De Lange Mars
van
welgevormde
benen
Tina Turner: een bron van inspiratie
Angela Bassett als Ti
na Turner in de film
'What's Love got to
do with it', foto» pr
IN OOMKES
1
[emands leven samenvatten in twee
uur, kan dat? In What's Love got to do
with it, de speelfilm over het leven van
ia Turner, weet regisseur Brian Gibson dat
tot een goed einde te brengen,
slaat hij onder meer één 'echtge-
Tina's filmcarrière (TommyMad Max)
invloed die ze op Mick Jagger uitoefende
nog wat belangrijke details over.
tVhat's Love got to do with it geeft desal-
ittemin een betrouwbaar beeld van Tina's
bulente leven, al ligt er over haar geschie-
inmiddels het romantische waas dat
pas als een sluier over iemands leven
t nadat ze overleden is. De film is verras-
ïd betrouwbaar omdat het boek I. Tina in
ofdlijnen wordt gevolgd, en ondanks de
ifmazigheid van het medium de waarheid
wezenlijk verdicht.
de biografie Ik, Tina vertelt de hoofdper-
aan journalist Kurt Loder hoe ze op het
itteland (Nutbush, Tennessee) opgroeide
der de subtiele leiding van haar oma, de
wereld leerde kennen in de pachtclubs
St. Louis, tot vrouw werd gekneed door
ndleider en echtgenoot Ike Turner en na
grote, persoonlijke strijd uitgroeide tot
n megaster in de jaren tachtig. Lil' Anna
ie Bullock, zoals Tina's werkelijke naam
dt, heeft inderdaad een Lange Mars achter
welgevormde benen.
haar biografie als de film gunt één
scène uit Tina's leven, de plaats die
historisch gezien ook verdient. Die speelt
:h af op 7 maart 1966 als Turner voet zet in
opnamestudio van producer Phil Spector
zelf toen al een legendarische persoonlijk-
en inmiddels een mythische figuur,
was de eerste producer die uitgroei-
tot een ster; zijn opnametechnieken
nwege de massaliteit bekend staand als
\e Wall of Sound hebben de pop diep-
and beïnvloed.
In de eerste helft van de jaren zestig was
nog een tamelijk gesegregeerde
aatschappij; de rassen leefden langs elkaar
Om het cru te stellen: toen Tina door
Vanaf 4 november draait in een groot aantal
Nederlandse bioscopen 'What's Love got to do with it'.
In deze biografische film wordt het leven geschetst van
de sterzangeres Tina Turner. Haar opkomst, de
successen met de Ike Tina Turner Revue, de
mishandelingen, het stukgelopen huwelijk en de lange
weg naar nieuw succes komen aan bod.
Spotlight op een bijzondere vrouw, en de actrice die
haar met succes speelt.
tussen praat over een allesverterende, en
misschien wel hopeloze liefde.
In de film zie je hoe de studio volgepropt
zit met strijkers, cellisten, paukenisten, een
25-koppig achtergrondkoor. Afgescheiden
van de rest zingt Tina haar partij in. De
schrijnende zinnen kosten haar zoveel ener
gie dat ze uiteindelijk daiipt van het zweet en
haar bloes moet uittrekken, zodat ze in het
pikdonker half ontkleed River Deep Moun
tain High staat in te zingen. De scène is feite
lijk documentair verfilmd en verraadt aan-
voor detail.
Dat is terecht, want deze song vestigde Ti
na's naam eerst goed. Ze toonde aan dat 't
haar wèl en Ike Turner die het zo graag
wilde uiteindelijk niet gegeven zou zijn
om de cross-over naar het blanke publiek te
maken. De Spector-produktie leidde uitein
delijk tot een definitieve vervreemding van
man en vrouw; de song voorspelde eigen
lijk het hopeloze van hun tragische liefde.
Tina die haar man niet wilde, maar uit
eindelijk moest verlaten.
Critici behandelen de carrières van ar
tiesten als Tina Turner of Michael Jack
son vaak vanuit de invalshoek dat hun
muziek in de loop der tijd aan 'zwart'
heeft verloren. Zoals Wacko
acko zijn huid zelfs letterlijk liet
verbleken en zijn haar liet ont-
kroezen, zo gaf Tina zich over aan
de adviezen van typisch 'blanke'
producers als Rupert Hine en
Heaven 17 of aan het song
schrijversduo Terry Britten en
Graham Lyle (verantwoordelijk voor What's
Love got to do with it). Zelfs zegt ze over die
koerswijziging dat ze niet langer zo wilde
schreeuwen als Ike Turner haar ooit opdroeg.
In wezen is een artieste niet beperkt tot
zwart of wit repertoire; dat laat de ongelofe
lijke loopbaan van Tina zien. Phil Spector
toonde het al in 1966 aan; het effect en het
succes zouden nog lang op zich laten wach
ten. De Lange Mars is het in ieder geval
waard geweest.
welk repertoire laat je haar zingen zodat ze
èn zichzelf kan zijn. èn dat heel brede pu
bliek bereikt.
