'Het spel
is uit,
het leven
begint'
Aantal Duitsers heeft aanleg om mens te worden
ZATERDAG 23 OKTOBER 1993
BEROEMDE DUITSERS
KARL BENZ
(1844-1929)
In 1885 was er in de omgeving van
Mannheim in het holst van de nacht
regelmatig een vreemd pruttelend
geluid waar te nemen. Een jonge
man bewoog zich in het diepste ge
heim. bang om ontdekt te worden,
voort op een wankel karretje met
drie fietswielen zonder paard ervoor.
Zijn naam? Karl Benz, pri hij was be
zig geschiedenis te schrijven, want
zijn constructie zou later als eerste
benzine-auto te boek komen te
staan en Benz als 'uitvinder van de
auto'. Natuurlijk zijn er meer die
aanspraak kunnen maken op deze
titel, want er werd in die tijd op veel
meer plaatsen gewerkt aan 'de
paardloze koets'.
Maar hel was Benz die op 29 januari
1886 een rijksoctrooi voor zijn 'voer
tuig met gasmotoraandrijving'
kreeg. Van toen af aan reed hij ook
openlijk in Mannheim rond. Het
Morgenblatt der Neuen Badischen
Landeszeitungschreef op 3 juli 1886:
'Een door gas aangedreven velocipe
de, die in de RheinischeGasmotoren-
fabrik van Benz Co werd gecon
strueerd en waarover wij reeds op
deze plaats eerder berichtten, werd
vanmorgen op de Ringstrasse gepro
beerd. De proef moet naar tevreden
heid zijn verlopen'.
Karl Benz ontwikkelde zijn Patent-
Motorwagen (die overigens niet op
gas maar op benzine liep) verder en
wist in 1889 zijn voertuig zelfs in
Frankrijk aan de man te brengen.
Hiérop kwam een zekere seriepro-
duktie op gang, die gezien kan wor
den als het begin van de moderne
auto-industrie.
Een jaar eerder schreef ook Karls
vrouw Bertha Benz geschiedenis
door er met de uitvinding van haar
man vandoor te gaan en van
Mannheim helemaal naar Pforz
heim te tuffen, ruim 100 kilometer
verderop. En dat terwijl de motor
wagen een topsnelheid van slechts
15 kilometer per uur haalde en dan
nog alleen op rechte, vlakke en
windstille stukken. Onderweg tankte
ze bij de apotheker, de enige die de
benodigde brandstof in huis had. En
de schoenmaker zette nieuwe stuk
ken leer op de rem.
In 1926 fuseerde Benz. als gevolg
van financiële problemen, met het
bedrijf van rivaal Gottlieb Daimler.
Als merknaam werd toen Mercedes-
Benz gekozen, naar de dochter van
een van de topmensen bij Daimler.
Tegenwoordig is Daimler-Benz, of
Mercedes-Benz, een van de grotere
automobielondernemingen.
PETER LODEW1JKS
archieffoto mb
Boris Becker is altijd te veel filosoof geweest om als
tennisser het maximale te kunnen bereiken. Op
18-jarige leeftijd had de Duitser al twee Wimble
dontitels achter zijn naam staan. Maar nooit zou
hij een echte nummer een worden, daarvoor zag
hij te vaak het betrekkelijke van zijn sport in. Nu,
op 25-jarige leeftijd, heeft 'Boom Boom' Boris be
sloten om tennis in te ruilen voor de totale vrijheid
en zelfstandigheid. Hij ontsloeg zijn trainer Günter
Bresnik en verbrak vervolgens de banden met
manager Ion Tiriac. Boris Becker kiest vanaf nu
voor zijn verloofde Barbara Feltus en ze verwach
ten in januari al een eerste kind. Een vlucht van
een vedette in de kracht van zijn leven.
Das Spiel ist aus, das Le-
ben beginnt. Een Duits^
magazine luidde na de
te vroege uitschakeling
van Becker op de US Open het
sportieve einde alvast in. In de
Heimat weten de meesten het ze
ker: Boris Becker trekt de kar niet
lang meer. Een'kampioen en me-
ga-ster, rijp om nu serieus te gaan
oogsten, zal weldra verloren gaan.
