Luchtvaartbedrijven in
GOS starten turbulent
Premier Li
werkt aan come-back
Straks regeert commissaris van politie
Feiten &Meningen
Centrum van de wereld
WOENSDAG 3 NOVEMBER 1993
2
Het monopolie van Aeroflot
mag dan verleden tijd zijn, de
geest van sterke verhalen leeft
voort in de ervaringen van pas
sagiers bij andere vliegmaat
schappijen:
Een groep buitenlanders die
had geboekt bij het Georgische
Orbi Airlines ontdekte dat de
Georgiërs, die het personeel
hadden omgekocht. De bui
tenlanders hielden voel bij
stuken wonnen uiteindelijk.
Maar het vliegtuig kon pas
starten nadat een tiental ver
stekelingen uit de toiletten en
het bagageruim waren ge-
haald.
Tijdens een vlucht van Tad-
zjik Air kregen de stewardessen
alle lof over de geserveerde
maaltijd: mineraalwater, rijst
en een hamburger. Toen de
passagiers hun vork in het
vlees zetten, merkten zij echter
dat het om een half doorge
sneden hamburger ging: beter
iedereen een halve dan som
migen geen, zo had het perso
neel het tekort opgelost.'
Voor de grootste verrassing
zorgde ongetwijfeld Aeroflot.
Op een vlucht van Moskou
naar Tokyo gingen de ver
trouwde schalen met koude
hapjes, tomatenschijfjes en
vette worst rond. Even later
kwam een lachende stewar
dess uit de keuken met warme
kip, wijn, een toetje, koffie en
vochtige handdoekjes. Na alle
ervaringen in het verleden een
verhaal dat mogelijk niemand
gelooft.
STANDPLAATSJOHANNESBURG
Zuidafrikanen denken vaak dat
ze de spil zijn waar de wereld
om draait. Het buitenland heeft,
als je menig Zuidafrikaan mag
geloven, maar één echte kop
zorg en dat zijn de ontwikkelin
gen in de zuidelijke punt van
Afrika. De overtuiging dat ze het
epicentrum van het wereldge
beuren zijn, neemt soms pot
sierlijke afmetingen aan.
'De ogen van de wereld zijn ge
richt op Virginia', berichtte hel
Afrikaner zondagsblad Rapport
over een tussentijdse verkiezing
in een gehucht dat in de Bosat
las niet te vinden zal zijn. De
wereld had wel wat anders aan
haar hoofd en negeerde de his
torische strijd tussen de reactio
naire Konservatieve Partij en de
Nationalisten van president De
Klerk. Maar het kost je veel
moeite om dat aan een Zuid
afrikaan uit te leggen.
Deze overschatting van de ei
gen importantie tref je ook aan
op niveaus waar je het niet zou
verwachten. Een paar weken
geleden werd met veel bellen en
toeters een 'internationale pers
conferentie' van president De
Klerk aangekondigd. De wereld
pers rukte uit in de veronder
stelling dat de president öf een
doorbraak in de onderhandelin
gen öf maatregelen tegen de
laatste geweldsexplosie bekend
zou maken.
Ze werd onthaald op een aantal
huishoudelijke mededelingen
en een betoog over de toekomst
van het Afrikaans, dat, aldus de
president, een officiële taal
moet blijven. De verzekering
dat hij voor dit doel persoonlijk
de barricades zou beklimmen,
kon niet voorkomen dat de
nieuwsjagers met een kater
naar de redactie of de kroeg to
gen.
Ook Nelson Mandela denkt
vaak dat de wereld met inge
houden adem op een uitspraak
van hem zit te wachten. Zo
bood hij ongevraagd zijn dien
sten aan om te bemiddelen in
het conflict tussen Irak en de
rest van de wereld op het mo
ment dat de 'internationale ge
meenschap' haar geduld met de
boeman van Bagdad voor goed
had verloren. Hij is soms ook
van mening dat buitenlandse
investeerders in galop naar
Zuid-Afrika zullen rennen om
geld in het land te mogen pom
pen. zodra hij daartoe het sein
geeft.
