Subsidie-stop remt groei
'Iedereen oogst uit de natuur'
Over leven
Blijdorp verwelkomt
aantal jonge dieren
Bodemkaart in Amsterdam
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071-356439 PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ. 071-356442
Natuurmonumenten vreest natuur bij Nieuwkoop niet te kunnen aankopen
Elke dag worden we er weer mee
geconfronteerd. Of het nu om het
gescheiden inzamelen van afval,
het gebruik van bestrijdingsmid
delen of het aanwijzen van be
schermde gebieden gaat, het
milieu vraagt voortdurend de aan
dacht. In de rubriek '10 over
Groen' worden elke week tien wil
lekeurige vragen over het milieu
gesteld aan min of meer bekende
regiogenoten. Deze week het
woord aan W. Hoppezak,
costumier en grimeur in Leiden.
Enkele diersoorten in diergaar
de Blijdorp hebben voor nage
slacht gezorgd. Zo zijn er tien
jonge Kongopauwen bijgeko
men. Hoewel Blijdorp al sinds
1960 met deze zeldzame dier
soort fokt, bleef succes de
laatste jaren uit. Vorig jaar had
de Rotterdamse diergaarde een
nieuw paartje in fokleen uit
Antwerpen Zoo. Sindsdien lo
pen er weer jonge Kongopau
wen rond.
De tien jongen zijn geboren
uit drie verschillende nesten
van april, mei en september. De
eieren zijn door de ouders uit
gebroed. maar de jongen zijn
met de hand grootgebracht om
de fokresultaten te verbeteren.
Kongopauwen komen alleen
voor in het ondoordringbare
Ithuriwoud in Zaïre, waar zij
pas in 1938 werden ontdekt
door onderzoeker James Cha-
pin.
Afgelopen dinsdag is in
Blijdorp in een Nijlgau-tweeling
geboren. Nijlgaus leven in dro
ge. lichtbeboste streken van In
dia. De wijfjes en jongen zijn
bruin van kleur en dragen geen
hoorns; de mannetjes zijn
blauwgrijs. Om die reden noe
men de Engelsen de Nijlgau ook
wel Bluebull. Door de toene
mende bevolkingsdruk in India
wordt de Nijlgau steeds meer in
zijn bestaan bedreigd.
Onlangs breidde ook de groep
van 20 mantelbavianen zich uit
met een jong. Het jonge dier
hangt nu nog aan moeders
buik, maar zal al snel naar de
rug verhuizen. De eerste stapjes
worden meestal pas na 2 a 3
weken gezet, waarbij de moe
derbaviaan het jong aan de
staart trekt als het te ver weg
loopt. Mantelbavianen komen
voor in Oost-Afrika en Saoedi-
Arabië, waar zij rotsachtige stre
ken bewonen.
Verder zijn er halverwege de
ze maand vier Cubaanse boa's
geboren in de Rotterdamse
diergaarde, waarvan er één door
onbekende oorzaak is overle
den. Bij de Cubaanse boa ko
men. net als bij de andere boa-
soorten, eieren in het moederli
chaam tot ontwikkeling. Bij de
geboorte scheurt het eiervlies
open zodat de slangetjes eruit
kunnen kruipen. Een Cubaanse
boa kan 4 tot 4.5 meter lang
worden. In de natuur voedt de
Cubaanse boa zich hoofdzake
lijk met vleermuizen, maar ook
andere kleine zoogdieren en vo
gels staan op het menu. In
Blijdorp bestaat hun voedsel uit
muizen en ratten.
gevens in een zo breed mogelij
ke kring bekend te maken en te
voorkomen dat er dubbel on
derzoek wordt uitgevoerd.
Amsterdam geeft zelf tussen
de 35 en 40 miljoen gulden per
jaar uit aan onderzoek naar en
sanering van vervuilde lokaties.
Ieder jaar worden er naar schat
ting 100 stukken grond onder
zocht.
Als eerste gemeente in Neder
land neemt Amsterdam eeh di
gitale bodemkaart in gebruik,
waarop alle gegevens te vinden
zijn over ongeveer 3.000 loka
ties waar sinds 1982 onderzoek
naar verontreiniging is uitge
voerd. De gemeentelijke milieu
dienst probeert daarmee de ge-
HAARLEM MARGOT KLOMPMAKER
'Moordenaar!' Die kreet krijgt
Dick Bijlsma regelmatig naar
zijn hoofd geslingerd, als hij be
zig is in zijn jachtgebied in de
Haarlemmermeer. Vaak neemt
de jager uit Hoofddorp de ver
ontwaardigde voorbijganger
even terzijde. Dan legt hij uit
dat jagen méér is dan een wille
keurige vogel neerknallen.
