Cultuur Kunst
MEUBELPLEIN
LEIDERDORP*
'De winnaar heeft altijd gelijk'
ABONNEMENT
OP WOONBLAD BIJ
MEUBELAANKOOP!
^ewondering
Ontslag dreigt bij Gemeentemuseum
Acteurs blijven overeind
staan in zaal vol lawaai
Nieuwe dansen stellen teleur
DEN HAAG CPD
Bij het Haags Gemeentemuseum dreigen ontslagen als gevolg van de slechte financiële situatie,
die na het vertrek van directeur Rudi Fuchs aan het licht kwam. Mogelijk moeten zelfs complete
afdelingen in het museum worden opgeheven.
De interim-directeur, en heoogd opvolger van Fuchs, Hans Locher. schrijft dat in een brief aan
de afdelingshoofden en de leden van de medezeggenschapscommissie van het museum. Locher
verstuurde de brief na een onderzoek dat de medezeggenschapscommissie kort geleden onder
het personeel heeft gehouden. Daaruit werd duidelijk dat de werksfeer er na het vertrek van Fuchs
(nu directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam) niet beter op is geworden.
GRATIS
Als u vóór eind oktober bij een woonblad naar keuze. Vraag MtubHpInn indcrdorp i,P h un «k a
Meubelplein Leiderdorp een nieuw naar de akticvoorwaarden in de
meubel koopt of bestelt, dan krijgt u kei! Kom eens langs en laat u v«
van ons een gratis abonnement op sen door ons complete assortiment. «ndtn ajw ™uMcn m ,ir«TV-«nc nin mVnmK»*
pion Indndoq) n ifmunt *m Xionlc upjen SfcvKr»
DONDERDAG 28 OKTOBER 1993
IHEF ANNEMIEK RUYGROK. 071 -356472. PIV -CHEF JAN RIJSDAM, 071 -356473
'Op Hoop van Zegen' spreekt tot verbeelding
recensie wunand zeilstra
'Op Hoop van Zegen, spel van de zee in vier bedrijven' van Herman Heijermans door
Mimiek's Theater Regie Johan van Amerom. Met Cary van der Plas als Kniertje. Ge
zien 27/10, Tripodia, Katwijk aan Zee Aldaar nog te zien: 28,29 en 30/10
Nagenoeg onverstaanbaar is de scène waarin Kniertje haar be
roemde 'de vis wordt duur betaald' uitspreekt. De zaal zit name
lijk tjokvol met scholieren. Achterin is voortdurend lawaai, waar
door de tragiek van het vissersleven van rond de eeuwwisseling
maar moeizaam overkomt. De spelers lieten zich hierdoor niet
uit veld slaan. Bewonderenswaardig.
De jubileumproduktie van de tienjarige toneelgroep Mimiek
heeft gisteravond dus nog niet het resultaat gehad, dat men er
zich na een lange periode van intensieve voorbereiding van had
voorgesteld. Gelukkig komen er nog een paar voorstellingen.
Kniertje Vermeer heeft jaren geleden haar man en twee zonen
verloren. Ze zijn alle drie op zee verdronken. Desondanks stuurt
ze ook haar twee andere zonen naar zee. Door armoe gedwon
gen moet ze nu eenmaal het risico van het vissersbestaan aan
vaarden. Alle bange verwachtingen komen uit. Het schip 'Op
Hoop van Zegen' vergaat tijdens een heftige storm. De woeste
zee en het niet zeewaardig zijn van het schip zijn de oorzaak
daarvan.
Het is sociaal drama met de hardvochtige reder Bos aan de
ene kant en Kniertje met de overige vissersvrouwen en andere
dorpsbewoners aan de andere kant.
Mimiek's heeft er veel aan gedaan om al dit persoonlijk leed
en sociaal onrecht integer over het voetlicht te brengen. Cary
van der Plas als hoofdpersoon Kniertje draagt haar rol met een
mengeling van ingehouden verdriet en noodzakelijke hardheid.
Ook de vele andere acteurs (de cast bestaat uit maar liefst zes
tien spelers) hebben zich met ijver ingeleefd in hun rol, wat bij
een niet-professioneel gezelschap de één beter afgaat dan de
ander.
Het uiteindelijke resultaat met authentieke aankleding en half
realistisch en half abstract decor mag er nu al zijn. Zonder stoor-
factor en met nog meer inspeelervaring kan de voorstelling al
leen beter worden. In Katwijk, met de zee en een vissersverleden
zo dicht bij huis, moet dit alom bekende stuk uit de Nederlandse
toneelliteratuur nog sterker tot de verbeelding kunnen spreken.
