Oekraïne wil af
van kernwapens
Buitenland
Deen gedood, Nederlanders
gewond bij aanval in Bosnië
Krijgsheren Somalia slaags
Bloemen voor slachtoffers aanslag IRA
Stammenoorlog laait op in stuurloos Burundi
DINSDAG 26 OKTOBER 1993
e Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Irtd The independent IPS* inter Press Service RTR* Reuter
UPI United Press international
Kapers laten meeste passagiers vrij
abidjan Vier Nigerianen, die gisteren een verkeersvliegtuig van
de maatschappij Nigerian Airways kaapten, hebben na een lan
ding in Niamey, de hoofdstad van buurstaat Niger, de meeste
passagiers en bemanningsleden vrijgelaten. Er zouden nog 23 of
24 mensen aan boord zijn. De kapers hebben de cabine van de
Airbus met benzine besprenkeld, en dreigen de machine op te
blazen als zij niet naar Frankfurt worden gevlogen worden. Van
ochtend hebben ze om ontbijt gevraagd. De daders zijn waar
schijnlijk militairen. Zij eisen de onmiddellijke benoeming van
de Nigeriaanse politicus Moshood Abiola tot president.
Citroën schrapt bijna 1200 banen
parus De Franse autoproducent Citroën wil volgend jaar 1178
banen schrappen, wat overeenkomt met vier procent van het to
taal. In 1991 en 1992 kondigde Citroën ook al een vermindering
van arbeidsplaatsen aan (respectievelijk met 2685 en 1629). Van
die banen moeten er nog 860 verdwijnen.
Geen garantie voor toetreding tot non-proliferatieverdrag
Oekraïne wil de Verenigde Staten niet de verzekering ge
ven dat de voormalige Sovjet-republiek een kernwapen-
vrije staat zal worden. Volgens de Amerikaanse minister
Christopher (buitenlandse zaken) heeft president
Kravtsjoek gisteren wel beloofd dat de 176 strategische
kernwapens in Oekraïne in de naaste toekomst worden
ontmanteld.
moskou hans geleijnse
correspondent
Christopher verwachtte daar
over vandaag, voor zijn vertrek
naar Wit-Rusland en Letland,
een overeenkomst te zullen te
kenen. Het akkoord levert Oek
raïne 330 miljoen dollar op,
waarvan 155 miljoen in de vorm
van economische hulp. De
Amerikaanse bewindsman
moest gisteren echter toegeven
dat hij geen spijkerharde garan
ties heeft gekregen dat Oekraïne
zal toetreden tot het verdrag te
gen verspreiding van kernwa
pens (non-proliferatie-verdrag)
De VS vrezen dat deze weifel
achtige houding betekent dat
Oekraïne toch kernwapens ach
ter de hand zal houden. Presi
dent Clinton zei gisteren in
Washington, dat Amerika druk
zal blijven uitoefenen om Oek
raïne te bewegen de kernwa
pens te ontmantelen.
Volgens minister Zlenko (bui
tenlandse zaken) kost de ont
manteling van de voormalige
Sovjet-kernwapens Oekraïne
zeker twee miljard dollar.
Kravtsjoek klaagde vorige week
dat het Westen, en vooral de
Verenigde Staten, wel druk op
Kiev uitoefent om de nucleaire
wapens op te ruimen, maar niet
bereid is bij te dragen in de kos
ten. Washington had daarvoor
aanvankelijk 175 miljoen dollar
ter beschikking gesteld, een be
drag dat door Oekraïnse politici
een 'lachertje' werd genoemd.
De Oekraïnse houding wordt
mede ingegeven door zorg over
de politieke ontwikkelingen in
Rusland, zeker nadat het begin
deze maand in Moskou tot ge
welddadigheden kwam. Het
Oekraïnse parlement weigerde
het Start 1-verdrag te onderte
kenen en Kravtsjoek zei vorige
week dat 'voorlopig' 46 SS-24
raketten in Oekraïne gestatio
neerd moeten blijven.
Rusland en Oekraïne ruziën al
geruime tijd over de ontmante
ling van de 1600 kernkoppen.
Rusland beroept zich op eerder
gesloten overeenkomsten die
bepalen dat de 'Oekraïnse kern
wapens' in Rusland moeten
worden ontmanteld. Oekraïne
zegt dat daarvan slechts sprake
kan zijn als het kosten vraagstuk
is opgelost en de atoommach
ten garanties geven voor de vei
ligheid van Oekraïne.
schorten wegens de onveilige
situatie. EG-bemiddelaar Owen
verklaarde dat de VN de hulp
zullen hervatten zodra de veilig
heid van de hulpverleners is
verzekerd.
