0
EG is tegen geweld
bij hulp aan Bosnië
Buitenland
'De macht van de arbeidersklasse reikt over alle grenzen
Noodweer op Madeira
Krijgers met hun 'krijgertjes'
Mozambique nu eindelijk
lid van Britse Gemenebest
Europol, een prijsdie argwaan wekt
Japanse soldaten aten doden
en krijgsgevangen in WO-U
InterHolland
ZATERDAG 30 OKTOBER 1993
c Prcssc ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press international
Doden en gewonden bij explosie India
bombay Bij een bomexplosie in een trein in een voorstad van
de Indiase havenstad Bombay zijn gisteren twee mensen ge
dood en zeker vijftig gewond geraakt. Het is nog onbekend wie
de bom heeft geplaatst. De situatie in Bombay is erg gespannen
sinds de bloedige onlusten tussen moslims en hindu's die begin
dit jaar volgden op de verwoestinbg door hindu's van de moskee
in Ayodua.
Paus krijgt Jurassic Park niet te zien
Vaticaanstad De dino's hebben ook al bezit genomen van het
Vaticaan. Tijdens een privévoorstelling kregen de Curieprelaten
de film van Spielberg te zien. Paus Johannes Paulus II was daar
bij afwezig. De film was te zien op initiatief van de Amerikaanse
voorzitter van de pauselijke mediacommissie. Er kwamen twee
kardinalen, talrijke bisschoppen en prelaten en enkele leken op
dagen.
Lenin welkom in volkswijk Madrid
madrid» Het lijk van Lenin, onderwerp van fel debat in Moskou,
is hartelijk welkom in de Madrileense arbeiderswijk Paria als de
Russen het niet meer willen. Het wijkcomite wil het gebalsemde
lijk uiteraard tegen betaling ten toon stellen. Het gemeen
tebestuurvan Madrid is niet blij met het plan. Comité-woord-
voerder Aguado is zelfs al voor necrofiel uitgemaakt.
Aanslag op Turkse bank in Parijs
parus Bij een aanslag op een Turkse bank in het centrum van
Parijs zijn gistermiddag vier mensen gewond geraakt, van wie
een ernstig. Nog niemand heeft de verantwoordelijkheid voor de
aanslag opgeëist. Wel hebben getuigen drie mannen molotov
cocktails naar binnen zien werpen. De bank is vaker het doelwit
van aanslagen.
Irak: 'Iran bombardeert grensgebied'
Baghdad» Irak heeft Iran er gisteren van beschuldigd sinds vijf
dagen bombardementen en luchtaanvallen uit te voeren op Kur-
dische gebieden aan de Iraakse-Iraanse grens. Hierbij zouden al
talloze mensen zijn gedood. Kurdische groeperingen bevestig
den dat en zeiden dat het Iraanse leger sinds maart geregeld ar
tilleriebeschietingen uitvoert op hun kampen in noord-Irak.
Rusland dumpt kernafval toch in zee
VLADiwosTQKDe Russische marine zal radioactief afval in de Ja
panse zee blijven dumpen zolang de regering in Moskou dat niet
verbiedt. Dat heeft admiraal Igor Kasatonov gisteren gezegd. Ja
pan had eerder deze maand heftig geprotesteerd tegen de dum- -
ping van 900 ton kernafval. De Russen zeggen dat zij geen geld
hebben om afvalsilo's op land te bouwen. Pas als het buitenland
met geld over de brug komt kunnen de dumpingen op zee stop
pen, aldus Moskou.
Woede over ontvoering Israëliër
Jeruzalem» Op de bezette Westoever hebben woedende joodse
kolonisten gisteren twee hoofdwegen géblokkeerd en stenen ge
gooid naar Palestijnse auto's nadat vier gemaskerde Palestijnen
een Israëliër hadden neergestoken en ontvoerd. Het Israëlische
leger en de politie hebben een zoekactie op touw gezet naar de
ontvoerde man. Zondag werden twee Israëlische soldaten ge
dood bij een aanslag die is opgeëist door de fundamentalistische
islamitische Hamas-beweging die zich verzet tegen het vredes
akkoord dat Israël en de PLO op 13 september hebben gesloten.