Deze nationale grootheidswaan
bereikt zijn hoogte- of diepte
punt, het is maar hoe je het be
kijkt, in de sport. Zuid-Afika
mocht lange tijd niet meedoen.
Toen de sportboycot ten slotte
werd opgeheven en Zuid-Afrika
met de neus op de feiten werd
gedrukt, sloeg de balans naar de
andere kant door. De rugby ers
die voor hun eerste toernee als
helden waren uitgewuifd, kon
den natuurlijk niet aan de opge
klopte verwachtingen voldoen
en werden na een serie nederla
gen als verachtelijke lapzwan
sen door de natie uitgekotst.
Wie voornamelijk naar zijn ei
gen navel staart, heeft weinig
belangstelling voor het buiten
land. Zo hebben de meeste
kranten alleen een correspon
dent in Washington en Londen.
De man in Washington zoekt
meestal naarstig naar een Zuid-
afrikaanse invalshoek. Hij
schrijft dus hooguit één bericht
per week. Zijn collega in Lon
den heeft het drukker. Hij moet
het thuisfront vooral op de
hoogte houden van de intieme
conversaties van prinses Di en
prins Charles met hun respec
tieve aanbidders, want dat is
met name voor de Engelstalige
Zuidafrikanen het enige buiten
landse nieuws dat telt.
Toch is het afgelopen jaar de in
ternationale nieuwsvoorziening
aanzienlijk verbeterd. Zui jl-Afri- j
ka heeft zich nu ook in de rij ge
schaard van landen die CNN
ontvangen. Helemaal ideaal is
de situatie nog niet, want de
nieuwszender zendt voorname
lijk uit, wanneer de de meeste
kijkers slapen: 's nachts. Je moet
het belang van de rest van de
wereld natuurlijk niet overdrij-
In december 1991 sleurde de Sovjetunie in haar val de
staatsluchtvaartmaatschappij Aeroflot mee. Republieken
die onafhankelijk werden van Moskou legden beslag op
de Aeroflot-toestellen die zich op dat moment op hun
grondgebied bevonden. Bijna twee jaar later kent de
voormalige Sovjetunie enkele tientallen luchtvaartonder
nemingen, waarvan een aantal de concurrentieslag zeker
niet zal overleven.
Met 4.000 vliegtuigen was
Aeroflot ooit de grootste lucht
vaartmaatschappij in de wereld.
Decennia lang kon Aeroflot we
gens de monopoliepositie in de
Sovjetunie passagiers behande
len als 'reizigersvee'. De vlieg
tuigen stonken naar rook en
zweet, de vloerbedekking was
gescheurd, de stoelen waren zo
versleten dat je de knieën van je
medereizigers in je rug voelde.
Tijdens lange vluchten was hel
knijpen geblazen, omdat de toi
letten doorgaans niet functio
neerden. De chagrijnige stewar
dessen serveerden groene limo
nade en een vette worst, waarop
de passagiers tot de landing
konden kauwen. Aeroflot doet
er veel aan om het imago op te
vijzelen, maar door de opkomst
van nieuwe maatschappijen lo
pen veel klanten weg.
Behalve republieken pikten ook
enkele Russische regio's Aerof
lot-toestellen in. Toen de Aerof-
lot-directie de balans opmaakte,
bleken er nog slechts 120 vlieg
tuigen over. Het is waarschijn
lijk een van de weinige rampen-
cijfers die de maatschappij ooit
bekend heeft geblaakt. Met die
toestellen wordt nu uitsluitend
op internationale bestemmin-
Rcn gevlogen.
Alleen al in Rusland werden 197
nieuwe luchtvaartbedrijven in
geschreven, waaronder vlieg
maatschappijen die regionaal
opereren en samen een binnen
lands netwerk vormen. Veel
maatschappijen vliegen nog wel
onder de Aeroflot-vlag en met
Aeroflot-personeel. Gelachen
wordt er dus nog steeds niet
veel en de technische proble
men zijn zo groot, dat toestellen
vaak moeten worden gerepa
reerd. De passagiers moeten
doorgaans lang wachten voor
dal zij de uitgewoonde vliegtui
gen in kunnen.