In Sarajevo raakten gister
morgen tien mensen gewond
toen drie Servische tankgrana
ten insloegen op een markt in
het westen van de stad. Verder
zou het moslim-dorp Stupni Do
nabij Vares zijn platgebrand.
Over het lot van de ongeveer
250 bewoners bestaat geen ze
kerheid omdat Bosnisch-Kroati
sche troepen geen VN-eenhe-
den toelieten. Ook op de hellin
gen van de berg Zuc, ten noord
westen van Sarajevo, werd
zwaar gevochten tussen Bosni
sche regeringstroepen en Servi
sche eenheden.
De door Bosnische staatsra
dio maakte vanmorgen melding
van de arrestatie van 146 mili
tairen die betrokken zouden
zijn bij georganiseerde misdaad
en gewapende roofovervallen.
De actie tegen de bendes van
soldaten begon nadat president
Alija Izetbegovic had beloofd
een einde te maken aan diefstal
en afpersing van voornamelijk
buitenlandse journalisten en
hulpverleners.
Een Deense chauffeur is giste
ren gedood en negen in Bosnië
gestationeerde Nederlandse
militairen raakten gewond,
toen het konvooi waar zij deel
van uitmaakten onder vuur
kwam te liggen. Het hulpkon
vooi was op weg van het in
centraal-Bosnië gelegen Buso-
vaca waar zij gelegerd zijn
naar het Kroatische Medko-
vice. Bij Novi Travnik, dat in
Kroatische handen is, werden
ze opgehouden bij een weg
blokkade, die even later door
Bosnische strijdkrachten werd
aangevallen.
De Nederlanders, twee beroeps
militairen en zeven dienstplich
tigen, liggen in het ziekenhuis
maar verkeren niet in levensge
vaar. Het is het tweede incident
binnen enkele weken waarbij
Nederlandse slachtoffers vallen.
Twee weken geleden kwam een
Nederlandse militair om en
raakten twee anderen gewond
in de buurt van de Kroatische
stad Pakrac, toen hun jeep op
een mijn reed.
Na de beschieting van het
VN-konvooi hebben de Vere
nigde Naties besloten de hulp
aan delen van*Bosnië op te
Het negentien maanden oude bestand tussen de milities van de
Somalische leiders Mohamed en Aideed is gisteren verbroken door
hevige gevechten langs de scheidslijn tussen de noordelijke en de
zuidelijke wijken die zij beheersen. Bij de strijd zijn zeker tien do
den gevallen. De spanning in de hoofdstad Muqdisho was hoog op
gelopen nadat aanhangers van Ali Mahdi zondag hadden laten we
ten een protestmars tegen Aideed te houden. Ze zouden de
scheidslijn, de zogeheten Groene Lijn, oversteken naar het stads
deel dat Aideed beheerst. De Vredesmacht hield zich afzijdig.
Armeense actie
grendelt deel
Azerbajdzjan af
MOSKOU AFP-Rtr-DPA
Bij een offensief tegen het Azer-
bajdzjaanse leger hebben Ar
meense strijders uit de enclave
Nagorno-Karabach de grens
met Iran bereikt. Dat maakte
het ministerie van defensie in
Bakoe gisteren bekend. Daar
door hebben de Armeniërs het
zuidwesten van Azerbajdzjan
van de rest van het land afge
grendeld, waardoor zo'n 60.000
mensen zijn ingesloten.
De Armeense troepen hebben
een grensstrook langs de rivier
Araks bezet. De toegangswegen
tot de gebieden Zangelan en
Nachitsjevan (ingeklemd tussen
Iran en Armenië) zijn daardoor
van de buitenwereld afgesloten.
Het dorp Goradiz, waarlangs de
toegangsweg tot Zangelan
loopt, is ingenomen en in brand
gestoken.
Bij de gevechten kwamen di
verse Armeense artilleriegrana
ten op Iraans grondgebied te
recht. Er vielen zeker honderd
doden. Honderden soldaten en
duizenden burgers zijn de rivier
Araks overgestoken en naar Iran
gevlucht, aldus het Azerbajd-
zjaanse persbureau Assa-Irada.
