TERDAGS
BIJVOEGSEL
'Heel
veel
liefs
van
Jula'
fa
ZATERDAG 30 OKTOBER 1993
Irieven gunnen blik in leven van prinses
f
32.
PALEIS MET LOO
OL^JTCJI It-jUiS Q-u-j-CLe-Jiut lcf\
oUi~, cfo—, tv—,
thuJjiw <2~-, cLj frv-t5 ZU-vOt*
ClOwjwu.£.jVt. -ee^j-
Oyy, C&v*^=;liVu- iy£jjL LJUJ-
oL &-~
vyL jt {2a^
-CXJZ -
75lu-u^Jbjj-Gu2
fójvJ* ZojvS In *//U-JLQ
Toen Beatrix net haar tweede
er jaardag had getierd, schreef
iaar trotse moeder Juliana: 'Ze
wordt steeds menschelijker en
evenzeer brutaler. Ze is erg
sociaal aangelegd en windt
'dereen om haar kleine vinger.
Maakt luidkeels
vriendschappen met vreemde
mensen en zoo!'
ondoenlijke zinnen in brieven
die de Lissese makelaar Bas
omeyn deze maand aankocht.
Brieven - volgend jaar
gebundeld in het boek 'Drie
Vorstinnen' - die een blik
imnen in het leven van prinses
Juliana.
UL VAN DER KOOU
[n een van haar brieven waar Bas Ro-
meyn beslag op wist te leggen, meldt
prinses Juliana openhartig dat ze zich
'nomade' of 'trekvogel' voelt in haar on
jaren vol vakanties en heen en
gereis tussen de verschillende paleizen,
is te lezen over Juliana's 'dierbare mid-
ïgrust' na de bevalling van Irene. En over
:t 'ongezellige' briefpapier dat ze in 1939
vioollerares mevrouw A. Rackwitsz-
e Jongh stuurt; 'Maar ik heb geen ander
De prinses ondertekent haar brieven met
leel veek liefs van Jula' of 'Uw Jula'. De
ooilerares is voor haar de 'Lieve Mevrouw',
ze vaak uitbundig bedankt: 'Wat een
van een azaleatje, was' uw verrassing
3 mijn verjaardag.' En: ,Nog hartelijk dank
)or uw lieven brief.
Juliana blijkt zeer zorgzaam. Als ze een
ïertje vioolles op 't Loo krijgt, legt ze precies
welke trein mevrouw Rackwitsz moet ne-
len: 'Bij de winterdienst blijft de trein in
peldoorn om 11.22 uur aankomen en die
:rtrekt uit Den Haag om 9.0,3'.
'Het is net een
droom'
Haar Leidse studententijd was voor
prinses Juliana, zo blijkt uit haar brie
ven. een heerlijke periode. Vooraf ver
heugde ze er zich al 'dol en dol' op en in
de 'groentijd' kende haar enthousiasme
bijna geen grenzen.
'We zijn met honderdzeventien groenen
en de oudere meisjesstudenten laten
ons een verrukkelijken tijd meemaken
om kennis te maken met die honderden
meisjesstudenten. Op 't ogenblik dat ik
je schrijf loopt het tegen half twaalf.!!',
schreef ze 16 september 1927 aan haar
kindermeisje 'Mien'. Ze deed dat vanuit
Huis 't Waerle aan de Katwijkse Boule
vard. waar ze met de meisjes Michelin.
Rooseboom en de jonkvrouwe De
Brauw woonde. Vanuit de aangrenzen
de villa 'Hoogcate' hielden de barones
Jacoba Catharina van Sytzama en me
vrouw Schoch het viertal, al snel De Vro
lijke Zeesterren genaamd, in de gaten.
Of, zoals Juliana dat omschreef "We wo
nen hier aan zee in Katwijk in zoo'n ge
zellig thuis met z'n vieren onder de
vleugels van twee snoezen van oudere
dames, 't Is altijd zoo heerlijk (weer) om
hier weer terug te komen na de geweldi
ge drukte van Leiden'.
Juliana voelde zich vrij in haar nieuwe
omgeving: door-de-week woonde ze in
Katwijk, in het weekeinde ging ze naar
huis. Ze schrijft: 't Is net een droom om
nu niet meer heelemaal in 't ouderlijk
huis te wonen, ik kan 't me nog heele
maal niet voorstellen. Ik kom «norgen
met schitterende verhalen thuis'.
Bij de brief aan 'Mien' stuurde ze een
lampje op. 'voor de gezelligheid op je
kamer'. Juliana had hem hoogstper
soonlijk in Leiden gekocht en moest er
nog om gniffelen: 'De juffrouw in de
winkel dacht natuurlijk dat ik die lamp
noodig had om bij te studeeren.'
