DRAMATISCH
Betuwelijn voor 9,9
miljard in tunnel
Binnenland
Verslavingszorg wil
dwang bij afkicken
IM SANDRA WAS DE SEX-SLAVIN
W*VAN HAAR GEHEIME MINNAAR
Ziekenhuis onderzoekt
medicijngebruik ouderen
Een boek over Wiegel, een relletje
en heel veel opwinding om niets
'De dure jongens schreven gedouched'
Boete voor
vastbinden
hond op rails
VRIJDAG 5 NOVEMBER 1993
Asielzoekers naar Leidschendam
leidschendam» De gemeente Leidschendam stelt een leegstaand
kantoorgebouw van de Rijksgebouwendienst ter beschikking
voor de tijdelijke opvang van enkele honderden asielzoekers.
Het gaat om een pand nabij de nieuwbouw van de Binnenland
se Veiligheidsdienst (BVD). Naar verwachting kunnen de eerste
asielzoekers over enkele weken terecht. Er moet eerst nog het
een en ander worden verbouwd. De buurtbewoners mogen
maandag op een informatiebijeenkomst hun zegje doen.
Kamer: Geen korting basisscholen
den haag Een kamermeerderheid van CDA, PvdA en WD heb
ben gisteren een bezuiniging van dertig miljoen op de basis
scholen verworpen. Het gaat de Kamer vooral om tien miljoen
aan kortingen op culturele vorming en schoolzwemmen. Tijdens
overleg gisteren gaf minister Ritzen al toe dat hij deze bezuini
ging 'zeer onprettig' vond. Vorige week verwierp de Kamer al
een voorgenomen bezuiniging op kleine scholen van 25 miljoen
gulden, zodat Ritzen met een flink gat in zijn begroting komt te
Negen jaar voor 'doldrieste' overvaller
breda» De Bredase rechtbank heeft gisteren een 24-jarige man
uit die stad veroordeeld tot negen jaar cel wegens een serie roof
overvallen in Kaatsheuvel, Breda en Etten-Leur. De straf viel me
de zo hoog uit omdat de volgens de rechtbank 'woeste en dol
drieste' man al vanaf 1981 steelt om aan geld voor drugs te ko
men. Verder bedreigde de man tijdens zijn verblijf in de cel een
medeverdachte en bewaarders.
Jongen (7) verdrinkt in zwembad
In het zwembad bij een recreatiepark in De Cock-
sdorp (Texel) is gisteravond een zevenjarige jongen uit België
verdronken. Het kind was met zijn ouders in het Texelse zwem
bad, toen het bewusteloos in het water werd aangetroffen. Het
jongetje werd met spoed overgebracht naar een ziekenhuis in
Den Helder. Daar overleed hij ondanks reanimatiepogingen in
de loop van de avond.
Busremise Den Bosch in as
Bij een grote brand in de remise van de'busonderneming BBA in Den
Bosch zijn vanmorgen 43 van de 75 bussen verloren gegaan. De oor
zaak van de brand is niet bekend. Door de brand zijn drie van de acht
hallen van de remise verwoest. Een vierde hal is zodanig beschadigd
dat ook die moet worden gesloopt. De schade wordt geraamd op 10
tot 15 miljoen gulden. Het busvervoer in en rond Den Bosch lag van
morgen vrijwel lam. foto anp
utrecht» anp
De verslavingszorg wil dat meer
criminele junks verplicht afkic
ken. Ze hoeven dan niet de cel
in. De experimenten rrtet deze
methode in Amsterdam, Den
Haag en Hilversum werken zo
goed dat deze methode overal
het land moet worden toege
past, zo schrijft de Nederlandse
Vereniging van Instellingen
ir Verslavingszorg (Neviv) in
het werkplan 'Drang op Maat'.
De vereniging wil de vrijblij
vende benadering van verslaaf
den, die op het ogenblik bijna
twee derde van de gevangenen
uitmaken, vervangen door een
'consequente verplichte hulp
verleningsaanpak'.