De generale staf van de strijd
krachten van Nagorno-Kara
bach heeft haar troepen bevo
len de gevechten tijdelijk te sta
ken. zodat burgers het strijdto
neel kunnen verlaten.
Het Russische ministerie van
buitenlandse zaken heeft de Ar
meniërs opgeroepen terug te
keren naar hun stellingen van
vóór de schending van het be
stand, dat eerder deze maand
werd gesloten. Moskou waar
schuwt voor 'de rampzalige ge
volgen voor tienduizenden
vluchtelingen, nu de winter in
aantocht is'.
PORTRET: JEAN CHRETIEN
Zijn tegenstanders omschreven
hem als een „Man van Giste
ren". Zijn ideeën zouden uit de
jaren '60 stammen, hij zou bij
lange na niet competent genoeg
zijn om premier van Canada te
worden. In een campagnespotje
van de regerende Progressief-
Conservatieve partij werd zelfs
gezegd dat Canada zich voor
een premier als Jean Chretien
zou moeten moeten schamen.
Blijkbaar hebben de Canadese
kiezers niet goed geluisterd, of
waren zij gewoon een andere
mening toegedaan: zij stemden
bij de parlementsverkiezingen
massaal voor de Liberalen.
Daarmee vertrouwden zij Chre
tien, die hen werk beloofde en
toezegde de sociale verzekerin
gen in stand te houden, de vor
ming van een nieuwe regering
toe.
Voor de Franstalige Canadees
Chretien (60), de achttiende van
19 kinderen van een eenvoudi
ge, politiek geëngageerde arbei
der uit het stadje Shawinigan in
Québec, is het de bekroning van
een carriere die dertig jaar gele
den begon.
Chretiens vader was een 'rooie',
een liberaal in het toentertijd
achtergebleven ultra-conserva
tieve Québec. Zijn zoon stu
deerde rechten en gaf in 1963
een goedbetaalde baan als ad
vocaat op om, 29 jaar oud, als
afgevaardigde in het parlement
in Ottawa zitting te nemen. Het
was de eerste van acht verkie
zingszeges in zijn geboortestad.
Toen Pierre Trudeau in 1968
premier werd, werd Chretien
minister voor Indiaanse zaken.
Er volgden meer ministerspos
ten, onder andere voor energie,
handel, financiën en justitie.
Eenentwintig jaar lang maakte
Chretien deel uit van de ver
schillende Canadese regerin
gen.
In opdracht van Trudeau on
derhandelde hij met de provin
cies over de grondwetswijziging
waar de separatistische regering
van Québec in 1982 als enige
niet mee instemde. Top op de
dag van vandaag verwijten de
nationalisten in Québec Chre
tien dat hij hen toen verraden
heeft. Dat is ook de voornaam
ste reden dat de Liberalen uit
gerekend in Chretiens thuispro-
vincie door het separatische
Bloc Québécois werden versla
gen.
Bij het aftreden van Trudeau in
1984 probeerde Chretien hem
op te volgen. De mensen hiel
den van zijn vlammende beto
gen waar de liefde voor zijn
land vanaf spatte, maar de afge
vaardigden van de partij zagen
meer in een geslepen politicus.
Chretien verloor de race om het
leiderschap van de Liberalen
Jean Chretien.
FOTO AFP DAVE CHAN
van John Turner, die bij de par
lementsverkiezingen enkele
maanden later het premier
schap kwijtraakte aan de Con
servatieve Brian Mulroney.
Chretien, die in de korte tijd dat
Turner aan de macht was mi
nister van buitenlandse zaken
was en vervolgens in de opposi
tiebankjes terechtkwam, kon
digde in 1986 zijn afscheid uit
de politiek aan. Hij werd weer
advocaat en wijdde zich aan
zijn familie.
De zelfgekozen politieke bal
lingschap eindigde in 1990 toen
de Liberale partij na een nieuwe
verkiezingsnederlaag een red
der in nood zocht. Chretien
werd partijvoorzitter en blies de
gedemoraliseerde Liberalen
nieuw leven in. De populariteit
van de partij steeg naarmate die
van de Conservatieven daalde.
SHAWINIGAN DPA-RTR-UPI
Belfast Bij een schietpartij in een
overwegend katholieke wijk in
Belfast zijn vandaag drie doden
gevallen. Dat meldde de BBC van
morgen. Al eerder werden twee
Noordierse katholieken het slacht
L i
offer van acties van militante pro
testanten uit wraak voor de bloe
dige aanslag die het Ierse Repu
blikeinse Leger (IRA) het afgelo
pen weekeinde in Belfast pleegde.