New York 1993 was het eind
en beginpunt. Op Flushing Mea
dow had Becker de nederlaag in
de vierde ronde tegen Magnus
Larsson nog niet verwerkt of hij
werd al geconfronteerd met zijn
aanstaande vadterschap. Een fan
bood de verliezer een paar baby-
Nikes (type Air Jordan) aan. Aan
doenlijk en ironisch tegelijk.
Er liggen voorbeelden van 'gro
te' tennisvaders die bepaald niet
beter gingen spelen na de gezins
uitbreiding. John McEnroe, Ivan
Lendl, Mats Wilander en Jimmy
Connors zagen het betrekkelijke
in van hun sport toen ze een klei
ne in de wieg ontwaarden. „Huis
vaders zijn onbruikbaar in top-
tennis," zegt de 34-jarige John
McEnroe, die van de hoed en de
rand weet.
Becker heeft aangekondigd be
gin volgend jaar de Australian
Open en nog een serie andere
toernooien over te slaan. Een
pauze van acht weken last hij in
om alle aandacht te kunnen ge
ven aan de bevalling van Babs
Feltus, zijn donkere levenspart-
BORIS BECKER OP DE VLUCHT
VOOR DUITSLAND EN TENNIS
Boris Becker, deze zomer in actie op Wimbledon: „Ik wil de beste Boris Becker zijn", foto reuter paul hanna
De man die Becker ontdekte en
hem als zes-jarige de kneepjes
leerde Boris Breskvar vindt
deze 'babypauze' tekenend en
veelzeggend. „Deze onderbreking
is voor Boris ingrijpend," aldus de
ex-coach die negen jaar lang aan
het jonge talent schaafde en in
feite de grondlegger was van de
Becker-boom. „Hij heeft vaker een
pauze ingelast, maar dit betekent
een keerpunt."
In New York deed Becker zelf
de voorspellingen af als voorbarig
geklets. Hij ziet zijn toekomstige
positie als vader slechts als een
stap naar volwassenheid. „Ik
hoop dat ik eindelijk de haven zal
vinden, waar ik al zo lang naar op
zoek ben," zegt hij.
TIRIAC
De kleine Becker die straks op
de wereld wordt gezet, is eigen
lijk slechts een facet van de snel
veranderde situatie rond de ten
nisser. In alles wekt de speler de
indruk dat hij de zaken anders
wil gaan aanpakken. In de afge
lopen maanden verbrak hij op
eigen initiatief de samenwer
king met twee bepalende men
sen achter de schermen.
Eerst was het coach Günter
Bresnik die werd bedankt voor
bewezen diensten: Becker krijgt
nu adviezen van John McEnroe
en traint met zijn vriend Eric Je-
len. Daarna verkondigde Becker
dat hij niet verder ging met zijn
manager Ion Tiriac. De voorma
lige tennisser uit Roemenië
vecht het door Becker eenzijdig
opzeggen van de samenwerking
aan.
Tiriac is bijna tien jaar lang
als een vader voor Boris Becker
geweest. Op sportief en finan
cieel gebied was de zakenman
een gids voor de jonge ster. Ti
riac zag destijds in de 14-jarige
Becker een supertalent en bood
hem een contract aan.
Toen Becker in 1985 als
ventje van 17 Wimbledon won,
ging niet alleen de kassa voor de
speler rinkelen, maar ook voor
Tiriac, die in 1986 een vijfjarig
contract afsloot met zijn 'cliënt'.
Nu zou er nog steeds een nieu
we overeenstemming gelden tot
en met 31 december 1996. In
middels laat Becker zich juri
disch adviseren door de machti
ge advocaat Axel Meyer Wöl-
den, die in Duitsland veel faam
geniet op het gebied van sport
marketing.
De Nederlander Paul Foortse is
de rechterhand van Tiriac. De
jurist heeft de bloei en groei van
het succesvolle duo Becker-Ti-
riac van dichtbij meegemaakt.
Hij zorgde ervoor dat de miljoe
nencontracten met sponsors, en
anderen die een graantje van
het Becker-succes wilden mee
pikken, waterdicht waren.
Foortse werd een soort vertrou
wensman van zowel Tiriac als
Becker. Maar hij wil niets kwijt
over de 'scheiding' en de finan
ciële gevolgen. „Dat hebben Ion
LOTTO
Foortse denkt dat de rigoureuze
beslissingen van Becker moeten
worden bezien in het licht van
de naderende volwassenheid.