De Neviv bepleit meer specia
le drugvrije afdelingen in hui
van bewaring en gevange-
>en waar verslaafden kunnen
worden voorbereid op een be-
Files nemen toe
na carpoolstrook
De ochtendfile op de Al tussen
Naarden en Diemen is door de
carpoolwisselstrook bijna twee
keer zo lang geworden. Volgens
de verkeerspolitie komt dat
vooral door verkeer dat van de
carpoolstrook afkomt en drie
rijbanen oversteekt richting Bijl-
r. Rijkswaterstaat vindt het
nog te vroeg voor conclusies.
Ruim een week na de ope
ning staat er op werkdagen tus-
de zes en negen kilometer
file op de Al, met een uitschie-
r van elf kilometer op de ope-
ngsdag. Voor de opening was
n file van vier a vijf kilometer
gebruikelijk.
De problemen ontstaan op
het punt na de wisselstrook,
ir carpoolers 650 meter heb
ben om drie rijbanen over te
steken naar de afslag Gaasper-
dammerweg. Het overige ver
keer houdt in om die manoeu-
mogelijk te maken. „Dan
gaat geleidelijk de snelheid eruit
n begint daar een knelpunt te
intstaan", aldus de politie.
Rijkswaterstaat kent de gege-
ens van de politie, maar vindt
het nog te vroeg daar conclusies
aan te verbinden. De woord
voerster meent dat het hele
maal niet duidelijk is, dat er een
verband is tussen de carpool
strook en de toegenomen lengte
van de files.
handeling. Het aantal drugvrije
cellen zou moeten worden uit
gebreid van tweehonderd tot
negenhonderd, ofwel tien pro
cent van het totaal aantal cellen.
Momenteel brengen ongeveer
honderd verslaafden per jaar
hun straftijd door in een behan-
delkliniek. Dat aantal moet de
komende drie jaar minstens
verviervoudigen. Als de behan-
delklinieken geen plaats heb
ben, moet de behandeling
plaatsvinden in de gevangenis,
vindt de Neviv.
Ten slotte wil de Neviv de
verslaafde beter voorbereiden
op terugkeer in de maatschap
pij door het gedwongen afkic
ken te combineren met werk
straffen. Daardoor kan de ver
slaafde een nieuwe start maken
en dat is volgens de Neviv „nog
altijd de beste methode om de
weg naar de verslaafdenculcuur
af te snijden".
Zure regen
vreet aan
Gouds stadhuis
gouda andre marinus
Alarm in Gouda. Het eeuwen
oude gotische stadhuis is zo
ernstig aangetast door de zure
regen, dat de stukken eraf val
len. De zachte, kwetsbare zand
steen is aangetast en metalen
verankeringen roesten. Maan
dag worden de acht bovenste
pinakels, de spits toelopende
siertorentjes, verwijderd omdat
er regelmatig stukken van naar
beneden vallen.
Het Goudse stadhuis staat in
ternationaal te boek als een van
de pronkstukken van de Neder
landse cultuurhistorie. In het
ijle zonlicht van deze fraaie
herfstdag steekt de voorgevel
met zijn vele versieringen als
een prentbriefkaart af tegen de
blauwe lucht. Een indrukwek
kend staaltje van gotische
bouwkunst, temidden van
marktkooplieden die allerlei za
ken aan de man brengen.
Volgens burgemeester en
wethouders is 3,5 miljoen gul
den nodig voor restauratie,
maar Gouda heeft zelf maar een
miljoen beschikbaar. Wethou
der Melaard gaat binnenkort
met burgemeester Boone naar
Den Haag om de rest los te pra
ten van minister d'Ancona van
WVC, en heeft er goede hoop op
dat dat lukt.
Het stadhuis, dat is gebouwd
in 1450-1452, is vooral bekend
door de kerstsamenzang, waar
bij het stadhuis en alle panden
rond het plein uitsluitend door
kaarsen worden verlicht en
kerstliederen worden gezongen.
Dit evenement trekt jaar in jaar
uit vele tienduizenden bezoe
kers.
