Provincie schiet
riettelers te hulp
Nederland helpt
'vuil' Sjanghai
Ideeën voor een 'spannende' kust
Over leven
Automobilist erkent Tuinders blijven verboden middelen gebruiken
schade aan milieu
Scholieren zoeken eikels
Kattebak met compost
beter voor het milieu
GEBIOLOGEERD
yVOENSDAG 3 NOVEMBER 1993
chef willem spierdijk. 071 -356439, plv -chef meindert van der k.
Lezing over trekvogels en wintergasten
koudekerk» De regionale vogelwerkgroep
'Koudekerk/Hazerswoude en Omstreken' organiseert op woens
dag 10 november een informatie-avond over vogels. Wim Jans
zen uit Harderwijk, bekend als natuurfotograaf en van de voor
lichtingsbus van 'Vogelbescherming Nederland", zal een diale
zing verzorgen. De lezing zal voornamelijk gaan over trekvogels
en wintergasten. Opnames zijn te zien van onder meer de pest
vogel, beflijster, strandleeuwerik, roodpootvalk, oehoe, paarse
strandloper, rosse grutto. De lezing wordt gehouden in café 'De
Hoek" in Koudekerk aan den Rijn, Dorpsstraat 50. De toegangs
prijs voor niet-leden is 5,-.
Natuurbeheer houdt op bij de grens
leiden Natuurbeheer houdt meestal op bij de landsgrenzen. Elk
land houdt er eigen regels op na voor de bescherming van plant
en dier. Wat het ene land van het grootste belang vindt om te
koesteren, beschouwt het grensland als volkomen onbelangrijk
en andersom komt ook voor. Om daar verandering in te brengen
komt er een Europees Ecologisch Netwerk. Nederland en
Hongarije organiseren daarvoor van 9 tot 12 november een con
ferentie in Maastricht. Afgevaardigden uit diverse landen discus
siëren over de consequenties van een dergelijk netwerk voor
landbouw, recreatie en ruimtelijke ordening. Het streven is dat
de betrokken natuurgebieden van diverse landen in 2000 onder
ling verbonden zijn.
Studiedag hoogstamfruitbomen
boxtel In het milieu-edukatie en voorlichtingscentrum De Klei
ne Aarde in Boxtel wordt een dag belegd waarop de hoog-
stamfruitboom centraal staat. Snoeien, achterstallig onderhoud
en kennis over de ontwikkeling van hoogstambomen staan op
het programma. De studiedag is op zaterdag 27 november van
10-16.30 uur en kost 65 gulden. Meer informatie De Kleine Aar
de tel. 04116-84921.
De riettelers in Zuid-Holland krijgen hulp van het pro
vinciebestuur. De provincie gaat zowel met staatssecre
taris Gabor (landbouw) als met de vereniging Natuurmo
numenten praten over ruimere inkomsten voor de riette
lers.
den haag monica wesseling
De heikele situatie waarin de
Zuidhollandse riettelers verke
ren, werd door GroenLinks aan
gekaart tijdens de behandeling
van de begroting van de provin
cie. Zuid-Holland kent nog en
kele tientallen mensen die dit
ambacht uitoefenen. In Leimui-
den, Nieuwkoop en De Meije
wordt nog op de ouderwetse
manier riet geteeld, gebrand en
gesneden.
Volgens C. van Laar van
GroenLinks hebben de rietsnij
ders het behoorlijk moeilijk. De
kwaliteit van het Zuidhollandse
riet is prima; dat is het pro
bleem niet. Net zulk goed riet
wordt echter gesneden in de
Weerribben in Overijssel. Dit is
een officieel erkend natuurge
bied en de rietsnijders ter plaat
se krijgen dan ook subsidie van
het ministerie van landbouw en
natuurbeheer.
Door deze, volgens Van Laar
oneerlijke concurrentie, dreigt
het beroep van rietteler in Zuid-
Holland uit te sterven. „Daar
mee verdwijnt bovendien het
rietland, want zonder rietteler
bestaat er geen rietland. Dat is
dus verlies aan landschap en
cultuurhistorie." De GroenLink-
s'er wil dat de provincie bij
staatssecretaris Gabor de oneer
lijkheid in subsidiëring aan de
orde stelt.
