'Verstandig om na
7 jaar te stoppen'
Rtv show
Leeuwentemmer gevraagd
Een afscheid zonder emoties van een serie vol emotioneel realisme
VRIJDAG 29 OKTOBER 1993
CLOSE UP
Gerard van Putten
Bakken geld heeft de VARA uitgegeven om Paul de
Leeuw als het gezicht van de omroep in huis te hou
den. Tot dusver is de veelbesproken cabaretier niet
bezweken voor de verleidingen van de commerciële televisie.
Niet eens zo lang geleden was De Schreeuw van de Leeuw
VARA's eigen dagsluiting op de zaterdagavond. Dat riep uiteen
lopende reacties op. De ene kijker ging geshockeerd de zondags
rust tegemoet, de andere lag in dromenland nog te schuddebui
ken. Paul de Leeuw kan als weinig anderen nu eenmaal spraak
makende televisie maken. De programmaleiding van de VARA
bevond zijn cabareteske talent en zijn gevoel voor theater goed
genoeg voor een positionering op prime time. Waar dat toe kan
leiden, bleek zaterdagavond: huwelijksgereedschap als concur
rentie van Ron'sHoneymoonquiz. Daar hing in De Leeuws
laatste Schreeuw voor een paar ons vleeswaren. En De Leeuw
stond erbij en keek ernaar. Op zijn doorvoede gezicht werd de
kennersblik van de Keurslager zichtbaar.
Een krappe meerderheid van de TV-critici kende Paul de Leeuw
voor zijn Schreeuw onlangs de Nipkow-schijf toe. Een van de
nee-stemmers meende in het dagblad Tubantia tegenover zijn
geachte lezers een stemverklaring te moeten afleggen. De Leeuw
heeft er meerdere malen blijk van gegeven moeite te hebben
met het incasseren van minder vleiende kritiek. Wie niet hele-
maól voor hem is, is tegen hem. Zo ongeveer. Ook de criticus
van bovengenoemde Twentse krant werd met verbaal geweld
onderuitgehaald. In de toespraak die hij hield ten tijde van de
uitreiking van de Nipkow-schijf werd de man neergezet als een
scribent van het tweede garnituur. De strekking van De Leeuws
betoog kwam erop neer dat personen die normaal gesproken
schrijven over Tot Heil Onzer Ribbenkasten 6-Knalhutte Vooruit
7, niet bevoegd zijn een oordeel te vellen over Ajax-Feyenoord.
Hoe een getalenteerd cabaretier kennelijk allure en klasse mist
om zelfs oppositie van het mildste soort het hoofd te bieden
zonder op de man te spelen.
Bondig samengevat kent De Schreeuw van de Leeuw een herken
bare opzet. De afleveringen worden telkenmale gedragen door
een thema, dat taboedoorbrekend pretendeert te zijn. De gasten
dienen als niet terzake doend decor. Zodra ze door De Leeuw
zijn gebruikt, respectievelijk zich hebben laten misbruiken, wor
den ze bruusk uit zijn show gesodemieterd. Dat menige artiest
in z'n ijdelheid ver kan gaan, is intussen genoegzaam gebleken.
Het zijn met name de tweederangsartiesten die zich zonder gê
ne laten schofferen in de hoop te ontsnappen aan het circuit van
braderieën, bruiloften, partijen en personeelsfeestjes. Zo heeft
Conny Vink zich eens een hele uitzending lang volledig laten
overstemmen door het geschreeuw en gebrul van De Leeuw.
Gert en Hermien mochten na een optreden van welgeteld tien
seconden de thuisreis richting hun dochters Sodom en Gomorra
zo heten ze althans volgens De Leeuw aanvaarden.
.Wellicht door de druk om elke week een show te moeten maken,
krijgt De Leeuw het blijkbaar steeds moeilijker om niet naar het
beproefde middel van leuk doen ten koste van anderen te grij
pen. Geen mens krijgt zelfs maar de lengte om een meer dan
ondergeschikte rol te spelen. Pianist Cor Bakker mag wekelijks
de Jan Doedel uithangen en dan is er ook nog een amateur-me
teoroloog, wiens ambities zulke ongezonde vormen aannemen
dat hij bereid is zich als koning Onbenul te kijk te laten zetten.
Wie Paul de Leeuw in de laatste afleveringen aan het werk zag,
zal zich moeilijk aan de indruk hebben kunnen onttrekken dat
hij meer en meer op Bob en Annie de Rooy gaat lijken. Daarmee
doet hij zichzelf onrecht aan.