„Ik zie het niet als een plotselin
ge hang naar vrijheid of totale
onafhankelijkheid. Hij wordt
gewoon volwassen, zoals ieder
ander mens."
De assistent van Tiriac denkt
niet dat Becker binnen afzien
bare tijd zal afhaken. Hij herin
nert daarbij even aan het feit
dat Becker nog gebonden is aan
een vijfjarig contract met Lotto
dat hem veel geld oplevert (naar
verluidt vijftig miljoen gulden).
Dat contract werd nog door
Foortse uit het vuur gesleept:
„In de laatste gesprekken die ik
voerde met Boris wekte hij bo
vendien niet de indruk te willen
stoppen. Trouwens: schrijf Bec
ker niet zo snel af. Dat is vaker
gebeurd door de pers en daar
putte hij dan weer energie uit."
Foortse denkt dat de tennis
ser tevergeefs op zoek gaat naar
een rustig privéleven. „Becker
zal de volledige vrijheid nooit
krijgen. Die jongen kan in eigen
land niet ongehinderd over
straat lopen. Dat is het gevolg
van de heldenstatus die hij door
de jaren heeft verkregen. Hij
mag gerust in het rijtje van
Duitse legenden als Uwe Seeler
en Franz Beckenbauer worden
geschaard. In de polls is hij ont
zettend populair en hij heeft
toch nogal wat stelling geno
men in het verleden. Ook tegen
Duitsland. Toch werd het gepikt
van hem.
Hij heeft de uitstraling die ve
le tennissers missen. Organiseer
eens een wedstrijd tussen Pete
Sampras en Stefan Edberg. Veel
succes, maar ik vrees dat de hal
niet volloopt. Met Becker vult
de zaal zich vanzelf. Het is waar
dat andere tennissers meer ren
dement hadden dan Boris, hij
had te veel pieken en dalen,
maar altijd charisma. Een twee
de Becker komt er niet gauw.
De Duitsers hebben het nu over
Goellner als de tweede Becker.
Daar begrijp ik dus helemaal
niets van."
'BOOM BOOM'
Het is inmiddels acht jaar gele
den dat de naam Boris Becker
voor het eerst de voorpagina's
sierde. Op 7 juli 1985 versloeg
hij in de finale van Wimbledon
Kevin Curren en vanaf die dag
zou alles anders worden. Later
verklaarde Becker dat hij het
matchpoint in die eindstrijd
nooit zou hebben verzilverd als
hij de gevolgen had gekend.
In de tijd dat de serviceka
nonnen in het tennis nog niet
zo groot in aantal waren, vorm
de de rossige jongen uit Leimen
met het bonkige lijf een novi
teit. 'Boom Boom' Becker werd
een begrip en zijn tweede titel
in Londen in 1986 gaf de beves
tiging: hij was geen eendags
vlieg.
De vrouwelijke evenknie van
Becker heette Steffi Graf en
West-Duitsland had een tennis-
boom van jewelste. Maar anders
dan de teruggetrokken Graf, die
zelden iets te melden had, werd
Becker een fenomeen. Hij trok
de aandacht met politieke uit
spraken en durfde voor zijn me
ning uit te komen. Hij sympa
thiseerde met krakers, stelde
het neonazisme aan de kaak en
protesteerde tegen de kandida
tuur van Berlijn voor de Olym
pische Spelen van 2000. Becker
dacht na over het leven en zijn
woorden hadden vaak meer
draagkracht dan uitspraken van
hoogwaardigheidsbekleders.
Becker was meer dan een
sportman en soms leek het alsof
voor de bij vlagen zwaarmoedi
ge speler de tennisbal de vor
men van een aardbol aannam.
Zo begaan was hij met de we
reldproblematiek. Hij toonde
emoties die niet gespeeld waren
en lag regelmatig met zichzelf
en het hele land overhoop. Hij
kreeg er vijanden door, maar zij
vormden een minderheid. Boris
Becker werd alom gerespec
teerd vanwege zijn geëngageer
de houding die bij zijn collega's
ver te zoeken was.
