Landwetje Australië: tweeslachtigheid troef
Kroonprins niet klaar voor koningschap
'Niets over knoflookgeur of
aftershavelucht in de auto'
Veel 'zondaars' tegen carpool-gebod in VS
Feiten &Meningen
WOENSDAG 27 OKTOBER 1993
ROTTERDAM PIM FORTUYN
MEDEWERKER
Flet gaat niet goed met de publieke
beeldvorming rondom onze kroonprins
Willem Alexander. Na de afronding van
zijn studie geschiedenis aan de univer
siteit van Leiden houdt de Prins van
Oranje zich bezig met het behalen van
zijn race-licentie op het circuit van
Zandvoort en de komende maanden is
hij druk in de weer met het oefenen
voor nog weer eens een vliegbrevet. De
ze genoegens zijn de prins natuurlijk
van.harte gegund, maar als dit het enige
is, dan is dat ronduit te mager.
De pers rondom de kroonprins is lache
rig en soms zelfs neerbuigend. De kwa
liteitskrant van Nederland weet het be
zoek van de kroonprins aan de Frank
furter Buchmesse als volgt te verslaan:
'en dan zijgt de zware koninklijke ge
stalte door de knieën om zich vol en
thousiasme te storten op de afdeling
kinderboeken. Willem Alexander krijgt
op de beurs ook menig Nederlandstalig
boek aangeboden, bestemd voor vol
wassenen. Na het zoveelste boekver-
zucht hij dat het allemaal wat zwaar
wordt, waarop de standhouder ant
woordt: Koninklijke Hoogheid je bent
op de boekenbeurs of niet.' Ook de gos-
sip-bladen Story en Privé laten zich niet
onbetuigd. Anecdotes van de soort als
zojuist weergegeven sieren hun bladzij
den.
Het beeld dat in de media van de
kroonprins naar voren komt, is dat van
een niet al te intelligente jongeman, die
zijn tijd liever besteedt aan autoracen
en vliegen dan aan studie en contacten
met de mensen in het land. Nu is Wil
lem Alexander pas 25 jaar en kan hij
daarover niet al te hard worden geval
len.
Wat wel verontrustend is, is dat ieder
plan lijkt te ontbreken om hem voor te
bereiden op de zinvolle vervulling van
het koningschap na zijn moeder konin
gin Beatrix.
Vast staat dal dit een koningschap zal
moeten zijn dat geheel anders is dan
van zijn voorgangsters. De Nederlandse
soevereiniteit staat momenteel onder
zware druk. Na het verdrag van Maas
tricht is er weer een stukje soevereini
teit verschoven naar Brussel. Straks zal
een belangrijk deel van onze economi
sche, sociale, buitenlandse en defensie
politiek medebepaald worden door
Brussel. De Europese Gemeenschap
neemt essentiële taken over van de
aangesloten landen, waardoor de soe
vereiniteit van die landen vermindert.
Daarnaast wordt ons land steeds meer
deel van een wereldgemeenschap in
wording. De internationalisering van
onze economie en cultuur heeft naast
bedreigende kanten ook zijn goede
kanten. Flet is een manier om een
rechtvaardiger spreiding van de wel
vaart in de wereld te bereiken, het
milieu beter te beschermen en het aan
tal gewapende conflicten in de wereld
te verminderen. Wil een gemeenschap
goed functioneren in zo'n internationa
le wereldorde, dan is het belangrijk om
te weten waar je vandaan komt en wie
je bent. Kortom je moet weten wat het
Nederlanderschap betekent. Je moet
weten wat de identiteit van ons volk is.
Wat maakt Nederlanders tot Nederlan
ders.
Dat is een zwak punt in onze cultuur.
We zijn daar traditioneel niet zo bewust
mee bezig als bijvoorbeeld Fransen,
Britten, Amerikanen, Japanners en
Duitsers. We weten het eigenlijk alleen
bij de voetbalwedstrijd Nederland-
Duitsland. Dat is niet voldoende en
daar ligt een uitgelezen taak voor het
vervullen van een zinvol koningschap
binnen het kader van de Europese Ge
meenschap en een internationaliseren
de werdeldorde. Ik zou graag zien, dat
Willem Alexander zich daarop richt en
voorbereidt. Minister-president Lub
bers heeft de naam zich met alles en
nog wat te bemoeien. Het welzijn en de
toekomst van onze kroonprins is ten
slotte een expliciete verantwoordelijk
heid van de Nederlandse regering. Laat
hij zich dus hier eens mee bemoeien.