Jagen betekent een gebied
beheren. De verschillende soor
ten dieren in het jachtgebied
worden nauwkeurig geturfd. De
jager kan besluiten dieren af te
schieten omdat het instandhou
den van de totale dierenpopula-
tie in een gebied daarom vraagt.
Bovendien hebben jagers de
verplichting ervoor te zorgen
dat dieren die schade toebren
gen aan veldgewassen verdwij
nen. Anders zit de boer met een
fikse schadepost. En passant
verrichten sommige jagers on
derhoudswerkzaamheden zoals
het aanleggen van houtwallen.
Soms lukt het Bijlsma men
sen ervan te overtuigen dat
jacht nuttig kan zijn. Meestal
niet. Het 'ach-gut-wat-zielig'-
gevoel is bij veel mensen sterk
ontwikkeld. Het doodschieten
van dieren wekt weerzin op.
Bijlsma noemt het vals senti
ment van onwetende mensen
die toch willen oordelen. „Een
den kunnen in een paar dagen
een veld graan leegvreten. Als
de boer daar niets aan doet, is
de oogst waar hij een jaar lang
voor heeft gewerkt zo verdwe
nen. Ander voorbeeld. In mijn
gebied zijn net vruchtboompjes
geplant. Konijnen zijn dol op de
bast en schillen de bomen. Zo
dra de eerste nachtvorst komt
gaan die boompjes eraan. We
hebben het geprobeerd met
gaas, maar daar groeven ze on
derdoor. Ik moest de konijnen
uiteindelijk afschieten."
De actie die de Dierenbe
scherming momenteel voert
springt het meest in het oog. De
vereniging geeft 10.000 gulden
beloning voor de tip die de
meest gruwelijke beelden ople
vert van dierenleed als gevolg
van de jacht. De eerste bedrei
gingen van de kant van de ja
gers zijn al binnen.
Bijlsma geeft toe dat lang niet
alle jagers zich als heren gedra
gen. „Ik schiet niet op een zit
tende haas of een rondzwem
mende eend. Dat is geen fair
play. Maar er zijn genoeg figu
ren die dat wel doen. Schieters
noem ik ze. Mensen die niet ge
ïnteresseerd zijn in het beheer
van de natuur, maar alleen wil
len knallen. Ik vind dat net zo
erg als het publiek. Schieters
bezorgen ons een slechte
naam."
Geen evenwicht
Bijlsma heeft het jagen met de
paplepel ingegoten gekregen op
het Friese boerenbedrijf van
zijn vader. „Ik ben opgegroeid
met de instelling om te vechten
voor leven. Om goed te zorgen
voor je beesten en het te aan
vaarden als ze dood gaan. Ik
heb heel wat nachten in het
schapenhok gelegen om lam
metjes in leven te houden. Maar
als ik ze moest afleveren voor de
slacht deed ik dat zonder over
dreven emoties. Zo gaan boeren
met dieren om."
De meeste jagers zijn boeren.
Veel tegenstanders van de jacht
zijn opgegroeid in de stad. Door
de grote cultuurverschillen lig
gen ze volgens Bijlsma voortdu
rend met elkaar overhoop. Het
platteland kent weinig senti
menten als het om dieren gaat.
Daar wordt gewoon gejaagd.
Soms in het belang van het dier.
meestal in het belang van de
mens.
Natuur- en milieuorganisaties
pleiten ervoor om niet langer te
jagen in natuurgebieden. De
natuur kan zichzelf wel redden,
is hun standpunt. Bijlsma is het
hier absoluut niet mee eens. De
natuur in ons land is door de
oprukkende verstedelijking in
negen van de tien gevallen
'bloempottencultuur' die door
de mens dient te worden gere
guleerd. „Kijk maar naar gebie
den waar men de natuur op zijn
beloop laat. Daar ontstaan
scheve verhoudingen. Bepaalde
diersoorten verdwijnen omdat
een natuurlijke vijand de over
hand krijgt. En wat doe je met
zieke beesten? Wacht je tot ze
kreperend op de grond liggen of
al hun soortgenoten hebben be
smet? Is zoiets wél verant
woord?"
