'De harp is mijn medium'
56
Cultuur Kunst
Lion en 'Jewels' op
derde Propopfestival
Leeuw maakt reeordprijs
Eensgezind
en ongeremd
drietal
'In gesprek': getwijfel effectief uitgebeeld
Prins Bernhard reikt fondsprijzen uit
VRIJDAG 22 OKTOBER 1993
Foto's, keramiek en ikebana
noordwukerhout/voorschoten(Natuur)foto's van Jim Mak zijn
tot half december te zien in het congrescentrum Leeuwenhorst
in Noordwijkerhout. Het bijzondere effect in zijn foto's ontstaat
door vooral onscherpte te gebruiken, waarmee soms het effect
van oneindigheid ontstaat. Een najaars-expositie in boerderij
Oud-Woelwijk aan de Essenlaan in Voorschoten is alleen dit
weekeinde te zien. Ikebana van Jeannine Koster in het keramiek
van Wil van den Wijngaard. 'Samenspel' heet deze expositie en
hij is zaterdag en zondag geopend van tien tot vijf uur.
Motörhead geeft concert
nümecen» De Britse heavy metalband Motörhead geeft een één
malig concert in de Vereeniging in Nijmegen. Dat gebeurt op
maandag 13 december. Tijdens het concert zullen ongetwijfeld
nummers van het nieuwe album 'Bastards' worden gebracht. De
voorverkoop begint morgen.
Michael Jackson zegt weer concert af
Santiago Michael Jackson heeft giwteren vlak voordat hij het
podium zou opgaan het eerste van twee concerten in Chili afge
zegd. Organisatoren van het uitverkochte evenement zeiden dat
de zanger maagproblemen had en het concert maandag zal ge
ven. Er zijn voor de twee optredens 120.000 kaarten verkocht.
Enkele duizenden fans, die soms vanuit het zuiden en noorden
van Chili voor de show waren gekomen, hadden sinds de vroege
ochtend staan wachten.
Manja Smits krijgt morgen Nederlandse Muziekprijs:
De Stadsgehoorzaal in Leiden is
morgen het toneel van het der
de Propopfestival. De Leidse in
breng van dit popfeest a la de
jaren zestig komt van Gelly Red
dat uiteraard nummers uit die
tijd brengt. Hank the Knife and
The Jets is de band op het Pro
popfestival. Zo'n twintig jaar ge
leden maakten de mannen
furore met rockmuziek uit de
jaren zestig. De zangeressen
i de Crazy Cats staan Hank
zijn Jets in de Stadsgehoor
zaal vocaal bij.
De legendarische Johnny Lion
and the Jumping Jewels vormen
het klapstuk van Propop. Ze
braken eind 1962 door met
'Ginny come lately', toerden
door het Verre Oosten en hun
voorman trad zelfs op met Mar
iene Dietrich, Cliff Richard, Tri-
ni Lopez en Johnny Halliday.
Tussen de optredens door ver
toont een scherm van twee bij
twee meter beelden uit de jaren
zestig. Ook is Miss Lou Lou te
bewonderen met haar Diana
Ross-act. Propop begint om
21.00 uur. Kaarten zijn verkrijg
baar bij sigarenzaak Teun Fiele-
mon aan het Bevrijdingsplein 1.
Parade en taptoe Concordia
De jubilerende muziek- en»
showband Concordia geeft za
terdag 23 oktober een streetpa-
rade in de binnenstad van Lei
den. Het gezelschap, dat 45 jaar
bestaat, krijgt tijdens de toer
versterking van Tamarco uit
Leiderdorp, Excelsior uit Rotter
dam, Adest Musica uit Sassen-
heim en het eigen senioren-
korps. De parade begint om
15.00 uur vanaf de zaal van
Concordia aan de Langegracht
en loopt via de Pelikaanstraat,
de" Haarlemmerstraat, het Kort
Rapenburg naar de Breestraat.
Elk korps vertrekt met een
tussenpoze van vijf minuten.
Eindpunt van de parade is het
Stadhuisplein waar Concordia
en zijn gasten ieder een aantal
nummers spelen. Het feest gaat
's avonds om acht uur verder
met een jubileumtaptoe in een
al geheel uitverkochte 3-Octo-
berhal. In zijn 45-jarige geschie
denis trad Concordia al vijftien
keer op in de Kuip met wedstrij
den van het Nederlands elftal.
Een promotor van de harp,
ja dat voelt ze zich zeker.
Want nog steeds merkt ze,
met name bij haar solore
citals, dat het publiek ui
termate verrast reageert op
haar muziek. Omdat de
meeste mensen nog steeds
geen besef hebben van de
rijkdom van de klank van
het instrument. En juist die
rijkdom, die veelheid aan
muzikale mogelijkheden,
die wil ze overdragen.
