Medea tussen de meeuwen
Verleidingskunsten geluidswand
Cultuur&Kunst
Sarafina schitterende
musical op niveau
Catate Domino vooral
na de pauze op dreef
Los zand braaf en saai
door gebrek aan humor
Erna Sassen: Charmante
gespreks-exercities
ZATERDAG 30 OKTOBER 1993
Kunst voor een prikje
Werk v
Alphense kunstenaars is van 6 no
vember tot 3 december voor een prikje te koop. De STAA-gale-
rie, galerie Hofman Van der Zee en de Kunstuitleen geven 20
procent op kunst tussen de 25 gulden en de 550 gulden. De ge
meente Financiert deze zogeheten Klaas Kerst Kunst Kado Kor
ting actie. In STAA is een speciale expositie om gulle gevers aan
cadeaux te helpen met onder meer ook de dichtbundels van uit
geverij Nehalennia van Rolf Jan den Adel met linoleumsneden
van Eka Kunst en Hans Kruse met tekeningen Joyce Op 't Eijnde.
Schilderlessen Tavenier
voorhout Daniël Tavenier geeft schilderlessen aan de Nieuwe
Kunstschool in Voorhout. De cursus op maandagavond is be
doeld voor gevorderden en heeft als doel het zoeken naar een ei
gen stijl. De Nieuwe Kunstschool is gevestigd aan de Loosterweg
4 in Voorhout, telefoon 023-257266. Elke dinsdagavond van
19.00 uur tot 19.30 uur houdt de school een inloopspreekuur.
Kijkje achter de schermen
den haag Hoe werkt een decorontwerper en hoe maak je een
lichtplan. Het Zuidhollands Centrum voor Amateurtheater (ZH-
CA) probeert op 12 en 13 november het antwoord te geven via
een kort project. Deelnemers bezoeken de eerste dag de kinder
voorstelling 'Ik ken geen neushoorn' van theatergroep Maccus.
De tweede dagvertellen regisseur Albert Hoex en toneelontwer
pers Sanne Danz en Jeroen Vallenduuk hoe ze te werk zijn ge
gaan. Aanmeldingen voor het project moeten vóór 8 november
binnen zijn bij het ZHCA, telefoon 070-3624961.
Zangeres/actrice Astrid Seriese tijdens de repetitie
ningse visafslag in première gaat.
het muziektheater-project 'M is muziek, monoloog e
muziektheater
recensie dick hermsen
Voorstelling Sarafina, the music of libera-
n. Zuidafrikaanse musical van Mbonge-
Ngema (regie, tekst en muziek) en
Hugh Masekela (muziek)
Hollandia verbeeldt Griekse mythe in de visafslag
Geziei
Nog t.
29/10, Schouwburg,
in in de Leidse Schouw
30 en 31 oktober
)urg op
Er zijn voorstellingen waarbij je
het begin tot het eind
ademloos geboeid blijft. Sarafi-
i is zo'n stuk.
De musical vertelt het verhaal
in de bloedige studentenop
stand van 1976 in Soweto. Hier
bij kwamen meer dan zeshon
derd scholieren om het leven.
Op buitengewoon indrukwek
kende wijze wordt de woede,
het verdriet en de innige ver
bondenheid van de zwarte jon
geren gespeeld, gezongen en
nst. Theater grenst hier
aan de realiteit. Het lijkt
alsof iedere speler zijn eigen
persoonlijk verhaal vertelt. De
gebalde vuisten, het vuur in de
ogen, de intensiteit van het zin-
en dansen, het is niet ge
speeld, het is echt. Voor de ruim
twintig jonge, Zuidafrikaanse
acteurs is het verhaal nog steeds
actueel.
