, in en om je we
ten! Hoe zit dat eigenlijk bij
u/jou?"
Bedankt (4)
De laatste regel die Stam,
waarschijnlijk net voor het
afleveren van zijn kopij bij de
drukker, aan zijn betoog
heeft toegevoegd, moet aan
alle onzekerheid een eind
maken. „P.S. Ik meende voor
het beroep te moeten bedan
ken."
Maar dat wisten de aan
dachtige lezers van de kerk
bode al op pagina 2.
Stichting 'Bonisa'-zending in Lisse begint bijbelactie voor Braziliaanse indianen
De Braziliaanse Wai-Wai
indianen hebben hun ei
gen omschrijving van de
Bijbel. 'Gods papier dat
spreekt', zo noemen ze de
exemplaren van het Nieu
we Testament waarover ze
in de eigen taal beschik
ken. Het Oude Testament
is inmiddels ook in het
Wai-Wai schrift omgezet,
maar uitgave daarvan liet
door geldgebrek tot nog
toe op zich wachten. Als
het aan de Lissese stichting
'Bonisa'-zending ligt kun
nen de persen binnenkort
gaan draaien.
LISSE DICK VAN DER PLAS
Met een eenmalige actie wil de
organisatie, die zich gewoonlijk
concentreert op projecten in
China, ervoor zorgen dat de be
nodigde 40.000 gulden boven
tafel komt. De gespecialiseerde
uitgeverij Jongbloed uit
Leeuwarden is bereid voor dat
bedrag 3000 Bijbels te maken.
„Het is fantastisch dat de india
nen inmiddels beschikken over
de evangeliën, maar om een
mens werkelijk te verlossen
moeten we toch beginnen bij
Genesis", zegt de drijvende
kracht achter de actie, mevrouw
M.A. Mijnders-van Woerden.
De 72-jarige Lissese weet
waarover ze praat. Als penning
meester en grondlegster van
'Bonisa' is ze al 35 jaar actief in
de zending. Ze schrijft boeken,
werft fondsen en reist - ondanks
haar vliegangst - de hele wereld
over om projecten te bezoeken.
Vorige maand nog legde ze
30.000 luchtkilometers af om in
het Braziliaanse Amazone-ge
bied het oud-stamhoofd en de
voormalige toverdokter Elka te
ontmoeten. Deze tot het chris
tendom bekeerde indiaan is,
vanwege het gezag dat hij bin
nen de indianengemeenschap
bekleedt, van groot belang voor
het zendingswerk.
Het contact tussen mevrouw
Mijnders-van Woerden en de
Wai-Wai kwam ook, zei het in
direct, via Elka tot stand. Ze
kreeg een boek in handen van
de Amerikaanse journalist
Homer E. Dowdy waarin het le
vensverhaal van het oud- stam
hoofd wordt opgetekend en
wordt beschreven welke invloed
Mevrouw M.A. Mijnders-van Woerden in haar winkeltje met Chinese produkten (vandaag dicht, i
alleen maar doorgeven wat het evangelie in mijn eigen leven betekent."
zijn bekering had op<le leefwij
ze van zijn stamgenoten. „Jezus
Christus bevrijdde hen uit een
occulte wereld waarin zij voort
durend in angst leefden", luidt
de samenvatting van de 'Boni-
sa'-penningmeester. „Ze leven
inmiddels volledig naar Gods
Geboden."
Mijnders-van Woerden nam
contact op met de journalist
Dowdy en kwam met hem over
een dat zij delen uit zijn boek
zou kunnen gebruiken voor
haar eigen relaas over de voor
malige toverdokter. De komen
de winter hoopt zij tijd te kun
nen vrijmaken om dit verhaal te
schrijven. De winst uit de ver
koop komt weer ten goede aan
het indianenvolk.
