Israël laat 10.000
Palestijnen vrij
Angolese stad Kuito beheerst door pijn en dood
Buitenland
Protest tegen ontslag
Burundi vraagt hulp buitenlandse militairen
Takeshita betrokken bij*
omkoopschandaal in Japan
Aristide vraagt VN om
totale blokkade Haïti
Succes voor
leger Georgië
Strijd in Azerbajdzjan
neemt af na bemiddeling
VRIJDAG 29 OKTOBER 1993
ePresse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Pr«i
DPA Deutsche Presse Agentu' GPD Gemeens<happet'|tie Persdienst
Ind The independent IPS inter Press Service RTR Reutei
Mobilisatie tegen vlammen in California
los angeles Bijna 8.000 brandweermannen vochten gisteren
wanhopig tegen een serie branden die over een front van 300 ki
lometer Zuid-California verwoesten. Hoop dat zij de vuurzee
voor het weekeinde kunnen indammen is miniem daar hevige
wind de branden blijft aanjagen. President Clinton stuurde dui
zend man hulptroepen alsmede 26 vliegtuigen en helikopters
om de brandweerlieden in het gebied te versterken. Er zijn in
het rampgebied al bijna 90.000 hectare grond en 600 huizen in
vlammen opgegaan. Zeker 30.000 mensen zijn geëvacueerd.
Italianen betogen tegen regering
rome» Naar schatting 14 miljoen mensen hebben gisteren in
Italië gehoor gegeven aan de oproep van de vakbonden om het
werk vier uur te onderbreken. De algemene staking, waaraan zo
wel werknemers uit het particuliere bedrijfsleven als ambtena
ren deelnamen, was gericht tegen de werkgelegenheidspolitiek
van de regering en de aangekondigde bezuinigingen in de socia
le sector.
China ontkent neerstorten satelliet
peking» China heeft vanmorgen een melding van de Verenigde
Staten tegengesproken dat een Chinese onderzoekssatelliet uit
zijn baan om de aarde was geraakt en in zee is gestort. „Wij ge
loven dat de satelliet die de Amerikanen ontdekt hebben niet de
onze is", zei een woordvoerder van het Chinese ruimtevaartbu
reau. „Als de Amerikanen kunnen bevestigen dat het een Chine
se satelliet is verwelkomen wij dat. Wij zullen zeer binnenkort
aantonen dat onze satelliet nog in een baan om de aarde draait
en pas over zes maanden zal terugkeren."
Bij huwelijk eigen naam houden
bonn» Echtelieden in Duitsland mogen voortaan elk hun eigen
naam houden. Het parlement nam gisteren een wet aan. die dit
mogelijk maakt. Tot op heden moesten echtparen een gezamen
lijke naam kiezen. Dat kon zowel de naam van de man. als die
van de vrouw zijn. Kinderen mogen op grond van de nieuwe wet
kiezen welke naam ze willen dragen.
Nieuwe mars naar moskee in Kashmir
srinagar» Moslim-leiders hebben voor vandaag een nieuwe
protestmars naar de door regeringstroepen belegerde Hazratbal-
moskee in Srinagar in de Indiase deelstaat Jammu-Kashmir aan
gekondigd. Vorige week gingen moslims in weerwil van het gel
dende uitgaansverbod ook op weg naar de moskee, waarin mili
tante moslims zich hebben verschanst. De paramilitaire politie
opende het vuur op de demonstranten en schoot ongeveer 50
mensen dood.
Italiaanse Mata Hari opgepakt
rome» Donatella di Rosa, bijgenaamd de 'Italiaanse Mata Hari'
is gisteren in Udine met haar man gearresteerd wegens laster en
valse verklaringen. Zij baarde veel ophef met berichten over
coupplannen binnen hetleger. De onthullingen leidden tot een
vertrouwenscrisis tussen leger en regering. Dc Di Rosa's zijn
aangeklaagd wegenS smaad door de moeder van de extreem
rechtse terrorist Gianni Nardi, die in 1976 bij een auto-ongeluk
in Spanje omkwam. De twee hadden beweerd dat Nardi nog
leefde, maar een lijkschouwing bevestigde de identiteit van de
overledene.