Sarafina is zwart, woont in
Soweto en is leerlinge aan de
zwarte Morris Isaacson High
School. Hier ontstaat het- geor
ganiseerde scholenverzet tegen
het Zuidafrikaanse apartheids
regime. Sarafina is activiste met
Nelson Mandela als lichtend
voorbeeld. Vanwege haar oprui
ende activiteiten belandt ze in
de cel. Wanneer ze na twee
maanden terugkeert op school
en haar medeleerlingen haar lit
tekens laat zien, wordt het ver- T--J- J 1 1_* 1 J Jl_U
zet heftiger. De eerste harde ^en indringende vislucht, krijsende meeuwen en dobbe-
confrontatie tussen het leger en rende schepen. Het behoort allemaal tot het natuurlijke
de scholieren ontstaat wanneer decor van het muziek- en theaterstuk 'M is muziek, mo
er een soldaat de klas binnen- noloog en moord' van de theatergroep Hollandia en het
treedt en zich stoort aan het on- -
derwerp van de les. Op laffe wij
orkest De Volharding. De eigenzinnige theatergroep Hol-
schiet" hip drie~ studenten landia speelt weer eens buiten de deur op locatie. Dit
neer. De begrafenis die volgt is keer in de visafslag van Scheveningen. De produktie is
aangrijpend. Gaandeweg wordt een bewerking van de Griekse mythe Medea met muziek
beeld geschapen
gedachten die leven onder de
zwarte bevolking.
Regisseur en schrijver van de
musical is Mbongeni Ngema.
Muzikaal wordt hij bijgestaan
door Hugh Masekela, vooral be
kend door zijn medewerking
aan het Graceland-project van
Paul Simon. De muziek, in het
Zulu 'Mbaganga' genaamd,
wordt live gespeeld door een
achtmans-formatie. Opvallend
is hun verschijning: ze gaan ge
kleed in soldatentenue. Ze staan
opgesteld rond en op een grote
tank achter op het podium. Het
hek, met prikkeldraad omspan
nen, scheidt de 'soldaten' van
de school waar alles zich verder
afspeelt. De muziek is de bin
dende factor in de voorstelling.
De ritmes zijn grillig en opzwe
pend. De gospelachtige manier
van zingen is overweldigend en
klinkt fantastisch. In de feeste
lijke finale worden oorspronke
lijke dansen uit de Afrikaanse
cultuur ten tonele gevoerd. Sa
rafina is een schitterende voor
stelling.
van Louis Andriessen en teksten van Lodewijk de Boer.
Plaats van handeling: Vishal 13.
scheveningen.
recensie li dy van der spek
ubileumconcert ter gelegenheid van het
75-jarig bestaan van de Chr. Gemengde
Zangvereniging 'Cantate Domino', diri
gent Piet Jasperse, met medewerking van
Gera van Heezik-Douw, sopraan, Xandra
alt, Jos van der Lans, tenor, Pierre
Mak, bas. Jacco van Leeuwen, orgel en
orkest 'Con Brio' uit Amsterdam Ge
hoord vrijdag 29 oktober in de Dorpskerk
in Zoeterwoude
'Cantate Domino' vierde vrij
dagavond in de Dorpskerk zijn
vijftiende lustrum met de Mis in
D groot, de enige mis die An-
tonin Dvorak geschreven heeft
de Coronation Anthems van
Handel, waarvan het eerste an
them 'Zadok the Priest' nog
steeds gezongen wordt bij de
kroning van de Engelse vorsten.
Als er iets te vieren is ten
vele 'gasten' dan
vreugde of anders ten-
betrokkenheid blijken.
Dat lukte 'Cantate Domino' na
de pauze zeker met een ge-
keus, de goed in 't ge
hoor liggende, niet te moeilijke,
Eerste concert
in Kapelzaal
leiden
stralende Coronation Anthems.
Een volle kerk leefde op, deinde
mee en luisterde met volle teu-
Maar vóór de pauze was het
programma jammer genoeg
niet goed gekozen. Hoe hard
het koor onder leiding van Jas
perse ook gestudeerd had en
dat lijdt geen twijfel, de Mis van
Dvorak was té hoog gegrepen.
De noten waren er meestal wel,
maar aan uitdrukkingskracht en
diepgang, homogeniteit en sa
menklank ontbrak het schro
melijk. Ook het orkest, overtui
gend met het grote koper, was
bij inzetten en solo strijkpartij-
en zwak. Alt, tenor en bas waren
een goed op elkaar ingespeeld
trio, dat mooi en inhoudsvol
zong. Helaas liet de sopraan
veel te wensen over in vakman
schap, zuiverheid en stemkleu-
ring.