De riettelers pachten hun
land van Natuurmonumenten.
Deze vereniging heeft veel meer
rietlanden. Van Laar wil dat ge
deputeerde staten, het dagelijks
bestuur van de provincie. Na
tuurmonumenten vraagt of de
Zuidhollandse riettelers het hele
terrein van Natuurmonumen
ten mogen onderhouden. „Dan
hebben ze het hele jaar door
werk en het hele jaar door inko
men."
Het wel en wee van de Zuid
hollandse rietteler ligt politiek
goed, zo bleek bij de stemming
over de motie van GroenLinks
waarin om ingrijpen door de
provincie werd gevraagd. Alle
partijen stelden zich vierkant
achter het verzoek.
den haag cpd
erkennen dat zij
w.schade toebrengen aan het
etmilieu. Tweederde van de Eu
ropese autorijders geeft toe dat
e|zij persoonlijk bijdraagt aan het
broeikaseffect door gebruik te
leimaken van de auto. Slechts de
a^helft van hen overweegt alterna
tief vervoer. Dat blijkt uit een
>Urecent onderzoek van autover-
'o huurorganisatie Europcar Inter
nment. Duitsers zijn zich van de
schadelijke gevolgen het meest
(83%). Nederlanders
staan op de derde plaats met
169%, gevolgd door de Fransen
(50%) en Portugezen (48%).
In de afgelopen 12 maanden
heeft 47% van de 7.074 onder
vraagde automobilisten in Eu
ropa een meer milieubewust
gebruik van de auto overwogen.
De Portugezen en de Belgen
blijken de minst milieuvriende
lijke bestuurders in Europa.
Slechts eenvijfde van de Portu
gezen en eenderde van de Bel
gische automobibilisten hebben
mogelijkheden als ongelode
benzine en katalysators overwo
gen. Ook Nederlanders staan er
niet zo rooskleurig voor; slechts
14% heeft interesse in een kata
lysator en ruim 48% ziet er het
nut niet van in om ongelode
benzine te tanken. De meest
milieubewuste Europeanen zijn
volgens het onderzoek Duitsers
en Italianen.
Niet alleen het milieu buiten
de auto is onderzocht, maar ook
daarbinnen. Europacar Inter-
rent ondervroeg de automobi
listen over het roken in de auto.
Van de ondervraagden vindt
57% dat dit verboden zou moe
ten worden, een zienswijze die
door 37% van de rokers wordt
gedeeld.
Zelfs staatssecretaris Gabor ziet
het wel zitten. Nog onlangs
sprak hij in een brief aan de
stichting Natuur en Milieu zijn
waardering uit voor het plan om
landbouwbestrijdingsmiddelen
slechts op recept beschikbaar te
stellen. Invoering is nog drin
gender geworden, omdat ook
de nieuwe, op 1 mei ingevoer
de, regels fraudegevoelig blijken
te zijn.
Binnen enkele maanden
stond de eerste frauderende
tuinder uit het Westland al voor
de rechter. Volgens de Haagse
officier van justitie, mr. G. Bie-
zeveld, bleek daaruit dat ook de
aangescherpte voorwaarden
geen einde aan de fraude kon
den maken. Eerder dit jaar be
handelde hij tientallen gevallen
van frauderende tuinders. Zij
waren veelal betrapt op het ge
bruik van methylbromide bij
het ontsmetten van de grond in
hun kas.
Sinds mei is het gebruik van
dit zware gif totaal verboden.
Voordien mocht het alleen met
een ontheffing worden ingezet
en dan nog slechts door gespe
cialiseerde bedrijven en onder
stringente voorwaarden. Toch
waren er voldoende tuinders,
die ondanks alle risico's, het
middel gewoon bleven gebrui
ken.
Het lijken wel junks, zo valt
de reactie samen te vatten van
Dolf Logemann, van Natuur en
Milieu. „De hele sector is geba
seerd op de chemische bestrij
ding van plagen", zegt hij. Dan
praat hij vooral over tuinders en
akkerbouwers, maar ook de
champignon- en bollentelers en
bloemenkwekers gebruiken een
overmaat aan chemische mid
delen.