Berichten dat de hoofdper
soon uit haar toekomstige boek
ernstig ziek zou zijn en weer
zou zijn teruggevallen in de
geestenverering, deden haar vo
rige maand besluiten zelf naar
het Amazone-gebied te gaan. Ze
kreeg, bij hoge uitzondering,
van de Braziliaanse overheid
een vergunning om het reser
vaat van de indianen te bezoe
ken. Een kleine Amerikaanse
zendingsorganisatie - Unevan-
gelized Field Mission - hielp
haar om de stam, die nog be
staat uit zo'n 1000 mensen ver
spreid over drié dorpen, te be
reiken.
Mevrouw Mijnders-van
Woerden trof Elka inderdaad
ernstig ziek aan, maar nog
steeds toegewijd aan het chris
telijk geloof. „Hij vergeleek zijn
huidige situatie met de beproe
vingen die Job moest onder
gaan", zegt ze. Binnen de india
nengemeenschap wordt wel
met argusogen gekeken naar
hoe Elka zich onder zijn ziekte
houdt. „Er wordt al verteld dat
de geesten hem straffen omdat
hij hen heeft afgezworen." De
Lissese zendingsstichting be
schouwt het dan ook als haar
'christenplicht' om geld bijeen
te brengen om het oud-stam
hoofd naar een ziekenhuis in
Sao Paulo over te brengen.
Hiervoor is 8000 gulden nodig.
Kliniek
De interkerkelijke stichting 'Bo
nisa'-zending werd aan het eind
van de jaren vijftig opgericht.
De directe aanleiding hiervoor
was dat een neef van de familie
Mijnders naar Rhodesië trok om
daar medisch-zendingswerk te
verrichten. Via de stichting
werd gezorgd voor financiële
ondersteuning. Later werden de
activiteiten uitgebreid naar Chi
na, waar de Lissenaren in con
tact kwamen met een Engelse
zendingswerkster. Opmerkelijk
genoeg is in dit land alweer ge
ruime tijd een andere neef van
de familie actief. Het gaat hier
om een Schotse arts die, samen
met zijn vrouw, een kliniek in
Hong Kong opzette die ook
door 'Bonisa' wordt geëxploi
teerd. De projecten hebben zich
inmiddels flink uitgebreid naar
onder meer Noord-China (waar
een oogkliniek van de grond
kwam), Zuid-China (waar een
'Bonisa'-bejaardentehuis is) en
de Portugese kolonie Macau,
riet als Hong Kong aan het eind
van deze eeuw weer grondge
bied van China.
Het werk van 'Bonisa' bestaat
uit het verstrekken van voedsel,
medicijnen en een onderdak
aan de allerarmsten. En het
brengen van het evangelie.
„Maar nooit op een dwingende
manier", zegt Mijnders-Van
Woerden. „Ik kan alleen maar
doorgeven wat het evangelie in
mijn eigen leven betekent."
De stichting krijgt haar in
komsten uit giften en collecten.
Sinds kort heeft 'Bonisa' echter
ook een winkeltje aan het Vier
kant in Lisse (Herenweg 211),
waar zelf geïmporteerde goede
ren uit China worden verkocht.
De inkoop van porcelein, aller
lei handwerk, tafellinnen en
snuisterijen wordt door de pen
ningmeester zelf verzorgd. Het
zaakje aan 't Vierkant wordt ge
draaid door vrijwilligers. Van
wege wettelijke bepalingen is
het China-winkeltje alleen op
11.00 tot 16.00 uur
In het comité van aanbeve
ling van de Lissese stichting zit
ten vertegenwoordigers van ver
schillende protestantse kerkge
nootschappen, voornamelijk af
komstig uit de Gereformeerde
Gemeenten, de Christelijk Gere
formeerde Kerk en de rechter
vleugel van de Nederlandse
Hervormde Kerk. „We doen dit
werk echter niet om mensen bij
een kerk te brengen", verduide
lijkt mevrouw Mijnders-van
Woerden. „We brengen ze het
evangelie. Dan zal de Heer zelf
hen wel verder wijzen."