Auto opgeblazen in Londen
londen Op een plein in de Loivdense wijk West-K is gisteravond
een auto opgeblazen. Bij de explosie vielen geen gewonden. In
de buurt van de auto werd een verdacht pakje gevonden, zo zei
een politiewoordvoerder.
BERLUN HANS HOOGENDUK
VERVOLG VAN VOORPAGINA
'Het zwaard en schild van de partij',
zoals Mielkes onderdrukkingsapparaat
werd genoemd, had een speciale afde
ling die overgelopen agenten of poten
tiële verraders opspoorde. „Elke verra
der wordt door ons opgespoord ook al
denkt hij nog zo'n veilig onderkomen
te hebben gevonden. De macht van de
arbeidersklasse reikt over alle gren
zen", brulde de Stasi-generaal nadat
op 18 januari 1979 een van zijn topa
genten was verdwenen.
De aanleiding voor zijn woede was het
naar West-Duitsland overlopen van de
nu 45-jarige luitenant-kolonel Werner
Stiller. Binnen de kortste keren wer
den tientallen Oosteuropese agenten
opgepakt, maar nog belangrijker was
dat de Westerse geheime diensten
voor het eerst een vrijwel totaal beeld
kregen over de structuur en het func
tioneren van de Oostduitse spionage-
afdeling HVA van de legendarische ge
neraal Markus Wolf.
Meer dan tien jaar joegen alle Oost
europese geheime diensten achter
Stiller aan om hem levend of dood te
rug te brengen in het socialistische
kamp. Op zijn hoofd was de voor Oos
teuropese begrippen gigantische som
van één miljoen dollar gezet.
Nadat Stiller eerst door de Duitse Bun-
des Nachrichtendienst was uitgemol
ken, werd hij overgedragen aan de
Amerikanen, mede omdat Oostduitse
agenten hem steeds dichter op het
spoor bleken te zijn gekomen. Dertien
jaar duurde zijn vrijwillige balling
schap. Vorig jaar zette hij weer voor
het eerst voet op Duitse bodem.
Stiller zei tijdens het Gauck-onderzoek
niet bang te zijn voor wraak van ex-
Stasi-medewerkers. Onlangs bestu
deerde hij zijn eigen dossier en las
daarin tot zijn verbijstering dat een
van de mannen die hem in West-Ber
lijn direct na zijn 'verraad' had onder
vraagd ook voor de Stasi werkte. Hoe
wel Markus Wolf altijd heeft ontkend
overgelopen eigen agenten te hebben
laten vermoorden, is Stiller ervan
overtuigd dat er killer-commando's
onderweg waren. „Het bevel was: op
zoeken, praten en terugbrengen. Dood
oflevend".
Naast Stiller zat op deze bijeenkomst
Sabine Teske, weduwe van een ex-Sta
si-officier, die hoewel hij geen verraad
had gepleegd, toch in 1980 werd
doodgeschoten. Stiller: „De dood van
uw man was een wraakneming voor
mijn overlopen. Ze uilden een voor
beeld stellen". Dr. Werner Teske was
een jonge wetenschapper, die binnen
het ministerie voor staatsveiligheid
verder wilde studeren. Toen daar niets
van terecht bleek te komen, raakte hij
gefrustreerd en begon plannen te ont
wikkelen er vandoor te gaan, maar gaf
die gedachte toch weer op. Zijn vrouw
wist niets van die plannen maar werd
toch gearresteerd. Op 11 juni werd ze
na tien maanden uit de gevangenis
ontslagen nadat haarwas meegedeeld
dat haar man op 39-jarige leeftijd ter
dood was gebracht wegens hoogver
raad en spionage. Sabine Teske werd
daarna met haar dochter uit Berlijn
verbannen naar het platteland. Zij
moest daar een nieuwe identiteit aan
nemen.