Jeruzalem geeft bevestiging noch ontkenning van bericht
Israël heeft toegezegd dat het uiteindelijk tienduizend
Palestijnse gevangenen zal vrijlaten. Volgens Nabil
Sha'at, hoofd van de Palestijnse delegatie bij het zelfbe
stuur-overleg in Taba, is in dat aantal inbegrepen een
groep van tegen de achthonderd gevangenen die zich
aan gewelddaden hebben schuldig gemaakt. Die groep
zal pas vrijkomen als de zelfbestuursregeling officieel is
ingegaan.
gehouden.
De derde ronde van de on
derhandelingen eindigde giste
ren in een tamelijk optimisti
sche sfeer. Israëli's en Palestij
nen meldden vooruitgang voor
wat betreft de organisatie van
een Palestijnse politiemacht en
de overdracht van openbare
diensten.
De subcommissie voor veilig
heidsvraagstukken besprak de
samenstelling en bewapening
van de te vormen Palestijnse
politiemacht. De PLO voorziet
een totaal van tussen de 20.000
en 25.000 officieren en man
schappen. in drie onderdelen:
gewone politie, paramilitaire
veiligheidspolitie en een inlich
tingendienst. Israël wil een veel
kleinere macht. De Israëli's zou
den de Palestijnen hebben ge
waagd na het van kracht wor
den van de zelfbestuursregeling
geen wraak te nemen op colla
borateurs.
Tijdens de volgende ronde
van het Taba-overleg zal de Pa
lestijnse delegatie Israël een lijst
overhandigen met de namen
van tweehonderd Palestijnen
die zijn gedeporteerd 'wegens
politieke activiteiten' en ver
gunning zouden moeten krijgen
terug te keren.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondemt
Sha'at kondigde verder aan dat
Israël vandaag of morgen 43 ge
vangenen zal laten gaan. Zij val
len in dezelfde categorie als de
groep die afgelopen maandag is
vrijgelaten: mannen van boven
de vijftig en beneden de acht
tien, vrouwen en zieken. Een
medewerker van premier Rabin
wilde vanochtend de medede
lingen van Nabil Sha'at bevesti
gen noch ontkennen.
Sha'at vertelde in een radio
interview dat Israël in de vierde
ronde van de onderhandelingen
in Taba, die volgende week be
gint, een gedetailleerd plan zal
indienen voor de terugtrekking
van het leger uit de Gaza-strook
en Jericho. Volgens hem zal dat
bovenaan de agenda staan.
Onderminister Beilin (buiten
landse zaken) zei gisteren te ho
pen dat de pers zal worden ge
weerd van de volgende rondes
in het Taba-overleg. Hij meent
dat de onderhandelingen wor
den bemoeilijkt doordat de
deelnemers zich voortdurend
gedwongen voelen verklaringen
af te leggen. Die dragen daarna
bij tot een crisissfeer, waardoor
het overleg onnodig wordt op-
munchen» „Ik zal worden ontslagen" laat deze
werknemers van de Airbus-fabriek in München we
ten tijdens een protestdemonstratie in de Beierse
hoofdstad. Hij geeft het bestuur van vliegtuigprodu
cent DASA de rode kaart. In Duitsland moeten bin
nen drie jaar zes fabrieken van DASA dicht.