BOEKBESPREKING
Er valt een gat
Over crisispastoraat bij grote rampen bestaat in ons
land weinig literatuur. Natuurverschijnselen of andere
vormen van onheil die buitensporige schade en veel
menselijk leed aanrichten zijn hier betrekkelijk zeld
zaam. „We zijn langzamerhand gewend geraakt aan het
pastoraat in het villadorp, we hebben weinig notie van
wat er op ons afkomt als het hele dorp ontregeld raakt
door een grote ramp", schrijft dominee N. Wouters in
'Er valt een gat'. „De oorlog en de hongerwinter, de wa
tersnood in 1953, de treinkapingen in de zeventigerja
ren, het zijn rampen die ver achter ons liggen. De pas
torale ervaring die toen is opgedaan, is niet voor later
bewaard."
Toen op 4 oktober 1992 een El Al vliegtuig neerstortte
op de flatgebouwen Kruitberg en Groeneveen in de
Bijlmermeer, wós er weer sprake van zo'n catastofe. 'Er
valt een gat' is bedoeld voor kerkelijk werkers, mensen
uit de gezondheidssector, het maatschappelijk werk en
het onderwijs die met de nasleep van een dergelijke
ramp te maken kunnen krijgen. De gereformeerde pre
dikant Wouters, verbonden aan de stichting 'De Regen
boog' in Amsterdam, geeft hierin een model voor 'cri-
siscounseling'. Hij gaat na wat de gevolgen van de
ramp waren voor direct getroffenen, hun familieleden,
voor ooggetuigen, voor mensen die hen beroepshalve
of spontaan te hulp schoten en voor de samenleving als
geheel.
De predikant verwerkte in het boek de ervaringen die
binnen de Samen op Weg-gemeente werden opgedaan
tijdens huisbezoeken en groepsgesprekken met slacht
offers en vrijwilligers. 'Er valt een gat' is zodanig opge
zet dat het dienst kan doen als naslagwerk in vergelijk
bare situaties.
Er valt een gatover crisiscounseling bij een grote ramp Douwe
N. Wouters. - Kampen Kok, 1993. - 182 p. ISBN 90-242-6983-0.
Prijs: 35,00gulden.
Uw trouw tegemoet
Voor en over ouderen schreef Jos Brink het deeltje 'Uw
trouw tegemoet' van zijn serie 'Op hoop van Zegen'. Als
jonge pastor - Brink was 28 - kreeg hij zijn eerste aan
stelling bij het bejaardenpastoraat in Den Haag. „Ik
werd in jullie diepe gegooid, maar al die oude, wijze
mensen hebben me wel leren zwemmen", zo kijkt hij
terug op die periode. Wat Brink leerde is dat oud wor
den heel moeilijk kan zijn. „Niet alleen door de kwalen
en de gebreken die zich aandienen, vooral ook door de
zorgen. Je hebt niet alleen te maken met het verdriet
van jezelf, maar ook met die van je leeftijdgenoten."
Alle van overheidswege verstrekte barmhartigheid is
volgens de pastor slechts een pleister op de wonde van
eenzaamheid, hulpeloosheid en leegheid. Het 'jonkie'
Brink neemt in zijn boek de ouderen mee aan zijn arm
om samen door een aantal problemen, moeilijkheden
en verdrietigheden van het ouder worden heen te wan
delen. „Om dan te ontdekken dat er nog een pracht van
een veldboeket geplukt kan worden uit de bloemen die
langs de platgetreden paden bloeien."
Uw trouw tegemoet I Jos Brink. - Kok Kampen, 1993. - 93 p. IS
BN 90-242-8512-7. Prijs16,90 gulden.
Bidden
Een avontuur dat elk mens die het gevoel heeft dat er
wel 'Iets' is, - een macht, waarmee hij in contact zou
willen komen - zou moeten ondernemen. Zo omschrijft
de doopsgezinde predikante dr. E.A. Franken-Duparc
het gebed. Voor veel gelovigen heeft bidden daarente
gen oók iets weg van een 'mislukt telefoongesprek,
waarbij wel van de éne kant gesproken wordt, maar
waarbij een reactie van de andere kant - als die er al
zou zijn - niet tot ons komt, niet tot ons kan komen,
eenvoudig omdat er iets aan het toestel hapert'.
