Gert en Hermien uit domineesland
i
'Als wij er niet meer zijn, wie
zal zich jullie dan nog herinneren'
Rtv show
'VPRO heeft toekomst, tenzij de wereld afstompt'
P
1 r*
r
MAANDAG 1 NOVEMBER 1993
12
Hoe bestendig zijn relaties
tegenwoordig nog? Waar is
de eeuwige trouw gebleven?
Is er voor feestartikelenwin
kels nog wel handel in Hulde
aan het Bruidspaar-borden?
Wat een jaar! Anita Meijer
vecht voor haar huwelijk, El
len Brusse stelt eveneens po
gingen in het werk om haar
relatie nieuw élan te geven
en Astrid Joosten leeft ook al
apart van Jack Gadellaa. Het
is allemaal niet meer bij te
houden. Scheiden doet lij
den, zeiden ze vroeger. Het
lijkt er steeds meer op dat
menigeen er vandaag de dag
een genoegen aan beleeft.
Actrice Michelle Pfeiffer
heeft iets mét en tégen kin
dermeisjes. Ze heeft er in
middels vijf aangenomen,
maar weldra stonden ze weer
op straat. Wie mochten den
ken dat er overspel in het
spel is, heeft het mis. Me
vrouw Pfeiffer schijnt het
niet te kunnen verdragen dat
haar vijf maanden oude
dochter Claudia Rose maar
niet het onderscheid weet te
maken tussen moeder en
kindermeisje. Misschien dat
het helpt om wat minder te
acteren en wat meer moeder
te zijn.
Het schijnt er dan toch
nog van te komen. Rosalie
van Breemen, al enkele ja
ren de vriendin van Alain
Delonj heeft besloten hoog
spel te spelen. Delon, die zo
levensecht gangsters neer
kan zetten, werd onlangs
door Rosalie voor de keus
gesteld. Je trouwt met mij,
anders pak ik m'n koffers.
Delon, normaal gewend al
leen te bezwijken voor drei
gementen met het pistool op
de borst, schijnt kleintjes
zijn jawoord te hebben gege-
Dewi Soekarno, de 53-ja-
rige weduwe van de vroegere
Indonesische president, is
voortaan een open boek voor
iedereen. Ze toont zich in
haar volle naaktheid in een
fotoboek, dat binnenkort in
een oplage van 100.000
exemplaren verschijnt. Haar
motief: Mensen raken ont
roerd door mooie dingen. En
ik zie er uit als een heerlijke
vrouw."
Arme, arme Tineke. Wat
een pechvogel toch. Eerst
raakte ze tijdens TV-opna-
men in Brazilië betrokken bij
een verkeersongeluk. Amper
terug in Nederland krijgt ze
opnieuw een aanrijding.
Nee, Tineke heeft haar rijbe
wijs niet bij Simon de Wit
gehaald. Een of andere be
roepsvervoerder zette vlak
voor een stoplicht de ver
snelling in z'n achteruit. De
stumper dacht niet aan de
bumper van Tineke. De ex
traverte presentatrice kwam
met de schrik vrij.
Binnenkort kunnen de
vlaggen uit in Leimuiden.
Dorpsgenote Miranda heeft
al enige tijd omgang met de
Spaanse zanger Julio Iglesi-
as. En wat verwacht was is
nu zeker, er komt een lief-
desbaby aan. In het Spaanse
blad Hola heeft Iglesias de
verwachting uitgesp'roken
dat hij eerder vader zal zijn
dan grootvader. Even ter ver
duidelijking: zijn dochter
Chabeli verkeert eveneens in
gezegende omstandigheden.
STARDOM
Roelof Kiers gaat eigenzinnig z'n gang
Publieke omroepen hebben
het zwaar te verduren. Met
de komst van commerciële
TV lopen de vaste kijkers massaal
weg. Sonja Barend is nu tevreden met
een derde van de kijkers die ze ooit
trok. Hilversum staat te juichen als er
een dag is dat de drie publieke netten
meer dan 50 procent van de kijkers
heeft getrokken.
De strijd tegen de poenerige vijand
wordt op twee manieren gevoerd: met
imitatie en met kwaliteit. De eerste
variant is gedoemd te verliezen, want
het origineel is altijd aantrekkelijker:
voor de tweede variant is genoeg ken
nis in huis. Maar deze wordt nu ook
bedreigd. Met de komst van RTL 5.