'Back to the roots' in De Burcht
recensie dick hermsen thuishonk, laat hij zich begelei-
Concert: Percy Strother Bezetting Percy den door een achtmansforma-
Strother zang, gitaar; Steve York basgi- tie. Voor deze tour laat hij zich
jaar, mondharmonica; Jan Mittendorp, gi- s|echts begeleiden door een gi-
taar Gezien: 27/10, Sociëteit De Burcht.
Leiden tanst, Jan Mitteldorp en een
bassist, Steve York.
De muziek is puur en eerlijk.
Hij gaat gekleed in een nette Geen harmonische uitstapjes,
outfit. Hij rookt niet, drinkt ver- geen complexe solo's, alles heel
se sinaasappelsap en verkoopt simpel en direct. Zijn donker-
CD's in de pauze. Tot zover bruine stem klinkt ongepolijst
heeft het nog maar bitter weinig maar toch heel aangenaam,
met blues van doen. Wanneer Zijn gitaarsoli zijn slecht van ti-
hij de gitaar ter hand neemt en ming, weinig origineel en melo-
alle leed van zich af zingt, ver- disch zwak. Ze worden echter
raadt hij echter direct zijn roots, met zo'n overtuiging gebracht
Bluesgitarist Percy Strother dat ze toch nog acceptabel
deed gisteravond in sociëtèit De overkomen. Muzikaal komt de-
Burcht de zwarte muziektraditie ze 'Mister Blues' met band vast
herleven. In Minneapolis, zijn en zeker beter uit de verf.
dans
recensie maarten baanders
'100,000' CC', 'Arrabal', 'Jour de Fête'
door Dansgroep Reflex Gezien 27/10
LAKtheater Leiden Nog te zien 28/10
LAK theater 20 30 u
Het nieuwe programma van
Dansgroep Reflex opent met
'100.000 CC', een choreografie
uit 1991 van Hans Tuerlings.
Het werd eerder uitgevoerd
door Dansgroep RAZ en het
heeft deze reprise zeker ver
diend. '100.000 CC' is een goed
moedige ontmoeting tussen
twee dansers. De sfeer is bedrij
vig, de bewegingen afwisselend,
van hoekig tot slapstick achtig
en zitten vol aardige detaiigeba
ren. Met herhalingen wordt een
fraai effect bereikt, dat doet
denken aan een oud filmpje dat
telkens opnieuw gedraaid
wordt. Prachtig is de slotscène
met een gestileerde goochel-
voorstelling. Hans Tuerlings laat
zien over veel humor en gevoel
voor theater te beschikken.
Juist op dit punt schieten de
twee andere werken op het pro
gramma tekort. Het zijn 'Arra
bal' en 'Jour de Fête' van Patri-
zia Tuerlings. Ook zij hanteert
theatérelementen, maar de
kracht en de overtuiging ont
breken.
'Arrabal' wordt gedanst door
drie vrouwen en een man. De
man maakt spectaculaire
sprongen, de vrouwen bewegen
veel aardser, variërend van tob-
berig tot ferm. Onduidelijk blijft
wat zich tussen de man en de
vrouwen afspeelt. Ze zoeken el
kaar, maar op een onbewogen
manier. Op momenten waarop
zich iets van dramatiek lijkt te
ontwikkelen, is er tegelijk spra
ke van onverschilligheid. Dit
dansstuk mist elke relativering.
'Jour de Fête', verrast door
het prachtige decor en de fraaie
kostuums. Maar het is erg
moeilijk een lijn te zien in de
bewegingen, waardoor een on
aantrekkelijke grilligheid ont
staat. Terwijl de muziek, de 'Bo
lero' van Ravel, geleidelijk har
der wordt en tenslotte het to
neel bulderend vult, verliezen
de bewegingen steeds meer aan
kracht.
Aanstekelijke
'Don Pasquale'
opera
recensie monica schiks
Don Pasquale. komische opera van Doni
zetti door de Kameropera Warschau en
het Orkest Warschau Stnfonietta. Solisten
Agnieszka Kurowska. Jacek Laszczkowski.
Bogdan Sliwa en Jerzy Mahler Regie Jitka
Stokalska Muzikale leiding Mieczyslaw
Nowakowski Gehoord 27/10, schouw
burg. Leiden.
De glimmend kale schedel van
dirigent Nowakowski is voor de
vaste operabezoekers van de
Leidse Schouwburg een ver
trouwd beeld geworden. Vóór
het begin van een akte draait hij
zich om naar de zaal en neemt
het voor hem bedoelde applaus
in ontvangst.