Het boek 'Bidden, avonturen met het gebed' is ge
schreven om uit die impasse te komen. De kern van de
ze uitgave ('Bidden') is al meer dan een halve eeuw
oud. Het oorspronkelijke materiaal is in deze herdruk
omgewerkt en aanvuld met delen uit het oorspronkelijk
afzonderlijk verschenen boekje 'Avonturen met het ge
bed'.
door Jon Krul»
COLOFON
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (SleL
ma.-vrij. van 8.30-17.00 uur:
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Telefoon 071-128030 bij vooru
BTW)
per kwartaal
per kwartaal (post)
per jaar
per maand
(Automatische incasso)
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvrij; 18.00-19 30 uur,
zat 10.00-12.00 uur.
Telefoon 071-143241
82,85
119.50
321,65
HET WEER
Badend in de zon
Vanaf een hoogte van 36.000 kilo
meter zag de weersatelliet vrijdag
middag het Europese vasteland
vrijwel geheel schuil gaan onder de
bewolking, maar er waren spora
disch een paar open plekken te
ontdekken. Binnen een van die
mooiweer-eilanden lag Nederland,
grotendeels badend in de zon.
De noordelijke provincies zaten
toen al onder de voorlopers van een
uitgestrekt gebied met mist en
laaghangende bewolking, maar in
de rest van het land werd het fraaie
weer nog met een dag geprolon
geerd. Toch zat er ook hier veran
dering in de lucht.
Reeds voor het middaguur werd
de hoogste temperatuur bereikt,
die overigens al een stuk lager
bleef dan de vorige dag. In de wes
telijke kuststrook bleef het kwik
hangen bij 7 a 9 graden en later op
de dag voelde het ondanks de zon
wat kil aan bij een opstekende oos
tenwind.
van november met een veelal ge
sloten, grijze wolkenlaag, die vlak
over het aardoppervlak sleept. De
warme lucht is nog wel hogerop in
de atmosfeer te vinden, maar dat
houdt nu juist het monotone, laag
hangende wolkendek aan de grond
gevangen.
De onaangename noordooster, 4
tot 6 Beaufort, maakt het nog extra
kil.
Ook al weinig leuk nieuws is
opdringende depressie boven Zuid-
Europa. Warme en vochtige lucht
uit het Middellandse Zeegebied
steekt het Alpenmassief over en
glijdt vervolgens over de koude
lucht heen, die zich boven het wes
ten van Europa ophoudt.
Dat geeft de bijna verzadige
luchtmassa een extra stimulans orr
neerslag te gaan produceren.
Vooral zondag wordt een onpret
tige dag met een aanhoudend
krachtige wind,
af en toe regen en maxima van 5
tot 7 graden. Maandag blijft het
waarschijnlijk evenmin droog,
maar de gure wind gaat wat liggen.
Op wat langere termijn zijn er
aanwijzingen voor een traditionele
depressiedoorbraak via IJsland in
de richting van het Noordzeege
bied, waarbij de wind de zuidwest
hoek opzoekt. Aan meer regen valt
dan niet te ontkomen, maar de
temperatuur kan weer wat gaan op
lopen.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
opklaringen en langs de
westkust zaterdag plaatse
lijk wat regen. Maxima uit
eenlopend van ongeveer 7
graden langs een groot
deel van de westkust tot
iets boven nul bij Oslo.
België en Luxemburg:
Zaterdag mogelijk nog en
kele opklaringen, verder
veel bewolking en voorna
melijk zondag plaatselijk
wat regen of motregen. In
terdag kans op oust. Mid-
dagtemperatuur ongeveer
Noord- en Midden-Frank-
en vrijwel overal droog.
