Zevenklapper als beloning
GRATIA ARTIS
Marlène Dietrichs koffers
zijn eindelijk in Berlijn
Cultuur Kunst
Al meer dan miljoen
kijkers Jurassic Park
Populariteit moderne kunst
kan ook averechts werken'
'Boymans en KunstHal
moeten meer samen doen'
Aangename vertwijfeling bij Van Summeren
Schilderijen
Brueghel te
koop op beurs
in Frankfurt
JINSDAG 26 OKTOBER 1993
CHEF ANNEMiEK RuYGRO*. 071-356472. PLV -CHEF JAN RJJSDAM. 071-356472
Literair Café weer open
alphen aan den run Het Litair Café Alphen opent donderdag 28
oktober het seizoen met de schrijfster Vonne van der Meer. Voor
'Het Limonadegevoel en andere verhalen' kreeg zij de Geenjan
Lubberhuizenprijs. Haar eerste korte roman 'Een warme rug'
stamt uit 1987. Na de roman 'Zo is hij' is onlangs 'Nachtgoed'
uitgekomen. Het Literair Café is donderdagavond om acht uur
bij Expressie '70.
Muesli Brothers bij Droomfabriek
ifiden» Gouwe ouwen uit de jaren 80 en 90 staan op het reper
toire van The Muesli Brothers. Deze zevenmansformatie is van
plan het publiek stevig te laten dansen. In de Droomfabriek, Ou
de Singel 56, donderdag 28 oktober vanaf half tien.
Astrologie en tarot bij boekhandel
leiden Een demonstratie van het computer-programma 'Astro-
spiegel' en uitleg over het Tarot-spel staan op het programma
van boekhandel De Kier aan de Nieuwe Rijn. Dit in het kader
van de 'Oktober feestmaand' bij deze boekhandel. De avond
wordt gehouden donderdag 28 oktober van zeven tot negen uur.
Gebroeders Flint in LAK
leiden De Gebroeders Flint treden met Music Hall, het pro
gramma gebaseerd op het werk van Paul van Ostaijen waarmee
zij de Mimeprijs wonnen, vanavond op in het LAKTheater en
niet, zoals in het bericht van zaterdag stond vermeld, in de Leid-
se schouwburg. De voorstelling in het LAK aan de Cleve-
ringaplaats begint om half negen. Kaarten zijn nog aan de kassa
van het theater verkrijgbaar.
Leidse band Divaz maakt eerste cd
amsterdam anp
BRUSSEL ANP
De grote populariteit van de
moderne kunst kan een ave
rechtse uitwerking op de ont
wikkeling hiervan hebben. Het
Internationale Comité van Mu
sea, het Icom, wil maatregelen
treffen in samenwerking met de
internationale museumraad Ci-
mam.
Het Icom vergaderde vorige
week in Brussel. „Musea wor
den, ten gevolge van die popu
lariteit van de moderne kunst,
meer en meer door overheden
benut voor de culturele profile
ring van stad of regio. Daardoor
is een situatie onstaan waarbij
er aan musea eisen worden ge
steld waaraan ze niet altijd kun
nen voldoen", aldus een woord
voerdervan het Icom.
„Deze tendens houdt het ge
vaar in dat musea zich teveel
concentreren op de meer toe
gankelijke moderne kunst en de
grote namen. De noodzakelijke
betrokkenheid en verantwoor
delijkheid van de musea voor
de moderne kunst als geheel,
dus ook voor de jonge kunste
naars en de regionale kunst, ko
men daardoor in de knel.
Het Icom gaat nu met de in
ternationale museumraad ge
dragsafspraken formuleren.
Daarnaast zullen regionale
werkcomitées worden ingesteld
om de praktijken in de verschil
lende werelddelen te inventari
seren.
de Leidse formatie Divaz is
nooit bang geweest voor
enig avontuur. Behalve op
tredens in kroegen en op
podia in de Randstad,
maakte Divaz in de zomer
van 1991 een succesvolle
tweeweekse tournee door
Zuid-Frankrijk. Inmiddels
was de band aan een nieu
we uitdaging toe. Een ei
gen cd maken. Dat leek de
twee dames en vijf heren
wel wat. Het resultaat
wordt vrijdag 5 november
bij de Leidse Vereniging
van Popmuzikanten ten
doop gehouden.
leiden peter van veen
Net als veel andere popmuzi
kanten droomden de leden van
Divaz al enige jaren van het ma
ken van een eigen cd. Afgelopen
winter werd de knoop doorge
hakt. Na een periode van kei
hard werken is de droom wer
kelijkheid geworden. Reden
voor een gesprek met twee Di
vazieden, Mark Waaijenberg en
Peter Schuitemaker.