Stiller legt uit waarom 'uitstappen' on
mogelijk was: „We zaten met 17 mil
joen man in een trein. Honecker en
Mielke in de salon wagen, de Stasi in
de eerste klasse en het volk in veewa
gens. Minstens vanaf het midden van
de jaren zeventig wisten wij dat het
fout zou lopen. Je kon nu eenmaal niet
zeggen: „Het spijt mij vrienden, maar
eind van de maand zeg ik op". Uit
stappen was onmogelijk en wij zaten
in ieder geval nog goed. Dus was het
devies: ogen dicht en verder".
Dietmar Mann was niet bij de Stasi,
maar kolonel bij de gevreesde Grepo's,
de grenstroepen, die het schietbevel
aan de Muur meedogenloos uitvoer
den. Hij vluchtte op 31 augustus 1986,
omdat hij niet meer kon leven in een
staat die zo met zijn burgers omging.
Mann keerde later terug naar de DDR,
omdat zijn vrouw geterroriseerd werd
door de Stasi en hem strafvrijheid was
beloofd. Maar na zes weken stond de
Stasi op de stoep. Mann: „Ze zeiden:
sorry, maar die strafvrijheid gaat niet
door. Wees maar blij dat de doodstraf
is *fg eschaft, je krijgt hooguit levens
lang". Mann werd veroordeeld tot vier
jaar.
De Stasi controleerde hem tot februari
1990, dus tot ruim drie maanden na
de val van de Muur. Mann: „Toen
kwam een van de officieren van die
speciale Stasi-afdeling bij mij en zei:
'Dat was het dan. We ontbinden nu
onze organisatie, we beginnen voor
onszelf'.
Mann hielp in augustus 1990 Duitse
journalisten bij het opsporen van deze
gevreesde Stasi-afdeling: „We vonden
ze in een nog door het ministerie voor
staatsveiligheid gehuurd huis, waar ze
een veiligheidsdienst hadden opge
richt. Ze hebben een Westduitsc part
ner". Een strafrechtelijk vooronder
zoek tegen Mielkes beulen is nog
steeds niet begonnen.
Sarajevo opnieuw zwaar onder Servisch mortiervuur
De Europese regeringsleiders hebben gisteren in Brussel
nog eens onderstreept dat de strijdende partijen in voor
malig Joegoslavië van de FG niets te duchten hebben. De
EG-top wees een voorstel van Frankrijk om zonodig met
geweld een corridor voor hulpverlening naar Sarajevo te
forceren van de hand. De Belgische minister Claes (bui
tenlandse zaken) zei nog eens overduidelijk „dat er voor
lopig geen sprake zal zijn van directe militaire interven-
BRUSSEL ANP-AP
De EG-leiders stelden in een
verklaring wel dat „alle gepaste
middelen moeten worden ge
bruikt" om hulpgoederen op
hun plaats te krijgen. Zij eisten
dat de Serviërs, Kroaten en
moslims weer hulpkonvooien
doorlaten.
De Verenigde Naties schort
ten de hulpverlening die via
konvooien verloopt begin deze
week op nadat een Deense VN-
soldaat was gedood bij een aan
val op een hulptransport. Hier
bij raakten ook negen Neder
landse blauwhelmen gewond.
De EG besloot de hulp aan
Bosnië-Hercegovina tot een
hoofddoelstelling van het ge
meenschappelijke buitenlandse
beleid te maken. Behalve ex-
Joegoslavië zijn er vier andere
prioriteiten aangewezen voor
een gemeenschappelijk beleid
van de Europese Unie die vanaf
maandag officieel bestaat: het
vredesproces in het Midden-
Oosten, de verkiezingen in Rus
land en Zuid-Afrika, en stabili
teit in Oost-Europa.