De komische opera Don Pas
quale is beknopt van opzet: één
enkele intrige zonder de door
gaans omslachtige neven- ver
wikkelingen. Don Pasquale, een
komische maar ook deernis
wekkende rol van Jerzy Mahler,
trouwt op zijn oude dag met
Norina. De huwelijksakte is nog
niet ondertekend of zij ontpopt
zich tot een feeks die het huwe
lijk voor Don Pasquale tot een
hel maakt. Hier verandert
Agnieszka Kurowska van een
lieflijk zingend pruimenmondje
in een bitsgevooisde tiran. Uit
eindelijk wil hij van haar af en
stemt toe dat zij met haar ge
liefde, Ernesto, trouwt.
Donizetti's muziek is luchtig
romantisch en biedt een voort
durende stroom van onder
huids luistergenot. Het actieve
oor luisterde naar het 'Belcan
to'. de welluidende klank van de
vier solisten. De tenor Ernesto,
de smachtende en soms ver
twijfelde verliefde, had zeer ge
voelige melodieën. Af en toe be
kroop je de neiging om eens
lekker mee te doen, zó aanste
kelijk werd er op het podium
gezongen.
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt Leidenaar
Elger Niels, student
koordirectie aan het
Rotterdams
Conservatorium en
dirigent van het vocaal
ensemble C Sharp Minor,
zijn bewondering uit voor
een tekening van de
Russische
componist/pianist Sergei
Rachmaninov (1873-1943).
„Je ziet hem hier echt op
l een breekpunt."
Deze tekening van
Rachmaninov hangt
^y ^y altijd boven mijn
klavier. Ik trof het
ooit aan bij een
grammofoonplaat en ik heb het
laten kopiëren. Lenny
Pasternak, schilder en vader van
Boris, maakte de tekening in
1916. En dat was voor
Rachmaninov een zeer
dramatische tijd. Qua tekening
is het zeker niet het grootste
meesterwerk dat Pasternak
l Heeft gemaakt. Het is een snelle
impressie van Rachmaninov,
U hoogstwaarschijnlijk gemaakt
I tijdens een concert in kleinere
I kring. Pasternak heeft hem
patsboem getekend. Hij komt er
zelf niet tussen met wat hij
denkt en voelt.
Rachmaninov was met
Alexander Skrjabin de grote
persoon van het muziektoneel
uit die tijd. Skrjabin overleed in
1915. Zijn dood en dat portret
van Rachmaninov uit 1916
hebben sterk met elkaar te
maken. Skrjabin's laatste vrouw
J bleef achter zonder geld.
mRachmaninov gaf toen een serie
Ntoncerten waarbij werk van
Koos Terpstra met Ibsen in schouwburg:
Skrjabin speelde om geld in te
zamelen. En dat is vrij uniek
omdat hij nooit eerder muziek
van anderen had gespeeld op
piano.
Rachmaninov was heel erg
gevoelig voor de dood. Als
jongen maakte hij mee dat twee
broers en een zusje overleden.
Rachmaninov zocht altijd het
mooie. En dan is de dood iets
waar je je mee moet verzoenen.
In 1916 waren er al zo veel
mensen gestorven in de Eerste
Wereldoorlog. Tegelijkterijd
sterft Skrjabin, een enorm
componist. Kennelijk had de
dood voor niemand ontzag.
Op het portret zie je
Rachmaninov echt op een
breekpunt. Rond diezelfde tijd
raakt hij in een persoonlijke
crisis en hij komt in een
kuuroord terecht. Hij gaat
anders componeren en gebruikt
alleen nog maar religieuze
verzen. Op 'Vocalise' komt
helemaal geen zang meer voor
en hoor je alleen piano en stem.
Daarna is het lange tijd stil. Een
punt van wanhoop zou je
kunnen zeggen. In het kuuroord
ontmoet hij de zangeres Nina
Koshetz. Zij inspireerde hem
om toch weer muziek te maken.
Van die tekening van Pastemak
gaat een bijzondere kracht uit
door de dramatiek die er achter
zit. De tekenaar heeft in een
kort moment een schets
gemaakt waarbij je meteen het
innnerlijk van de
geportretteerde ziet. En voor
dat innerlijk heb ik ook weer
bewondering. Rachmaninov
zocht in een heel
moeilijk mensenleven
naar schoonheid. Dat
heeft hij proberen uit
te drukken in zijn
muziek. Muziek die
hij schreef met een A
pen gedoopt in zijn
eigen bloed.
Eén man tegen de massa, een prachtig gevecht stelt re
gisseur Koos Terpstra zich daarbij voor. Hij maakte er
dan ook een voorstelling van en wel 'Een vijand van het
volk' van Henrik Ibsen, bij Theater van het Oosten in
Arnhem. Het is Terpstra's eerste 'grote zaal'-produktie.