Ook de IRA zette het geweld
voort en plaatste gisteren drie
bommen op het Britse vasteland,
waarvan er één ontplofte. Gerry
Adams, leider van de Sinn Fein, de
politieke tak van de IRA, liet giste
ren weten van plan te zijn de IRA
te vragen het geweld te staken op
voorwaarde dat de Britse regering
akkoord gaat met zijn voorstellen
voor een vredesinitiatief.
Die voorstellen vloeien voort uit
geheime onderhandelingen met
de gematigde Ierse nationalist
John Hume. Duizenden arbeiders
hebben gisteren bloemen gelegd
op de plek in Belfast waar zater
dag tien mensen omkwamen.
FOTO EPA MAPTIN MCCULLOUGH
Onderzoek naar
Zuidafrikaans
geweld mislukt
den haag gpd
De Zuidafrikaanse onder
zoeksrechter Richard Gold-
stone erkent dat zijn com
missie, die het geweld in
Zuid-Afrika onderzoekt, ten
dele heeft gefaald. „Want de
commissie is er nog steeds
niet in geslaagd de oorzaken
van het bloedvergieten aan
te wijzen." Goldstone zei dit
gisteravond in Den Haag,
waar hij een lezing hield op
uitnodiging van drie Neder
landse mensenrechtenorga
nisaties.
Beschuldigingen over een
aan de regering gerelateerde
'Derde Macht' werden stee
vast door Goldstone van tafel
geveegd. Maar hij heeft zijn
mening inmiddels ten dele
bijgesteld.
De commissie-Goldstone
heeft in de afgelopen twee
jaar 28 zaken onderzocht. Bij
de onderzoeksrechter is hier
door langzaam maar zeker
het besef gegroeid dat de vei
ligheidstroepen betrokken
zijn bij het geweld. Geheime
betalingen aan Inkatha-acti-
visten en de recente weige
ring van inlichtingen-gene
raal Van der Westhuizen om
te getuigen, hebben Goldsto
ne hiervan overtuigd.
ACHTERGROND
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT CORRESPONDENT AFRIKA
Wat iedereen vreesde, is vrijwel onmiddellijk na de
militaire staatsgreep in Burundi realiteit geworden. De
vlam is voor de zoveelste keer in de pan geslagen en
Hutu's en Tutsi's vliegen elkaar naar de strot. De Hutu's
stellen de Tutsi's verantwoordelijk voor de dood van
'hun' president Melchior Ndadaye en zijn regering en
vallen hen daarom aan. Het door Tutsi's gedomineerde
leger slaat ter vergelding op zijn beurt aan het moorden
en plunderen onder de Hutu-gemeenschap. Burundi's
overbevolkte binnenland ligt als gevolg daarvan nu
bezaaid met lijken. Het dodental loopt mogelijk n de
duizenden.
„Boeren vallen huizen aan en steken ze in brand.
Horden mensen vluchten links en rechts weg. Overal
langs de weg liggen doden. Op één plek lagen 25
vermoorde schoolkinderen, ze waren levend verbrand
in hun klaslokaal". Zo schetste een medewerker van het
Internationale Rode Kruis gisteren de situatie op het
platteland van Burundi.
Resultaat van deze nachtmerrie is dat buurland Rwanda
wordt opgescheept met 250.000 vluchtelingen extra en
Burundi zelf stuurloos is geworden. Want de door het
etnische geweld kennelijk in paniek gebrachte
samenzweerders lijken niet langer in staat de situatie
onder controle te brengen.
Uit pure wanhoop heeft een deel van het leger nu
aangeboden de macht terug te geven aan de afgezette
regering, in ruil voor amnestie. Maar de leider van het
ten val gebrachte regime van premier Silvie Kinigi wil
vooralsnog van geen deal horen. Ze hoopt binnenkort
weer aan de macht te zijn. Degenen die daarbij een
handje moeten helpen zijn volgens haar buitenlandse
troepen.