Maar zoals gezgd, Handel
maakte veel goed en met de
Coronation Anthems werd de
avond stijlvol bekroond.
Aan het slot van 'M is muziek,
monoloog en moord' gaat één
van de roldeuren in Vishal 13
open. Het publiek wordt een
blik gegund op de haven van
Scheveningen met al zijn be
drijvigheid. ,,Ik hoop dat er ook
's avonds meeuwen zijn", aldus
Hollandia-regisseur Paul Koek
die desnoods een kist vis aan
rukt om meeuwen te lokken.
„Waar is in Nederland een
schouwburg met zo'n ruimte?
"De repetitie is net afgelopen.
Enkele van de figurerende kin
deren buitelen nog over de van
steigerbuizen gemaakte tribune.
Louis Andriessen, de componist
van de muziek, praat nog wat
'M is muziek, monoloog en
moord' is gebaseerd op de com
positie 'M is for man, music en
Mozart' die Andriessen maakte
voor het orkest De Volharding.
Er zijn meer bekende namen in
de nieuwe Hollandia-produktie.
Lodewijk de Boer schreef de
tekst: drie monologen die de
mythe van Medea als uitgangs
punt hebben. Medea vermoordt
haar kinderen in blinde woede
na de ontrouw van haar geliefde
Jason. Naast het orkest De Vol
harding is er nog een verrassing.
De jazz-zangeres Astrid Seriese,
die gelet op de juichende kritie
ken op het punt van doorbre
ken staat, zing en acteert. „Se
riese is een fantastische zange
res, maar is ook als actrice een
openbaring", vindt Paul Koek
die samen met Johan Simons
de regie doet.
Geheel
In 'M is muziek, monoloog en
moord' worden liederen, instru
mentale intermezzi, spel en
tekst tot een geheel gesmeed.
Drie actrices (Astrid Seriese,
Henriette Koch en Robijn Wen-
delaar) houden ieder op hun
beurt een monoloog, waarin zij
een eigen interpretatie geven
van het Medea-verhaal. Aan de
orde komen de voorgeschiede
nis, de kindermoord zelf en de
nasleep. De actrices verbeelden
niet alleen het ene personage
Medea, maar spelen tegelijk de
moeder, de vermoorde dochters
en de minnares die de aanlei
ding is van de crisis. Het Me
dea-verhaal was te simpel voor
Lodewijk de Boer, verklaart
Koek. De monologen, steeds af
gewisseld met muziek en zang
(Astrid Seriese), worden aange
hoord door de man. Op het to
neel voltrekt zich tevens een ri
tueel rond het vermoorde leven.
Regisseur Koek belooft een
mix van monumentale thema's,
dubbelzinnigheden en raadsels.
Plus enkele platvloerse elemen
ten voor het schokeffect. De
keuze voor de locatie visafslag,
weer zo'n troosteloze plaats in
de Hollandia-traditie, zorgt vol
gens Koek voor de juiste sfeer.
„De zee is een belangrijk ele
ment in de mythe. Medea is im
mers door haar geliefde ver
overd over het water. Het was
een lange reis. Dankzij de loca
tie is de woede van Medea over
de ontrouw goed voor te stel
len."
De tekst is door De Boer spe
ciaal voor Hollandia geschre
ven. Koek: „Het is verbazend
hoe iemand een muzikale tekst
kan schrijven die zo goed past
bij de compositie van An
driessen. De Boer en Andriessen
Hollandia met 'M is muziek,
monoloog en moord'. Vishal
13, Scheveningen: 30 en 31 ok
tober, 2 en 3 november. Daar
naast ook in Groningen: 4 no
vember, en Gent: 6 november.
Muziek: Louis Andriessen.
Tekst: I-odewijk de Boer. Regie:
Paul Koek en Johan Simons.
Met: Astrid Seriese, Henriette
Koch, Peter Paul Muller, Ro
bijn Wendelaar en orkest De
Volharding.