FOTO REUTER WOLFGANG RATTAY
Japanse keizerin
verschijnt even
in het openbaar
TOKYO Rtr-UPI
KIGALI-BUJUMBURA AP-Rtr
Drie Centraalafrikaanse staten zijn bereid
troepen te sturen naar buurland Burundi
om de regering daar te beschermen. „Er be
staat dringende noodzaak voor een militai
re troepenmacht om een eind te maken aan
de etnische moorden op het platteland van
Burundi en het vertrouwen en de veiligheid
in dat land te herstellen", zeiden de pre
miers van Rwanda, Zaïre en Tanzania in
een verklaring na een conferentie in Kigali,
Rwanda. Maar voor zij troepen sturen moet
de Organisatie van Afrikaanse Eenheid
(OAE) eerst een verzoek daartoe indienen,
aldus de leiders van de drie landen.
Gisteravond verklaarde de Burundese
premier Kinigi in een radio-interview dat
zijn land ineenstort als er niet snel buiten
landse troepen komen. Volgens hem heeft
de regering de situatie weer in de hand,
hoewel eenheden van het leger zich op
sommige plaatsen nog verzetten.
Leiders van de Tutsi-minderheid van het
land pleegden vorige week een staatsgreep
tegen het bewind van Hutu-president Mel-
chior Ndadaye, die pas vier maanden gele
den bij de eerste democratische verkiezin
gen aan de macht was gekomen. De presi
dent en zes ministers van de Burundese re
gering werden vermoord.
Kinigi en zeven andere ministers weige
ren de Franse ambassade te verlaten, waar
ze na de de coup naartoe vluchtten, uit
angst alsnog vermoord te zullen worden
doordeTutsi-soldaten.
De premier zei dat de regering de macht
stukje voor stukje weer in handen probeert
te krijgen. Ze zei dat de regering het 8.000
leden tellende leger en de situatie op het
platteland nog niet in de hand had. Gevech
ten tussen Hutu's en Tutsi's hebben moge
lijk aan meer dan 20.000 mensen het leven
gekost. Vanwege de slechte verbindingen is
het niet mogelijk een precieze schatting te
maken van het aantal doden. Mogelijk zijn
meer dan 300.000 Burundezen na de staats
greep naar de buurlanden Rwanda, Tanza
nia en Zaïre gevlucht.
jima Corp. Takeshita heeft de
aantijgingen in de krant tegen
gesproken. Zijn kantoor wijst
erop dat hij sinds 1984 geen
contcat meer heeft gehad met
Kiyoyama.
Kiyoyama werd dinsdag gear
resteerd omdat hij 20 miljoen
yen (347.000 gulden) smeergeld
betaald zou hebben aan de
vroegere gouverneur van de re
gio Ibaraki om opdrachten in de
wacht te slepen. Kajima is een
van de zes bouwbedrijven die
betrokken zijn bij het snel aan
zwellende omkoopschandaal,
dat tot nu toe twee regionale
gouverneurs en twee burge
meesters hun baan heeft gekost.
Ex-premier Takeshita heeft
steekpenningen aangenomen
van een groot bouwbedrijf dat
het middelpunt vormt van het
jongste omkoopschandaal in Ja
pan. Dat meldt de krant Asahi
Shimbun vandaag. Takeshita
premier van 1987 tot 1989, toen
hij moest aftreden wegens een
financieel schandaal zou ge
regeld geld hebben gekregen
van de Kajima Corp, het op een
na grootste bouwbedrijf van Ja
pan.
Asahi Shimbun meldt dat
Takeshita sinds 1989 iedere zes
maanden giften van 5 tot 10
miljoen yen (86.000 tot 173.000
gulden) kreeg van adjunct-di
recteur Shinji Kiyoyama van Ka-
Keizerin Michiko: glimlachend,
maar nog steeds zwijgend.
Keizerin Michiko, die sinds vo
rige week niet meer kan spre
ken, is gisteren voor het eerst
weer in het openbaar versche
nen. De Japanse keizerin, die
er mager en vermoeid uitzag,
glimlachte en boog licht bij het
binnengaan en vertrek van de
archieven van het keizerlijk
paleis, een korte rit per li
mousine vanaf haar woning in
het Akasaka-paleis.