Spiraal
„Het is als een spiraal. Ze ge
bruiken het om een goede oogst
te bereiken, maar er ontstaat
geen natuurlijk evenwicht. Dan
gaat het van kwaad tot erger."
Liet is, zegt Logemann, korte
termijn-denken, dat ertoe leidt
dat in kassen telkens nieuwe
plagen ontstaan. Er is maar een
oplossing en dal is het verande
ren van de produktiewijze.
Met het receptenmodel wil
Natuur en Milieu onderscheid
aanbrengen tussen de onscha
delijke, de schadelijke en de
schadelijkste middelen. On
schadelijke middelen moeten
vrijelijk verkrijgbaar blijven, ter
wijl onafhankelijke deskundigen
de recepten voor de andere
middelen moeten uitschrijven.
Die zouden dan ook de moge
lijkheid moeten krijgen minder
gevaarlijke alternatieve bestrij
dingsmiddelen verplicht te stel
len en in bepaalde gevallen een
recept zelf kunnen weigeren.
„De drempels voor de recep
ten zouden lager moeten wor
den, naarmate het middel min
der gevaarlijk is," zegt Loge
mann. Die deskundigen zouden
ook de voorlichting moeten ver
zorgen, wat nu nog wordt ge
daan door de Dienst land
bouwvoorlichting en de hande
laren in de bestrijdingsmidde
len. Maar de een verstrekt voor
al advies op verzoek en van de
ander valt niet te verwachten
dat ze chemische middelen zul
len afraden.
Het ministerie, dat eind
maart al positief reageerde op
de plannen van Natuur en
Milieu, heeft inmiddels ontdekt
dat in de praktijk aan de uitvoe
ring nog wel wat haken en ogen
zitten. Vooral de administratie
en de controle leveren proble
men op, aldus een woordvoer
der.
Vroeg
Op de opmerkingen van mr.
Biezeveld wilde Logemann niet
direct ingaan. Wel vindt het mi
nisterie het een beetje vroeg nu
al met een afgewogen oordeel te
komen over de op 1 mei inge
voerde regeling. Fraudegevoe
ligheid van elke regeling is ook
een zaak van de betrokken sec
tor. zegt hij.
Logemann bevestigt overi
gens dat invoering van een re
ceptenregeling kan leiden tot
een toename van het 'bestrij-
dingsmiddelentoerisme' uit de
omringende landen. Maar, zegt
hij, dat gebeurt nu ook al en een
goede voorlichting kan helpen
bij het tegengaan hiervan. Vorig
jaar bleek -dat al tien procent
van alle bestrijdingsmiddelen
die gebruikt worden in de
graantcelt illegaal in Duitsland
en België gehaald worden.
Vissen sterven rond miljoenenstad
bloemendaal
theo van der kaal)
Wat milieuvoorzieningen be
treft is Nederland vrijwel af. Dat
is reden voor ingenieursbureaus
om uit te zien naar opdrachten
uit het buitenland. Zo werkt het
Waterloopkundig Laboratorium
in Delft al voor 50 procent bui
ten Nederland. Onlangs kreeg
het WL na felle internationale
concurrentie een belangrijke
opdracht van de Wereldbank
voor een milieustudie in China.
De vijftien miljoen inwoners tel
lende stad Shanghai heeft geen
rioleringssysteem, waardoor het
water van de Hangzhou Baai
ernstig is vervuild door afvalwa
ter van bewoners en industrie.
De Nederlanders maken in
nauw overleg met de Chinezen
een plan om de Hangzhou Baai
weer schoon te krijgen.
Ir. Peter Kerssens uit Bloe-
mendaal is bij het Waterloop
kundig Laboratorium verant
woordelijk voor de marktont
wikkeling in Azië. „Dit is een
van de meest vervuilde gebie
den van China", zegt Kerssens,
„Er zijn wel bureaus voor
milieubescherming, maar die
hebben niet veel macht. In dit
project werken wij samen met
een Brits ingenieursbureau en
diverse Chinese instituten. Wij
zijn nu zeven weken bezig en de
gang van zaken is niet gemak
kelijk. Het is een heel karwei om
de vele betrokken Chinese par
tijen op een lijn te krijgen."