Het Goudse stadhuis, sfeervol
verlicht in de donkere dagen voor
Kerstmis. archieffoto
Arrestaties na
vondst van
terreurspringstof
Twee mannen die drie kilo van
de uiterst explosieve en bij ter
roristen zeer populaire spring
stof Semtex bij zich hadden,
zijn gisteren door de politie in
Eindhoven opgepakt. Met
Semtex werd onder meer het
PanAm-vliegtuig boven Loc
kerbie opgeblazen door Libi
sche terroristen.
De politie wil niet zeggen of
de twee mannen banden heb
ben met terroristische organi
saties, waar de springstof van
daan komt en waarvoor hij
moest worden gebruikt. Er
wordt niet uitgesloten dat nog
meer aanhoudingen volgen.
De verdachten zijn een 47-
jarige pian uit Budel en een
32-jarige inwoner van het Bel
gische Beveren. De politie
kwam ze na een tip op het
spoor.
De aanhouding was goed
voorbereid. Een ambulance,
een brandweerwagen en een
explosieven-opruimingscom
mando waren aanwezig voor
het geval er iets mis zou gaan.
De twee werden gisteren door
een speciaal team gevolgd. Op
de Aalsterweg in Eindhoven,
een invalsweg vanuit het zui
den, werden de auto's van de
verdachten op een ventweg tot
stoppen gedwongen. De weg
was een half uur voor alle ver
keer afgesloten.
EN ZE LIET HAAR MAN IN DE BOSSEN VERMOORDEN
LEES JE WEEKEND, WEETJE ALLES
Bejaarde slikt 2,5 keer zoveel als gemiddeld
numegen rob hirdes St
Ouderen zijn bij uitstek de
grootverbruikers van medicij
nen. Ze kijken niet op een pille
tje meer of minder. De 65-plus-
sers en dat is vijftien procent
van de Nederlandse bevolking
zorgen voor dertig procent
van de totale medicijncon
sumptie. Desondanks bestaan
er over dat slikgedrag weinig ge
gevens. Daarom begint de afde
ling geriatrie van het Radboud-
ziekenhuis een onderzoek om
het medicijngebruik bij ouderen
nauwkeurig in kaart te brengen.
Drie tot vijf verschillende me
dicijnen per dag zijn bepaald
geen uitzondering. Sommige
bejaarden slikken zelfs dagelijks
meer dan tien pillen, poeders
en drankjes. De Nijmeegse on
derzoekers willen nu bij tien
verschillende groepen oudere
patiënten nagaan welke medi
cijnen ze gebruiken en wat de
nadelige effecten zijn.
„We bekijken tevens of ernsti
ge bijwerkingen van medicijnen
de oorzaak zijn van ziekenhuis
opname", aldus onderzoekslei
der Hoefnagels, hoofd van de
afdeling geriatrie. Speciale aan
dacht is er in het onderzoek
voor de plaspil, die vaak wordt
geslikt bij een zwak hart en te
hoge bloeddruk.
Hoefnagels: „We zullen een
methode uitwerken om met de
ze medicijnen te stoppen. Want
net als bijvoorbeeld slaap- en
kalmeringsmiddelen zijn het
medicijnen die dikwijls langdu
rig worden gebruikt terwijl dat
lang niet altijd nodig is. Er be
staat een zeker
om eenmaal voorgeschreven
medicijnen te blijven gebrui
ken. Dat patroon willen we
doorbreken".
Met de 1,3 miljoen gulden wil
Hoefnagens ook een studie naar
gebrek aan vitamine B12 bij ou
deren en naar een methode om
uitdroging vast te stellen. Uit di
verse onderzoeken is gebleken
dat tien tot vijftien procent van
de 65-plussers te weinig vitami
ne B12 in het bloed heeft. De
oorzaak van dat tekort is onbe
kend. „We weten niet of het
kwaad kan en ook is er twijfel
over de behandeling. Vaak
wordt extra B12 gegeven onder
het motto 'baat het niet. het
schaadt ook niet'. Maar dat valt
nog te bezien".