Zij mompelde een „hmm"
tijdens de rit maar kan, acht
dagen nadat zij op haar 59e
verjaardag instortte, nog
steeds niet spreken, verklaarde
een paleisfunctionaris.
Haar .symptomen gaven
eerst aanleiding tot speculaties
dat de keizerin door een lichte
beroerte was getroffen. Maar
verklaringen van het paleis ga
ven deze week aan dat zij lijdt
aan een ernstige depressie.
Malaysia boycot
produkten
westerse landen
KUALA LUMPUR DPA
Nederland geeft
VS 'een signaal'
DEN HAAG ANP
De Nederlandse minister Ter
Beek (defensie) heeft gisteren
in de Tweede Kamer gezegd
dat de Nederlands bijdrage
met een fregat en een verken
ningsvliegtuig aan de zeeblok
kade tegen Haïti is bedoeld is
als een 'duidelijk signaal' aan
de Verenigde Staten dat Neder
land bereid is in internationaal
verband 'wantoestanden' te
bestrijden wanneer er niet di
rect Europese belangen op het
spel staan, zoals in Bosnië.
Nederland zet het fregat
Bloys van Treslong en een Ori-
on-patrouillevliegtuig in. Het
fregat is gisteren aangekomen
in de haven van Houston en
zal volgende week onder com
mando van een Amerikaanse
schout bij nacht steeds voor
korte periodes meedraaien in
het controleren van het em
bargo, zo deelde Ter Beek mee.
WASHINGTON GPD-AP-Rtr-DPA
President Jean-Bertrand Aris
tide heeft zijn volk gisteren be
zworen dat hij naar Haïti zal
terugkeren, maar hij zal niet,
zoals afgesproken, morgen al
vertrekken. In een rede tot de
Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties in New York
drong hij gisteren aan op een
totale economische blokkade
van zijn land.
„Het is geen kwestie van terug
keren of niet. Dertig oktober is
de keuze tussen vertrekken of
laat zijn", zei Aristide. Hij doel
de daarmee op de datum voor
zijn terugkeer die in juli in een
VN-akkoord is afgesproken.
Maar de militairen weigeren de
macht weer aan hem over te
dragen. Aristide werd in 1991
door een militaire junta afgezet
en leeft nu in de VS in balling
schap.
Volgens Aristide kan alleen
een totale economische blokka
de van Haïti de militairen op de
knieën dwingen. „Zo'n blokka
de is nodig, ja zelfs essentieel",
zei de president. De VN-Veilig-
heidsraad heeft twee weken ge
leden al een olie- en wapenem
bargo afgekondigd, dat door
Amerikaanse en Canadese oor
logsschepen wordt gecontro
leerd. Het sturen van VN-troe-
pen is op de lange baan gescho
ven.
Aristide zei „dat eerst gene
raal Cédras moet gaan, en dat ik
moet terugkerendaarmee
aangevend dat hij niet gaat zo
lang Cédras nog aan de macht
is. De militairen weigeren plaats
te ruimen voor de in 1990 de
mocratisch gekozen Aristide,
omdat die weigert amnestie te
verlenen aan de betrokkenen bij
de staatsgreep en het geweld in
Haïti.
Aristide zei dat de overgangs
regering van premier Robert
Malval, die morgen ook zou af
treden, „uit solidariteit met het
Haïtiaanse volk moet aanblij-
President Aristide sprak gisteren de Algemene Vergadering van de VN toe.
ven". Malval zei later aan het
verzoek van Aristide om niet af
te treden te voldoen.
De Amerikaanse president
Bill Clinton zei gisteren „te zoe
ken naar andere oplossingen
FOTO AFP DON EMMERT
voor de Haïtiaanse kwestie, die
hij gisteren met zijn veiligheids
adviseurs besprak.
