Politiek samen met misdaad
Feiten &Meningen
Belastinginspecteur slachtoffer Oort
Koning Sihanouk regisseert
zijn definitieve afscheid
DONDERDAG 28 OKTOBER 1993
Voor veel Europese landen geen onbekend verschijnsel:
De Bende van Nijvel sloeg ook toe in de supermarkt van Delhaize in het Belgische Aalst.
De mededeling
van de Amster
damse hoofd
commissaris Nordholt
sloeg in als een bom: de
georganiseerde misdaad
probeert te infiltreren in de
politiek. De partijen staan
op hun achterste benen,
waakzaamheid is geboden.
Infiltratie in de politiek is
nieuw in Nederland. Maar
geldt dat ook voor de ons
omringende landen? Onze
correspondenten in België,
Frankrijk, Duitsland, Span
je en Italië gingen op on
derzoek.
DEN HAAG GPD
Met verbazing en een zekere
meewarigheid slaat men in Bel
gië de 'puriteinse' Nederlanders
gade. De ophefrond corruptie
bij de overheid en eventuele
banden tussen politieke partijen
en de criminele wereld herin
nert de Belgen aan de zaak van
de twee Nederlandse politici die
in opspraak kwamen, omdat ze
de weg vroegen naar een nacht
club. „In België is zoiets on
voorstelbaar", reageerde toen
tertijd een Belgisch politicus la
chend. „Wij kennen de weg ge-
België is in de loop der jaren zo
vaak geconfronteerd geweest
met louche zaken, waarin op de
een of andere manier de poli
tiek of de politie betrokken was,
dat men van nieuwe onthullin
gen nauwelijks nog opkijkt. Bo
vendien is men er allang van
overtuigd geraakt dat dit soort
zaken nooit helemaal worden
opgehelderd.
Zo slepen al jaren de dossiers
over de Bende van Nijvel, die
contacten zou hebben gehad
met de Rijkswacht, is de moord
op de Waalse socialistische
voorman André Cools nog
steeds niet opgehelderd, weet
niemand hoeveel smeergeld er
nu eigenlijk betaald is bij de
aanschaf van de Italiaanse Au-
gusta-helikopter.
Verder zijn in Belgisch Limburg
onbekende sommen overheids
geld zoekgemaakt die bestemd
waren voor het opkrikken van
de achtergebleven mijngebie-
den, werd nog onlangs in
Groot-Brittannië gezegd dat
vooraanstaande Belgische poli
tici betrokken waren bij de
smokkel van onderdelen van
het zogeheten superkanon naar
Irak en liggen er ook beschuldi
gingen op tafel dat enkele poli
tici wisten van de handel in Fi
lippijnse vrouwen, die voor de
prostitutie in België werden
aangetrokken.
Het is in België een bekend ge
geven dat men alleen maar een
baan als ambtenaar krijgt als
men goede vrienden heeft in de
juiste politieke partij. Het zoge
heten 'politieke dienstbetoon',
dat inhoudt dat politici op een
bepaalde avond in de week in
het plaatselijke café de noden
van de burger aanhoren en er
een oplossing voor verzinnen, is
onderdeel van het gewone le-
Toch staat er sinds enige tijd
een verandering van het juridi
sche stelsel op stapel. Eén van
de belangrijkste doelstellingen
is te voorkomen dat in de toe
komst nog meer zaken verjaren.
Procedurefouten zijn sinds jaar
en dag schering en inslag. Een
andere goede vertragingstaktiek
is om op het laatste moment
nog een vertaling (uit het Frans
of het Nederlands) van alle dos
siers te eisen. Minister Wathelet
van justitie wil er nu, vooral bij
fraudezaken en milieu-misdrij
ven, een stokje voor gaan ste
ken.
FRANKRIJK
Voor zover bekend heeft de ge
organiseerde misdaad in Frank
rijk nog geen pogingen gedaan
politieke partijen te infiltreren.
Maar diverse individuele politici
zijn in het verleden in opspraak
gekomen vanwege banden met
misdadige organisaties of hun
betrokkenheid bij grote zwen-
delaffaires.
Een van de meest geruchtma
kende affaires is nooit opgehel
derd. In december 1976 werd
een parlementslid, prins Jean de
Broglie, bij het verlaten van zijn
Parijse woning doodgeschoten.