Spector was de Wagner van de Pop. Hij sta
pelde via moeizame, in wezen nog monofo-
nische opnamen instrument op instrument,
geluidspoor op geluidspoor. Samen met Jeff
Barry en Ellie Greenwicht, twee veteranen uit
de liedjesfabriek Tin Pan Alley, schreef Spec
tor River Deep Mountain High. Het was
een daverend opus, een tienerdrama over
een hartverscheurende liefde; ogenschijnlijk
over een meisje dat diepe herinneringen
koestert voor haar lievelingspop maar onder
Australische manager Roger Davies, deed hij
dat niet op grond van het respect dat hij had
voor verleden. Davies zag net als zeventien
jaar eerder Spector, dezelfde kansen. Hier
had je een vrouwelijke entertainer met een
universele uitstraling. De vraag was alleen:
Spector werd benaderd moesten Martin Lu
ther King en Malcolm X nog worden ver
moord. Spector besefte als een van de eer
sten dat sommige zwarte artiesten in staat
waren een cross-over naar het blanke publiek
te maken. Tina Turner, uitgerust met eigen
lijk een mannelijk keelgeluid en daarmee
contrasterend, een hyper-vrouwelijke uitstra
ling, had groot potentieel.
Toen Tina Turner na haar echtscheiding
van Ike en een groot aantal jaren in het hotel
circuit eindelijk onder contract kwam van de
PIETER VAN LIEROP»
Angela Bassett kan geen noot zuiver
zingen. Toch zet de actrice een
ijzersterke Tina Turner neer in
What's Love Got To Do With It. Deze ver
filming is even openhartig als Tina Turners
biografie; in beide vertelt de zangeres open
hartig over de hel die haar huwelijk met
bandleider Ike Turner jarenlang is geweest.
lke Turner, de talentscout die Anna Mae
Bullock heeft ontdekt en haar tot ster vorm
de, wgrdt gespeeld door de acteur Laurence
Fishburne. Hij maakt van Ike, die later met
Tina trouwde, haar jarenlang uitbuitte en
veelvuldig mishandelde, een gedenkwaardige
creatie. Ook Fishbume kan op het witte doek
niet verhelpen dat Tina, in de gedaante van
Angela Bassett, opnieuw de show steelt van
lke.
Angela Bassett: „Ik geloof dat het een ver
standige keus is geweest om in alle zang
nummers de originele geluidsbanden met Ti-
na zelf te gebruiken, want zelfs een actrice
die tien keer beter kan zingen dan ik, zou
door de mand vallen als ze probeerde het
unieke geluid van Tina Turner na te bootsen.
F,n voor mij was de rol al moeilijk genoeg. Ik
werd vooral in het begin heen en weer geslin
gerd tussen opwinding over de zeer dankbare
rol die ik te spelen kreeg, en angst om af te
gaan. Omdat je overtuigend zult moeten zijn
terwijl je iemand speelt die niet alleen nog
leeft, maar bovendien over de hele wereld
bekend is."
„Het is een emotioneel zeer veeleisende
rol, vanwege onder meer die mishandelings-
cène's. Daarnaast zijn er de speciale fysieke
eisen. Tina is buitengewoon mooi, energiek
en zeker van zichzelf; iemand met een bijna
magische uitstraling. Het kost sowieso al veel
zelfvertrouwen om te acteren voor een film,
maar om dan zo iemand te moeten spelen,
dan moet je toch wel erg stevig in je schoe
nen staan. Dat kan niet alleen maar goed
gaan."
Mishandelingen
„Het voordeel van film is dat, als je het even
niet allemaal meer bij elkaar kunt houden, je
'Cut!' mag roepen. Zodat je het nog eens op
nieuw kunt proberen en er met stukjes en
beetjes toch genoeg verzameld kan worden
van wat je nodig hebt.'"
Het bijzondere van What's Love Got To Do
With It is dat het niet gaat om een futiele
muziekfilm met een speciaal sensatie-ele
ment maar om een film die het thema 'mis
handeling binnen het huwelijk' behandelt.
En dat op een wijze die direct aanspreekt: het
kan iedereen gebeuren, het overkwam zelfs
Tina Turner. Het is die invalshoek die What's
Love Got To Do With It ook voor Angela Bas
sett maakte tot een belangwekkend project.
„Ik denk dat het goed is dat Tina met die
feiten naar buiten kwam. Veel vrouwen met
soortgelijke ervaringen achter de rug, hebben
daardoor troost gevonden. Ik merk het zelf.
Ik bedoel: ik spéél alleen maar Tina Turner
en ik word voortdurend benaderd door vrou
wen zwart, blank, Aziatisch die zeggen:
'Die film. dat was mijn leven'. En dan barsten
ze in huilen uit. Ik kan dan niet veel meer
doen dan zo iemand een beetje vasthouden."
„Nee, ikzelf heb geen ervaringen met mis
handeling. En ik zal het nooit meemaken
ook. want ik pak absoluut meteen mijn kof
fers als er zelfs maar dreigend naar me gewé
zen wordt. Maar ik heb het wel in mijn om
geving zien gebeuren. Het komt voor in alle
lagen van de samenleving. Op de middelbare
school al kende ik meisjes die regelmatig
door hun vriendjes werden afgerost en die
dat pikten."