Zondag overwegend be-1
wolkt en voornamelijk in het oosten nu
en dan regen of motregen. Maxima on
geveer 9 graden.
Spanje: Half tot zwaar bewolkt en nu en
dan regen. Middagtemperatuur meest
tussen 10 en 15 graden, aan de Costa's
in het zuiden en oosten rond 18 graden.
Canarische Eilanden: Wolkenvelden en
kans op een bui. Aan de zuidstranden
wat meer zon, waarschijnlijk droog en
maxima ongeveer 24 graden. _L
Marokko en Tunesië:
Marokko: Vrij veel wolkenvelden en in
het noorden nu en dan regen of een bui.
Naar het zuiden toe meer zon en droog.
Maximumtemperatuur aan zee van 18
graden bij Tanger tot 22 graden bij Ag-
adir. Tunesië: Veranderlijk bewolkt en
vooral in het noorden een enkele regen-
of onweersbui. Maxima aan zee onge
veer 23 graden.
Zuid-Frankrijk:
Overwegend bewolkt en van tijd tot tijd
regen. In de bergen zaterdag mogelijk
veel neerslag. Koeler met maxima zon
dag tussen 9 en 12 graden, langs de
kusten aan de Middellandse Zee onge
veer 15 graden.
Mallorca en Ibiza:
Tamelijk veel bewolking en perioden
met regen. Middagtemperatuur onge-
19 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
ZONDAG 7 NOVEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 07.45 Zon onder 16.5
Maan op 00.00 Maan onder 13.4
Waterstanden llmuiden
Hoog water 08.25 20.53
Laag water 04.00 16.25
MAANDAG 8 NOVEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 07.47 Zon onder 16.5
Maan op 00.23 Maan onder 14.0
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 09.55 22.37
Laag water 04.54 17.34
i pe- Weerrapporten 05
neerslag. Maximumtemperatuur in het
noorden rond 12 graden, elders rond de B|)t
20 graden. Corsica en Sardinië: Half tot Dee|en
bewolkt en enkele regen- of on- Ee|de
is met grote neerslag- Eindh0,
hoeveelheden. Maximumtemperatuur oenHe
ongeveer 18 graden. Rotterd
Griekenland en Kreta: Twente
Griekenland: Half tot zwaar bewolkt en VNssing
vooral zaterdag enkele regen- of on- Maastri
weersbuien, voornamelijk in het westen Aberdei
en noorden. Zondag weer iets meer zon. Athene
Middagtemperatuur van 20 graden in 8arcel0
het noorden tot 24 in het zuiden. Kreta: 8erl''n
Droog en geregeld zon. Middagtempera- RMrap
tuur ongeveer 24 graden. Ror ff!
Turkije en Cyprus: JJ"
Langs de Turkse westkust enkele wol- Djjbhn
kenvelden, aan de zuidkust en op Cy- pfankfu
prus overwegend zonnig. -Droog. Mid- Genéve
dagtemperatuur van 20 graden op de Helsmk
Dardanellen tot 27 graden langs de innsbru
Turkse zuidkusten en op Cyprus. istanbu
Duitsland: Klagenf
Veel bewolking. Van het zuiden uit
breidt zich een regengebied langzaam Kopenh
toe regen,
tuur van 5 graden in het r
Zwitserland:
Veel bewolking en af e
sneeuwgrens rond 2000 rr
Oostenrijk:
Veel bewolking en af en toe regen,
sneeuwgrens tussen 2000 en 2400 me-
Reportage in Kruispunt
KAN DE DOODSTRAF
IN EEN BESCHAAFD LAND?
Zondag 22.16 Nederland RKK
HEINZ
/-Ar
j-o-P-o-c-u-S
//AUO//r PE/Z P/MXTK/O
/at 8&v ££a/a/oot&v
fop (s£/ha/vrr pcc& öfp-
pe7to p/v ais- t/rue<$
&aa t al'v mfcs
6goe/eas/
les