De prins was, zo bleek tijdens
het onderzoek, zeer goed inge
voerd in de onderwereld en be
trokken bij de handel in goud.
valse dollars, gestolen Merced-
essen en drugs en het vervalsen
van schatkistpapieren. De da
ders zijn nooit gevonden, hoe
wel de politie van het begin af
aan over veel aanwijzingen be
schikte. Volgens de Franse pers
heeft de toenmalige minister
van justitie, Michel Ponia-
towski, er alles aan gedaan om
de pikante zaak in de doofpot te
stoppen.
Van recenter datum zijn enkele
grote financiële schandalen op
lokaal niveau. Twee voormalige
burgemeesters, Jacques Mede-
cin van Nice en Noel Bou-
cheron van Angoulème, vlucht
ten de afgelopen jaren naar La-
tijns-Amerika om aan de justitie
te ontkomen. Ze wisten elk mil
joenen guldens gemeenschaps
geld te verduisteren via goo
cheltrucs met stichtingen en
verenigingen die gróte subsidies
opstreken. Medecin geniet van
een rustige oude dag in Urugu
ay: Boucheron kan zich dat
blijkbaar nog niet permitteren.
Hij runt sinds kort een restau
rant in Buenos Aires.
Ook pikant is de reeks financië
le schandalen waarbij de Franse
socialisten betrokken zijn. De
Parti Socialiste streek jarenlang
miljoenen guldens op via een
netwerk van adviesbureaus, die
een oordeel moesten geven
over grote bouw- en wegen
bouwprojecten. Een groot deel
van de winsten van die aan de
partij verbonden bureaus vloei
de via slinkse omwegen in de
partijkas. De partij gebruikte het
geld om er verkiezingscampag
nes mee te betalen. Ex-pen
ningmeester Henri Emmanuelli
staat binnenkort een ongetwij
feld geruchtmakend proces te
wachten.
SPANJE
Het infiltreren van de politiek
door de georganiseerde onder
wereld kent Spanje niet. Wel
maken steekpenningen, vriend
jespolitiek en andere vormen
van omkoping deel uit van het
lokale en landelijke politieke le-
Ook twijfelt niemand eraan dat
vooral de drugsmaffia invloed
uitoefent op politici en andere
gezagsdragers. Dat blijkt bij
voorbeeld bij het grootste drug
sproces uit de Spaanse geschie
denis, dat op dit moment in
Madrid plaatsvindt. Uit de ver
horen kan worden opgemaakt
dat criminelen in Galicië jaren
lang ongehinderd hun gang
konden gaan en zelfs belangrij
ke maatschappelijke posities
konden innemen.
Een ander geval is dat van de
burgemeester van Marbella, de
schatrijke en omstreden aanne
mer en projectontwikkelaar Jes
us Gil y Gil, die tevens eigenaar
is van de voetbalclub Atletico de
Madrid. Gil stelde zich twee jaar
geleden kandidaat voor het bur
gemeesterschap met een eigen
partij en werd met overgrote
meerderheid gekozen.
Tegen Gil zelfbestaan geen ver
denkingen vanwege betrokken
heid bij criminele activiteiten,
hoewel hij ooit in de gevangenis
zat, nadat meer dan vijftig per
sonen om het leven waren ge
komen toen een door hem
neergezet gebouw instortte.
Maar zeker is ook, dat de in
Marbella ruim aanwezige inter
nationale onderwereld geen en
kel probleem heeft met Gil en
dat ze deze rechtse burgemees
ter op handen draagt.
Daarnaast is ook algemeen be
kend dat de drugsmaffia over
uitstekende connecties beschikt
in de bankwereld, bij de politie
en bij de douane. De afgelopen
jaren zijn er met name in zuid-
Spanje tientallen agenten en
douaniers ontslagen of gearres
teerd, omdat ze door de maffia
werden betaald.
DUITSLAND
Over een directe infiltratie van
criminelen in het politieke we
reldje is in Duitsland officieel
niets bekend. Mogelijk hebben
de criminelen zoiets ook niet
nodig, omdat via stromannen
politici sneller en effectiever be
werkt kunnen worden. In tegen
stelling tot in Nederland is bij
voorbeeld het omkopen, van
volksvertegenwoordigers niet
strafbaar. Mede daardoor oefe
nen lobbyisten een onvoorstel
baar grote invloed uit op de po
litieke besluitvorming.