Likud dreigt
partijleden
met royement
JERUZALEM AFP-PPA
De tien leden van het cen
traal comité van de Israëli
sche oppositiepartij Likud
die volgende week PLO-
lelder Arafat in Tunis wil
len ontmoeten, worden uit
de partij gezet als de reis
doorgaat. Dat heeft Likud-
woordvoerder Zvika Haus-
ner gisteren meegedeeld.
Eerder verklaarde de
woordvoerder van de tien
voor de radio dat zij op de
uitnodiging van de Pales
tijnse Bevrijdingsorganisa
tie wilden ingaan voor een
ontmoeting met Arafat. De
kaderleden van Likud heb
ben voor hun onderne
ming niet het groene licht
gevraagd aan de partijlei-
ding.
Doel van het bezoek is vol
gens de woordvoerder van
de groep de jongste ont
wikkelingen tussen Israël
en de PLO op de voet te
volgen. „Wij zullen luiste
ren en onze zorgen ken
baar maken, maar ook on
ze steun uitspreken aan de
vrede", zei hij.
Evacuatieplan
Nederlanders
in Algerije
DEN HAAG ANP
Het Nederlandse ministerie van
buitenlandse zaken heeft een
evacuatieplan klaarliggen voor
Nederlanders die in Algerije
verblijven. „Als er aanleiding
toe is zullen we dit plan uitvoe
ren", aldus een woordvoerder
van BZ gisteravond. In Algerije
wonen en werken enige tiental
len Nederlanders.
In het Noordafrikaanse land
zijn sinds enkele weken buiten
landers het doelwit van aansla
gen en ontvoeringen door het
Islamitisch Reddingsfront FIS.
In verband met de aanslagen op
buitenlanders heeft de Franse
regering alle Fransen in Algerije
aangeraden deze week terug te
keren naar Frankrijk. Er ligt een
plan klaar voor de massale ver
huizing van de naar schatting
25.000 Fransen.
TBIUSIRtr-DPA
Het Georgische leger heeft de
westelijke stad Chobi op op
standelingen heroverd. Leger -
woordvoerder Soso Margisjvili
verkaarde vandaag voor de Ge
orgische radio dat regerings
troepen de stad gisteravond
wisten te heroveren op aanhan
gers van de verdreven president
Zviad Gamsachoerdia.
De opstandelingen hadden de
stad met een verrassingsaanval
veroverd. Chobi ligt bijna 50 ki
lometer ten zuiden van Zoegdi
di, het laatste bolwerk nog in
handen van de 'Zviadisten'. De
opstandelingen lieten op hun
vlucht uit Cnobi naar Zocgdidi
tien tanks en andere wapens
achter, volgens het Georgische
ministerie van defensie.
Malaysia heeft uit protest tegen
de westerse terughoudendheid
jegens de oorlog in Bosnië op
geroepen tot een boyoct van
westerse produkten. De boycot
is vandaag begonnen.
Met name tankstations van
westerse oliemaatschappijen
worden door de boycot getrof
fen. De Malaysische bevolking
wordt opgeroepen in plaats van
westerse produkten binnen
landse goederen te kopen of
waren uit andere Aziatische lan
den. Hier en daar wordt ook
buitenlandse toeristen verhin
derd westerse produkten te ko
pen.
De eerste hulpvluchten van de Verenigde
Naties hebben een glimp hoop gebracht
in de Angolese stad Kuito, waar de tui
nen na negen maanden bloedige strijd
veranderd zijn in begraafplaatsen.
De inwoners van de stad hopen dat de
vluchten betekenen dat er een eind komt
aan hun beproeving van honger en vuur,
dat de redding nabij is. In Kuito zijn
waarschijnlijk 30.000 mensen om het le
ven gekomen tijdens de belegering dooi
de verzetsbeweging Unita (Unie voor de
Totale Onafhankelijkheid van Angola).
De mensen in Kuito zeggen er snel bij
dat de gevechten weer kunnen oplaaien
als de vredesbesprekingen tussen Unita
en de regering mislukken.