Ze ondertekende de brief met 'Prinneke'
en sloot af met een 'dikke zoen' èn een
verontschuldiging: 'Neem het een
groentje niet kwalijk, dat ze zooveel over
zichzelf en haar studentenbestaan
schrijft.' En dat allemaal 'In het holst
van den nacht!!!', zoals Prinneke trots en
steels constateerde.
Dergelijke beleefdheden en aardigheden,
worden soms afgewisseld door welhaast filo
sofische ontboezemingen. Zo schrijft 'Jula' na
het zien van wat schilderijen van menèèr
Rackwitsz, bekend om zijn romantische
landschappen: ,,Ze laten me denken aan de
fantasiën die je hebt, en die je waarschijnlijk
worden ingegeven, als kind of heel jong
meisje, als je je zuiver voelt en idealistisch en
de levenservaring de beelden van je denken
nog niet beduimeld heeft.'
-k
Duidelijk blijkt dat de dames meer doen dan
vioolspelen. Zo schrijft Juliana in december
1936 aan de 22 jaar oudere dame, vioolpeda
goge voor tal van kinderen van betere stand:
'Eerlijk gezegd, lijkt het me niet veel zin heb
ben om te spelen. Maar wij zouden kunnen
praten. Ik hoop erg, dat het u schikt'. Of, in
1939: ,lk zal TrLx maar niet meebrengen, aan
gezien we dan aldoor moeten opletten en
niet kunnen praten'.
De prinses is reuze benieuwd naar me-
vrouws ervaringen: 'Hoe was uw zomer? Ik
ben'erg benieuwd te hooren, in de zomer
maanden kun je zoo heerlijk veel meema
ken'. Juliana laat zich ook van haar geestige
kant zien: 'Schrikt u niet als er straks een au
to bij u komt voorrijden. U wordt niet ont
voerd, het is de hofdame die u komt opha
len'.
Het enthousiasme van Juliana is vaak niet
te stuiten. 'Op 't Loo ligt sneeuw en is de he
mel blauw. Nog vanmorgen was ik daar!' Op
vakantie in Zwitserland. Achterop een an
sichtkaart meldt ze dat ze 'ontzagwekkend
geniet': 'Je kunt je in het gewone leven niet
voorstellen dat er zoo'n lucht, zoo n zon be
staat en dat je zoveel plezier kunt hebben'.
'We skiën met fanatisme en worden gebra
den door de zon van boven en de sneeuw
van onderen'. En: 'De zon en sneeuw maken
het tot een ongelooflijk mooi sprookje. We
maken vaak uitstapjes en skiën dan, natuur
lijk onder deskundige leiding, een eind heen
of terug, en noemen dat'dan weidsch 'een
tocht'. Of: 'Soms lijkt het alsof je in een ope
rette speelt'.
Alleen: 'Je komt zoo moeilijk tot je bezighe
den als je zoo op reis bent met een erg fleurig
troepje'. Ook uit andere fragmenten spreekt
zo nu en dan schuldgevoel. Moet de prinses
een les afzeggen of heeft ze te weinig gestu
deerd? De vioollerares krijgt brieven vol ver
ontschuldigingen. In de trant van: 'Nu voel ik
me heelemaal kleinWant ik had er niet
aan gedacht dat ik dan niet kan'. Of: 'Het
spijt me zóó u alweer lastig te vallen (maar
maandagochtend moet ik vroeger weg)'.
Schrijft ze weer eens laat terug? 'Ik voel me
erg beschaamd en vraag u duizendmaal om
excuus dat ik nu pas schrijf. Het is een schan
daal op zijn minst genomen.'
Maar ja, Juliana heeft ook veel aan haar
hoofd. 'Drukke ambtsbezigheden', zoals ze
dat de ene keer noemt. Of: 'Ik zit tot over de
ooren in de vergaderingen e.d.' Of: 'Het spijt
me, weer te moeten gaan afzeggen. Het is
'mijn plicht - mijn baantje' (maart '31). Een
ander keertje relativeert ze dat baantje be
hoorlijk: 'Ik had deze week veel te doen, al
thans dat verbeeld ik me'.
Soms ook krijgt ze zulke aardige invitaties,
dat ze niet anders kan doen dan 'een vreug
desprong maken', schrijft ze nadat een peet
tante haar te logeren heeft gevraagd. Wèèr
geen les dus. 'Kunt u mij deze lichtzinnigheid
toestaan en vergeven?'