Eerder deze week pleitte de
Franse president Mitterand er
voor om zonodig met geweld
een veilige verbindingsroute
naar Sarajevo in te stellen
vanuit de Kroatische havenstad
Split om de hulpverlening op
gang te houden. Hij vroeg de
Verenigde Staten manschappen
te sturen om met de verdedi
ging van de corridor te helpen.
In de loop van de week werd de
militaire component van dat
plan naar de achtergrond ge
schoven. Duidelijk was dat de
meeste andere lidstaten niet
voor gebruik van geweld in wa
ren.
De Bosnische hoofdstad Sara-
jevb is gisteren voor de tweede
opeenvolgende dag zwaar on
der vuur genomen door Servi
sche tanks. De Serviërs bescho
ten Sarajevo vanuit de omrin
gende heuvels. Voornaamste
doelwit vormden de stadsdelen
Trebevic en Zlatiste, waar de
Bosnische legerleiding eerder
deze week na een felle interne
strijd twee op eigen houtje ope
rerende moslim-commandan
ten gevangen nam.
funchal Twee totaal vernielde auto's 'hangen' aan de kade die door
zware regen en wind werd weggeslagen. Het Portugese vakantie-eiland
Madeira, een populaire plek om te 'overwinteren', werd gisteren getrof
fen door hevig noodweer. Zeker zes bewoners van het eiland in de At
lantische Oceaan vonden daarbij de dood. Een nog onbekend aantal
mensen raakten gewond. foto ap homem couveia
VN wil overleg
met junta Haïti
PORT-AU-PRINCE AFP-Rtf
De Verenigde Naties willen
'dringend' overleg voeren met
de militaire junta van Haïti over
een onmiddelijke terugkeer van
de verdreven president Jean-
Baptiste Aristide. VN-onderhan-
delaar Caputo dreigde de mili
tairen van generaal Raoul Ce-
dras met sancties als ze een in
terim-president in plaats van
Aristide aanstellen. Diplomaten
hebben aanwijzingen dat de
junta dat van plan was om ver
volgens nieuwe verkiezingen uit
te schrijven.
Cedras had op 15 oktober al
moeten opstappen, maar hij
weigert dit als er geen amnestie
voor de militairen komt. Aristi
de had vandaag officieel weer
de leiding moeten nemen in
Haïti. De president zei donder
dag voor de VN dat hij alleen
akkoord gaat met een algemeen
pardon voor het leger als Ce-
dras, politiechef Francois en de
rest van de legertop het veld
ruimen. Cedras wees deze voor
waarden gisteren af.
Ook Washington heeft moeite
met Aristide's nieuwe eisen.
Maar president Bill Clinton
sprak gisteren wel ziin steun uit
voor Aristide, en klaagde de
junta aan wegens haar hardnek
kige verzet tegen het herstel van
de democratie.
Vilnius Litouwse regeringssoldaten wachten in vol ornaat en met de fiets aan de hand op een bezoek van de Zweedse minister van defensie aan
Vilnius. Het Litouwse leger ontving onlangs een grote hoeveelheid verouderd miiitair materieel waaronder drieduizend fietsen, veertien trucks en
tienduizend uniformen. foto reuter petras malukas
Ex-kolonisator Portugal tegen lidmaatschap
maputo ips
Het bericht dat Mozambique
na jaren van speculaties for
meel lid wordt van het Britse
Gemenebest heeft protesten
opgeroepen van de voormali
ge kolonisator Portugal. Het
Gemenebest, met de Britse ko
ningin Elizabeth formeel aan
het hoofd, is praatclub van van
(oorspronkelijk) voormalige
Britse gebiedsdelen. Het voor
bije weekeinde was de club
bijeen op Cyprus.