„Want de harp, dat is mijn
medium, mijn manier om
dingen te vertellen."
amstelveen monique brandt
Harpiste Manja Smits (30) krijgt
morgen tijdens de VARA Mati
nee in het Concertgebouw in
Amsterdam de Nederlandse
Muziek Prijs uitgereikt. Het is
de belangrijkste staatsprijs voor
Nederlandse uitvoerende musi
ci. „Ik zie de onderscheiding als
een enorme zelfbevestiging, een
flinke steun in de rug. En bo
vendien vind ik het een goede
zaak voor het instrument zelf,
het feit dat de harp op die ma
nier in de schijnwerper wordt
gezet."
Die betrokkenheid bij alles
wat het instrument aangaat
heeft ze van geen vreemde. De
inmiddels overleden Phia Berg
hout, de harpiste die zich in na
volging van Rosa Spier haar le
ven lang heeft ingezet voor de
harp, speelde een belangrijke
rol in haar muzikale loopbaan.
Smits kreeg privélessen van
Berghout en volgde de jaarlijkse
internationale harpweken die
zij organiseerde. „Het was een
heel bijzondere vrouw. Op
'haar' festivals bracht ze har
pisten uit de hele wereld bij el
kaar, en mede daardoor is het
niveau in Nederland flink om
hoog gegaan. Bovendien wordt
er ook veel meer harp gespeeld
dan vroeger, elke stad heeft nu
wel een muziekschool waar har
pies wordt gegeven
Geïsoleerd
Smits, die zich 'freelance har
piste' noemt, heeft over gebrek
aan werk niet te klagen. Ze
londen Een wereldrecordprijs van ruim 7 miljoen gulden 'deed' deze islamitische bronzen leeuw deze
week op een veiling van Christie's in Londen. Wie de gelukkige nieuwe eigenaar is, werd niet bekendge
maakt. Het beeld, dat in het Moorse Spanje gedurende de elfde/twaalfde eeuw na Christus werd vervaar
digd, wordt beschouwd als het meest belangrijke islamitische sculptuur dat ooit ter veiling werd aangebo
den. foto epa
beeldende kunst
recensie ingrid appels
Expositie schilderijen, keramische tableaux
en keramiek van Gerda Edelaar-Biezen,
Koos Leeuwenburgh en Theo de Haan
Manja Smits: „Het is een goede zaak voor het instrument zelf.
maakt deel uit van diverse en
sembles, maakt regelmatig haar
opwachting in de radio-orkes
ten en geeft les aan de muziek
scholen van Arnhem en Uit
hoorn en de vooropleiding van
het Arnhems Conservatorium.
„Maar solorecitals geven, dat is
wat ik het liefste doe, waar ik als
het moet alles voor opzij zet. Ik
haal er de meeste bevrediging
uit. Alle facetten van het instru
ment tonen, dat kan alleen in
recitals. Ik wil nu dus zoveel
mogelijk spélen, want dat is
toch mijn doel, muziek bij de
brengen."
Harp spelen, dat wil ze eigen
lijk al vanaf haar zevende jaar,
begeesterd als ze was door de
warme harpklanken van The
Concert met
500 vocalisten
in Pieterskerk
Maar liefst 500 vocalisten, het
Christelijk Mannenkoor De
Gouwestem uit Waddinxveen
en een aantal solisten staan za
terdagavond 23 december op
het podium in de Leidse Pieter
skerk. Ook het Utrechts Byzan
tijns Koor en het Kyros Ensem
ble verlenen hun medewerking.
De regio Leiden van de Konink
lijke Christelijke Zangersbond
bestaat 70 jaar en dat was de re
den om deze Koren Jubileum
manifestatie te houden.
Onder leiding van Herman F.
Kapteijn zullen de vocalisten,
samengesteld uit bij de bond
aangesloten koren, werken van
christelijke componisten ten ge
hore brengen. Op het program
ma staan ook werken van Mo
zart, Saint Saëns, Bach, Handel
en Schubert.
Solistische medewerking aan
het concert verlenen de sopraan
Lisette Emmink, de bas Rien
Vis. Terwijl Simon Stelling het
orgel bespeelt.
De regio Leiden van de KCZB,
een overkoepeling van christe
lijke zangkoren in Leiden en
omgeving, werd in 1923 opge
richt. De Ring Leiden en om
streken, zoals deze na de op
richting werd genoemd, had tot
doel zangersavonden en con
coursen te organiseren om zo
zang en ook de koren te stimu
leren en het niveau omhoog te
tillen. Geregeld werden con
coursen in de Leidse Stadsge
hoorzaal georganiseerd. Daar
aan namen zoveel koren deel,
dat het hele programma twee
dagen in beslag nam.