Meer dan 1800 bedrijven, in
stellingen en organisaties heb
ben hun eigen vertegenwoordi
gers in Bonn. Omgerekend zijn
er op elke parlementariër 20
lobbyisten die, voorzien van een
uiterst royaal budget, beslissin
gen die voor hun opdrachtge
vers ongunstig zijn proberen te
blokkeren of in een andere rich
ting te sturen. Vakbonden en
werkgeversorganisaties hebben
op partijdagen een compleet
blok afgevaardigden onder con
trole. En wie zich anders ge
draagt dan de lobbyist ver
wacht, kan bij de volgende
stembusgang een verkiesbare
plaats wel vergeten.
Daarnaast zijn alle grote partij
en voor een flink deel van hun
inkomsten afhankelijk van gulle
gevers. Bij de SPD ligt dit per
centage op tien, bij de CDU op
20, terwijl de Beierse CSU en de
FDP zelfs voor 30 procent van
hun begroting afhankelijk zijn
van sponsors. Van de 662 afge
vaardigden verdienen 246 een
extra boterham in dienst van
een lobbyist.
Na het Flick-omkoopschandaal
dat in het midden van de jaren
'80 de Bondsrepubliek op haar
grondvesten deed schudden, is
het belastingvrij steunen van
partijen door individuen of door
de industrie enigszins beperkt.
Daarnaast aanvaardde het par
lement gedragsregels, waarin de
afgevaardigden zich verplichten
giften van meer dan 10.000
mark aan de parlemenstvoorzit-
ter te melden. Maar niemand
hoeft te zeggen waar het geld
vandaan komt en wie de extra
inkomsten verzwijgt hoeft niet
met consequenties rekening te
houden.
ITALIË
'Maffia en politiek' is waar
schijnlijk Italië's grootste taboe.
Iedereen is er altijd van over
tuigd geweest dat de banden
zeer nauw zijn, maar pas sinds
enkele jaren zijn er, dankzij de
verklikkers uit de gelederen van
de maffia zelf, bewijzen voor
handen. Aangetekend zij daar
bij, dat de mafiosi vrijwel nooit
persoonlijk politiek bedrijven.
De anti-maffiarechter Falcone
zei dat de maffia geen interesse
heeft in de politiek zelf: ze ge
bruikt de politici om onge
stoord haar criminele activitei
ten te kunnen ontplooien. In
ruil voor gunsten van allerlei
soort, levert de maffia aan de
politici de stemmen die zij con
troleert in haar gebied. De rela
tie politiek-maffia is in feite de
meest perverse variant van het
wijdverbreidecliëntèle-systeem.
De banden tussen maffia en po
litiek zijn van oudsher het
sterkst op lokaal en regionaal
niveau. De maffia kan rekenen
op aanbestedingen voor open
bare werken, wijzingen in haar
voordeel van bestemmingsplan
nen, maar ook op de helpende
hand van justitie, die processen
kan annuleren'of het groene
licht kan geven voor illegale
transacties.
Hoe verweven de politieke en
mafiose belangen zijn, is dit jaar
goed duidelijk geworden in Na
pels en omstreken. De spijtop
tant Galasso, een lid van de Ca-
morra maar ook eigenaar van
grote bouw- en transportonder
nemingen, heeft verteld hoe alle
grote politieke kopstukken,
maar ook rechters de Napoli-
taanse maffia van dienst zijn.
Een van de politici is de chris
ten-democraat Antonio Gava,
de ongekroonde koning van
Napels en vele keren minister in
Italiaanse kabinetten. Gava
werd steevast gekozen met hon
derdduizenden, door de Ca-
morra gecontroleerde, voor
keursstemmen. Zijn positie is
ijzersterk, mede dankzij de
enorme bedragen die de rege
ring beschikbaar stelde voor de
wederopbouw die plaatshad na
de aardbeving van 1980. Als mi
nister van binnenlandse zaken
heeft Gava de maffiabestrijding
kunnen beïnvloeden. Als sena
tor heeft hij wetten kunnen ont
werpen die de maffia bevoor
deelden.
BELASTING BELICHT
De Oort-wctgeving, die in 1990
is ingevoerd, heeft zijn eerste
'slachtoffer' geëist. Opvallend
hierbij is, dat een van de eersten
die de nadelige effecten van de
ze wetgeving aan den lijve heeft
moeten ondervinden, bij de Be
lastingdienst werkt.
Wat is er aan de hand? Een
plaatsvervangend hoofd van de
Belastingdienst in het noorden
van het land schafte in 1990
voor 4.600 gulden aan vaklitera
tuur aan. Hij wil namelijk goed
zijn in zijn vak en moet daarom
op de hoogte hl ijven van de
laatste ontwikkelingen op belas
tinggebied.