De Amsterdamse Waterlei
dingduinen zijn een voorbeeld
van hoe het niet moet. Er wordt
niet op vossen gejaagd, waar
door het evenwicht zoek zou
zijn. Bijlsma: „Het is zelfs zo erg
dat de vossen 's nachts rond
spoken in de bewoonde gebie
den. In Haarlem-Noord plaat
sen bewoners vossenkooien
omdat hun volières worden ge
plunderd. Vervolgens wordt het
dierverzopen."
Plezierjacht
Je kunt jagen om schade te be
strijden of om een diersoort te
reguleren. Je kunt ook jagen om
een dier op te eten. Plezierjacht
heet zoiets in de volksmond. De
jachtvorm waarvan de Konink
lijke Nederlandse Jagers Vereni
ging beweert dat die niet be
staat ('Alles is jacht en een ple
zierjacht vaart op zee'). Jagen
om de maag van de jager te vul
len. Verbieden!, roepen de te
genstanders. Waarom, vragen
de jagers zich af. Bijlsma: „Als ik
een konijn schiet om 'm op te
eten oogst ik uit de natuur. Is
dat wezenlijk anders dan de
mensen die bramen plukken of
een stuk koeievlees eten?"
Dat de zorg daarvoor bij de
mensen echt is ingeburgerd. We
raken gewend aan de verpich-
tingen zoals bijvoorbeeld de af
valscheidingen. Een aantal jaar
geleden toen minister Nijpels
met al die plannen kwam was ik
een tikkeltje sceptisch, maar nu
ben ik toch trots op Nederland
dat er zo veel bereikt is.
Is uw bedrijf milieuvriendelijk?
Ja, in die zin dat we de verpak
kingen hebben aangepast aan
de huidige normen. We drinken
uit kopjes of mokken in plaats
van talloze plastic bekertjes.
Verder bij ons geen chemische
viezigheid. Het chemisch was
sen van de kleding gebeurt door
speciale bedrijven die op dat
gebied worden gecontroleerd.
Stimuleert de overheid genoeg
om het land leefbaar te houden?
Natuurmonumenten vreest 400 hectare grond bij de
Nieuwkoopse plassen niet te kunnen aankopen door
geldgebrek. Bij de Nieuwkoopse Plassen heeft Natuur-
nonumenten al 1100 hectares in eigendom. De organi
satie wil hier op korte termijn nog eens 400 hectare aan
loevoegen. J.W.A. van Rijn van Alkem^de, inspecteur van
Natuurmonumenten: „Dan is het één groot aaneengeslo
ten gebied. Bijzondere planten en dieren hebben gewoon
link veel ruimte nodig. Bovendien leidt de huidige ver-
inippering tot verstoring. Er zijn delen die niet bij ons in
jezit zijn. Die stukken worden nu gebruikt door anderen
en dat komt de rust in het natuurgebied niet ten goede."
Het Zuidhollands Landschap en
Natuurmonumenten komen in
le problemen door een subsi
diestop die enkele maanden ge-
eden door het ministerie van
landbouw, natuurbeheer en vis
serij is afgekondigd. Daardoor
ainnen grondaankopen in na
tuurgebieden niet doorgaan.
Natuurmonumenten was op
iet moment dat de kraan werd
dichtgedraaid, net verregaand
in onderhandeling met een
agrariër over de verkoop van
een flink stuk grond. Van Rijn
van Alkemade legt uit dat de
verkoop van grond van een boer
aan een natuurbeschermingsin
stantie niet op een achterna
middag geregeld is. „Agrariërs
staan niet te trappelen hun
grond aan natuurorganisaties
over te doen. Dat vergt een
langdurige voorbereiding. Als
dan opeens een aankoop niet
doorgaat, schaadt dat het ver
trouwen van de agrarische we
reld in ons. Dat zullen we mer
ken bij toekomstige aankopen."
Zowel Van Rijn van Alkemade
als zijn collega van het Zuidhol
lands Landschap C. van der
Burg, is ervan overtuigd dat ver
traging in de grondaankopen de
natuur schade toebrengt. „Dag
na dag verdwijnen er soorten
planten en dieren. Alleen door
gebieden aan te kopen en flora
en fauna er volstrekt voorrang
te geven boven alle andere vor
men van grondgebruik, kunnen
we de teloorgang tegengaan",
aldus Van der Burg. Ook Staats
bosbeheer liet al eerder dergelij
ke alarmsignalen horen.
In totaal bezit Natuurmonu
menten in Zuid-Holland 4280
hectare natuur en de vereniging
wil dit bezit de komende twee
tot drie decennia uitbreiden
met 2000 hectare.