Het initiatief voor een buitenlandse interventie zou dan
in eerste instantie moeten komen van de Belgen, die tot
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft gis
teravond de staatsgreep van het leger in Burundi ver
oordeeld en de militairen opgeroepen onmiddellijk het
constitutioneel gezag te herstellen. Tientallen man
nen, vrouwen en kinderen zijn vermoord bij de bloedi
ge etnische gevechten die na de coup van vorige week
donderdag uitbraken. Hulporganisaties zeggen dat
meer dan 300.000 mensen het land ontvlucht zijn. De
meesten van hen zijn naar het naburige Rwanda ge
gaan.
1962 als Burundi's koloniale overheersers golden. Maar
Brussel heeft tot dusver alleen actie ondernomen om de
honderdduizenden vluchtelingen in buurland Rwanda
op te vangen.
En mocht de Belgische regering al overwegen om
troepen naar Burundi te sturen, dan gebeurt dat alleen
met de bedoeling om de duizenden Belgische burgers
in het land te beschermen, zoals destijds ook in Zaïre is
gebeurd. Een militaire interventie om het politieke
proces te beïnvloeden in Burundi ligt niet voor de hand
en is, met Somalia voor ogen, ook niet verstandig.
De Belgen hebben evenwel andere krachtige middelen
om de klok in Burundi terug te draaien. Burundi is een
straatarm land dat op eigen houtje nauwelijks het hoofd
boven water kar» houden. Koffie en nikkel zijn de enige
belangrijke produkten die wat dollars in het laatje
brengen. Het merendeel van de bevolking houdt zich
bezig met kleinschalige landbouw voor eigen
levensbehoud. Wanneer belangrijke donoren als België,
Frankrijk en de Verenigde Staten hun economische
hulp stop zetten, ligt Burundi zó stil. En door het land
ook nog op het diplomatieke front te isoleren ervan
uitgaande dat geen enkele regering de huidige 'leiding'
erkent moet het niet zo moeilijk zijn het leger tot
overgave te dwingen. Want gezien hun onzekere
optreden tot dusver is het niet aannemelijk dat de
huidige 'machthebbers' in staat zijn zich als
internationale paria's op de been te houden.
De militairen kunnen nu twee dingen doen. Zo snel
mogelijk vrije verkiezingen uitschrijven om de hevigste
kritiek in binnen- en buitenland wat af te zwakken. De
kans is echter gering dat dit op korte termijn het
etnische geweld tot staan kan brengen. Het aanbod van
het leger om de macht terug te geven aan de in juni
gekozen regering de andere mogelijkheid is
daarom de beste optie. De ondergedoken premier
Kinigi zou er derhalve verstandig aan doen toch maar te
gaan onderhandelen met de huidige leiders.
Wat voor burgerregering er ook aan de macht komt in
Burundi, de belangrijkste voorwaarde voor succes is een
redelijke verstandhouding met het leger. Probeert Kinigi
toch buiten de strijdkrachten om opnieuw te gaan
regeren, dan zal haar terugkeer aan het politieke
firmament ongetwijfeld van zeer korte duur zijn.
Ook als beide partijen tot een vergelijk komen en
voorkomen dat het huidige geweld uitmondt in een niet
meer te stoppen golf van vergeldingsmoorden, staan ze
voor de gigantische taak om de verhouding tussen de
Hutu's en Tutsi's weer enigszins te verbeteren. In een
land dat al eeuwenlang wordt geplaagd door bloedige
stammenoorlogen, is het vrijwel onmogelijk om
voorgoed een eind te maken aan de animositeit tussen
beide stammen. Maar Burundi's democratisch gekozen
regering was er de afgelopen drie maanden wel in
geslaagd een klimaat te scheppen waarin Hutu's en
Tutsi's naast elkaar konden leven zonder elkaar direct
naar het leven te staan.
Hoe jonger je start met de opbouw van je pensioen, hoe eer
der je kunt zeggen. 'Ik stop met werken. In het boekje
Pensioen Timer staat wat de mogelijkheden zijn en welke
maatregelen je daar zelf voor kunt nemen. Vraag het boekje
aan via onderstaande coupon of bij je verzekeringsadviseur.
▼REK NÜ JE EIGEN PLAN
MET EEN GOED PENSIOENPLAN.
Naam g
Postcode/Plaats
Leeftijd
een envelop sluiten en zonder postzegel sturen aan Antwoordnum- I
^^ner 89, 2500 VC Den Haag Bellen kan ook 070-56! 47 BI toestel 880^j
EEN PURLIK ATIE VAN DE GEZAMENLI)KE LEVENSVERZEKERAARS