„De produktie van de cd verg
de een doordachte voorberei
ding. Wij hebben er immers
voor gekozen alles zelf te doen
en te financieren. Uiteraard wil
den wij een goede opnamestu
dio en fabriek voor het persen
van de cd. Daarnaast gingen wij
op zoek naar een drukkerij voor
het tekstboekje en een beeldend
kunstenaar voor het maken van
een passende omslag. Ook heb
ben wij de auteursrechten van
onze nummers vastgelegd bij
Buma/Stemra en dat betekende
dat wij ons eerst moesten ver
diepen in het auteursrecht. Het
kostte al met al heel wat tijd,
maar alles is naar tevredenheid
verlopen. En we zijn op deze
manier in aanraking gekomen
met alles wat voor het produce
De speelfilm lurassic Park van Steven Spielberg, die eind sep
tember in Nederland in première ging, heeft in 25 dagen meer
dan één miljoen bezoekers getrokken. Dat is volgens U1P. die de
film in Nederland op de markt brengt, een absoluut record.
Recordhouder was de film Flodder 1, die in 1986 in de kerst
periode in roulatie ging. Na 28 dagen hadden 1.1 miljoen men
sen de film gezien. De dino-film lurassic Park zal na 28 dagen
naar verwachting 1.2 miljoen of meer bezoekers trekken. Flod
der in .Amerika trok vorig jaar in 28 dagen 900.000 kijkers.
Jurassic Park is in 101 bioscopen te zien Ook dat is een abso
luut record. Flodder in Amerika stond in 98 bioscopen gepro
grammeerd.
Mark Waaijenberg (uiterst rechts) en Peter Schuitemaker (met bril) met (een deel van) de Leidse band Divaz:
„Als je aan het opnemen bent, ga je op een heel andere manier over muziek nadenken." foto pr
ren van een cd van wezenlijk
belang is", vertelt Peter Schuite
maker.
Het opnemen van de Cd be
tekende veel voor de band.
Mark Waaijenberg: „Muzikaal
moet het heel goed zijn. Als je
aan het opnemen bent, ga je op
een heel andere manier over
muziek nadenken. Pas bij een
echt goede weergave van de
nummers hoor je hoe alles sa
men klinkt, wat het effect is en
wat de sound van de band is. In
muzikaal opzicht hebben wij
een enorme stap voorwaarts ge
maakt. Je wordt heel kritisch.
Heel belangrijk voor ons was de
goede samenwerking met op
nametechnicus Marcel van der
Lans van ML Sound Recording
Studio. Marcel fungeerde bij het
maken van de opnames als on
ze producer."
Het resultaat is een cd van
professionele kwaliteit. De op
names van de nummers zijn
uitstekend, bovendien is de pre
sentatie prima verzorgd. De
schijf is voorzien van een aan
trekkelijke omslag van de hand
van de Amsterdamse beeldend
kunstenaar Chris van Moorsel
en bevat een tekstboekje met
een aangename lay-out.
De cd heeft de verrassende ti
tel 'Squib' gekregen. „Dat is de
Engelse vertaling van het woord
zevenklapper. Het woord heeft
voor Divaz een dubbele associa
tie: de zeven staat voor de zeven
bandleden, de klapper voor de
cd als klapstuk. Wij zien hem
namelijk als de bekroning van
onze samenwerking.
Divaz telt dus zeven leden,
naast Mark (zang, gitaar, toet
sen) en Peter (bas, zang) zijn
dat Lydia van Weelie en Natasja
Moekasan (zang), Loek van
Een lino op zijde/papier 'Ars Gratia Artis' van Ton van Summeren is te zien in het Centrum Beeldende Kunst.
beeldende kunst
recensie roos van put
Solo-expositie Ton van Summeren 'mixed-media' wer
ken, te zien t/m 9 januari 1994 Stedelijk Museum de La
kenhal, Oude Singel 28-32, di t/m vrij 10 00-17.00 uur,
za en zo 12 00-17.00 uur. Grafiek Ton van Summeren,
te zien t/m 29 november, Centrum Beeldende Kunst,
Hooglandse Kerkgracht 19/21, wo. t/m za. 12 00-17.00
uur, do avond 19 00-21 00 uur. zo 13 00-17 00 uur
Catalogus met een inleiding van Philip Peters. 39,50
Binnen de serie solo-exposities van mar
kante Nederlandse kunstenaars heeft de La
kenhal met Ton van Summeren wel een
heel bijzonder persoon binnen gehaald.