De Leeuw heeft het gelijk volkomen aan z'n zijde als hij lichame
lijk gehandicapten niet als de zielige medemens voor de camera
brengt. De manier waarop De Leeuw zijn geestelijk gehandicap
te nichtje vorigseizoen ten tonele voerde, getuigde van durf, in-
nerlijke beschaving en vooral aanleg voor het maken van mo
derne televisie van hoog niveau. De uitzending met AIDS-pa-
tiënt René Klijn was zelfs van wereldklasse. In Montreux ontving
De Leeuw er in mei de Bronzen Roos voor, waar hij en niemand
anders met de Gouden Roos onderscheiden had moeten wor
den.
Maar niet in alle afleveringen van De Schreeuw laat De Leeuw
het respectvoor de medemens doorklinken. Dat mokkel van De
Rooy verdiende zaterdag een welgemikte schop onder haar dik
ke kont, toen 'zij' bijna het hoofdje van de romp van een pas ge
boren baby schudde. Wanneer er afspraken worden gemaakt,
moet De Leeuw die niet schenden. Zou die aflevering over de is
lam minder begrip voor de allochtone medemens hebben ge
wekt als Bob de Rooy in de moskee niet spelend met kralen te
zien was geweest? De Leeuw moet het doorbreken van taboes
niet willens en wetens trachten te forceren door mensen aan te
zetten tot handelingen, die ze eigenlijk niet van plan zijn te doen
terwille van hem en al die béte hinnikende lachzakken in de
zaal. Reken maar dat het voor vrouwen al een ingrijpende erva
ring is om over een borstamputatie te praten. Wie dan ook nog
vraagt het volk de littekens te showen, bedient zich van een plat-
titude van het kotszakgenre.
De Leeuw moet oppassen dat hij zichzelf niet gaat overschreeu
wen. Anders kon zijn publiek wel eens zó ontstemd raken door
zijn gebrul dat hij op den duur monddood wordt verklaard.
Tussen leven en dood stond bij de TROS de laatste zeven
jaar Medisch Centrum West. De interne gang van zaken
werd, althans in de voorbije twee seizoenen, mede be
paald door Lenny Klijn. De bedenker van de soap, Hans
Galesloot, gunde haar de opdracht de deuren van het zie
kenhuis waardig en definitief te sluiten. De namaakart-
sen en pseudo-verpleegsters mogen nog vijftien episodes
operationeel zijn, daarna gaan de witte jassen aan de
kapstok. „Een beetje weemoedig waren we wel, toen het
besluit was gevallen. Maar dat wil niet zeggen dat het on
verstandig is om met MCW te stoppen. Nu heeft de serie
nog een goede naam, maar dat kan alleen maar minder
worden."
kiezen hebben, gegarandeerd
dat het scenario van haar le
vensverhaal er anders uitzag
dan het bestaan dat ze tot dus
ver heeft geleid. Niet dat Lenny
Klijn ook maar ergens spijt van
heeft, achteraf beschouwd had
ze wel veel eerder scenario
schrijfster willen worden.
Ze is nog maar vier jaar pro
fessioneel doende op dat ge
bied. Het betreft hier een vroege
roeping, die eerst op latere leef
tijd werd vervuld. Lenny Klijn
had namelijk al lang de schrijf
ster in zichzelf ontdekt, als kind
al. Er hoefde vroeger maar een
opstelwedstrijd te worden uit
geschreven of Lenny Klijn deed
mee. Vanzelfsprekend zat ze in
de redactie van de schoolkrant.
Ze trad als leerling-journaliste
toe tot de redactie van de Haag-
sche Courant. Maar haar ambi
ties gingen verder dan het bij
houden van het archief. Haar
chef meende dat ze aldus de fij
ne kneepjes van het journalis
tieke vak het best onder de knie
kon krijgen, maar Klijn wilde
schrijven. Dat deed ze nader
hand voor een toeristisch blad.
„Maar het werk kwam me toch
wel wat oppervlakkig voor, van
daar dat ik besloot politicologie
te gaan studeren met de bedoe
ling daarna het echte journalis
tieke werk te gaan doen.
Maar het leven neemt soms
z'n eigen loop, geheel voorbij
gaand aan eerdere doelstellin
gen. Lenny Klijn trad in het hu
welijk, verhuisde vanuit Amster
dam naar het Gelderse en zag
zich genoodzaakt een punt te
zetten achter haar studie. Van
schrijven kwam het nauwelijks
nog, temeer ook omdat ze moe
der werd van twee kinderen.
Wat freelance-werk voor het Ve-
1 1
en bezige dame, Len-
I j ny Klijn, ze kijkt niet
M 4 op een functie meer
of minder. De Hilversumse ver
tegenwoordigt als financieel
specialiste de WD in de Provin
ciale Staten van Noord-Holland.