Johan Simons, Lodewijk de Boer, Louis Andriessen en Paul Koek (vlnr): Medea
RUYGROK.071-:
M G Schmidt Decor
Schipaanboord Kleding Henriette Schim
mel Gezien op 29 oktober in De Muzen-
hof, Leiderdorp Vanavond herhaling
"M'n moeder is een pot! Gad-
verdegatverdegadver!" Gerrit
vat zo op kernachtige wijze de
problematiek in Los zand van
Annie M.G. Schmidt samen. In
tussen lijkt vader gearresteerd
wegens fraude, juist op de dag
dat hij bekroond zou worden
voor zijn medisch onderzoeks
werk. probeert de schilderes
Saar de coming out van middel
bare moeder Winnie te versnel
len, zodat ze samen in Zuid-
Frankrijk kunnen gaan wonen,
is de progressieve protestdoch
ter Susan er furieus op tegen
dat moeder vader in de steek
laat, lacht de man van Susan na
een jointje alle problemen weg,
probeert de journaliste Ricky
met een truc meer te weten te
komen over vaders schandalen,
en wordt er veel gezeurd over
relaties en fatsoen.
Geen stuk van vandaag of gis
teren dus. Ik kon de geboorte
datum van Los zand niet vin
den, maar het is vroeg belegen.
De schrijfster had niet haar
meest bevlogen bui toen ze het
stuk schreef.
Hoe maak je nog wat van zo'n
gedateerd blijspel (want volgens
het programma is het een blij
spel)? Zoek alsjeblieft hard naar
de humor en dik de overdreven
kanten van het verhaal nog ver
der aan. Dat heeft regisseur
Hans Schipaanboord nou pre
cies niet gedaan. Hij laat het
stuk spelen als een soort relatie
drama dat je hier en nu in een
willekeurige huiskamer zou
kunnen aantreffen. De spelers
doen hun best, zeggen goed
verstaanbaar hun teksten, maar
blazen Los zand geen leven in.
Dat wil niet zeggen dat ze er
niks van bakken: Mary Ann Kos
ter is als lesbische moeder nog
behoorlijk geloofwaardig, en
ook Liesbeth VerkJey worstelt
zich dapper door de moeilijkhe
den die de rol van racistische
anti-apartheidsactiviste haar
oplevert. Het grappigst waren
Joop Cieraad (Gerrit) en Ellen
Gerrese als de tuttebel Annebet.
Helaas waren er maar weinig
van degelijke types en zouden
die best nog wat vetter neerge
zet mogen worden. Iedereen
doet nu zo normaal mogelijk in
een gedateerd stuk en dat levert
een braaf en saai resultaat op.
hebben lang niet met elkaar ge
werkt. Ze voelen elkaar perfect
aan." Of de samenwerking tus
sen Hollandia en Seriese een
vervolg krijgt, is de vraag. „Ik
denk dat ze voorrang geeft aan
haar carrière als zangeres, zeker
nu haar cd zo goed ontvangen
is". 'M is muziek, monoloog en
moord' heeft wel een samen
werking in gang gezet tussen
Hollandia en Andriessen. Er zijn
plannen om samen iets te doen
met toneel, muziek en dans, al
dus Koek. Maar voorlopig heeft
Hollandia met drie produkties
de handen vol.
programma houdt moeiteloos
je aandacht vast. De vloeiende
overgangen tussen de verschil
lende onderdelen getuigen van
een slim doordachte opzet.
Heel apart ook zijn de muzi
kale intermezzi, waardoor een
wat poëtischer tegenwicht
wordt gevormd voor die vaak
geestige man/vrouw-gesprek -
ken. De muziekkeuze hierbij,
van Bach tot Cocciante, is abso
luut verrassend, en de vertol
king ervan heeft kwaliteit.
Vergeleken met haar nog wat
kaal aandoende soloprogram
ma van enige tijd geleden, legt
Erna Sassen in de dialogen met
Bruun Kuijt een rijker gescha
keerde veelzijdigheid aan de
dag.
Hij stelt zich voor als Vincent:
dat is Latijn voor 'zij die over
winnen'. Zij is Sophie, en dat
noemt zij Nederlands voor 'zij
die overwonnen wil worden'.