Tot zijn grote verbazing zette de
collega die zijn aanslag moest
controleren een streep door de
aftrekpost. Hij stond maar 1.000
gulden aftrek toe. Toen het
plaatsvervangend hoofd daarop
om opheldering vroeg, pakte
zijn collega de Oort-wetgeving
erbij en wees hem erop dat hij
niet meer mag aftrekken dan in
zijn beroepsgroep gebruikelijk
De controlerende inspecteur
had hiervoor de aangiften nage
plozen van 23 plaatsvervan
gende hoofden verspreid over
heel Nederland. I lieruit bleek
dat maar drie hoge ambtenaren
vakliteratuur hadden afgetrok
ken en zij kwamen op een ge
middelde van 1.000 gulden.
Vandaar dat hij ook zijn collega
maar 1.000 gulden aftrek toe
stond.
Het plaatsvervangend hoofd liet
het er niet bij zitten en ging
naar de belastingrechter. De
desbetreffende mr. Streppel las
ook de Oort-wetgeving er nog
eens goed op na en moest de
controlerende inspecteur gelijk-
geven. Betrokkene mocht inder
daad r
ken.
-V
r 1.000 gulden aftrek-
ihetv
In de motivatie
lijkt het er op of de belasting
rechter liever anders had beslist.
Hij stelt namelijk expliciet vast
dat 'de innerlijke waarde en de
redelijkheid van deze door de
wetgever vastgestelde regeling'
hem niet ter beoordeling staat.
Dit geval onderstreept nog
maar eens dat wetgeving soms
vreemde gevolgen kan hebben.
Doordat men niet meer mag af
trekken dan gemiddeld in ie
mands beroepsgroep gebruike
lijk is, worden mensen die bo
ven de middelmaat uitkomen
(en daardoor meer kosten ma
ken) Fiscaal gestraft.
Professor dr. Zwemmer, hoogle
raar aan de Univeisiteit van
Amsterdam, merkt naar aanlei
ding van deze rechtszaak op,
dat de wetgever het ook eigen
lijk niet zo bedoeld heeft. De re
geling was er vooral op gericht
om buitensporige hoge aftrek
posten de nek om te draaien.
Niet, zoals nu gebeurt met de
belastinginspecteur, ijverige
werknemers te benadelen.
Na vijftig jaar centrale rol in Cambodja gespeeld te hebben
PHNOM PENH*
Koning Norodom Sihanouk,
die zo'n vijftig jaar een cen
trale rol heeft gespeeld in de
Cambodjaanse politiek, lijkt
bezig met zijn definitieve af
scheid. Een afscheid van het
leven. Hij bereidt zijn volk
voor op de bijna 'ondenkba
re' toekomst: zonder Siha
nouk.
Twee weken geleden wees hij
zijn zoon, prins Norodom Ra
nariddh, aan als opvolger.
Voor alle zekerheid benoemde
hij meteen een opvolger voor
zijn zoon, voor het geval die
vroegtijdig zou overlijden.
Sihanouk (71) ondergaat in
een ziekenhuis in Peking een
prostaatbehandelingomdat
een kwaadaardig gezwel is
ontdekt. Hoewel hij zich opge
togen en vrolijk aan de buiten
wereld toont, zeggen paleis
bronnen dat de koning pijn
lijdt.
De gedachte dat het Zuid-
oostaziatische land het zonder
de koning zal moeten stellen,
deed een huivering door de
natie gaan. Sihanouk, die door
de Fransen was aangewezen,
werd in 1941 koning na het
overlijden van zijn grootvader
Sisowath. Hij ijverde na het
einde van de Japanse bezet
ting en de terugkeer van de
Franse koloniale machtheb
bers voor onafhankelijkheid.
Die kwam uiteindelijk in 1954
tot stand. Een jaar later deed
Sihanouk na een referendum
verrassend afstand van de
fave
zijn v
der.
Sihanouk wordt zelf regerings
leider, een post die hij na het
overlijden van zijn vader in
1960 combineert met de func
tie van staatshoofd. Sihanouk
wordt echter niet opnieuw ko
ning. Tien jaar later, terwijl de
oorlog in buurland Vietnam
langzaam is uitgebreid tot
Cambodja, wordt Sihanouk op
instigatie van de Amerikanen
afgezet door de rechtse gene
raal Lon Nol.