Het ligt voor de hand om bij
vitaminegebrek aan de voeding
te denken. Maar daar zit het
volgens Hoefnagels niet in. „De
andere vitaminespiegels zijn
namelijk normaal. We vermoe
den dat de opname van vitami
ne B12 uit het voedsel niet goed
verloopt. Daarom zullen we bij
verschillende groepen ouderen
het opnameproces in het maag
darmkanaal bestuderen".
De afdeling zal ook kijken
naar het effect van toediening
van extra B12. Theoretisch kan
een tekort tot bloedarmoede
leiden en uiteindelijk tot een
slechter functionerend geheu
gen. Verder zijn wel psychische
gevolgen beschreven als prik
kelbaarheid of een algeheel ge
voel van slapte.
Provincie Gelderland achter plan Nederlanders en Japanners
arnhem »gpd-a
Voor 9,9 miljard gulden kan de Betuwelijn in de vorm
van een tunnel worden aangelegd. Mede namens zeven
tien gemeenten heeft de provincie Gelderland dat plan
gisteren gepresenteerd aan de vaste kamercommissie
voor verkeer en waterstaat in Den Haag.
noemt hij het ontwerp „een re
gelrechte doorbraak".
Het kabinet gaat uit van een
bovengrondse aanleg en heeft
de kosten geraamd op 6,4 mil
jard gulden. Op verzoek van de
Tweede Kamer zijn aanpassin
gen op het plan gemaakt, waar
door volgens De Bondt boven
grondse aanleg ook zo'n tien
miljard zal kosten.
Obayashi Corporation is een
autoriteit op het gebied van
tunnels. Het bedrijf heeft we
reldwijd al 350 exemplaren ge
bouwd. Veel ervaring hebben de
Japanners met het aanleggen
van ondergrondse verbindingen
in waterrijke gebieden. „En dat
komt prima van pas, omdat we
met de Betuwelijn door een ri
vierdelta moeten", zegt De
Bondt.
De bouwtijd van de construc
tie bedraagt vijf jaar. De uit
voerders denken twaalf maan-
Het plan is afkomstig van een
consortium van vijf Nederland
se aannemers, Aduco genaamd,
en de Japanse onderneming
Obayashi Corporation, die een
vestiging in Hoofddorp heeft en
het opvallende hoofdkantoor
van Nissan vlakbij Amsterdam
heeft gebouwd. Half oktober
kwam een aantal grote bedrij
ven (waaronder Hoogovens,
Fokker, de Begeman Groep en
het Duitse Wirth) tot de conclu
sie dat een ondergrondse Betu
welijn voor 8,5 miljard gulden
kan worden aangelegd.
Als de Tweede Kamer, die het
onderwerp over twee weken be
handelt, nog dit jaar groen licht
geeft, kan de tunnel er vóór het
jaar 2000 liggen. Dat is althans
de overtuiging van de Gelderse
gedeputeerde J. de Bondt. Ge
zien de relatief beperkte kosten
den nodig te hebben om het gi
gantische project voor te berei
den. In het Nederlandse aanne
mingsconsortium Aduco zitten:
J.G. Nelis uit Haarlem, Bruil
Verenigde Bedrijven uit Am-
hem, Bruil Wegenbouw uit Ede.
Ooms Beheer Avenhom en
Vastgoed en Beheer Schagen uit
Zwolle.
De Bondt: „Alle andere alter
natieven zoals de V-polder, een
spoorweg op palen, de Betuwe
lijn in een rivierbedding of een
tunnel gegraven door een su
personische 'mol', blijken poli
tiek en financieel vermoedelijk
niet haalbaar. Wij kiezen voor
deze beproefde manier van tun-
nelaanleg. Dat is van nu af aan
ons uitgangspunt".
Volgens De Bondt kan de me
thodiek van de Japanners, waar
bij wordt gewerkt met prefab
betonelementen, alle kritiek
doorstaan. „Er is geen sprake
van geluidshinder, vergunnin
gen zullen niet worden gewei
gerd en de kosten zijn nauwe
lijks hoger dan die van een bo
vengrondse Betuwelijn. Wat wil
je nog meer."
den haag hans willems
„Het is weer gelukt". Ook over de zoveelste ophef
over zijn toekomstplannen stapte Hans Wiegel
gisteren met een kwinkslag heen. Een halve mid
dag heerste er verwarring over zijn uitspraak voor
de radio dat hij „wel eens wat anders wil", maar
het orakel van Giekerk was daardoor niet uit het
lood gebracht. Hij genoot als vanouds van de ef
fecten die zijn verschijning op het Haagse toneel
teweegbrengt.