Dat Juliana de vioollessen zo serieus
neemt, kan heel goed met de stevige hand
van moeder Wilhelmina te maken hebben.
Die ontbiedt de vioollerares regelmatig op
Paleis Noordeinde om de voortgang van Juli
ana's lessen te bespreken. Op 23 maart wordt
mevrouw Rackwitsz zelfs genood voor de
Avonddisch met kerriesoep, geroosterde
kreeft, spruitjes met kastanjes, gevulde kalfs
bout en marasquintaart. Tenminste, dat be
looft het tijdig toegestuurde menu.
-fc
Ellende blijft ook Juliana niet bespaard. Zo
schrijft ze in juni 1934, na de dood van haar
vader: 't Was een grote schok, vreeselijk. En
dat middenin de fleurigheid die ik had in
Londen! Vader zelf moet er nog meer door
overvallen zijn dan wij. Ik heb het zoo fijn ge
vonden dat de mensen 't zoo goed begrepen
hébben dat alles wit was na zijn dood. Met
dat al is het toch vreselijk onwerkelijk'.
Ook de naderende oorlog werpt zijn scha
duwen vooruit in de brieven, overigens tus
sen de regels door. Juliana zwerft in die pe
riode voor de oorlog van paleis naar paleis.
Het levert de volgende brieven op: 'Lieve Me
vrouw, ik voel me zo snood dat ik u nog nooit
bedankte voor uw gelukwensch met Trix'
tweede verjaardag, (wat een glorieus feest
was natuurlijk). Ik was van plan geweest u
kort daarop te schrijven, te wagen of u 't grut
eens in levenden lijve kwam bewonderen.
Toen echter gingen we voor een poosje naar
Soestdijk en dat poosje was erg elastiek, werd
tot maanden. Nu echter, zijn we weer 'een
poosje' hier', schrijft ze 17 april 1940 vanuit
Huis ten Bosch.
Gelukkig, de dames kunnen elkaar weer
ontmoeten. En Juliana is weselijk blij dat de
lerares het, volgens haar brief, 'óók gezellig
vond'. En wat vindt ze het schattebouterig'
dat de lerares 'wéér zulke mooie bloemen
heeft gestuurd' met haar verjaardag. Ze voelt
er echter niets voor om te komen concerte
ren: 'Dat maakt me nou gewoon beschaamd,
te zeer om het graag te accepteren, heusch
waar! Bovendien maken we weer plannen
om naar Soestdijk te gaan, vagelijk'.
Tussen dergelijke beleefdheden ('U ver
went me veel te veel') staan ook zinnen die
dieper gaan: 'Mijn verjaardag bij dat heerlijke
ItJiS Lllouxv- Mj La J. ff'
U*> LcLf 6uï.fax -tr 'Fix* i'-
Ïl kevfj} Ajvtfl Lla I 'it te, OujtUiAjLu. M*. c-
7"
OA* JCl
■'«-T
4 ti *t_fi QotCajctJ
Ajl. y) 4 L
OUL^y UJXSUlLV
C a ff -y f Qm
V
LcUv, hJUuDku
lu L -.J
Lvlvtl.
<_pr cjduJJ
IxuCLdUi ttuu'ctJLCS^Zc
P'jUuJacLuvhPZv- tvcaf OVtwuJU
ff fa-vLvXtZ* Lviv riJGtkfxsvLL.
»A. tccü 6 onrr-AcAlv, 'Mol vU'
UJiZ. a
ttuu*. u. Xwifu,
tiu, CitUu, jt voTs UeucuD
lojevtü CLOVUV,
S.VLOAA ,;L i eJ iZts <<u.
ZlicTdttt Lj/<*Ac
Briefkaart van 'Jula' aan haar vioollerares. Vanuit Zwitserland schrijft de prinses dat ze
'ontzagwekkend geniet'.
weer deed al wat naar is onwaarschijnlijk lij
ken en bracht fleur (lekker, ondanks alles!
Zoo'n gevoel had je). Het is overigens zoo n
rare situatie als je zelf zoo'n bevoorrecht en
gelukkig menschenkind bent in deze wereld.
Ik zou op dit moment eindeloos aan 't boom-
en kunnen slaan, maar de avond en het
'pampier' schieten op'.
Meldt luliana niets over Bernhard, hofd
ame Schoch noemt hem in december 1936
'een Godsgeschenk voor de Koningin. Prinses
en het hele land. Nu is de eenzaamheid voor
de Prinses opgelost en kan zij iets heel moois
van haar leven maken'.
(ZIE VERDER ELDERS IN DEZE BIJLAGE)