Dat is goed voor de toekomst van ons
land en helpt de Prins van Oranje aan
een zinvolle tijdsbesteding en dito pu
bliek imago!
Kroonprins Willem Alexander als dirigent. Het lijkt erop dat hij niet g
ningschap.
Premier Keating houdt aborigines en landeigenaren te vriend
De pogingen van de Australische premier Paul Keating
om de landrechten van de oorspronkelijke bevolking in
een wet vast te leggen, lijken bij voorbaat mislukt. Alle
betrokken partijen hebben grote bezwaren tegen het vo
rige week gepresenteerde ontwerpplan. Het plan blinkt
dan ook uit in tweeslachtigheid: enerzijds kunnen de
aborigines aanspraak maken op land waarmee zij emo
tionele bindingen hebben, anderzijds worden alle be
staande rechten gerespecteerd.
Al in 1985 gaf de Australische regering een stuk land terug aan de oorspronkelijke bevolking. Het gebied rond Ayers Rock werd vervolgens door de
regering weer gepacht om er een nationaal park van te maken. foto anp
HAARLEM JOLANDA OUKES
Twee eeuwen na het begin van
de kolonisatie vinden de Austra
liërs het nog steeds moeilijk re
kening te houden met de in
heemse bevolking die het
Australische continent al zo'n
40.000 jaar bewoont. Het plan
van Keating is dan ook duidelijk
een compromis. Hij wil de abo
rigines tegemoet komen, maar
beschermt tegelijkertijd de
blanke grondbezitters.
De Europeanen, vooral Britten,
begonnen al snel na de landing
in 1788 de aborigines van hun
land te verdrijven om er boer
derijen en dorpen aan te leggen
en mijnbouw te plegen. Ze von
den er zelfs een juridisch con
cept voor uit, het zogeheten ter
ra nullius. Verdragen tussen
vroegere en tegenwoordige be
woners werden daarmee over
bodig, omdat het land onbe
woond zou zijn geweest toen de
Britten voet aan land zetten.
Het Hooggerechtshof verklaar
de deze term vorig jaar juni on
wettig als sluitstuk van de Ma-
bo-zaak, een juridisch gevecht
waarbij de aboriginal familie
Mabo het eigendomsrecht te
rugkreeg over het eiland Mur
ray, even ten noorden van de
deelstaat Queensland. Het Hof
erkende daarmee dat de abori
gines Australië in bezit hadden
voordat de Europeanen daar
kwamen.
De uitspraak van het Hoogge
rechtshof ontketende een ware
run op stukken land. Hoewel de
regering ervan uit gaat dat 12
procent van de Australische
grond voor aanspraken van
aborigines in aanmerking komt,
overtreffen de reeds ingediende
claims de 12 procent verre. Het
merendeel van de claims, zoals
een derde van de provincie New
South Wales, de hoofdstad Can
berra en de hoogste Australi
sche berg Mount Kosciusko zul
len het niet redden, maar de
aanspraken op land in afgele
gen gebieden maken wel kans
van slagen.
Toch zullen veruit de meeste
bezittingen niet van eigenaar
veranderen. En in geval van on
duidelijkheid zal de rechtbank
beslissen over de eigendoms
rechten en eisen tot compensa
tie.
Keating heeft bovendien in zijn
plan enkele ontsnappingsclau
sules ingebouwd. Zo kunnen
aborigines wel ageren tegen
commerciële activiteiten (bij
voorbeeld mijnbouw) op hun
land, maar kunnen ze die nooit
via een veto volledig dwarsbo
men. Daarnaast heeft Keating
de bevoegdheid beslissingen
over landrechten nietig te ver
klaren, als met de uitspraak het
algemeen belang wordt ge
schonden.
De vrees van de mijnbouwbe-
drijven dat het plan hen hun lu
cratieve bezigheden ontneemt,
lijkt dan ook ongegrond. Toch
zijn mijndirecties, boeren en
andere landeigenaren bang dat
het plan van Keating investeer
ders zal afschrikken. Doordat er
een kans bestaat dat het land
wordt opgeëist door aborigines
en een slepende rechtszaak de
ontwikkelingen in het betreffen
de gebied stagneert, is de toe
komst allerminst zeker.