Hongerige mensen verdringen zich rond
de vrachtwagens met voedsel, die van
het vliegveld hun weg zoeken door de
met graven bedekte straten. Werkelijk
overal zijn mensen begraven, in tuinen,
op binnenplaatsen van Portugese kolo
niale gebouwen en pal buiten de eerste
hulp afdelingen van de geïmproviseerde
kliniekjes.
„Tijdens de bombardementen konden
we de gebouwen niet uit," legt een man
uit. „Wij moesten de mensen begraven
waar zij dood gingen." Hij wijst naar de
graven van een Fran<;aise, gedood door
een granaat, een Portugees, van honger
omgekomen, en een Italiaan. Waaraan
die gestorven is weet hij niet.
In een lagere school staan rijen bedden
met gewonde regeringssoldaten, sommi
gen kreunen, anderen zijn juist doodstil.
Van veel hen zijn een of meer ledematen
geamputeerd, door nauwelijks opgeleide
verpleegsters en zonder verdoving. De
afdeling stinkt naar koudvuur en rottend
vlees.
Van Domingo Econele zijn beide benen
afgezet. „Ik werd neergeschoten toen ik
naar buiten rende om een krat voedsel te
pakken dat met een parachute was neer
gelaten," vertelt hij.
Tijdens de belegering van Kuito waren
de mensen afhankelijk van sporadische
voedseldioppings van de regering. Bui
tenlanders die het beleg overleefden ver
telden bij aankomst in Europa dat som
mige mensen in wanhoop hun toevlucht
namen tot kannibalisme.
Elk gebouw in de stad is door de strijd
geschonden. De gevels zijn gepokt met
kogelgaten en hier en daar zijn hele ge
deelten weggeslagen door granaten. De
schade is overigens net zo erg in Unita-
gebied dat gebombardeerd werd door
het regeringsleger.
Unita-bevelhebber January Consagradu
zegt dat hij tevreden was toen Unita-lei-
der Jonas Savimbi vorige maand een
staakt-het-vuren afkondigde. „Maar als
de regering het bestand schendt zullen
wij dat beantwoorden. Wij kunnen de
hele stad innemen als wij dat willen."
dreigt hij.
Unita sloot na zeventien jaar burgeroor
log in 1991 een vredesakkoord met de
regering, maar nam de wapens weer op
toen de uitslag van de verkiezingen te
genviel. Verschillende pogingen om een
eind aan de nieuwe gevechten te maken
zijn mislukt. De nieuwe besprekingen in
de Zambiaanse hoofdstad Lusaka zijn in
een waas van geheimzinnigheid gehuld.
Iran meldt succes bij overleg
BAKOE-MOSKOU Rtr-AFP
De gevechten in Azerbajdzjan
met de Armeniërs uit de enclave
Nagorno-Karabach zijn geluwd
na bemiddeling door Iran. Dat
heeft de Iraanse president Rafs-
anjani gisteren in de Azerische
hoofdstad Bakoe gezegd.
Tijdens een officieel bezoek
aan Bakoe werd Rafsanjani door
Azerbajdzjan en Armenië ge
vraagd te bemiddelen in de oor
log met de Armeniërs van Kara-
bach, die op 22 oktober een of
fensief tegen het zuidwesten
van Azerbajdzjan inzetten. In
een telefoongesprek beloofde
de Armeense president Ter-Pe-
trosian dat de Armeense sepa
ratisten hun aanval op de pro
vincie Zangelan zouden staken.
Het bestand is woensdagavond
ingegaan, zei hij.
De afgelopen dagen verover
den de Armeense strijders een
40 kilometer lange strook land
langs de Araks, de grensrivier
tussen Azerbajdzjan en Iran. In
het gebied zijn 140.000 mensen
op de vlucht geslagen, aldus het
Azerbajdzjaanse persbureau
Toeran. Meer dan 20.000 vluch
telingen hebben de Araks over
gestoken.