Tot voor kort was Klijn voorzit
ter van het Volvo Ski College. Ze
maakt deel uit van het bestuur
van de maatschappij Zandber
gen, een instelling die zich richt
op jeugdhulpverlening. Bij tijd
en wijle doet ze als luchtcom-
missielid van de Kinderbescher
ming nog wat aan het klachten
recht. „Ik zou niet alleen maar
schrijfster kunnen zijn. Ik heb
impulsen van buitenaf nodig."
Gigantische produktie
Ze leverde verreweg de meeste
bijdragen voor de laatste serie
van vijftien afleveringen, waar
van vanavond de eerste door de
TROS wordt uitgezonden. Als
lid van het MCW-schrijverscol-
lectief zette Lenny Klijn zich be
gin januari achter haar tekstver
werker, half september over
handigde ze Galesloot moe
maar voldaan het verhaalmate
riaal voor tien van de vijftien af
leveringen. „Dat is dus goed
voor 10 x 50 minuten, oftewel
vijf speelfilms. Ik sta bekend als
iemand met een gigantische
produktie. Dat ik van Hans ook
de laatste aflevering mocht
schrijven, vond ik een hele eer.
Ik heb er ook erg mijn best op
gedaan."
Niets in het leven is zo moei
lijk als het maken van keuzes.
Zou Lenny Klijn het nu voor het
luws Nieuws, daar hield het wel
mee op. „Ik had danig de pest
in over de onderbreking van
mijn studie. Ik ben nu eenmaal
een mens met een brede be
langstelling. Toen we weer rich
ting Amsterdam verhuisden,
wilde ik toch weer gaan stude
ren. Alleen duurde politicologie
me te lang, acht jaar stond
daarvoor. Ik ben rechten gaan
studeren. Daar zat de gedachte
achter dat ik in de advocatuur
wat kon doen voor mensen."
Ruim twaalf jaar praktizeerde
zij, maar het bleek toch niet
haar wereld. Na verloop van tijd
begon Klijn genoeg te krijgen
van de conflicten die in haar
praktijk op haar af kwamen. „Ik
ben nog een jaar rechter-plaats-
vervanger geweest, maar ook
daar voelde ik me niet op mijn
plek."
Levenservaring
Toch weigert Lenny Klijn te
spreken van verloren tijd. Want
wat je in de advocatuur niet al
lemaal voor levenservaring op
doet, onvoorstelbaar volgens
Klijn. „Ik denk ook dat je leert te
relativeren en te observeren.
Heb ontzettend veel mensen
kennis opgedaan. Voor het vak
van scenarioschrijver is dat heel
belangrijk. Het wordt ook
dikwijls gezegd: een goede sce
narioschrijver moet de veertig
gepasseerd zijn. Aan mij mer
ken mensen ook dat ik een he
leboel heb meegemaakt."
Een advertentie in een blad
maakte haar attent op de cursus
scenarioschrijven, georgani
seerd door het bedrijf Videcom
in Hilversum. Haar echtgenoot,
van wie ze nu gescheiden is,
moest Lenny Klijn ertoe aan
sporen de opleiding te gaan vol
gen. Had ze niet altijd geroepen
dat ze nog eens een boek zou
schrijven? „Ik ben een van de
weinige cursisten, die er geko
men zijn. Het ging bijna vanzelf.
Ik bedacht een ontwerp voor
een serie. Met één van de do
centen heb ik daarover gepraat.
Hij vond het een leuk idee. Van
de producenten die we hebben
aangeschreven, was René Stok
vis degene die toehapte. Ik
kreeg twee opdrachten."
Sindsdien heeft ze naar eigen
zeggen nooit hoeven te lobbyen
voor werk. De ene opdracht lok-
Lenny Klijn: „Door mijn toedoen is
te de andere uit. Wat volgens
Klijn vooral opviel in Hilversum
en Aalsmeer was haar gave om
langdurige series te schrijven.
„Daar zijn er niet zoveel van."
In haar brievenbus trof ze
ruim twee jaar geleden een uit
nodiging aan om mee te doen
aan een MCW-wedstrijddag
voor scenarioschrijvers. Afzen
der: Hans Galesloot. Ze liet de
brief een week liggen. Klijn had
immers zelden naar de serie ge
keken. Veel meer affiniteit met
het ziekenhuis dan het gedwon
gen verblijf van een paar dagen
had ze niet. „Technisch was ik
misschien wel aan toe, maar ik
was niet full-time beschikbaar.
Dat was wel een voorwaarde.