Roelof Kiers, programmadirecteur
van de VPRO, vindt de lancering van
de nieuwe Luxemburgse zender een
'meesterzet'. „Met de komst van
RTL 5 kunnen de coinmerciëlen het
hele Nederlandse 'publiek bereiken.
RTL 4 bereikt het grote algemene pu
bliek en met RTL 5 kunnen ze doen
wat ze willen. Een sjieke zender of een
sportnet. Elke andere doelgroep is een
potentiële kandidaat. Ik vind dan ook
dat RTL 5 te veel wordt onderschat."
Het sterkt Kiers in de overtuiging
dat de programma's die de VPRO
maakt een mooie plek in het bestel
moeten blijven behouden. „Als het
publieke bestel alleen maar dezelfde
programma's maakt die de commer-
ciëlen ook al maken, ontstaat toch de
gedachte: waarom zou ik daarvoor
betalen als ik het elders al gratis aan
geboden krijg? Het is toch frappant
om te zien dat onze actie Stop de ver
loedering voor het bereiken van de A-
status binnen een zeer korte tijd heeft
geleid tot een verdubbeling van het
VPRO-ledenbestand. Dat zouden de
andere omroepen als waarschuwing
moeten opvatten, omdat daarmee
aangegeven wordt dat er grote onvre
de heerst ten opzichte van die anders-
soortige programma's."
„De kijkcijfers van de programma's
die zich richten op het brede publiek
kelderen, terwijl de kijkdichtheden
van programma's van bijvoorbeeld de
VPRO constant zijn gebleven. Er is
zelfs sprake van een lichte stijging.
Het bereiken van een breed publiek is
ook mogelijk door een optelsom te
maken van alle doelgroepen. Ik zie
dan ook goede mogelijkheden om
met de derde netpartners daar aan te
werken."
Over die samenwerking is Kiers po
sitief. „Elke omroep moet dat aandeel
leveren waarin ze goed is. Wij zijn
sterk in realistische TV. Drama en co
medy daarentegen gaat ons minder
af. En programma's voor een breed
publiek liggen ons helemaal niet. Het
is inefficiënt om een omroep als de
VPRO te dwingen om iets te doen
waarvoor ze niet is. Dat is hetzelfde
als de TROS vragen om programma's
te maken die absoluut niet scoren.
Even absurd. De derde netomroepen
onderzoeken nu die mogelijkheden.
En dat is te zien. De programma's van
de VARA sluiten al meer aan bij de
NOS en bij ons dan voorheen. Dat zal
alleen maar toenemen. We staan niet
stil in de tijd. Alle omroepen zijn in
beweging. In de toekomst komen er
plannen op tafel waarbij de samen
werking vanzelfsprekend groeit. Het is
dus een kwestie van tijd."
Is het een probleem om de typische
VPRO-geest in alle programma's te
krijgen? Sinds de VPRO A-omroep is,
nam de zendtijd immers met vele
uren toe. Kiers: „Het is nog niet zo dat
we de beschikbare zendtijd op een
ideale wijze kunnen invullen. Daar is
een groeiproces voor nodig. De VPRO
is al enorm gegroeid. Om al die nieu
we mensen de typische VPRO-stijl,
vorm en inhoud bij te brengen, zetten
we oudgedienden in. Cherry Duyns is
momenteel eindredacteur van Lopen
de Zaken en geeft die typische VPRO-
beginselen door. In het begin van het
nieuwe seizoen zijn Saskia van Schaik
en Wirri Scheepens uit die redactie
gestapt en als eindredacteur op res
pectievelijk Roerend Goed en Noor-
Veelbesproken duo rekent af met verleden
VPRO's programmadirecteur Roelof Kiers:
schat."
derlicht gezet. Deze aanpak levert uit
eindelijk wel een solide basis op zodat
het VPRO-fenomeen bewaard wordt.
Er is een vast deel van de bevolking
dat dit soort programma's wil en dus
-w- ert en Hermien zijn
I van hun geloof ge-
vallen en daarvan
willen zij getuigen. Zij het met
de aantekening dat ze nog altijd
religieus (Nederlands Her
vormd) zijn, maar met kerkelij
ke organisaties niets meer te
maken willen hebben. Waarom
niet? Dat doen ze uitgebreid uit
de doeken in hun recentelijk
uitgebrachte boek Het ware ver
haal. In het boek rekenen ze
niet alleen af met hun verleden,
ze houden de lezer ook een
waarschuwend woord voor. Het
nieuwe begin zit in hun CD 'Ge
niet van het leven' die onlangs
is verschenen.