Mozambique is een van de
vijf Afrikaanse landen waar
Portugees de officiële taal is, al
is Bantu de taal die het meest
door de bevolking wordt ge
sproken. Afgelopen juli organi
seerde de Mozambiquaanse
regering een nationale cultu
rele conferentie die conclu
deerde dat Bantu op gelijke
voet staat met het Portugees.
Mozambique telt 16,5 mil
joen inwoners en wordt omge
ven door de voormalige Britse
koloniën Swaziland, Zuid-Afri
ka, Zimbabwe, Malawi, Zam
bia en Tanzania. In al deze
landen speelt het Engels een
belangrijke rol. Het lidmaat
schap van het Gemenebest
past dan ook goed in het stre
ven van Maputo de banden
met de omringende landen
aan te halen.
Door zijn strategische lig
ging is Mozambique voor
buurlanden bovendien een
belangrijke toegangspoort tot
de Indische Oceaan geworden.
Ook levert het land veel ar
beidskrachten aan Zuid-Afri-
ka.
Het lidmaatschap van het
Gemenebest is voor Mozam
bique noodzakelijk om te
voorkomen dat het land een
ondergeschikte positie krijgt in
de politieke en economische
ontwikkeling van Zuidelijk
Afrika.
„Het is niet zo ongebruike
lijk om lid te worden van het
Gemenebest, ook al spreken
we geen Engels en waren we
geen Britse kolonie. Namibia
is tenslotte ook lid", aldus mi
nister Mucumbi (buitenlandse
zaken).
ACHTERGROND
BRUSSEL ALY KNOL CORRESPONDENT
Dat Nederland een betere gooi zou
doen naar Europol dan naar de
Europese Centrale Bank, stond voor de
Nederlandse minister Hirsch Ballin
(justitie) al in een vroeg stadium van
het touwtreldcen om de Europese
instituten vast. „Den Haag maakt een
hele serieuze kans, omdat ons aanbod
goed is", zei Hirsch Ballin dit voorjaar,
toen hij met zijn EG-collega's in
Kopenhagen bijeen was. „Er is een
gebouw en dat voldoet aan alle
veiligheidseisen."
Europol, dat in principe meteen van
start gaat, wordt ondergebracht in het
oude gebouw van de Centrale
Recherche Informatiedienst aan de
Raamwcg in Den Haag. Voordat
Europol de volwaardige politie-
informatiedienst is die het moet
worden, zal het werk zich beperken tot
dat van een Europese drugeenheid. Aan
de voorbereiding daarvan is al bijna een
jaar gewerkt door zo'n vijftien hoge
politiefunctionarissen uit de EG. Ze
hadden een tijdelijk onderdak in een
barak in een buitenwijk van het Franse
Straatsburg.
Nu eenmaal de vestigingsplaats van
Europol is gekozen zullen de
ontwikkelingen snel gaan, meent de 46-
jarige Jürgen Storbeck, afgestaan door
het Bundeskriminalamtin Wiesbaden
en leider van het voorbereidingsteam.
„Ik denk dat Europol erg snel zal
groeien. Er is zelfs het gevaar dat het te
veel taken krijgt toegewezen", zei hij in
een interview. Als mogelijke opdrachten
voorzag hij, naast het inzamelen van
informatie over internationale
drugcriminaliteit en over het witwassen
van druggelden, ook het in de gaten
Europol, de 'prijs' die Nederland
gisteren in de grote Europese tom
bola op de extra top in Brussel trok,
moet voorlopig op veel argwaan
rekenen. Niet alleen zijn de werk
zaamheden en bevoegdheden van
Europol vaag omschreven. Ook de
controle op de Europese politie-in-
formatiedienst is omstreden.
houden van de maffia, van
milieumisdrijven en van EG-fraude.