„Spannend. Het is niet moeilijker dan iets maken voor de
kleine zaal, wel anders. Ik moet oppassen, dat het niet
vervlakt."
arnhem ruk van rotterdam
Terpstra studeerde theaterwe
tenschappen en dramaturgie,
maar kwam er al snel achter dat
regisseren hem het beste lag. In
Leiden begon hij een eigen
groep, het Brandtheater. Daar
na ging alles dermate op rolle
tjes, dat hij er zelf nog versteld
van staat. Er kwamen aanbie
dingen van de Haarlemse To
neelschuur, De Brakke Grond in
Amsterdam en Fact in Rotter
dam. „Binnen zes jaar is het al
lemaal gebeurd. Ik doe nu wat
ik altijd graag wilde doen, maar
ik heb geen seconde aangevoeld
dat ik zo snel op zo'n positie af
stevende."
In 'Een vijand van het volk'
komt een arts in een welvarend
kuuroord erachter, dat er ernsti
ge milieuproblemen zijn. Hij
denkt er goed aan te doen hier
van melding te maken. Maar
dat wordt hem niet in dank af
genomen door de autoriteiten
en de vele anderen die een goed
bestaan danken aan de aanwe
zigheid van de gasten. De arts
houdt evenwel voet bij stuk.
„De waarde van het stuk zit
voor mij in het feit, dat één ie
mand in principe en zelfs aan
toonbaar gelijk heeft, maar toch
door de anderen kapot wordt
gemaakt", zegt Terpstra, „en
dat zijn gelijk er dan niet meer
toe doet, want per definitie
heeft de winnaar gelijk. Ik hoop
dat ik dat mechanisme in de
voorstelling duidelijk maak.
Foutje
Het mechanisme is volgens
hem eenvoudig te traceren in
de dagelijkse werkelijkheid van
nu. „Er is van alles mis met het
milieu, maar daar wordt alleen
maar over gezeurd, niet echt
iets tegen ondernomen. Elke
dag hoor je weer dat de ozon
laag dunner wordt. Nou, en?
Het is steeds weer hetzelfde ver
haal. Als je dat lang genoeg blijft
vertellen, gaat het tegen je wer
ken. Dan hoef je zelf maar één
foutje te maken, of je wordt
daar op gepakt. Dan kun je alles
verder nog zo goed gedaan heb
ben, maar je gaat onderuit door
iets waar het eigenlijk helemaal
niet om gaat. Ik hoop dat litte
ken open te leggen en schrij
nend te maken."
„Het is een thematiek waar
eigenlijk wel om gelachen kan
worden. Maar ik probeer er via
een omweg grimmigheid in te
rammen. Er zitten veel elemen
ten van een komedie in het
stuk, maar het moet niet 'in en
uit de kast' worden. Ik heb niets
tegen lachen, maar in het thea
ter vind ik een combinatie van
komedie en tragedie interessan
ter."
Het toneelbeeld is kaal.
„Mooi kaal", aldus Terpstra.
„Een deel van de vloer loopt
schuin op en daar hangen de
ruiten van het huis. Maar ik wil
de niet zo'n benauwd huiska
merdecor. Ibsen schreef het
stuk wel met zo'n decor in het
achterhoofd, maar ik probeer
het allemaal zo strak mogelijk
aan het publiek over te brengen.
Dat het publiek niet iets krijgt
van: 'Wat een zielige dokter', al
is die dokter natuurlijk wel hart
stikke zielig."
Een sobere mise-en-scène dus,
zonder speciale effecten. „Ja
wel", zegt Terpstra grijnzend,
„ik heb negen speciale effecten:
de acteurs."
„Omdat ik tot nu toe 'kleine
zaal'-produkties gemaakt heb,
ben ik gewend vrij intiem te
'Een vijand van het volk' is in een eenvoudige mise en scène gezet. „Ik heb negen speciale effecten: de ac
teurs", zegt regisseur Koos Terpstra erover. foto eduard coblijn
werken. Waar ik nu op moest
letten is, hoe groot de gebaren
moeten zijn en wat ik juist klein
moet houden. Tijdens de repe
tities is een voorstelling ont
staan, die in elk geval niet meer
in een kleine zaal kan. Maar ook
dat is betrekkelijk, want niet alle
grote zalen zijn hetzelfde.
'Vijand van het Volk' is don
derdag 4 november in de Leid
se schouwburg te zien. Vooraf
gaand aan de voorstelling geeft
Koos Terpstra een (gratis toe
gankelijke) inleiding. Deze be
gint om 19.00 uur.