Het toekennen van land is vol
gens de oorspronkelijke bevol
king van levensbelang. Zij stel
len dat ze het land nodig heb
ben om van hun armoede af te
komen. Hoewel er de laatste
tien jaar relatief veel is verbe
terd, is de gemiddelde levens
verwachting van een aborigine
52 jaar en ligt de kindersterfte
vier maal zo hoog als het lande
lijk gemiddelde. Mede door
werkloosheid en alcoholgebruik
stijgt de criminaliteit.
Verder speelt het land een grote
rol in het spirituele leven van de
aborigine. Alle belangrijkte ver
halen spelen zich af in de Tjulc-
urpade Droomtijd. In deze pe
riode kregen de stammen hun
eigen totems en werden de
geesten van mensen, planten,
dieren en andere natuurlijke
verschijnselen gevormd. Het
land is bezaaid met heilige
plaatsen, die herinneren aan de
daden uit de Droomtijd. Door
zijn binding met de totemgees
ten, die zich op bepaalde plaat
sen bevinden, is een aborigine
zeer nauw met zijn stamland
verbonden.
Nog steeds spelen de 40.000
jaar oiide riten een grote rol in
het leven van de oorspronkelij
ke bevolking. Hoewel de meeste
aborigines behoren tot de Lu
therse Kerk, handhaven zij deze
oude tradities. Zo wordt een do
de na de westerse begrafenisce
remonie overgebracht naar het
soms duizenden kilometers ver
der gelegen stamland. Na een
wekenlang durend sorrycamp
(treurkamp) wordt de overlede
ne begraven.
Het is nog maar de vraag of de
parlementsleden, die zich eind
dit jaar over het plan-Keating
moeten buigen, oog hebben
voor deze culturele achtergron
den. De mening van het blanke
electoraat weegt waarschijnlijk
zwaarder.
Eerste Nederlandse carpoolstrook heeft effect
HILVERSUM GPD
De carpoolwisselstrook op de Al bij Muiden
trekt extra carpoolers. Dat meldt het carpool-
bemiddelingsbureau Inca in Almere. l iet bu
reau schreef de afgelopen weken zeker hpn-
derd mensen in die dagelijks de afstand tus
sen de knooppunten Muiderberg en Diemen
afleggen. Vooral automobilisten die nu maar
getweeën carpoolen, melden zich omdat ze op
zoek zijn naar een derde partner. De strook
bij Muiden is alleen toegankelijk voor auto's
met drie of meer inzittenden.
De korte mededelingen op het prikbord bij de
carpoolparkeerplaats Witte Bergen in Eemnes
hebben iets weg van een contactadvertentieru
briek. „Welke jonge dames willen met mij mee
rijden in de carpoolstrook? Ik, leuke blonde
jongen in bezit van grote auto". Op een ander
briefje schrijft een carpooler dat hij zijn meerij
der de volgende dag om acht uur oppikt.
„Je ziet er tegenop. De stap lijkt groot, maar als
je er eenmaal aan begonnen bent, denk je, is
dat nu alles?", zegt fervent carpooler L. Pande-
laar. „Ik rij nu twee jaar samen met een collega
van mijn afdeling. Flet is aanzienlijk goedkoper
en nog gezellig ook. Ik woon in Laren, hij komt
uit Mijdrecht. We spreken af op de Naardense
carpoolparkeerplaats en rijden dan in één auto
naar Lelystad. We zijn meestal gelijktijdig klaar.
Als hij wat later is omdat de vergadering uit
loopt, werk ik ook nog even door."
Nederland telt naar schatting 500.000 carpool
ers, terwijl er elke dag zo'n tweeëneenhalf mil
joen auto's op de weg zijn. Een kleine tachtig
procent van de bestuurders rijdt alleen. De car
poolwisselstrook op de Aldie vandaag wordt
geopend, moet daarin verandering brengen. Er
is ook scepsis of dit nieuwe fenomeen slaagt.
Rijkswaterstaat in Noord-Holland verwacht dal
het experiment een aanlooptijd van zeker een
jaar nodig heeft. De verwachting is dat uitein
delijk vier- tot zeshonderd auto's per uur ge
bruik maken van de carpoolstrook en dat het
voor de poolers een tijdwinst van twaalf tot
twintig minuten oplevert.