VERVLOEKT
In eigen land werd hij aanbeden
en vervloekt. Het optreden voor
de Davis Cup was altijd voer
voor discussies. Als Becker mee
deed gaf hij in zijn eentje de na
tie enige 'body'. Als hij weer
eens afzegde was hij een land
verrader en lieten ook de toe
schouwers een interland links
liggen. „Wat is dit voor een land
dat niets meer om het nationale
tennisteam geeft, zodra Boris
Becker niet meespeelt?" liet hij
dan vanaf een onderduikadres
weten.
Het publiek dat wel kwam op
dagen bracht spandoeken mee.
'Boris fiir Helgoland' stond er
eens op een laken toen Neder
land in Bremen de tegenstander
was. Het eiland Helgoland staat
in Duitsland symbool voor de
totale eenzaamheid. Het gaf de
situatie van Becker perfect
weer. In feite zat hij steeds op
een eiland, in een isolement. „Ik
ben een aap in een glazen
kooi," zei Becker eens over
zichzelf.
In 1989 won hij voor de derde
keer Wimbledon en hij zou
maanden later ook de US Open
winnen. Het was een goed jaar,
gevolgd door een jaar waarin hij
geen Grand Slam won. De grote
vorm kwam bij Becker net zo
gemakkelijk als-ie ging. Soms
laste hij pauzes in. Om na te
denken of om te genezen van
een zoveelste blessure, meestal
aan de rug. In 1991 won hij zijn
eerste en tot nu toe enige
Australian Open.
Becker werd tijdelijk de num
mer één van de wereld. Met de
nadruk op tijdelijk, want hij was
nooit een echte aanvoerder van
de wereldranglijst. Hij kon in
dat opzicht nooit concurreren
met mannen als Ivan Lendl,
Stefan Edberg en Jim Courier
die de vorm maandenlang vast
hielden en hun leiderschap met
succes verdedigden. Becker had
te veel andere zaken aan het
hoofd. De naam 'Boom Boom'
Becker kreeg door de jaren
steeds minder gewicht, zonder
dat het overigens afbreuk deed
aan zijn imago.
Hij vond altijd dat er te veel
toernooien waren en wilde de
Grand Slams belangrijker ma
ken. Daar moest gepiekt wor
den vond hij. In de Frankfurter
Allgemeine Zeitung voer hij on
langs weer uit tegen het over
schot aan ATP-toernooien. „We
spelen veel te veel. Er zijn te
veel zogenaamde hoogtepunten
die geen hoogtepunt zijn. De
ATP (de spelersvakbond, red.)
houdt te veel toernooien kunst
matig in stand met punten en
prijzengeld. Het probleem in
tennis is dat men niet kan doen
wat men wil. Jongere spelers
zien dat later pas als ze pijn krij- j
gen in de knie en in de rug." 1
Maar ondanks de kritiek op
de ATP en de vele evenementen
die hem zouden opbreken, wist
hij altijd op belangrijke mo
menten te scoren. Zoals vorig
jaar november toen hij nota be:
ne op zijn verjaardag de Masten
-titel veroverde. In het veld van
de beste acht werd hij in Frank
furt wereldkampioen.
Een Duitse journalist vroeg
hem na afloop wat nou eigenlijk
het ultieme doel was van de
tennisser Boris Becker. Was het
de nummer één positie op de
ranglijst? Was het de Masters-ti-
tel? Was het vier Grand Slam-ti-
tels winnen in een jaar? Boris
Becker keek met zijn felblauwe
ogen naar de verslaggever en
gaf het antwoord dat alleen hij
kan geven: „Ik wil de beste Boris
Becker zijn."
NIEUW LEVEN
Hij verdiende 12 miljoen gulden
aan prijzengeld en zijn totale
inkomen (sponsorgelden, start-
gelden en andere inkomsten
opgeteld) zou volgens de krant
Welt am Sonntag zo'n 220 mil
joen bedragen, gerekend vanaf
1984. Maar geld is niet de drijf
veer van de vedette. Hij wilde
gelukkig zijn en lijkt nu gevon
den te hebben wat hij zocht.;
„Een jaar geleden voelde ik eeit
tenniswedstrijd niet meer als
een zaék van leven en dood,'!
zei Becker, „Dat gevoel zal van
af nu sterker worden."