De maatschappijen proberen
krampachtig de slechte naam
van Aeroflot af te schudden. Zo
serveert Wolga-Dnjepr muffins
en mineraalwater op vluchten
boven Rusland. In andere re-
gio'sdoen BajkalAir, Tatar Airli
nes en talloze andere bedrijven
evenzo hun best.
De in de voormalige Sovjet-re
publieken opgerichte lucht
vaartmaatschappijen bieden de
passagiers een scala aan reisbe-
stemmingen. Met Oezbeek Air
kom je in Israël, Groot-Brittan-
nië, India en Malaysia. Via de
Baltische republieken is heel
Scandinavië door de lucht
opengelegd. Een van de meest
belovende nieuwe maatschap
pijen is Transaero, die uitgaat
van het principe dat een lucht
vaartonderneming moet den
ken vanuit de passagier. Bij
Transaero geen groene limona
de of elastieken worst, maar
volledige maaltijden en geïm
porteerde wijn. Transaero-toe-
stellen kennen als enige in de
voormalige Sovjetunie een busi
ness-class, illustratief voor de
doelgroep waarop veel nieuwe
maatschappijen mikken. Inder
tijd met 5.000 dollar opgericht,
leverde het bedrijf vorig jaar al
22 miljoen dollar winst op.
Transaero vliegt onder ande
re met Boeings 737 op tien
binnen- en buitenlandse be
stemmingen en wil in 1994 ook
de VS aandoen. De medewer
kers van Transaero wordt ge
leerd te lachen, maar dat moet
ook weer niet te gemaakt lijken.
Om economisch te kunnen
overleven zullen de vliegmaat
schappijen miljarden dollars
moeten investeren. Grote wes
terse bedrijven als British Air
ways, Swissair. Air France en
United Airlines geven hulp door
directe investeringen. Verder
automatiseert American Airli
nes de reserveringsboeken van
Aeroflot en legt Lufthansa vlieg
velden aan. De concurrentie in
de voormalige Sovjetunie is
moordend, waarbij binnenland
se vluchten vaak onder de kost
prijs worden verkocht.
Ondanks de financiële tegen
wind is het nu de tijd om lucht
vaartbedrijven op te bouwen,
zegt Grigori Goertovoj, een van
de oprichters van Transaero.
Volgens Goertovoj bieden de
economische hervormingen in
de voormalige Sovjetunie en de
daarmee opkomende zaken-
klasse wel degelijk overlevings-
mogelijkheden. Hij zegt dat de
luchtvaartmarkt door gezamen
lijke inspanningen moet wor
den opgebouwd, maar weet dat
de rugwind van Transaero de
tegenwind is van veel andere
maatschappijen.
De Chinese premier Li Peng probeert zijn
plaats op het politieke toneel in zijn land te
behouden. Over enkele dagen wordt in Pe
king een partijvergadering gehouden, waar
mogelijk over het politieke lot van de pre
mier wordt beslist, zo is in diplomatieke
kringen in de Chinese hoofdstad vernomen.
Li, die als gevolg van gezondheidsproble
men zijn werkzaamheden heeft moeten be
perken, probeert op dit moment zijn poli
tieke aanwezigheid met kracht te demon
streren. Voor het eerst sinds hij in april van
dit jaar last van zijn hart kreeg, is de 65-jari-
ge premier begonnen aan een tweedaagse
inspectiereis in Tianjin, een stad ten oosten
van Peking. Doel van de trip van Li, die als
een conservatief binnen de Chinese leiding
geldt, is de „hervorming van de staatsbe
drijven en de industrialisatie van het platte
land", zo meldde de Chinese pers gisteren.
Li Peng was tot dusver het enige lid van het
machtige Politburo die nog niet het land
was ingetrokken om de boodschap van her
vormingen te verkondigen. Door naar Tian
jin te gaan, doet de premier echter het
minst mogelijke. Tianjin ligt op een uur rij
den van de hoofdstad. Wegens zijn gezond
heidstoestand hoeft hij daardoor niet het ri
sico van een langë reis te nemen, zei een di
plomaat in Peking.