Die beruchte strijd wordt hier
subtiel gestreden.
na Sassen en Bruun Kui|t Muzikale bege
leiding: Arthur de Bussy Gezien 29/10,
Kapelzaal Leiden
Het is een doorzichtige smoes:
ik zoek een man voor mijn zus.
Deze vrouw zoekt gewoon zelf
een man. Omdat ze echter net
iets te veel teleurstellingen ach
ter de rug heeft, zet ze nu haar
zoektocht met meer omtrek
kende bewegingen voort.
De man die zich naar aanlei
ding van haar advertentie
meldt, is bereid haar spelletjes
mee te spelen. Beide partijen
raken al snel hierin verstrikt.
Het leidt tot schuchtere, botte,
tedere, lompe en clichématige
toenaderingspogingen, die
charmante gespreksexercities
opleveren.
Erna Sassen schreef haar ei
gen tekst, die ze met tegenspe
ler Bruun Kuijt ook zelf speelt.
Hun bijna vijf kwartier durende
utrecht gpd
Opschudding conservatorium
door ontslag meesterpianist
dat door het aangekondigde
vertrek van pianist Austbö meer
gerenommeerde docenten het
Utrechts Conservatorium zullen
verlaten. Pianist Austbö geldt in
binnen- en buitenland als een
van de meest vooraanstaande
vertolkers van twintigste eeuw-
se pianomuziek.
In zijn ontslagaanvraag
schrijft Austbö dat de leiding
„zich weinig bekommerde om
inhoudelijke en onderwijskun
digezaken".
Het aangekondigde ontslag van
een vooraanstaand docent van
het Utrechts Conservatorium,
de Noors-Nederlandse concert
pianist en muziekpedagoog
Hakon Austbö, heeft voor grote
opschudding gezorgd. Onder
studenten en docenten van de
Stichtse muziekvakopleiding is
een actie op gang gekomen
voor het aanblijven van de pia
nopedagoog. Gevreesd wordt
Gergjev mogelijk dirigent
Rotterdams Philharmonisch
rotterdam gpd
Valery Gergjev wordt naar alle waarschijnlijkheid de nieuwe chef
dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. De 39-jarige
dirigent heeft de ambitie met het orkest zeer bijzondere projecten
op touw te zetten, ondermeer het brengen van opera's. De musici
van het RPhO hebben zich in overgrote meerderheid zeer positief
uitgesproken over Gergjev en zijn plannen. De dirigent heeft overi
gens nog tot 1996 een vaste verbintenis met de Kirov Opera in Sint
Petersburg.
De pianiste Mitsuko Saruwatari
geeft morgen het eerste koffie
concert in de Kapelzaal van K
Leiden. Ze studeerde aan
conservatorium in Tokyo
en, dankzij een beurs, bij Wil
lem Brons in Amsterdam. Saru
watari volgde daarnaast mees-
tercursussen bij onder meer
Vlado Periemuter, Goergy Se-
bok en John Bingham.
De pianiste speelt in de Ka
pelzaal Mozarts Sonate KV 576,
Ravels Gaspard de la nuit en de
Sonate opus 35 van Chopin. Het
concert begint om 11.30 uur. K
&0 serveert de bezoekers vanaf
11.00 uur een gratis kopje kof
fie. Kaarten zijn verkrijgbaar
aan de kassa van de Kapelzaal.
recensie roos van put
Expositie de Geluidswand van Hans Muller Te zi
14.11 CBK/De Waag. Aalmarkt 21. Leiden Wo t
12.00-1700uur.zo 13 00-1700uur
Als je op een rustige zondagmiddag De
Waag binnenloopt, moet je niet raar opkij
ken als je groepjes mensen druk bezig ziet
voor een enorme wand. Wat ze aan het
doen zijn is op afstand niet direct zichtbaar,
maar over de hoeveelheid geluid die ze
blijkbaar uit die wand halen, bestaat geen
twijfel. Wat de personen nou precies doen,
wordt pas duidelijk als je echt voor het mo
numentale object, van bijna 10 meter lang
en 2 112 meter hoog, staat.