De Leuvense professor strafrecht
Lode van Outrive, die in het Europees
Parlement het dossier Europol onder
zijn hoede heeft, is een stuk
bescheidener als het gaat om de
personeelsomvang. Voorlopig houdt hij
het op niet meer dan 25 mam. Dat
zullen dan vooral verbindingsmensen
die, op basis van hun nationale
wetgeving, meer of minder bevoegd zijn
informatie aan hun collega's uit de
andere EG-landen door te spelen.
Voor Outrive is de controle op
Europol cruciaal, maar juist die controle
is een groot vraagteken. Feitelijk komt
Europol onder het toezicht te staan van
de EG-regeringen, „dezelfde
uitvoerende macht die Europol ook
heeft gesticht". Van Outrive schamper:
„De EG-landen hebben vastgelegd dat
suggesties van het Europees Parlement,
houdt u vast, ernstig moeten worden
genomen... Ze moeten flink gelachen
hebben, toen ze dat opschreven. Wie
politie zegt, zegt parlementair en
gerechtelijk toezicht, dat kan niet
anders in een democratisch bestel." Dat
toezicht ontbreekt in zijn ogen.
Toch is Van Outrive overtuigd van het
nut van Europol als verzamelaar en
Japanse soldaten die tijdens de
Tweede Wereldoorlog in de
jungle van Azië door hun gene
raals aan hun lot waren over
gelaten, hebben Amerikanen,
Australiërs en zelfs hun eigen
doden opgegeten om te overle
ven. Dit schrijft Toshi-yuki Ta-
naka in zijn boek „Onbekende
Oorlogsmisdaden: hoe de Ja
panse troepen de Australiërs
behandeld hebben".
Het boek, dat binnenkort in
Japan verschijnt, beschrijft
ook hoe de Japanners 2.500
Australische en Britse krijgsge
vangenen hebben afgeslacht
op Borneo in 1945. Deze trage
die is nooit in Japan bekend
geworden en is in Australië in
de vergetelheid geraakt, omdat
de zes Australische soldaten
die deze hel overleefden te ge
traumatiseerd waren om er na
de oorlog over te spreken. Ook
werd dit incident overscha
duwd door de bekendheid over
de wrede manier waarop de Ja
panse troepen de krijgsgevan
genen behandelden die als
dwangarbeiders te werk waren
gesteld aan de Birma-spoor-
lijn. Ervaringen die in de film
„Bridge Over The River Kwai"
en in veel memoires zijn ver
eeuwigd.
Tanaka, hoogleraar politico
logie aan de Universiteit van
Melbourne, spitte in oude ar
chieven over oorlogsmisdaden
en verhoorverslagen van Ja
panse krijgsgevangenen en
stuitte daar op de lang verge
ten wreedheden.
duider van gegevens over bijvoorbeeld
de drughandel. „Je kunt het al bijna niet
meer beperken tot de twaalf landen van
de EG. Je zou misschien ook moeten
denken aan de landen van de
Vrijhandelsassociatie en aan landen in
Midden- en Oost-Europa. Die zijn
inmiddels namelijk ook al behoorlijk bij
het drugsverkeer betrokken
In het Nederlandse kabinet heeft
minister Hirsch Ballin inmiddels zijn
tevredenheid uitgesproken pver het feit
dat Europol in Den Haag komt. Hij
heeft er de laatste maanden, onder
meer door intevensieve contacten met
Frankrijk, alles aan gedaan om het niet
altijd positieve beeld van Nederland als
serieus bestrijder van de grote
drugcriminaliteit te corrigeren. Europol
is voor hem zeker symbolisch de
kroon op dit werk.
Z.S.M.
H.A.H.?
Zo Spoedig Mogelijk uw aanbod huis-aan-huis onder de
aandacht brengen. Voor uw verspreiding in Noord- en
Zuid-Holland is InterHolland Verspreiders de meest flexi
bele en professionele organisatie.
Bel voor een offerte en vraag rTaar Frans Kolderman
BEL
023-421531
VERSPREIDERS -
Huis-aan-huis met effekt.