De Chinezen sloegen alarm
toen de visvangst in de Hang
zhou Bay drastisch terugliep en
er regelmatig giftige schelpdie
ren werden opgevangen. Ook is
er steeds vaker sprake van mas
sale vissterfte. De oorzaken lig
gen voor de hand: een miljoe
nenstad zonder riolering, be
drijven en industrieën zonder
waterzuivering, afvalstromen
uit intensieve landbouwgebie
den en olielozingen door de
scheepvaart. In de stad worden
de menselijke uitwerpselen
weliswaar in tonnetjes opge
haald en centraal gestort, maar
er is een uitstroom naar het op
pervlaktewater.
Kerssens: „Als je ziet wat er
allemaal op de baai geloosd
wordt! Er staan tienduizend fa
brieken. Er wordt textiel, papier
en leer verwerkt, er is een kern
centrale en een petrochemisch
project. Er zijn talloze sloten en
kanalen waar afvalwater in te
recht komt en die stromen alle
maal samen met de rivier Jang-
stekiang uit in de Hangzhou
Baai. De vervuiling is niet direct
te zien, omdat de baai 100 bij
150 kilometer groot is. Wel is
door dé overbemesting van het
water het bloeien en afsterven
van de algen goed zichtbaar.
Het water wordt daardoor gif
tig"
De Chinezen willen de vervui
ling stoppen, omdat de baai ui
terst belangrijk is voor de visse
rij. De Nederlandse ingenieurs
kregen de lastige opdracht om
een milieu-actieplan te maken
om zowel de visserij-opbrengst
in stand te houden ais duur
zaam ecologisch evenwicht te
vinden, terwijl ook de economie
nog moet kunnen groeien.
Er worden metingen verricht
naar stromingen en waterkwali
teit en berekend wordt in hoe
verre de afname van lozingen
effect zal hebben. Daarna volgt
advies over te nemen maatrege
len. De fabrieken moeten sec-
torgewijs hun produktieproces
saneren en zuiveren wat er aan
afvalwater overblijft. Dan nog
zal het tientallen jaren duren
eer de vervuilde baai weer
schoon is. De Wereldbank stopt
zes miljoen gulden in het stu
dieproject.
Kerssens: „Het overleg is niet
gemakkelijk, omdat er verschil
lende belangen tussen de ste
den zijn. Shanghai komt op
voor de bewoners en de indu
strie en Hangzhou, waar de ver
vuiling terechtkomt, verdedigt
de visserij en het milieu. Daarbij
komt, dat we met diverse minis
teries te maken hebben die elk
eigenaar van hun gegevens zijn.
Het ministerie van milieu moet
bijvoorbeeld noodzakelijke ge
gevens kopen van het ministe
rie van verkeer. Het geld om in
maatregelen te investeren is
aanwezig, want het is een rijk
gebied. En wat Chinezen en Ne
derlanders betreft, dat klikt wel.
Ze hebben beiden een goed ge
voel voor zaken."
katwuk Leerlingen van de Christelijke Op
leidingsschool in Katwijk hebben opnieuw
300 kilo eikels afgeleverd bij Staatsbosbe
heer in Noordwijk. De zaden worden ge
bruikt in het dennenbos van Noordwijk. Dit
bos wordt, door het aanplanten van eiken,
langzaam maar zeker omgevormd van een
naald- naar loofbos.
De afgelopen weken hebben de leerlingen in
totaal 1100 kilo eikels geraapt. Dat is voor
staatsbosbeheer meer dan voldoende: er is
900 kilo nodig voor het jaarlijkse zaaipro-
gramma. Er worden al vijf jaar achtereen ei
kels gezaaid. Vroeger heeft in de kuststrook
van Noordwijk ook een loofbos gestaan: in
de jaren dertig zijn dennen aangeplant.
Boswachter E. Huge legt uit dat zaaien van
eiken de voorkeur geniet boven het planten
van jonge boompjes. „Het wortelstelsel van
de boom beschadigt door het verplanten. In
de kuststrook zit het grondwater op grote
diepte en dus is een goed wortelstel onont
beerlijk." Komend jaar denkt Huge geen ei
kels nodig te hebben: „Als deze zaden goed
opkomen, hebben we de eerste jaren vol
doende jonge aanplant", ioto hielco kuipers
schimmels en bacteriën hebben
genesteld. Deze compost is in
staat om de uitwerpselen van
de kat af te breken zonder dat
daarbij stankoverlast optreedt.