De tennisser wil met Barbara
Feltus een nieuw leven begin
nen, waarin voor de sport nog
wel plaats zal zijn, maar minder
prominent. Duitsland ziet Bec
ker langzaam wegdrijven. Daar
heeft de natie het vooral zelf
naar gemaakt, liet de superster
maanden geleden weten. Hij|
voelt zich niet meer thuis in een
land waar de vreemdelingen
haat steeds grotere vormen
aanneemt en maakte via een
Britse krant duidelijk dat hij el
ders een onderkomen zocht.;
Londen of zo.
Becker vraagt zich zelfs af of
spelen in Duitsland nog wel ver
standig is. Zijn Babs werd al eert
keer door een toeschouwer uit
gemaakt voor 'zwarte heks'. lit
een roddelblad werd zij Choco:.
babs genoemd. Een ander tijd
schrift publiceerde onlangs een
montage-foto van de kleine
Becker zoals die er straks uit
zou moeten zien. Er is weinig,
voor nodig om de vlucht van
Becker te begrijpen.
Er zijn best Duitsers die aanleg hebben om mens te
worden, maar ze zijn het nog lang niet. Daarvoor
zijn hun buiken nog te vet, schreeuwen ze nog te
hard en doen ze in hun dikke Mercedessen nog
veel te patserig. Het is daarom maar goed dat het
met die autofabrikant minder gaat. Misschien
slanken die gasten daardoor zelf ook nog eens af.
Duitsers hebben het al
met al aan zichzelf te
wijten dat ze worden
gediscrimineerd. Ze
vragen erom. Daarom mag je ze
ook discrimineren. Als je zwarten
of homoseksuelen achterstelt,
word je terecht terechtgewezen.
Benadeel je Duitsers, dan wordt
dat door veel Nederlanders j'uist
aangemoedigd. Dan zijn er geen
grenzen en bestaan geen taboes.
Voor mezelf gaat .dat in zekere
zin ook wel op. Van hoofd tot voet
ben ik behoorlijk op anti-Duits-
landgevoelens ingesteld. Lida van
den Broek van het Amsterdamse
trainings- en adviesbureau Kan
tharos heeft me eens voorgehou
den dat je eerst moet afrekenen
met je eigen vooroordelen, voor
dat je kunt 'openstaan' voor an
deren. Met haar organisatie geeft
ze cursussen om mensen wat
menselijker te maken. Ik heb er
nooit voor ingeschreven. Het zou
me maanden kosten om de muur
van vooroordelen en onbegrip te
slechten die me nogal eens het
zicht ontneemt op de 'echte'
Duitser.
'Uiteraard' kan ik daar zelf niets
aan doen. Als kind van na de oor
log (wat ik graag zo wil houden)
ben ik opgevoed in een sfeer van
'als ze de kans krijgen, vallen ze
ons land weer binnen' en 'ze wil
len altijd overheersen, dat zit in
hun aard'. Zie dan maar eens de
'gpede' Duitser te ontdekken.
Op m'n zeventiende leek me
dat desondanks te lukken. Met
een vriend maakte ik op een cam
ping op de Veluwe kennis met
twee Duitsers met wie we al fiet
send de omgeving zouden ver
kennen. Dat wil zeggen dat wij
fietsten en dat zij op de fiets pro
beerden te blijven zitten. Ze had
den zich namelijk nooit eerder op
een dergelijke manier voortbewo
gen. Dat bleek nadrukkelijk toen
enkele vliegtuigen laag over het
smalle fietspad scheerden. 'Flug-
zeugel', riep een van hen enthou
siast. De blikken gingen omhoog,
de fietsen klapten tegen een
boom. Total loss. De fietsen dus.
De bomen waren in die tijd nog
niet verzuurden konden wel te
gen een stootje.
Omdat de Duitsers er met wat
schrammen redelijk vanaf kwa
men, was het leedvermaak dat we
hadden niet al te misplaatst. Ze
ker niet toen bleek dat het tweetal
zich elders op de camping onge
vraagd vervangend materiaal en
andere zaken toeeigende en 's
nachts door de politie werd opge
pakt. „Die Duitsers blijven bezig.