Li verscheen na een afwezigheid van enkele
maanden in juni voor het eerst weer in het
openbaar. Officiële berichten ten spijt dat Li
met hartproblemen kampte, had zijn afwe
zigheid op dat moment al tot geruchten ge
leid dat hij in ongenade was gevallen. Als
gevolg van zijn ziekte moest de fysiek ver
zwakte premier na zijn terugkeer zijn werk
zaamheden echter tot een minimum beper
ken en de politieke leiding overgeven aan
vice-premier Zhu Rongji, een man die geldt
als hervormingsgezind en als medestander
van de hoogbejaarde leider Deng Xiaoping.
Li is echter sinds begin vorige maand bezig
met een come back. Hij verscheen op be
langrijke partijvergaderingen over de strijd
tegen corruptie en de situatie in de land
bouw. Ook gaf hij een interview aan een
blad in Hong Kong waarin hij een lange uit
eenzetting gaf over zowel de binnenlandse
als de buitenlandse politiek van China.
Ondanks Li's inspanningen zijn onlangs in
China dë geruchten sterk toegenomen dat
hij in maart van het volgend jaar tijdens een
vergadering van het parlement wordt afge
zet, aldus een diplomaat. Maar volgens de
ze zegsman lijkt Li daartegen verzet te bie
den en is de premier in de aanval gegaan
om zijn tegenstanders te tonen dat zij nog
steeds rekening met hem moeten houden.
Li werd in maart van dit jaar benoemd voor
De vertrekhal van het vliegveld van Moskou. De moderne inrichting strookt nog steeds niet met de n
van het GOS met hun klanten omgaan.
De Chinese premier Li Peng op een archieffoto uit 1992. foto epa
een tweede ambtsperiode van vijfjaar, hoe
wel hij zowel in China als daarbuiten niet
meer zo populair is wegens zijn rol bij het
neerslaan van de democratische beweging
op het Plein van de Hemelse Vrede in juni
1989.
Tegenstanders van de premier beschikken
over een reeks argumenten om hem van
het politieke toneel te duwen. Li zou zijn
werk niet meer op een goede manier kun
nen doen, zo wordt gezegd. Hij is impopu
lair in het Westen en heeft klaarblijkelijk
moeilijkheden bij het reizen. Ook blinkt zijn
economisch beleid niet uit. Voorts zou zijn
vertrek een waarborg kunnen vormen voor
een,politieke opening in China, aldus de di
plomaat.
Li heeft echter ook nog enkele troeven in
zijn hand. Zo behoort hij tot de machtige
clan van Chen Yun, een 80-jarige econoom
die wordt beschouwd als leider van de con
servatieven binnen de partij. Een eventueel
vertrek van de premier zou alleen kunnen
plaatsvinden na een moeilijke koehandel
tussen de facties in het Politburo, aldus di
plomatieke kringen in Peking.
„Zijn gezondheidstoestand biedt Li moge
lijkheden voor een eervolle aftocht, maar hij
zal niet weggaan zonder voor zijn vertrek
een verantwoordelijke en eervolle functie in
ruil te vragen", zei een diplomaat.
Het politieke lot van de premier zou mid
den deze maand aan de orde kunnen ko
men tijdens een voltallige vergadering van
het Centraal Comité van de partij. In maaj-t
zou tijdens de zitting van het parlement een
eventueel besluit van dit belangrijke partij
orgaan worden bekrachtigd, zo is uit een
welingelichte Chinese bron vernomen.
schrik bekomen of onze hoofd
commissarissen trókken op
nieuw de aandacht. Dit keer
kregen ze een prijs uitgereikt
voor de wijze waarop zij met
het publiek communiceren. De
prijs is heel passend genoemd
naar een geniale manipulator
uit lang vervlogen tijden: Ma-
chiavelli. Een man die het be
lang van de staat stelde boven
dat van het individu en daarin
zo ver ging, dat ook immoreel
handelen geoorloofd is indien
dat het staatsbelang dient.