Wie zijn werk nadrukkelijk bekijkt en meer
over leest, blijft uiteindelijk in het stadium
van aangename vertwijfeling steken. Het
werk is niet onduidelijk in compositie of in
houd, integendeel, de kunstenaar toont
duidelijk zijn visie met beeldende associa
ties. Maar toch ga je met meer vragen naar
buiten dan je binnenkwam, of anders ge
zegd, je ervaart de werkelijkheid zoals die
zich tot nu toe aan je heeft getoond geheel
anders.
Van Summeren laat in zijn 'mixed media'
verschijnselen zien die met het blote oog
niet waarneembaar zijn. Enerzijds zijn dat
elementen die je met een telescoop wel kan
zien, zoals bijvoorbeeld planeten en ster
ren. Eigenschap van deze genoemde hoe
danigheden is dat ze groot en ver weg zijn.
Anderzijds toont hij elementen die je niet
kunt zien maar die er wel degelijk zijn. Je
ziet ze als je door een microscoop kijkt, bij
voorbeeld lichaamscellen en moleculen.
Gemeenschappelijke kenmerken zijn dat
geen van beide voor het blote oog direct
zichtbaar zijn en dat je van het bestaan van
beide weliswaar op de hoogte bent maar er
eigenlijk niet dagelijks bij stil staat dat ze er
zijn. Een ander kenmerk is dat het ene on
metelijk groot is en het andere oneindig
klein.
Van Summeren maakt gebruik van foto
grafie, een middel waarmee de suggestie
van werkelijkheid wordt gegeven. Vervol
gens voegt hij aan dit medium met een an
der middel, bijvoorbeeld verf, een beeld toe.
Hij gebruikt foto's uit de natuurwetenschap
als materiaal. Deze blaast hij op tot enorme
afmetingen, wat een vervreemdend effect
tot gevolg heeft. Vervolgens voegt hij een
element aan de foto toe. Dat element heeft
dan de functie van een sokkel, als drager
van een ander beeld. In het werk van Van
Summeren hebben cijfers en letters veelal
de functie van een sokkel, soms is de sokkel
letterlijk opgevat.
In een werk als 'Tactus' (1986) is een sok
kel waarneembaar, maar niet in de vorm
van cijfers. Je ziet een soort strengels met
aan de uiteinden een champigronachtige
Griezelfilm-
acteur Vincent
Price overleden
los angeles rtr/upi
Vincent Price, de koning van
de moderne griezelfilm, is
gisteravond in zijn huis in
Los Angeles overleden. De
82-jarige acteur stierf na een
lang ziekbed aan longkanker,
verklaarde zijn woordvoerder
Reggie Williams.
Price werd het bekendst
door de griezelfilms die hij in
zijn latere carrière maakte.
Daarin straalde hij zowel hu
mor als dreiging uit. Hij
speelde in meer dan 85 films,
waarin hij voornamelijk
schurken uitbeelde. Price
vestigde zijn naam met een
serie verfilmde verhalen van
Edgar Allan Poe in de jaren
'60. Onder zijn bekendste
films zijn „The Fly", „The
Bat", „House of Wax" en
„House of Haunted Hill".
De lange acteur met de ho
ningzoete. bekakte stem en
het dunne snorretje gaf een
beschaafd tintje aan de hor
rorfilms. „Ik heb soms het
gevoel dat ik het donkere on
bewuste van het hele mense
lijk ras uitbeeld", zei Price
eens. „Ik weet dat het morbi
de klinkt, maar ik hou er-
bolling. Eén van die bollingen rust als het
ware op een vierkant met daarop letters die
het woord 'tactus' vormen. De foto blijkt
een microscoopfoto te zijn, sterk uitver
groot, van de uiteinden van de tastzenuwen
op een stukje vingertop. Als je iets aanraakt
weet je zeker dat het werkelijkheid is, juist
omdat je het aanraakt. Van Summeren
plaatst een deel van dit element, de aanra
kingszenuw op een vierkant met bovendien
daar weer op vermeld het woord 'tactus'.
Volgens Philip Peters, die de inleiding van
de catalogus heeft geschreven, 'maakt het
feit dat hier een deel van een aanrakingsze
nuw op een sokkel is gezet, dit werk tot een
ironisch monument'.