En ik kon zeker niet meteen be
ginnen, want ik moest de 13-de-
lige serie over de Wereldten
toonstelling in Sevilla afmaken.
t
Het overspel tussen Astrid Meeuwis en dokter Jan van der Wouden luidde het knallende einde v
Galesloot het; scenarioschrijfster Lenny Klijn leverde de moord op bestelling.
Reini lesbisch geworden."
Ik schreef Galesloot dat ik op
termijn graag een politieke serie
wilde schrijven."
Op zijn beurt gaf Galesloot te
kennen dat ze zich toch maar
moest laten inschrijven. Dat ze
niet full-time beschikbaar was,
ach, daar viel wel een mouw
aan te passen. „Daar zat ik op
die dag dan met nog dertig an
dere schrijvers. We kregen twee
MCW-films te zien. Zodoende
konden we ons een beeld vor-
het ging."
Eerste prijs
Haar inzending werd bekroond
met de eerste prijs. En ze mocht
toetreden tot het schrijverscol
lectief van Medisch Centrum
West. Lenny Klijn heeft anders
wel het een en ander op haar
geweten. Ze gaf een zodanige
draai aan het 18 afleveringen
omspannende DES-verhaal, dat
de aanvankelijk zo aanbeden
dokter Jan van der Wouden op
den duur nog maar door weini
gen werd gepruimd. Het over
spel dat Van der Wouden pleeg
de met collega Astrid Meeuwis
was feitelijk het voorspel van
zijn einde. Acteur Mare Klein
Essink moest op eigen verzoek
uit de serie geschreven worden,
vandaar. Galesloot verzocht
scenarioschrijfster Klijn dokter
Van der Wouden uit de weg te
ruimen. Zelf had ze Van der
Wouden met stille trom willen
laten vertrekken. Maar Gale
sloot, een man met een voor
liefde voor speciale effecten, gaf
de voorkeur aan een knallend
einde.
Verpleegster Reini werd door
haar toedoen lesbisch. Had alles
te maken met een voorzorgs
maatregel die Klijn met het oog
op de MCW-wedstrijd had ge
troffen. „Straks gebruiken ze de
verhalen van de deelnemers bij
gebrek aan eigen ideeën, die ge
dachte speelde maar door m'n
hoofd. Wij deelnemers kregen
500 gulden voor wat we maak
ten. Hans Galesloot had gezegd
dat er dank zij MCW veel taboes
waren doorbroken. Ik dacht: ik
zal jou eens een taboe geven
dat je niet kunt doorbreken.
Toen Galesloot me had aange
nomen zei hij: ik vind het zo'n
goed verhaal, werk het maar uit.
Naderhand hebben we nog zit-
Lenny Klijn schrijft MCW naar een climax
FOTO MARCO BAKKER
ten ginnegappen om een vrou
wengroep die het actiecomité
Maak Reini lesbisch had opge
richt. Een hoogleraar Vrouwen
studies heeft in tal van kranten
verkondigd dat zij het schrij
verscollectief van MCW het idee
aan de hand had gedaan om
Reini lesbisch te maken. Was
geen woord van waar, het ver
haal lag al lang kant en klaar."
Haar ongebreidelde fantasie
laat ze overal de vrije loop. Ook
als ze vakantie heeft, laat het
werk haar niet los. Naast haar
bed lag een tijdlang een notitie
blok. Lenny Klijn kreeg zo veel
invallen, dat ze nauwelijks nog
aan slapen toekwam. In het
Provinciehuis in Haarlem drong
Medisch Centrum West zich tij
dens de Statenvergaderingen
meer dan eens aan haar op. „Ik
heb geregeld mijn portable bij
me gehad. Dan zat ik daar te
schrijven. En dan wist ik ook
nog waarover werd gedebat
teerd. In de advocatuur heb ik
geleerd me goed te concentre
ren, dingen te onderscheiden.
Leren afkappen en met iets heel
anders te beginnen. Ik zat met
twee opgroeiende kinderen en
een man, die aandacht nodig
hadden. Dan ging de telefoon
en moest je ook meteen weer
alles in je hoofd paraat hebben.
Ik kan nu dus moeiteloos van
het een naar het ander over
gaan. Dat gaat zo ver dat zelfs
mijn politieke speeches nu
lichtvoetiger van aard zijn dan
vroeger."
Niemand hoeft eraan te twij
felen dat er een leven na Me
disch Centrum West is voor de
scenarioschrijfster Lenny Klijn.
Opdrachten zat. In opdracht
van Joop van den Ende maakte
ze een ontwerp voor nieuwe
Nederlandse soap. Binnen af
zienbare tijd levert Klijn vijf ver
halen voor de Ma Flodderserie.