Jan Ewalt uit Almere heeft een paar jaar gele
den het carpoolbemiddelingsbureau Inca VTX
opgericht. Met overheidssteun heeft hij een
computersysteem ontwikkeld dat automobilis
ten gratis en snel aan een reispartner helpt. Het
is inmiddels uitgegroeid tot een nationaal car
poolsysteem, waaraan ook adressenbestanden
van andere bureaus uit de randstad zijn gekop
peld.
Je kunt bellen met Inca VTX, maar wie beschikt
over een personal computer met telefoonmo
dem of een Videotext terminal kan rechtstreeks
toegang krijgen tot het computersysteem. Vol
gens Ewalt wordt het begin volgend jaar waar
schijnlijk nog simpeler, als geïnteresseerden via
RTL4 Teletext in contact kunnen komen met
het bestand dat nu 2.000 geïnteresseerde car
poolers telt. Ewalt verwacht dat de belangstel
ling na de opening van de carpoolwisselstrook
op de Al in een stroomversnelling komt.
In het systeem worden postcodes van huisadres
en bestemming ingevoerd. Je toetst in op welk
tijdstip je wilt vertrekken en aankomen. Op het
beeldscherm verschijnt vervolgens een lijst met
carpool-mogelijkheden. Het enige 'manke
ment' van de computer is, dat hij nooit in staat
is te bepalen of de poolers met elkaar oveiweg
kunnen. „Je kunt wel een voorkeur voor een
niet-roker aangeven, maar over het overmatig
gebruik van aftershave of knoflook staat niets
geregistreerd."
Volgens Rijkswaterstaat is het carpoolen voor
een grote groep werkenden een goede oplos
sing. Voor mensen met wisselende werktijden
is het moeilijker. Volgens woordvoerster Van
Ravels van Rijkswaterstaat hoeven de automo
bilisten niet te verwachten dat de Files door het
carpoolen helemaal verdwijnen. Daarvoor ko
men er nog te veel auto's bij. „We hopen alleen
met dergelijke maatregelen de lengte van files
in de hand te houden. De carpoolstrook zou
zich trouwens uit de markt prijzen als er hele
maal geen files meer zijn."
WASHINGTON HANS DE BRUIJN
CORRESPONDENT
Tony Hylton moest eind vorig
jaar terecht staan voor een wel
heel bizar 'misdrijf. Hij had het
gewaagd, rijdend op een snel
weg even buiten Washington, te
toeteren naar een politieman
die bezig was om een andere
weggebruiker op de bon te slin
geren. De agent had zijn kente
ken genoteerd en een paar da
gen later viel een bekeuring van
45 dollar op de mat.
Hylton liet de zaak voorkomen.
Hij zei gebruik te hebben ge
maakt van zijn recht op 'vrije
meningsuiting'. Zijn getoeter
ge-'honk' in het Amerikaans
was immers een protest. De
agent was een overtreder aan
het bekeuren die gezondigd had
tegen de bepaling dat automo
bilisten die alleen in hun wagen
zitten, in de spitsuren geen ge
bruik mogen maken van be
paalde wegen in Virginia.
De rechter honoreerde het ver
weer van Hylton, die al gauw
bekendheid kreeg als de HOV-
Honker. Maar verder hielp het
hem niets, integendeel. Sinds
het begin van dit jaar is het aan
tal wegen met speciale carpool-
ing-stroken niet alleen in de
staat Virginia, maar ook elders
in de VS, drastisch uitgebreid.
De VS zijn een pionierland wat
het carpoolen betreft. Met de
opening van de speciale car
pool-strook op de A-2 bij Mui
den is het zinvol eens naar die
Amerikaanse ervaringen te kij
ken. En die bewijzen één ding:
de overgrote meerderheid van
de automobilisten heeft er de
pest aan, terwijl verkeersplan-
ners het zien als de enige ma
nier om overbelasting van de
snelwegen te voorkomen.
De eerste carpoolstroken in
Amerika FlOV-lanes genoemd
(naar 'High Occupancy Vehi
cles, oftewel voertuigen met ho
ge bezettingsgraad) werden
al in de jaren zeventig in Cali-
fornië ingevoerd. De wegen
rond Los Angeles waren (en
zijn) elke dag zo verstopt, dat
harde maatregelen nodig waren
om de met hun auto vergroeide
Amerikanen ertoe te bewegen
hun voertuig soms te laten
staan.