Jan Hoedeman was de lachende derde. De
journalist van Elsevier had zich geen betere lan
cering van zijn boek 'Hans Wiegel en het spel om
de macht' kunnen wensen. Drie handen vol pro
minenten uit het Haagse heden en verleden, een
menigte journalistieke ambtsbroeders en -zusters
en hele batterijen fotografen en cameralieden be
volkten perscentrum Nieuwspoort om de aanbie
ding van het eerste exemplaar door premier Ruud
Lubbers mee te maken.
Wie nu precies wie op het verkeerde been had
gezet, bleef ook ditmaal onbeantwoord. Wiegel
hoeft maar te zeggen „dat hij wel eens wat anders
wil" of de media rukken in vol ornaat uit. Het ka
binet van de Friese commissaris der koningin zag
zich genoodzaakt een sussende fax de wereld in
te sturen, maar Wiegel deed er vervolgens weer
een schepje bovenop door na de presentatie van
het boek te suggereren dat hij nog wel eens met
Lubbers in een kabinet zou willen. „We zijn ten
slotte nog jong".
De premier kon er wel om lachen. Hij schetste
hoe alleen al de aanwezigheid van Wiegel in het
Kamergebouw voor zoveel opwinding had ge
zorgd dat hij voor het eerst in zijn carrière even
uit een debat mocht weglopen om het boek in
ontvangst te nemen. Verder had Lubbers niet zo
veel tekst. Hij prees Wiegel als een „gewoon heel
aardige man" die een opmerkelijk vermogen
heeft om zich bij de meest onverwachte wisselin
gen van rol zo snel aan te passen dat iedereen
weer denkt: dit is hem op het lijf geschreven.
En nieuws was er dus niet te melden. Wiegel
heeft gezegd wat hij al duizend keer heeft gezegd.
Dat hij wel eens wat anders zou willen, over een
jaar of twee en misschien wel eerder. En wat dan
wel? Ook daarover geen nieuws. 'Iets' op het snij
vlak van overheid en bedrijfsleven. In eigen land,
maar misschien ook wel daarbuiten. En de poli
tiek? Nou, geen lijsttrekker dus, maar dat wisten
we al. En ook maar even geen minister. Tenmin
ste, nü niet, later misschien wel weer. Kortom: al
Ie opties openhouden in afwachting van de vol
gende mediashow. En ook dèt is absoluut geen
Hans Wiegel in gesprek met premier Lubbers.
den haag berrit de lange
Geleast, geleasd, of is het nu toch gelea-
sed? Veel Nederlanders gebruiken dit
woord dagelijks en iedereen weet inmid
dels wat het betekent. Maar zodra ze het
moeten spellen, hebben ze de auto toch
maar liever gewoon gehuurd.
Als je een woord gebruikt, moet je ook we
ten hoe je het schrijft", \indt taalkundige
Corriejanne Timmers. Zij verdiepte zich in
de spelling van ruim zevenhonderd aan het
Engels ontleende werkwoorden en bundel
de ze voor de desperafeNederlander. 'Faxen
faxte gefaxt' is de titel van haar boekje, dat
morgen verschijnt.
Het boek bevat de juiste spelling van verne
derlandste Engelse werkwoorden. De ver
voeging van deze werkwoorden is vaak een
heel probleem. 'Typte' gaat nog en ook 'ge
traind' geeft geen problemen. Maar hoe
schrijf je eep verre vriend dat je gisteren
lekker hebt geaquaplaned, of dat je druk
hebtgejobhobt?