De prijsuitreiking werd gedaan
door een volgeling van Machia-
velli, Marcel van Dam, VARA-
voorzitter en prominent lid vón
de PvdA. Van Dam had niets
anders dan waardering voor on
ze commissarissen. Met hun
ferme taal hebben zij de publie
ke opinie wakker geschud en
wat belangrijker is de politiek
onder druk gezet, aldus Van
Dam.
De foto in de kranten bij deze
gebeurtenis van belang, mag er
wezen. Vier heren in uniform,
wat schutterig bewegend
rondom het beeldje van Machi-
avelli. De hele vertoning heeft
het formaat van de Hollandse
polder, dus niet direct iets om je
erg druk over te maken.
Toch is dit schijn, want er zit
wel degelijk lijn en regie in het
optreden van de hoofdcommis
sarissen van politie. Het land
wordt goed getimed iedere keer
weer opgeschrikt met losse flod
ders. Als het geen honkbalknup
pels zijn voor bedreigde mid
denstanders, dan is het perron
nul wel, de wijkplaats voor
drugverslaafden in Rotterdam,
dat onmiddellijk dient te ver
dwijnen. Het doel van dit alles
is duidelijk. Meer geld voor de
politie en inperking van rechten
van verdachte personen. Dat de
politie uiterst inefficiënt met de
beschikbare manskracht om
gaat, komt op die, manier niet in
beeld. Slechts 27 procent van de
politiemenskracht houdt zich
direct bezig met het doel waar
voor de politie is ingesteld.
Voorts vraagt al helemaal nie
mand zich meer af of het niet
eens tijd wordt om op zijn
minst te gaan nadenken over
een vorm van legalisatie van
harddrugsgebruik, opdat de in
derdaad zeer bedreigende geor
ganiseerde misdaad een echte
slag kan worden toegebracht.
En de politiek? De politiek loopt
zoals de laatste jaren te doen
gebruikelijk weer eens fors ach
ter de feiten aan en laat het
openbare debat over aan de
hoofdcommissarissen van poli
tie in uniform.
Nog even en we laten ons straks
door hen regeren!
WIM STEVENHAGEN
Het was afgelopen week weer
flink raak met de hoofdcommis
sarissen van politie van de vier
grote steden. Nordholt van Am
sterdam beet het spits af. Hij
kwam met de onthulling dat nu
ook de politiek wordt geïnfil
treerd door de georganiseerde
misdaad. Het betrof in dit geval
zijn eigen sullige Partij van de
Arbeid. Inderhaast belegde de
hoofdstedelijke PvdA een pers
conferentie. Ernstige, bijna
wanhopige gezichten. Dit kon
er nog wel bij na alle misslagen
van hun partij. Je zag de be
stuurders denken: hoeveel ze
tels kost ons deze rel nu weer?
Ondertussen heeft het allemaal
erg weinig om het lijf. Het zou
gaan om een hoofdstedelijk
PvdA-lid dat in samenwerking
met de georganiseerde misdaad
probeerde een gemeenteraads
zetel te bemachtigen.
Je vraagt je bij zo'n onthulling af
of de georganiseerde misdaad
zich soms verveelt. Wat moeten
zij nu met zo'n raadszetel? Moet
de betreffende figuur soms wel-
houder worden en als dat ge
beurt hebben we dan geen en
kel vertrouwen meer in het zelf
reinigend vermogen van politie
ke partijen en ambtelijke appa
raten die met zo'n man moeten
Commissaris Nordholt.
samenwerken? Het lijkt me een
storm in een glas water. Boven
dien lijkt de bewijsvoering nogal
mager te zijn, want namen kon
den nog niet worden genoemd.
Een affaire van niks dus, maar
wel goed voor de voorpagina's
foto gpd
van de kranten. Ik vraag mij op
zo'n moment wel heel wantrou
wig af, wat wil die Nordholt?
Grote affaires blijven tot nu toe
uit, maar de media-aandacht zit
bij deze man gebeiteld.
Het land was nog niet van de