Er zijn in de VS twee soorten
HOV-wegen: wegen die tijdens
spitsuren (meest van 6.30 tot
9.00 en van 16.00 tot 18.30 uur)
helemaal verboden zijn voor
voertuigen waar minder dan
twee of drie mensen inzitten: en
wegen die net zoals bij de A-
2 een speciale HOV-strook
hebben, die alleen gebruikt mo
gen worden door auto's met
twee of drie inzittenden, de
HOV-2 en HOV-3 wegen.
John Milliken, minister van ver
keer van de staat Virginia: ,We
hebben ons verplicht tot het be
vorderen van carpooling. Het is
gewoon nodig dat meer mensen
ertoe gedwongen worden sa
men te rijden".
Volgens de deskundigen kan
dat. Bij een telling op de Inter
state 66, de snelweg die vanuit
Noord-Virginia naar Washing
ton leidt, bleek dat in zeven van
de tien auto's slechts één per
soon zat. Ook op de HOV-
strook, want de meeste auto
mobilisten lappen de voor
schriften gewoon aan hun laars.
En de politie heeft onvoldoende
mankracht om voor een effec
tieve controle te zorgen.
Desondanks blijft het Ameri
kaanse Congres de staten dwin
gen om meer carpool-wegen in
te richten. Er wordt gewoon
minder geld beschikbaar ge
steld voor de aanleg van wegen
waarop geen carpoolstrook
voorzien is. De staten kiezen
dan gauw eieren voor hun geld.
I-Iet zwakke punt is natuurlijk
de controle. Op een weg als de
1-66, waarop dagelijks 160.000
auto's richting Washington en
terug rijden, zijn slechts vier po
litieauto's beschikbaar voor
controles. Wetend dat volgens
het ministerie van verkeer zeker
de helft van de auto's op de
HOV-wegen onvoldoende bezet
zijn, moet dat toezicht wel fa
len, of het wordt een zaak van
willekeur.
Bovendien blijken de politie
controles zelf weer tot files te
leiden. Of omdat de agent met
zwaailicht een overtreder van
de weg probeert te krijgen (en
de rest van het verkeer, vertraagt
om even te kijken wat er ge
beurt), of omdat de agenten
zich opstellen bij uit- en invoeg-
stroken waar de overtreders
makkelijker te pakken zijn,
maar wat ook weer tot opstop
pingen op die stroken leidt.
Er is dan ook veel ergernis bij
automobilisten over de manier
waarop de HOV-regels worden
toegepast. Wie 'zondigt' en toch
alleen zo'n weg berijdt, komt tot
de verbijsterende ontdekking
dat die goeddeels leeg is. Soms
passeren in de spits op de HOV-
3-weg in mijn omgeving hoog
uit twintig auto's per minuut.
Terwijl de snelweg er dan verla
ten bijligt, staan op gewone we
gen in de buurt de auto's bum
per aan bumper. Bij HOV-2-we-
gen is dat minder, maar het cre
ëren van verkeersproblemen op
veel smalle buurtwegen kan
nooit het gewenste neveneffect
van het carpoolen zijn. Tenzij
men zo de automobilist pro
beert tot inkeer te dwingen. Wie
niet horen wil, moet maar voe
len.
Maar files zijn niet alleen lastig
voor de automobilist, maar ook
voor de omwonenden en slecht
voor het milieu. Wegen hele
maal inrichten voor carpooling
heeft alleen maar zin als er vol
doende alternatieve routes voor
de niet-carpoolers zijn. Maar
ook het inrichten van slechts
één strook voor carpoolers blijk
niet ongestraft te gaan. Dat
heeft in de VS al tot veel proble
men geleid.
Op de stroken voor de niet-car-
poolers staan namelijk vaak lan
ge files. In Virginia heeft men
dat proberen op te lossen, door
tijdens de spits de vluchtstrook
van de 1-66 open te stellen voor
het verkeer. Buiten de HOV-
uren mag die niet worden ge
bruikt. Dat vergroot de capaci
teit van de weg weer, zodat
buurtwegen worden ontlast,
terwijl carpoolers de speciale
HOV-strook kunnen gebruiken.
Er zijn al 45 wegen met HOV-
stroken bij steden als Washing
ton, Los Angeles, San Francisco
en Miami. De overheid is vast
besloten om hel carpoolen in
de overvolle stedelijke gebieder
te bevorderen. Dat vergt van de
met zijn auto vergroeide Ameri
kaan een mentaliteitsverande
ring.