„Bestaande woordenboeken zijn op dit ge
bied incompleet, inconsequent en spreken
elkaar ook nog eens tegen", zegt Timmers,
die al tien taalboekjes op haar naam heeft
staan. „De taalgebruiker raakt dus in de
war, terwijl hij juist behoefte heeft aan vas
tigheid."
Volgens de taalkundige wordt op redacties
van woordenboeken en door andere taal
kundigen niet genoeg over vernederlandste
woorden gesproken. „Ze gaan er gemaks
halve maar vanuit dat iedere Nederlander
de Engelse taal kent. Omdat lease in het En
gels op een 'e' eindigt, moeten we volgens
hen schrijven: leasede, geleased."
Timmers haalt de geschiedenis aan als ze
meent dat het vanzelf wel goed komt. „Kijk
maar naar typen en scoren, woorden die
volledig zijn ingeburgerd. We hebben toch
gewoon een brief getypt of een doelpunt
gescoord."
Tijdens de voorbereiding voor het boekje
leek het Timmers een aardig idee de 'gewo
ne taalgebruikers' naar hun mening te vra
gen. Ze stelde een enquête op met 28 aan
het Engels ontleende werkwoorden, die
werd ingevuld door zo'n tweehonderd
mensen. Van studenten tot boekhouders en
van hoofdredacteuren tot secretaresses.
„Daarbij heb ik duidelijk gezegd dat het
ging om hun eigen mening, hoe zij vinden
dat een woord moet worden gespeld", ver
telt Timmers. „Bij de uitslag bleek dat hun
meningen meestal met de mijne overeen
komen." In de enquête zaten ook een paar
'geniepigheidjes'. Zo kregen de responden
ten hef woord 'smoken' voorgelegd. „Veel
mensen werden kwaad en merkten op dat
dit woord nog niet in onze taal voorkomt.
Dat wij nog steeds een sigaret röken. Maar
Vondel liet zijn personages al smoken. Het
is een oud Nederlands woord."
Academici en taaldeskundigen kozen vaker
voor '-ed' uitgangen in de verleden tijd.
„Leasede, gescored. Daarmee willen ze la
ten zien dat ze de Engelse taal beheersen, in
tegenstelling tot het volk op straat." Om
hen er in te luizen, heeft TJmmers ook 'dou
chen' gebruikt. „De dure jongens schreven
'gedouched'. Terwijl dit woord oorspronke
lijk helemaal niet Engels is, maar Frans."
Volgens Timmers maken 'gewone' mensen,
en niet taalkundigen, de taal. Invullers van
de enquête reageerden vaak emotioneel.
Hun soms pisnijdige opmerkingen, zijn in
het boekje meegenomen onder het kopje
'Hartckreten'. Timmers: „Sommigen maak
ten zich kwaad over een woord dat volgens
hen niet Nederlands was. Vooral mensen
met een hoge opleiding werden tijdens het
invullen steeds kwader. Zij vinden immers
dat ze werkwoorden foutloos moeten kun
nen spuien, ook op papier. Blind van woede
spelden ze verkeerd. Om zich vervolgens
dood te schamen". Lexicologen werden niet
agressief, die reageerden geschrokken.
„Praten over spelling is volgens hen voor
gewone mensen. Deskundigen weten het
wel. Dachten ze!"
Omdat ze haar hond Beertje op
een gruwelijke manier liet 'af
maken', kreeg een 43-jarige
vrouw uit Almelo gisteren één
maand voorwaardelijke celstraf
en een boete van vijfhonderd
gulden. Twee jongens bonden
het dier op haar verzoek vast op
de spoorrails, omdat de vrouw
naar eigen zeggen geen geld
had voor een spuitje door de
dierenarts.
De jongens hadden eerder al
geprobeerd het dier te verdrin
ken, maar dat was mislukt. De
eerste trein reed over het hond
je zonder hem te raken, de
tweede pakte een andere wissel
en pas bij de derde was het dier
dood.
De jongens werden in een be
sloten zitting veroordeeld tot
respectievelijk twee maanden
tucntschool waarvan één
maand voorwaardelijk, en twee
maanden voorwaardelijke
tuchtschoolstraf en zestig uur
onbetaalde arbeid.