Van Summeren gpeft door de toevoeging
van beeldelementen uit zijn eigen verbeel
ding, nieuwe betekenissen aan bestaande
beelden. Doordat hij zijn onderwerpen
haalt uit de onzichtbaar aanwezige werke
lijkheid. deze vervolgens opblaast tot
enorm formaat, ze uit hun context haalt en
er een nieuw beeldelement aan toevoegt
dat vele associaties oproept, ontstaat een
geheel nieuw beeld met een eigen inhoud.
Daardoor raakt de toeschouwer in aange
name vertwijfeling. Mysteries die al aanwe
zig waren in je belevingswereld krijgen een
andere dimensie of er ontstaan geheel
nieuwe mysteries.
Dam (drums, zang), René Gul
denaar (percussie) en Wim van
Vliet (saxofoon). Tijdens optre
dens speelt Divc.z behalve eigen
werk ook covers van onder an
deren Sting, de Talking Heads
en enkele Caraïbische bands.
'Squib' bestaat louter eigen ei
gen werk. „Het zijn geen zware
nummers, zij hebben iets vro
lijks, zij zijn allemaal swingend
en volgens ons voor een breed
publiek toegankelijk. Wij maken
geen muziek om een bood
schap uit te dragen. Wel vertel
len al onze nummers zowel
tekstueel als muzikaal hun ei
gen verhaal. Het zijn popsongs
met een kop en een staart."
Op vrijdag 5 november om
22.00 uur vindt de cd-presen-
tatie van Divaz' 'Squib' plaats
bij de Leidse Vereniging van
Popmuzikanten op de Middel
stegracht 123.
rotterdam anp
De gemeente Rotterdam wil dat
het museum Boymans van Beu-
ningen en de KunstHal inniger
gaan samenwerken. Ook Boy-
mans is daar voorstander van,
mits de KunstHal geen huur
vraagt voor het tentoonstellen
van met name de eigen verza
meling moderne kunst. Binnen
kort besluit dc gemeente over
het zelfstandig voortbestaan
van de zonder een eigen collec
tie werkende KunstHal.
Museumdirecteur Wim Crou-
wel ziet twee alternatieven. Wat
hem betreft steekt de gemeente
jaarlijks één miljoen gulden ex
tra (nu 1,5 miljoen) in de exploi
tatie van de KunstHal, omdat
die anders geen kans tot overle
ven heeft. Als de gemeente dat
niet wil, zou buurman Boymans
de KunstHal kunnen overne
men en zo tenslotte de ruimte
krijgen die het al jaren nodig
heeft.
„Maar overname komt op de
tweede plaats. We willen al ja
ren uitbreiding. Onze collectie
moderne kunst is bijna volledig
in depót en komt er alleen uit
voor speciale tentoonstellingen.
We willen ook samenwerken
maar niet alleen ten voordele
van de KunstHal. Ze schurken
graag tegen ons aan om via ons
netwerk bruiklenen uit andere
musea tentoon te kunnen stel
len."
Crouwel stelt zich voor de vo
rig jaar geopende zalen van de
KunstHal 1 te gebruiken voor
wisselende exposities van met
name toegepaste kunst en de
overige ruimten te gebruiken
voor de moderne kunst uit de
Boymans-depóts.
Rotterdam zou het liefst de
formule KunstHal handhaven:
een zelfstandig opererende
ruimte met steeds wisselende
van buiten af aangetrokken ex
posities. Met andere woorden:
geen filiaal van Boymans. Maar
als er achter de schermen iets
moois zou groeien tussen beide
instellingen, dan zou de ge
meente dat kunnen omarmen.
frankfurt/den haag anp
Op de kunst- en antiekbeurs Ars
Antique '93 eind november/be
gin december in Frankfurt, zijn
twee werken te koop van Jan
Brueghel de Jongere (1601-
1678).
Kunsthandel Trost komt met
een voorstelling van Suzanna in
bad, die halverwege de zeven
tiende eeuw moet zijn geschil
derd. Het kunstwerk moet ruim
300.000 mark opbrengen.
Dezelfde kunsthandel brengt
ook een Maria Hemelvaart met
Bloemenkrans op de beurs, dat
Jan Brueghel de Jongere schil
derde in samenwerking met
Hendrik van Balen. Brueghel
was vooral verantwoordelijk
voor de bloemenkrans, Van Ba
len voor Maria. Het tweetal ver
vaardigde het werk aan het be
gin van de zeventiende eeuw.