De proeven wijzen uit dat deze
katlebakvulling drie weken
meegaat zonder stank in huis te
veroorzaken. Tussentijds hoe
ven er zelfs geen uitwerpselen
uil ile bak geschept te worden.
De VAM-kattebakvulling
wordt in korrels geperst, verpakt
en nog op beperkte schaal ge
distribueerd onder tuincentra
en winkels in dierenbenodigd
heden. De VAM onderzoekt nog
in hoeverre de kattebakcompost
geschikt is voor hergebruik. De
firma Conviro in Hilversum
brengt het nieuwe product op
de markt. Komend voorjaar
worden de proefprojecten in
Amsterdam en Utrecht afgr
rond. Conviro noemt de afzet
tot nu toe redelijk.
Kattebakkorrels zijn zeer belas
tend voor het milieu. Ze moeten
worden verbrand in vuilovens,
want de korrels kunnen niet bij
het groente-, fruit- en tuinafval.
Alle huishoudens in Nederland
bij elkaar gooien per jaar 90.000
ton gebruikte kattebakvulling
weg, dat is tien procent van al
het huishoudelijk afval.
Overheid en vuilverwerkers
willen dat er een eind komt aan
deze afvalstroom. Met wat in
spanning van de kant van de
kattebezitters is dat mogelijk.
De VAM in Drenthe houdt op
dit moment in Amsterdam en
Utrecht proeven met GFT-com-
post als kattebakvulling.
De VAM gebruikt hiervoor
doorgroeide compost, dat is
GFT-afval die al een tijdje ligt
en waarin zich inmiddels
haarlem richard mooyman
Gaten in de buitenste duinenrij,
dammen en eilanden in zee,
waddengebieden voor de kust.
Ze waren nogal wild. de plan
nen die vorig jaar in het Haar
lemse provinciehuis werden ge
lanceerd tijdens een werkconfe
rentie over de toekomst van de
Noordzeekust. De provincie
Noord-Holland heeft de ideeën
niettemin onder de aandacht
gebracht bij minister Maij-Weg-
gen (verkeer en waterstaat).
Tachtig politici, wetenschap
pers, technici, ambtenaren, on
dernemers en milieubescher
mers konden destijds op uitno
diging van de provincie Noord-
Holland en Heidemij Adviesbu
reau zonder enige schroom hun
toekomstvisioenen kenbaar
maken. De resultaten van de
conferentie werden na afloop
samengevat door de dagvoorzit
ter. commissaris der koningin I.
van Kemenade. Uit zijn verslag
bleek dat het plan voor dam
men. dijken en eilanden voor de
Noordzeekust kon rekenen op
een warm onthaal.
Wie dacht dat het zou blijven
bij proefballonnetjes en losse
flodders, heeft het mis. Bij mi
nister Maij-Weggen plofte on
langs een brief van de provincie
Noord-Holland op de deurmat.
Met daarin een heel scala van
ideeën voor een spannende
Noordzeekust, vol nieuwe mo
gelijkheden voor recreatie en
natuur.
Kunstmatige eilanden in zee,
slufters (doorbraken in de bui
tenste duinenrij) en strandplan-
nen zijn 'belangrijke ontwikke
lingsmogelijkheden'. aldus een
werkgroep bestaande uit verte
genwoordigers van onder meer
Rijkswaterstaat, kustgemeenten,
de provincie Zuid-Holland en
Heidemij. Gedeputeerde Staten
van Noord-Holland steunen
hun aanbevelingen en zijn be
reid 'een actieve rol ten aanzien
van een eventuele uitvoering te
vervullen'.
Op het verlanglijstje staan on
der meer lage dijken en kunst
matige duinenrijen
('onderwaterdrempels') in zee.