Later sloot de ring zich aan bij
de Koninklijke Christelijke Zan
gersbond in Nederland. Inmid
dels is deze regio met twaalf ko
ren in deze bond vertegenwoor
digd. Onder hen bekende na
men als 'Soli Deo Gloria' uit
Koudekerk aan den Rijn, het
Leids kerkkoor, het Ned. Herv.
Kerkkoor uit Oude Wetering,
'Looft den Heer' uit Ter Aar, 'De
Lofstem' uit Aarlanderveen en
het Lissese 'Excelsior'.
Kaarten zijn, voorzover nog
voorradig, 's avonds aan de kerk
verkrijgbaar tegen betaling van
25 gulden. Het concert begint
om acht uur.
Song of Erin van de Ierse har
piste Mary O'Hara. Op haar elf
de jaar begon ze in Maastricht
met privélessen, op haar zes
tiende ging ze naar de voorop
leiding van het conservatorium
in Maastricht. Daarna studeer
de ze harp aan het conservatori
um in Arnhem en tegelijkertijd -
tot haar kandidaats - geschiede
nis in Nijmegen. „In Arnhem
had je weliswaar geen grote
harpklassen zoals in de grote
steden, maar ik kon daar mijn
eigen weg gaan, veel eigenzin
niger blijven."
Moskou
In 1986 vertrok ze naar Moskou,
om een jaar te studeren aan het
Tsjaikowski-conservatorium bij
Vera Dulova, een autoriteit op
harpgebied die ze ook al eens
ontmoet had tijdens Berghouts
harpweken. Het was een voor
Smits uiterst belangrijke studie
periode. „Een openbaring. Ik
had het gevoel dat ik daar alles
vond wat ik al die jaren in Ne
derland had gezocht. Boven
dien is de manier van werken
erg professioneel, er heerst een
mentaliteit van 'je geeft je voor
de volle honderd procent en
méér, anders hoeft het niet." Zo
voelde ik dat zelf ook heel sterk.
Ik hqb er veel geleerd. Ik was
bijvoorbeeld niet tevreden met
de Nederlandse speeltechniek.
In Rusland speelt men meer
vanuit de pols, dat speelt veel
gemakkelijker, het klinkt veel
meer ontspannen."
De harp, het is bepaald geen
gemakkelijk instrument, dat in
tensief - en kostbaar - onder
houd vergt. Manja Smits heeft
drie harpen: de kleine Ierse
harp uit haar jeugd, een Russi
sche harp die ze met name ge
bruikt voor barokmuziek, en
een Duits exemplaar wiens ron
de klank meer geschikt is voor
het grote werk. „Het instrument
moet heel vaak worden ge
stemd, en dat kost veel tijd. Tij
dens concerten ben ik meestal
ook uren eerder binnen dan
collega's. Bovendien is harp
spelen fysiek zwaar. Repeteren
hou ik niet veel langer vol dan
vier uur per dag. Harp werd
vroeger dan wel gezien als een
typisch vrouweninstrument,
maar geloof me, het is bepaald
geen zachtzinnige bezigheid."
In eerste instantie waren Theo
de Haan. Gerda Edelaar-Biezen
en Koos Leeuwenburgh resp. le
raar en leerlingen van elkaar.
Na enige jaren samenwerking
exposeren ze nu als 'gelijkwaar
dige' partners. Ieder met een ei
gen stijl, maar eensgezind in
een ongeremde, vrije benade
ring naar uitingsvormen.
Vooral Theo de Haan ver
toont een ongebreidelde
nieuwsgierigheid naar nieuwe
technieken. Naast schilderingen
toont hij keramisch werk, zowel
vrijstaand als in de vorm van
'tableaux', een mengeling van
mozaïek en schildering. Gegla
zuurde fragmenten in vrije vor
men worden op een paneel ge
plakt. zodat een herkenbaar,
bont tafereel ontstaat. Her en
der wordt het paneel zelf nog
bijgeschilderd. De keramische
vrijstaande beelden zijn dried i-
mensionele varianten op het
mozaïek-thema. Geglazuurde
brokstukken worden in elkaar
gepast. De cementen scheidslijn
loopt als een tekening door het
beeld en duidt neus, scheiding
in het haar, ringers aan. Zo ont
staat op originele wijze bijvoor
beeld een vrouwenfiguur.