„Eén reden waarom het vaak veel langer
getolereerd wordt dan je als buitenstaander
begrijpelijk vindt, wordt trouwens ook in de
film aangegeven. Zo'n slachtoffer probeert
zich mentaal te distantiëren van wat haar
overkomt, alsof het een ander betreft. Tina
zegt in de film: 'Mij raakt hij niet. want hij
raakt alleen de buitenkant, maar ik zit bin
nen!' Het klinkt absurd, maar zo wordt het
zelfrespect verdedigd.
„Voor Tina Turner zijn er verschillende rede
nen geweest om die mishandelingen zo lang
over haar kant te laten gaan. Allereerst een
gevoel van loyaliteit, vanwege wat ze aan lke
verschuldigd meende te zijn. Maar er was
ook het gevoel dal ze geen kant op kon. Zij
deed de was en hij betaalde de rekeningen.
Ja. hij stak ook alle inkomsten in zijn zak, na
tuurlijk. Al mocht ze wel eens een bontjas ko
pen om er goed uit te zien als mevrouw Tur
ner. Maar ze had nog geen vijf dollar die van
haarzelf waren. De toekomst van de kinderen
is ook een factor geweest. Hoe voed je vier
kinderen op als je je het in je uppie moet zien
te rooien zonder een dollar op de bank?"
Angela Bassett. die eerder te zien was in
onder meer Malcolm X van regisseur Spike
Lee, kreeg de rol bepaald niet cadeau. „Tevo
ren moest ik een screentest doen waar niet
alleen bekeken werd wat ik als actrice waard
was, maar ook gekeken werd of ik genoeg op
Tina zou kunnen lijken. Je hoeft natuurlijk
niet haar dubbelgangster te zijn. maar het
moet wel een beetje kloppen. Make up en
kostuums doen natuurlijk wonderen, maar
we hebben ook een beetje dezelfde ogen, de
zelfde bouw, bijna dezelfde mond. En ik heb
het emotionele bereik om haar te kunnen
portretteren."
Hard werken
i.Het moeilijkste was om in dertig dagen
voorbereiding een conditie op te bouwen om
na te kunnen doen wat Tina Turner op een
podium presteert. Ik bedoel: ze is grootmoe
der, maar je moet haar bezig zien tijdens een
concert! Die energie! Ze heeft hakken zo
hoog als potloden, met twee meiden van ne
gentien naast zich en die danst ze fris als
een madelief vierkant de planken af. Ver
bijsterend! Hoe kan ze dat?"
..Het betekende voor mij dat ik gedurende
die dertig dagen hard, heel hard heb moeten
werken. Ik was doodsbang dat ik de rol onder
controle zou krijgen en het dan op de fysieke
eisen moest laten afweten. Ik heb me bewus
teloos getraind om dat niet te laten gebeuren.
Soms slierf ik van de spierpijn en ik ben ook
wel eens een tikkeltje ingestort. Maar ik was
op tijd klaar voor hel begin van de opna
men."
„Voor de screentest had men mij negen
songs gegeven die ik moest instuderen. Hoe
het klonk deed het er niet toe, maar het
moest er overtuigend uitzien. Sommige
nummers, zoals Proud Mary, kende ik al van
buiten, sinds mijn jeugd. Andere moest ik in
studeren en via video-tapes leren playbacken
en echt leren presenteren in Tina's stijl, com
pleet met dans-acl op een groot podium.
Want het zou in de concertscène's zijn dat je
het makkelijkst door de mand kon vallen. En
al zing je het niet zelf, het moet wel kloppen.
Je moet weten, zelf gevoeld hebben, dat na
zo'n rauwe, karakteristieke Tina Turner-uit
haal er een kort moment moet volgen om
bliksemsnel nieuwe adem te verzamelen
voor je verder zingt. Dat zijn de details waar
mee je het makkelijkst de mist in gaat."
Steun
„Ik heb het nodige aan research gedaan. Nee.
die dingen sprak ik niet met Tina door. Maar
ze kende het script, kwam bij de opnamen
kijken en steunde me. Ze heeft tevoren alle
choreografie voorgedaan op tapes. Ze kende
nog precies de pasjes en dansjes bij de oude
nummers, compleet met alle bewegingen
van de Ikettes. Dat hielp enorm. Ze heeft tips
gegeven hoe je bij voorbeeld je hoofd moet
schudden of waar je op zeker moment met
zo'n microfoon moet blijven. Ze leende me
zelfs een paar kostuums."
,,lk vind haar een zeer indrukwekkende
persoonlijkheid. Mijn fascinatie voor haar
ontleen ik-overigens vooral aan een foto. Een
foto van Tina, waarop ze lacht. De pret die je
in haar ogen ziet. die levensvreugde die lke
Turner er nooit uit heeft weten te meppen.
Dat gaf mij inspiratie.