Wanneer die vijf jaar later na
een bloedige strijd het veld
moet ruimen voor de Rode
Khmer onder leiding van Pol
Pot, komt Sihanouk terug als
staatshoofd. Hij moet de
maoïstische guerrillabeweging
een fatsoenlijke facade geven.
Dat weerhoudt de Rode Kh
mer er niet van een deel van
de koninklijke familie teza
men met naar schatting een
miljoen andere Cambodjanen
te vermoorden. Een jaar la
ter wordt Sihanouk afgezet en
opgesloten in zijn paleis. Een
Vietnamese inval maakt in
1979 een einde aan het be
wind van Pol Pot.
De prins gaat in ballingschap
en sluit in 1982 opnieuw een
Ballingschap en
regeerperioden
wisselen elkaar
afin leven
71-jarige vorst
verbond met de Rode Khmer.
Hij is aanvoerder van het ver
zet tegen de door Vietnam ge
ïnstalleerde regering. Bemid
deling van de Verenigde Na
ties leidt uiteindelijk tot een
overgangsregering, vrije ver
kiezingen afgelopen mei en
eind vorige maand eerherstel
voor Sihanouk. Sinds 24 sep
tember zetelt hij weer als ko
ning in het paleis in Phnom
Penh.
Sihanouk heefthoge Cam
bodjaanse functionarissen,
onder wie vice-premier Hun
Sen, instructies gegeven over
de positie van zijn vrouw, ko
ningin Monique, na zijn dood.
In een brief schrijft hij vanuit
Peking dat zij alleen gebruik
zal mogen maken van de
Sahameteri-vleugel van het
paleis, waar zijn moeder leef
de voordat Sihanouk in 1970
werd afgezet.
Ook tracht regisseur Sihanouk
vanaf zijn ziekbed de toe
komst voor zijn zoon uit te
stippelen: „Als Ranariddh doet
wat ik van hem verwacht, zal
hij waarschijnlijk tot de ko
mende koning worden geko
zen. De volgende persoon die
tevens geschikt is voor de
troon, is prins Norodom Si-
hamoni."
Maar de gedoodverfde kandi
daat blijkt zich niet te willen
voegen naar de plannen van
zijn vader. Een dwarse Rana
riddh (49), zoon uit de relatie
tussen Sihanouk en de niet
van koninklijken huize afkom
stige Kanhol, verklaarde: ,,Ik
wil niet de volgende koning
zijn Dus ik moet doen wat
ik nu al doe politiek bedrij-
Sihamoni (40) is de oudste
zoon van Sihanouk uit zijn
huwelijk met koningin Noro
dom Monineath Sihanouk.
Deze a-politieke prins, vurig
liefhebber van alles wat met
toneel, zang en dans te maken
heeft, heeft wel enige ervaring
op het diplomatieke vlak. Hij
was ooit ambassadeur bij de
Verenigde Naties van de Cam
bodjaanse regering-in-balling-
schap.
Maar de Cambodjanen willen
liever niet aan het heengaan
van hun vorst denken. De
kwestie van de opvolging is
met de regie-aanwijzingen
van Sihanouk zeker niet be
slist. Ranariddh zou van me
ning kunnen veranderen. Bo
vendien behoren Ranariddh
en Sihamoni niet tot de tak
van de koninklijke familie die
nu voor het koningschap in
aanmerking komt. Die eer is
voorbehouden aan het ge
slacht van Sisowath, waar een
aantal prinsen al staan te trap
pelen om de troon te bestij
gen.
WIM STEVENHAGEN
Daarnaast komt er nogal wat bij
kijken om de regeling uit te voe
ren. Zoals al vermeld, doorzocht
de aanslagregelende ambtenaar
maar liefst 23 aangiften van ho
ge ambtenaren. Wil men de
Oort-wetgeving goed uitvoeren,
dan zit daar dus kennelijk nogal
wat werk aan.
Het gaat nu om een belastingin
specteur, maar ook een accoun
tant of een dokter moet bijblij
ven. Het zou goed zijn om apart
nog eens te kijken naar dit on
derdeel van de nieuwe belas
tingwetgeving. Er is immers niet
gekeken naar de redelijkheid
van dit aspect van het aftrekbe
ginsel. Belastingtechnisch wordt
de betrokken inspecteur im
mers nu 'gestraft' voor het feit
dat hij of zij meer werk maakt
van zijn baan...