Zo kunnen voor de kust van
Katwijk en Noordwijk binnen
zeeën ontstaan. De nieuwe bar
rières kunnen onder meer wor
den opgeworpen met behan
deld verontreinigd slib, dat geen
gevaren voor het milieu zou op
leveren. Bij Katwijk en Egmond
zouden ook kunstmatige eilan
den kunnen komen.
Bij Zandvoort, Schoorl, Cas-
tricum en Wassenaar zijn sluf
ters mogelijk op plaatsen waar
de duinen breed genoeg zijn.
Nieuwe stukken strand kunnen
worden aangelegd bij onder
meer Scheveningen, Katwijk en
Noordwijk. Er moeten bij
Noordwijk en Egmond grote
parkeerplaatsen (capaciteit:
duizend auto's) worden ge
bouwd, waarvandaan de kust
per openbaar vervoer bereik -
Zeeman
kwam de
rommelige
werkruimte
van Loerak
ker binnen.
De kunstenaar keek op van de
tafel waarop hij poppetjes over
trok en zag direct dat er iets aan
scheelde.
„Er scheelt wat aan", stelde hij
met kennersblik vast.
„You bet", was het antwoord.
Zeeman zuchtte. „Shit, ik heb
wel vaker gebrek aan inspiratie
vooreen stukje..."
„Daar heb je toch je standaard
methode voor? Twee delen sju
en drie delen..."
„Mag niet meer van de dokter.
Nee, ik had een gouden idee
voor een lekkere venijnige co
lumn. Luister, deze brief heb ik
laatst verzonden aan de F IT."
I lij trok een verfrommelde brief
uit zijn achterzak en begon deze
voor te lezen.
„Sinds ongeveer een halfjaar
heb ik een lelijke, felgekleurde
sticker op mijn voordeur die
meldt dat ik NEE geen onge-
adresseerd drukwerk in mijn
brievenbus wens en NEE, ook
geen huis-aan-huiskrantjes. Die
sticker werkt voortreffelijk: de
wekelijkse stapel ongewenst in
stant-oud papier is geslonken
tot vrijwel nul. Echter: een ver
spreider lijkt last van z'n ogen te
hebben, en die verspreider bent
u. Folders van Blokker, de Gam
ma Bouwmarkt, Boek en Flaat
en nog zo wat glijden onver
minderd door mijn bus."
„Bij mij thuis hetzelfde", be
aamde I.oerakker. Zeeman las
verder: „Ik heb wel eens mede
lijden gevoeld voor die arme
postbodes die door weer en
wind zwoegend
met hun zware
tas toch maar el-
ke keer weer hun
plicht doen en
zorgen dat be
langrijke stukken ter bestemder
plekke arriveren. Dat medelij
den is een stuk afgenomen. Een
groot deel van hun last is im
mers ongewenste ballast. Ik
meld u alvast dat elke onge
adresseerde postbestelling
voortaan retour afzender gaat:
in UW brievenbus. Er staat er
eentje vlak bij me om de hoek.
Misschien ga ik m'n oude kran
ten er voortaan ook wel in dum
pen. Krijgt u ook eens wat onge
wenst drukwerk. Misschien
aanleiding om op uw brieven
bussen ook zo'n 'NEE' sticker te
plakken?"
„Ja, da's mooi!" zei Loerakker,
„Daar maken we een stukje van,
we roepen de krantelezers op
om ongeadresseerde FIT-troep
terug in hun eigen bussen te
gooien. Dat zal ze leren!"
„Dat dacht ik dus ook", zei Zee
man, „Maar de pest is dat ik
TWEE dagen later al een ex
cuusbriefvan het Hoofdkantoor
kreeg. Dal er maatregelen geno
men zouden worden op plaat
selijk niveau. En NOG twee da
gen later kwam er een keurig
nette FIT-meneer op de fiets
bij me aan deur. Excuus. Zal
niet meer gebeuren."
Loerakker zag het betrokken ge
zicht van Zeeman en begreep
de oorzaak. „Dus GEEN
zeikstukje over de FIT."
„GEEN zeikstukje over de FIT.
Ze zijn te netjes. Pure broodroof
voor columnisten, dat is het."
piet zeeman en co loerakker
Met het verdwijnen van de rietteler verdwijnt ook het rietland en dat is een verlies aan landschap en cultuur
historie. foto loek zuyderduin