Hermien zingt daarop een
aantal stukken solo, hetgeen
ook een nieuwe ontwikkeling
mag heten. „Nu durf ik het",
zegt Hermien. „Ze is zo veran
derd", vindt Gert.
Navraag leert dal het Her
mien is geweest die het initiatief
nam om na 17 jaar te breken
met de Onafhankelijke Baptis
ten. Hermien: „Ze bleven maar
doorgaan met ons de wet voor
te schrijven. Op een gegeven
moment ging het zelfs zo ver
dat ze bepaalden wat ik wel of
niet mocht dragen. Ik mocht
zelfs nauwelijks meer make-up
op. „Lange tijd heb ik veel ge
slikt. Dat lag ook aan mij. Ik heb
heel vroeg, toen ik acht jaar
was, mijn moeder verloren. En
kennelijk blijf je dan toch bij an
deren zoeken naar de gebor
genheid die je als kind hebt ge
mist. Dat maakt je kwetsbaar.
Het leidt er ook toe dat je nau
welijks voor jezelf durft op te
komen, omdat je bang bent dat
de sympathie van anderen te
verspelen. Maar intussen doe je
je zelf tekort".
Weerwerk
Na een jaar of vijftien merkte
Gert dat Hermien veranderde.
Ze werd sterker en gaf hem ook
vaker weerwerk. Gert nam Her-
miens mededeling dat ze dit le
ven niet langer wilde serieus op.
„Zelf begon ik ook na te den
ken. Kennelijk waren er bij mij
eveneens twijfels gerezen. Maar
wat er loos was, stond mij nog
niet precies voor ogen. Langza
merhand werd het mij duidelijk
dat we op een schandalige ma
nier werden gebruikt. Opeens
herinnerde ik me weer de woor
den die een dominee, een goe
de wijze man, tegen ons had ge
sproken toen we hadden beslo
ten ons te laten dopen. De tota
le onderdompeling: dat wilden
we, zeventien jaar geleden. Die
man waarschuwde ons. Pas op,
zei hij, je hebt nu een paar jaar
van drank en drugs achter de
rug, je wilt opnieuw beginnen,
maar je zou wel eens veel die
per kunnen gaan' zinken dan in
de periode die je net achter je
hebt."
Achteraf moet Timmerman
toegeven dat de man gelijk had.
Gert en Hermien werden ge
bruikt als klantenbinder, zeggen
ze nu. „Ook bij de EO. Dat was
de enige zender waar we nog te
recht konden met ons religieuze
repertoire. Toen onze overstap
bekend werd, kon de EO on
middellijk zevenduizend nieu
we leden noteren. Dat waren
fans die gewoon met ons mee
gingen. Toen al heb ik dat be
denkelijk gevonden, maar ik
dacht: ach, het is voor de goede
zaak. „We waren er zo van over
tuigd dat we op de goede weg
waren. Na al die jaren kan ik me
best voorstellen dat mensen, ze
ker als ze ons boek lezen, zeg
gen: hoe hebben ze het zo ver
kunnen laten komen en het ook
zo lang kunnen volhouden. Wij
vragen het ons zelf ook af. En
we denken dat we een aantal
oorzaken kunnen aanwijzen.
Daarom is het boek tevens een
waarsch u wing geworden
Hermien: „Je ziet namelijk
vaak dal mensen die aan de
drugs zijn geweest en daarvan
af zijn, overstappen naar de een
of andere sekte. Wij denken dat
het ermee te maken heeft dat
als je drugs gebruikt, je steeds
meer gaat filosoferen. Wij heb
ben het ook meegemaakt. Dan
hadden we een dag achter de
rug van keihard werken, maar
ook van drank en speed. En op
de terugweg, 's avonds laat, ke-
ook eist dat die te zien zijn. Dat sterkt
mij in de overtuiging dat de program
ma's die de VPRO maakt toekomst
hebben, tenzij de hele wereld af
stompt."
ventien jaar nog niet goed ver
werkt. Het is natuurlijk niet
niks. Ik heb trouwens twee jaar
geen muziek meer kunnen
schrijven. Telkens als ik aan de
piano ging zitten, kwamen die
psalmakkoorden eruit".
Hermien: „Begin dit jaar zijn
we weer in contact gekomen
met Eddy Ouwens. Die had er
zin in met ons aan de slag te
gaan. Van hem is ook het idee
voor het boek. Hij zei: Jongens,
jullie moeten een manier vin
den om af te rekenen met het
verleden".