De wand bestaat uit 24 verschillende ver
ticale rijen, die op te vatten zijn als kanalen
van een mengpaneel. Op ieder paneel is
een verschillend onderdeel te zien. Twee
delen hiervan zijn te bedienen. Het pedaal
en het zaaghandvat. Eerstgenoemde bedien
je door erop te trappen en het handvat
moet je naar je toe trekken (doe dit ovrigens
niet te hard, want één handvat is al gesneu
veld, getuige het briefje met de woorden:
'niet meer bedienen!).
Doordat je tegelijkertijd op het pedaal
trapt en aan het handvat trekt, is beweging
en geluid het resultaat. De rotors, die zich
in glazen stolpen bevinden, gaan draaien.
Bovendien zie je tegelijkertijd een balletje in
een buis van perspex naar boven springen.
Het balletje raakt vervolgens weer een
snaar. Door deze handelingen te verrichten
ontstaan de vreemde geluiden die de ruim
te vullen.
Muller weet de toeschouwer te verleiden
om de panelen te bedienen. Je nieuwsgie
righeid wordt geprikkeld. Je wilt toch weten
wat het effect is van het gelijktijdig bedie
nen van het pedaal en het handvat, ook al
zie je iemand naast je hetzelfde doen. Bo
vendien is één keer trappen niet voldoende
omdat het geluid en de vaart van bijvoor
beeld het balletje verschillend is wanneer je
krachtig of zacht trapt.
Fascinerend is het bovendien om te zien
hoe de bezoekers reageren. De ene vindt
het vreemd en betast behoedzaam het
handvat, terwijl een ander driftig op een pe
daal staat te trappen en vervolgens gebiolo
geerd naar de verschillende bewegingen
staart. Niet elk pedaal heeft overigens tot
gevolg dat de rotors gaan draaien, of dat het
balletje naar boven springt. Weer een ander
loopt om de muur heen. om te doorgron
den hoe het geheel technisch in elkaar zit.
De toeschouwer komt er niet achter omdat
de wand aan de achterzijde gesloten is. En
hoe het nou werkelijk technisch in elkaar
zit, laat zich raden.
Volgens het zaalpapier is de wand een va
riatie op machines uit het dagelijks leven,
zoals bijvoorbeeld een flipperkast en een
jukebox. Voor enkele minuten van vermaak
is het noodzakelijk dat je een handeling uit
voert. Het verschil met de geluidswand van
Muller is, dat deze vQrm in elk geval goed
koper is voor de gebruiker.
Dat de geluidswand misschien niet bere
kend is op de kracht van iedere bezoeker,
blijkt uit het sneuvelen van een handvat na
ongeveer een week. Is het object technisch
niet perfect, of houden de bezoekers geen
rekening met de geluidswand?
Mitsuko Saruwatari bespeelt de piano tijdens het eerste koffieconcert
rotterdam gpd
Filmregissseur- en producent
Pim de la Parra begint volgend
jaar in de Maasstad een nieu
we filmopleiding onder de
naam Rotterdamse Akademie
voor Cinematografie. „Ik er
vaar geregeld dat de bestaande
opleidingen shockerend falen
De la Parra begint filmopleiding
in het bijbrengen van de ele
mentaire vaardigheden van
het vak. Er is daarom grote be
hoefte aan een opleiding met
praktijkgerichte cursussen en
seminars", aldus De La Parra.
Bij het ministerie van WVC is
inmiddels een subsidie van an
derhalf miljoen gulden voor
een proefperiode van twee jaar
aangevraagd. Mocht het Rijk
het laten afweten, dan wil De
la Parra proberen geld los te
krijgen van het bedrijfsleven.
Zijn contacten met het Rotter
damse gemeentebestuur zijn
nog pril, maar De la Parra
heeft goede hoop dat hij in de
Maasstad een geschikte ruimte
kan knjgen. „Ik ervaar het
filmklimaat daar op dit mo
ment als inspirerender dan in
Amsterdam. Vandaar dat ik be
sloten heb de hoofdstad te ver
laten."