Alsof ze destijds al niet genoeg
fietsen bij ons hebben wegge
haald", vertrouwde een oudere
vrouw ons later toe. In andere si
tuaties bleek ze erg vergeetachtig
te zijn, maar op dit punt was haar
geheugen nog v olledig intact.
De Duitsers die ik daarna voor.-
al op campings tegenkwam, leken
maar één doel te hebben, name
lijk het zo snel mogelijk abgrenzen
van hun Areal. Ze hebben me be
paald niet Duitsland-vriendelijker
gemaakt. Ik zag het dan ook hele
maal niet zitten toen vorig jaar op
een Frans tentenkamp pal naast
mij een groot gezelschap Duitsers
neerstreek. Nog voor hun veertig
plus-tent op zijn plaats stond, was
al een groot kruis opgericht. „Sei
ne Giite und Seine Liebe.Ook dat
nog.
Weg rust, welkom stress en
vooroordelen. Moest die religieu
ze sekte ook nog een verlengsnoer
hebben. Of ze dat konden lenen,
bitte. Natuurlijk, waarom niet. Als
het dan mis moest gaan, dan
maar volledig mis. Een gezongen
mis met mijn snoer, waarvan ik
nog maar moest afwachten of ik
het zou terugzien.
Achteraf bleken die vooroorde
len misplaatst. De missen waren
korte overzichtelijke diensten, ge
volgd door grote stilten, zodat je
je afvroeg of zij en mijn snoer
er nog wel waren. Het afscheid
werd een dankdienst op zich met
alles Gute und Liebe voor het le
nen van het snoer. Toen de disco
weer het alleenrecht had, verlang
den we terug naar de Gebete en
Gesange. Nog altijd weg rust,
maar ook weg vooroordelen over
Duitsers en religieuzen. Zeker en
kele dagen en zeker tijdens de
disco.
Dit jaar hebben we Frankrijk
ingeruild voor Turkije. Niet zo be
doeld. maar mooi meegenomen
voordeel daarvan was dat we
geen Duitsers zouden tegenko
men. Die zijn te bang voor aan
slagen. Ze waren echter niet hele
maal weg te cijferen. „Bent u
Duitser?", vroeg een vriendelijke
winkelierster. Nee, haastte ik me
te zeggen. Stel je voor! Nederlan
der dus. „Oh." De vriendelijkheid
was op slag uitverkocht. Ik had er
niet bij stil gestaan dat Duitsers in
Turkije juist geliefd zijn, omdat ze
veel geld uitgeven. Misschien dat
ik door dit soort ervaringen ooit
nog mijn les leer. Wellicht blijkt
dan dat ik toch aanleg heb om
een goed mens te worden, wat
veel Duitsers al lang zijn.
DUITSLAND NA 1945
Vlak voor en vlak na de ineenstorting van het Derde
Rijk confereerden de geallieerden in Jalta en
Postdam. Ze bepaalden onder meer dat een tribunaal
in Neurenberg Duitse oorlogsmisdadigers zou
berechten, dat Duitsland 24,3% van zijn grondgebied
van vóór 1939 moest afstaan (vooral aan Polen), dat
Duitsland en ook Berlijn zouden worden verdeeld in
een Franse, een Britse, een Amerikaanse en een
Sovjet-bezettingszone, en dat Duitsland de kans zou
krijgen zich te herstellen op democratische grondslag.
De geallieerden vielen echter uiteen in twee kampen:
de Sovjet-Unie in het ene, de VS, Groot-Brittanniëjen
Frankrijk in het andere. In 1946 leidde dat tot de
splitsing van Berlijn-, de Sovjet-zone werd Oost-Berlijn,
uit de gezamenlijke westelijke zones kwam West-
Berlijn voort.
Dat herhaalde zich voor heel Duitsland. In september
1949 werd in het westen de Bondsrepubliek
Duitsland (BRD) gesticht en daarna in het oosten de
Duitse Democratische Republiek (DDR). BRD en
West-Berlijn gingen op in het westers
bondgenootschap. DDR en Oost-Berlijn in het Sovjet
blok.
Eind jaren tachtig kwam er beweging in de zaak, ten
dele in gang gezet door Sovjet-leider Gorbatsjov. Op 9
november 1989 viel de Berlijnse Muur Sinds 3
oktober 1990 zijn BRD en DDR verenigd in het ene
Duitsland van nu.