Vertrouwd
„Ik vind dat RTL 5 te veel wordt onder-
Gert en Hermien: „We werken ons niet meer, zoals vroeger, over de kop werken. Daarvoor hebben we te veel meegemaakt." foto gpd
ken we naar de sterren. Vervol
gens hielden we urenlange be
schouwingen. Die drugs werken
op zo'n manier op je geest. Als
je daarbij ook nog op zoek bent
naar geborgenheid, dan is de
overstap echt niet zo groot als
het lijkt voor mensen die de
zaak van een afstand beschou-
Licht misbruik
Op zijn beurt zegt Gert dat er in
lichte mate misbruik is gemaakt
van hun kwetsbaarheid. Dat
had het echtpaar niet in de ga
ten. „Want het wordt je alle
maal gepresenteerd onder het
mom van Het Goede Doel. Zo
dat we vaak voor optredens
nauwelijks gage kregen. Ik heb
zelfs wel eens moeten bepleiten
dat we toch op z'n minst de
benzinekosten van de auto ver
goed moesten krijgen."
Hermien: „De goeden niet te
na gesproken, hoor. Er waren
gemeenten waar de mensen wel
professioneel handelden, waar
we ook hartelijk werden ont
vangen. We kwamen graag bij
de Pinkstergemeente. Daar was
het vaak rijsttafelen geblazen. Er
zijn daarbij immers veel men
sen uit Indonesië aangesloten".
Gert: „Maar we hebben er
veel op toe moeten leggen. Na
ons Israëlisch avontuur in 1977
zijn we alles kwijtgeraakt: ons
huis in de eerste plaats. Zaten
we daar in een doorzonwonink-
je met geen cent te makken."
Het werd er volgens Hermien
allemaal niet beter op, toen
Gert ophield met roken. Toen
brak de hel los, want er viel met
Gert geen land meer te bezei
len.
Maar opeens was daar de be
paald niet onomstreden Gert
Berg, die hun een jaar of drie
geleden vroeg voor zijn praat
programma. Gert: „Of we nog
eens het lied van de duiffies op
de Dam wilden zingen. Dat
hebben we gedaan. En de reac
ties waren zó enthousiast. Zelf
vonden we het ook leuk om te
doen. Bovendien hadden we in
middels onze bedenkingen ge
kregen tegen het instituut waar
bij we waren aangesloten. Toen
we hebben we de knoop door
gehakt."
Weldra namen ze een CD op
met nieuw repertoire. Maar het
echtpaar liep te hard van stapel.
„We hadden de afgelopen ze-
Nu treden Gert en Hermien
weer op met vertrouwd reper
toire. Hoewel: de meeste liedjes
die ze in de discotheken, op de
personeelsfeesten en andere
optredens zingen, zijn nieuw.
Gert: „Van het oude repertoire
zingen we alleen de Duiffies
nog. Nee, de Grijze Haren doe ik
niet meer. Dat beeld van de ide
ale schoonzoon... ha, de men
sen hadden eens moeten weten
in die tijd. Nee, we zingen nu
nog alleen over dingen die we
werkelijk voelen. We hebben
natuurlijk ook veel meege
maakt".
Hermien: „Gelukkig, zo mer
ken we, zijn er mensen, ook
jonge, die graag naar ons luiste
ren."
En hoe zit met de dochters
Sheila en Sandra?
Hermien: „Die gaan hun ei
gen gang. Maar soms treden we
met elkaar op. Dat vinden de
mensen prachtig. En wij zijn
ook trots op ze."
Gert: „Als vader had ik moeite
met die reportage in Playboy,
maar ze vonden het zelf zo leuk
om te doen... En ach, ze zijn nu
nog jong."
Gert en Hermien zelf zijn ook
niet oud, maar niet meer zo
jong dat ze tegen elke uitnodi
ging om te komen optreden ja
zeggen. Hermien: „We pakken
het beter aan. We willen óns
niet meer, zoals vroeger, over de
kop werken, zodat je niet an
ders kan dan naar kunstmatige
middelen grijpen om het vol te
houden. We hebben net iets te
veel meegemaakt".
Indonesië koestert geen haatgevoelens tegen Belanda 's
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
„Als mijn generatie er niet meer
is, wie zal zich jullie Nederlan
ders dan nog1 herinneren?",
vraagt A. Goenawan, dichter en
hoofdredacteur van het Indone
sische tijdschrift Tempo zich af.