Zuidhollands Landschap
heeft, in tegenstelling tot Na
tuurmonumenten, heel veel
Jagen is méér dan alleen dieren neerschieten
Huys te Warmont in het Bos van Krantz is in het bezit van het Zuidhollands Landschap. archieffoto wim dijkman
Ik vind van wel. We geven als
klein landje veel geld uit aan
met name de voorlichting op
zuilen, posters en Postbus 51.
Het milieubewustzijn wordt
daarmee goed op gang gehou
den. De katalysator in de auto
vind ik een mooi voorbeeld van
wat er bereikt is via de weg van
de geleidelijkheid.
Waarover maakt u zich toch nog
zorgen?
In Nederland maak ik me niet
echt zorgen, maar in het bui
tenland is het niet zo doorzich
tig hoe ze werken. In veel lan
den is het beleid lang niet zo
progressief als hier.
Waarbij vindt u dat u persoon
lijk in gebreke blijft?
Ik pak te veel de auto. Dat is
misschien ook het gevolg van
het feit dat ik niet in de stad
woon. Ik zou toch meer de fiets
moeten pakken.
W. Hoppezak kijkt uit op zijn visstek aan het Rijn- en Schiekanaal. Aan de rechterkant ligt het polderpark Cronesteyn. foto hielco kuipers
Wat is uw favoriete natuurge
bied in de directe omgeving?
Ik vind de Vlietlanden mooi,
maar ook het typische Holland
se landschap wat je tegenkomt
in polderpark Cronesteyn langs
het Rijn- en Schiekanaal. Aan
het kanaal heb ik van jongsaf
heel wat visuurtjes doorge
bracht. Het kanaal is niet zo
akelig recht en heeft op sommi
ge plekken zelfs wat allure door
de bossen aan de kant. Er is
door de jaren heen gelukkig
weinig veranderd.
Is er voldoende groen in de
Randstad?
Als ik bij Koudekerk aan de la-
gezijde van de Rijn kijk dan val
len me de enorme grote groene
stroken op. Ik krijg dan toch de
indruk dat er nog genoeg groen
is. Jammer alleen van die ont
sierende fabrieken aan de wa
terkant.
Wat vindt u van kernenergie?
Ik ben er niet echt op tegen
want de huidige maatschappij
vergt nu eenmaal veel energie.
Het is wel zaak dat de veiligheid
is gewaarborgd. Vooral bij die
oudere centrales. Landen waar
die dingen staan moeten sa
menwerken om elkaar te con
troleren.
Durft u nog alles te eten?
Ik durf zeker alles te eten. Het is
bekend dat kippen, varkens en
koeien soms met groeihormo-
nen worden behandeld. Je moet
je eetplezier toch niet door
angst laten bederven. Ik ver
trouw op de Keuringsdienst van
Waren, die is alert genoeg.
Valt het autoverkeer terug te
dringen?
Nee, dat denk ik niet. Het auto
verkeer neemt juist toe door de
trend van een tweede en soms
een derde auto binnen één ge
zin. Je zou op sommige mo
menten samen kunnen rijden.
De luxe van de gemakkelijke
verplaatsbaarheid neem je
mensen niet zo maar af.
Wat wilt u verder nog kwijt?
Ik hoop dat er een goede sa
menwerking komt tussen lan
den om bijvoorbeeld de Rijn
schoon te houden. Die landen
moeten samen betalen en een
blokvormen om de natuur in
stand te houden. Dat is belang
rijk voor onze kinderen en hun
kinderen.
kleinere stukken grond, zoals
Huys te Warmont, en weide
gronden in de bollenstreek. Vol
gens Vari der Burg, adviseur
grondverwerving bij het Land
schap, zorgen de relatief kleine
stukjes grond ervoor dat plan
ten en dieren zich over een
groot gebied kunnen versprei
den. „Dieren en planten heb
ben stukjes groen nodig om een
afstand te kunnen overbrug
gen." Het Landschap bezit nu
2000 hectare en wil dit bezit de
komende 20 tot 30 jaar vervijf
voudigen.
Van der Burg en Van Rijn van
Alkemade hopen en verwachten
dat de subsidiestop op 1 januari
wordt opgeheven. „En dan mag
zoiets nooit meer gebeuren. Er
moet gewoon meer geld be
schikbaar worden gesteld voor
natuuraankopen. Iedereen er
kent het belang van instand
houding van flora en fauna.
Dan is het toch ook logisch dat
hiervoor ook de financiën be
schikbaar worden gesteld." Plezierjacht bestaat niet volgens de Koninklijke Nederlandse Jagers Vereniging. „Alles is jacht en een plezierjacht vaart op zee."