En ze mag van First Floor Fea
tures producent onder meer
van Ma Flodder het scenario
schrijven voor een speelfilm.
Het moet gaan over mensen die
een erfenis krijgen. Een tragi
komedie, binnenkort in het the
ater. „Een privéleven heb ik niet
meer, maar ik vind het heerlijk
dat ik geleefd word door al mijn
werkzaamheden. Ik heb ideeën
zat, maar helaas maar één le-
HILVERSUM »GPD
Het gaat te ver om te zeggen dat Hans
Galesloot onderhand ziek is van Me
disch Centrum West. Maar na zeven
jaar achtte de bedenker van de zieken
huissoap het wel de hoogste tijd om er
een punt achter te zetten. Voor de
goede orde: vanavond herhaalt de
TROS de laatste aflevering uit de vori
ge reeks, volgende week wordt een be
gin gemaakt met de ultieme reeks van
vijftien delen.
„Zeven jaar lang heb ik er aan ge
werkt, we hebben honderd afleverin
gen gemaakt. Geen ander die zo'n lan
ge reeks op zijn naam heeft staan",
zegt de auteur niet zonder trots. „Ik
heb drie jaar met het idee voor de se
rie rondgelopen, voordat een omroep
geïnteresseerd was. Begrijpelijk ook
natuurlijk, ik was onbekend en zo'n
serie is toch een dure aangelegen
heid".
Volgens de makers is de herken
baarheid van de thema's die in MCW
aan de orde komen de belangrijkste
reden voor het succes van de serie.
Galesloot karakteriseert de verwikke
lingen, die zich voornamelijk op de
vierde etage van het ziekenhuis in Le
lystad voordoen, als emotioneel realis
me. „Het schrijven van een serie als
MCW is echt teamwork", aldus Gale
sloot, die de laatste jaren zelf overi
gens nauwelijks aan het bedenken van
verhaallijnen is toegekomen.
MCW was altijd goed voor een kijk
dichtheid van rond de twee miljoen en
een waardering van ruim een zeven.
De TROS, producent John de Mol, ac
teurs, actrices en Galesloot hadden
knap de ziekte in, toen MCW tot twee
maal toe naast de TeleVizier Ring
greep. In 1990 gaven de lezers van het
AVRO-blad de voorkeur aan Ook Dat
Nog en het jaar daarop ging de come
dy Vrienden Voor Het Leven met de
prijs aan de haal. Maar vorig jaar
knapte iedereen, die bij MCW betrok
ken was op. De TeleVizier Ring kon
eindelijk aan de vinger geschoven
worden.
Intussen kunnen de Belgen via hun
commerciële zender VTM ook meege
nieten van Medisch Centrum West. En
op het Duitse commerciële station
RTL Television is de op MCW geba
seerde Stadtklinik te zien. Galesloot
werkt overigens ook aan die Duitse se
rie mee. De Nederlandse delen schrijft
hij inmiddels al lang met een team.
„Een televisieserie zoals MCW schrij
ven is echt teamwork", zegt Galesloot.
Aangeklede bijrol
Acteur Bram van der Vlugt is er niet
rouwig om dat MCW stopt. En wel om
de simpele reden dat hij er na dit sei
zoen toch al een punt achter zou zet
ten. Zijn optreden als Victor Brouwer
Hans Galesloot: „Het schrijven van
een serie als MCW was echt team
work." FOTO LEX VAN ROSSEN
is, net als overigens vorig seizoen,
meer een aangeklede bijrol. Van der
Vlugt: „Ik zit niet meer in iedere afle
vering, nee. Dat kan ik me ook niet
meer permitteren, want ik ben vast
verbonden aan Het Nationale Toneel
waar ik per jaar twee rollen speel. En
toneel blijft toch het belangrijkste voor
Dat neemt niet weg dat ook voor
Van der Vlugt geldt dat een interessan
te TV-rol altijd welkom is. „Met MCW
heb ik vier enorm leuke jaren gehad.
Wat ik te doen heb gekregen als acteur
was heel leuk om te doen".
In de laatste reeks MCW zorgt de
komst van asielzoekers voor de nodige
consternatie en moeten natuurlijk ook
de amoureuze verwikkelingen tot een
goed einde worden gebracht. Gale
sloot concentreert zich inmiddels op
totaal andere dingen. „Ik heb net een
mini-serie geschreven over de vrou
wenhandel. En verder zijn er nog wel
andere plannen, maar daar zeg ik na
tuurlijk niets over".
De Leeuw, kijk uit dat je je niet overschreeuwt.
FOTO ERA
iwicimguicnm IP