Voor dit schilderij verwacht
Trost „niet meer dan 300.000
mark."
Hoogtepunt van deze Ars An
tique is een getijdenboek uit het
Parijs van de Middeleeuwen.
Het wordt aangeboden voor
660.000 mark.
berlun hans hoogenduk
„Ik heb nog een koffer in Ber
lijn", zong de „blauwe engel"
Mariene Dietrich eens. Sinds
zondag zijn het er een paar
honderd. Voor ongeveer negen
miljoen gulden heeft de Duitse
hoofdstad de hele nalatenschap
van Dietrich gekocht van haar
dochter Maria Riva. Zondag was
een kleine selectie van de uit
meer dan 100.000 delen be
staande erfenis te zien. Na een
uitvoerige inventarisatie zal al
les in een speciaal museum
worden ondergebracht.
Maria Riva overhandigde het
stadsbestuur symbolisch twee
poppen, die een grote rol in het
leven van haar legendarische
moeder hadden gespeeld: de
negerpop uit de film de „Blau
we Engel" en de Chinese pop
die ze van haar regisseur Von
Sternberg kreeg bij de première
van „Sjanghai Express
De 68-jarige Maria Riva imi
teerde bij die gelegenheid haar
moeder. Riva: „Ze zou ongetwij
feld gezegd hebben: 'een muse
um voor een filmster? ze zijn al
lemaal gek geworden'. Maar, in
haar hart zou ze trots zijn ge
weest."
Discipline
De Dietrich-erfenis heeft een
lang en bewogen leven. Direct
naar haar dood op 6 december
1992 hadden de erfgenamen het
veilinghuis Sotheby's opdracht
gegeven alles te inventariseren
en te catalogiseren. Medewer
kers van Sotheby's waren wel
op iets voorbereid, maar wat ze
op 120 vierkante meter pak
huisruimte in de buurt van New
York vonden, overtrof de stout
ste verwachtingen. Met Pruisi
sche discipline had Dietrich al
les verzameld wat ooit een rol in
haar leven had gespeeld. De
complete garderobe lag er, een
riool, een sofa uit de Para
mount-studio's, brieven van Er-
nest Hemmingway, Erich Maria
Remarque en Rossellini. Verder
vonden ze meer dan 50.000 fo
to's, het Amerikaanse legeruni
form dat ze had gedragen toen
ze aan het einde van de oorlog
naar Duitsland reisde om tot
woede van haar landgenoten
voor de geallieerden op te tre
den. Maar ook haar vroegere
schoolschriften en tientallen
dagboeken waren in koffers op
geborgen. Verder werden privé-
films met Jean Gabin. Hem
mingway en John F. Kennedy
gevonden.
Het is de meest complete er
fenis die een acteur of actrice
ooit heeft nagelaten. En hoewel
Berlijn tientallen jaren een haat
liefde verhouding met Dietrich
heeft onderhouden, wilde de
stad koste wat kost deze verza
meling hebben. Maria Riva zei
zondag dat haar moeder het als
een geschenk zou hebben ge
zien dat al haar spullen in haar
geboortestad zijn beland.
Dat de relatie tussen het
filmidool en de stad niet ideaal
was. bewees ook de begrafenis
van Mariene Dietrich bijna een
jaar geleden. Het stadsbestuur
was duidelijk verrast door de
laatste wens van de filmster om
in haar geboortestad te worden
begraven en men slaagde er
niet in voor een passende en
tourage te zorgen. De Berlijners
reageerden prompt: duizenden
klapten toen de kist naar de be
graafplaats werd gebracht, maar
burgemeester Diepgen en zijn
wethouders werden op boe-ge
roep en een fluitconcert ont
haald.
Nu lijkt alles vergeven en verge
ten. De stad wil in 1995 een deel
van de aanwinst exposeren in
het kader van de tentoonstelling
„100 jaar film" en daarna zal de
Dietrich-collectie het zwaarte
punt vormen in een nieuw te
bouwen museum. Alleen voor
de dagboeken is al 110 strek
kende meter vitrine nodig.
Singapore Leden van de Australische dansgroep Leigh Wanen oefenen In Singapore met flamingo's. In
de choreografie voor hun bieuwe ballet zijn de vogels als danspartners opgenomen De groep, bekend om
zijn buitenissige vondsten, voert het ballet t/m 28 oktober uit in het vogelpark van Singapore, foto ipa