Vrijwel niemand, vermoedt hij
zelf. Goenawan is één van de
Indonesiërs die aan het woord
komen in de film Een waarheid
met vele gezichten van Walther
Grothenhuis. De boeiende film,
die in twee delen wordt uitge
zonden in de NCRV-reeks Do-
kument, gaat over het beeld dat
Indonesiërs van Nederland heb
ben na 350 jaar koloniale over
heersing en bijna 50 jaar onaf
hankelijkheid.
De documentaire van Gro
thenhuis, die tijdens de Neder
landse Filmdagen in première
ging, belicht uitsluitend de
Indonesische visie op het kolo
niale verleden.
„De verhalen die wij horen
over Indonesië en de koloniale
tijd, belichten doorgaans uit
sluitend de Nederlandse ziens
wijze. Wij hadden sterk de be
hoefte om nu eens de andere
kant van de zaak te laten zien,
voordat de generatie die nog
over deze tijd kan vertellen, er
niet meer is", zegt Peter Slors,
met Grothenhuis de initiatief
nemer van het filmproject. Slors
is zelf geboren en getogen in
ons Indië. In 1952 keerde hij te
rug naar Nederland, maar later
zou hij er regelmatig weer te
recht komen via zijn werk voor
de UNESCO.
Vijf jaar geleden kreeg het
duo al het idee om een film te
maken over Indonesië, drie jaar
geleden werd begonnen met de
research. „Vreemd genoeg kon
den we nergens financiële steun
krijgen voor dit project, noch bij
de omroepen, noch bij de ver
schillende belangenorganisa
ties."
Via een scenariowedstrijd van
het Filmfonds en het Stimule
ringsfonds Culturele Omroep-
produkties kwam er toch geld
los, en daarbij een uitzendga-
rantie van de NCRV als de film
eenmaal klaar zou zijn. Vorig
jaar werd de film in twee maan
den tijd opgenomen.
Geen spijt
Slors en Grothenhuis spraken
onder meer met een oud-guer
rillaleider die deel uitmaakte
van de militie Hantoe Maoet of
tewel Moordende Duivel. In de
koloniale tijd haatte hij de Hol
landse onderdrukkers diep, hij
heeft er in die tijd velen gedood.
„Daar heb ik geen schuldgevoel
over. Het was oorlog. Als ik ze
nu tegenkom zijn er geen haat
gevoelens", zegt hij met een
milde glimlach.
De vader van journalist
Goenawan werd door de Neder
landse soldaten geëxecuteerd.
Goenawan jr. sloot zich op late
re leeftijd aan bij de guerrilla's,
die vanuit de bergen de Neder
landse overheerser bevochten.
Goenawan: „Je kunt afstand ne
men van de pijn, na verloop van
tijd. Of, zoals een dichter wei
eens heeft gezegd: tijd is een
goede vriend."
Ex-ambassadeur Ilen Siane-
gara is ook genuanceerd in zijn
gevoel ten opzichte van de
vroegere kolonisten. Hij herin
nert het zich nog als de dag van
gisteren: de wreedheden van de
Nederlandse soldaten, de bor
den bij sommige zwembaden
Verboden voor honden en inlan
dersde arrogantie van de Ne
derlanders die zelfs na een ver
blijf van tientallen jarert nog
geen woord Indonesisch spra
ken, terwijl hij nu nóg blinde
lings het Meppeler Kanaal op de
schoolkaart kan aanwijzen. Ge
ëmotioneerd constateert hij:
„De situatie was hetzelfde als
nu in Zuid-Afrika."
Maar daarnaast herinnert hij
ziéh ook de liefdevolle toewij
ding van zijn Nederlandse lera
ren, zijn Nederlandse vriend die
tijdens de oorlog met gevaar
voor eigen leven naar hem toe
reisde om afscheid te nemen.
Een tweeslachtig gevoel, vol
gens hem veroorzaakt door de
diepgaande en nog steeds aan
wezige invloed van Nederland
op de Indonesische cultuur.
Met alle na- en voordelen van
dien. „Indonesië - Nederland,
het is voor ons haat-liefde op
het formele, maar zeker niet op
het persoonlijke vlak."
En de jongeren, ach, zij staan
onverschillig tegenover het ver
leden: „Dat is iets voor de oude
re generatie, niet voor ons."
Ze weten waar Nederland ligt
- „in Europa"- maar daar houdt
het dan ook mee op."
(Nederland 1, vanavond en
volgende week om 23.13 uur)
Oud-ambassadeur llem Surianegara, vanavond te zien in de documentaire 'Een waarheid met vele gezichten'.