In de schilderingen van Gerda
Edelaar-Biezen staan vorm en
kleur voorop. Het zijn dromeri
ge, introverte werelden waar
spanning aan voorbij gaat. In
het introverte karakter zit te
vens iets eigenzinnigs verbor
gen, waardoor het werk het
puur decoratieve toch over
stijgt.
Dat Koos Leeuwenburgh zijn
jeugd doorbracht in Suriname
wordt duidelijk via vele werken
waarin herinneringen en ver
langen naar dit land worden
verbeeld, het werk is persoonlijk
en fantasierijk. Een artistieke
waarde komt echter pas meer
naar boven als hij de Surinaam
se sferen weet los te laten. Zoals
in een groot 'naakt' of in 'Por
tret van Wim'. Hier richt hij zich
meer op de kracht die er van
een doek kan spreken, en min
der op een onverwerkt gevoel
dat van hem af geschilderd lijkt
te moeten worden.
recensie dirk willem rosie
'In gesprek', toneelstuk van Eric Schneider
Gezelschap De Appel Regie Aram Adri-
aanse Toneelbeeld Tom Schenk. Spel
Sacha Bulthuis, Christine Ewert en Rudolf
Lucieer Te zien nog tot en met 12 decem
ber in het Appeltheater in Scheveningen.
Eric Schneider is altijd een ijde-
le, zeer gemanierde acteur ge
weest. Een iets te virtuoze jeune
premier die maar niet in wilde
binden. In dat licht bezien stelt
de toneelschrijver Eric Schnei
der zich bescheidener op. Mede
dankzij de ingetogen regie van
Aram Adriaanse en het 'kleine',
maar zeer effectieve spel van
Sacha Bulthuis, Rudolf Lucieer
en Christine Ewert is 'In ge
sprek' wel in de letterlijke, maar
niet in de Figuurlijke zin een
drama geworden.
Schneider heeft de acteurs
van De Appel echter wel voor
zien van materiaal waar toneel
spelers van zijn slag het liefst
mee werken: de binnenwereld
van de menselijke geest. 'In ge
sprek' is een kerker met de
emotie als martelwerktuig en
met één gevangene om alle pij
nigingen te ondergaan. Deze
hoofdpersoon heeft niet veel
van de helden die Eric Schnei
der vroeger speelde. Joachim,
een regisseur die van zijn eigen
gevoelsleven een toneelstuk
maakt, is een meelijwekkende
héld op sokken. Hij bombar
deert zijn eigen onzekerheid en
zijn eigen onvermogen tot dub-
belthema.
'In gesprek' gaat over een
Er
zijn ex-vrouw en met zijn vrien
din telefoongesprekken. Maar
als de conversaties door elkaar
gaan lopen, als Joachim de we
relden van beide vrouwen gaat
verwarren, blijkt dat alles zich in
zijn brein afspeelt. Deze vrou
wen gedragen zich volgens de
angsten en neuroses van een
theatermaker, van een profes
sionele illusionist.
Het is allemaal best knap ge
daan. De structuur van twee te
lefoongesprekken op drie loca
ties is moeizaam, maar met
goed gekozen momenten van
fysiek contact, wordt heel ge
loofwaardig gemaakt dat dit
zich allemaal afspeelt in één
personage.
Ik kon zelf alleen niet veel
sympathie opbrengen voor dit -
in geestelijk opzicht - kleinzeri
ge mannetje. Het is toch even
kauwen geblazen op al die ge-
voeligheidjes van een man in
zijn midlife crisis.
De geheel uit spiegels be
staande vloer veroorzaakt
prachtige afspiegelingen van de
personages op de wanden, een
treffende verbeelding van waar
het in dit stuk om te doen is.
Ook van het spel valt heel wat te
genieten. Sacha Bulthuis, on
langs nog voor de tweede keer
winnares van de Theo d'Or, ex
celleert wederom. Zij is de cyni
sche ex. Deze Anna raakte aan
de kanker een borst en de helft
van haar lichaamsgewicht kwijt,
maar ze maakt zich aantrekkc
lijk door afstand te bewaren.
Christine Ewert speelt de
mooie vriendin: meer het
smachtende type, en dat gaat
ten koste van haar aantrekke
lijkheid. Ewert is met haar ba
rokke talent zo ongeveer de
vrouwelijke tegenhanger van de
acteur Erie Schneider, maar de
ze rol gaat haar goed af.
Rudolf Lucieer geeft vorm aan
het centrale personage en zorgt
daarbij voor geloofwaardigheid.
Maar ook hij kon bij mij geen
interesse voor futiel getwijfel af
dwingen.
amsterdam «anp
Prins Bernhard heeft gisteren in
de Nieuwe Kerk in Amsterdam
de vier prijzen van het Prins
Bernhard Fonds uitgereikt. Drie
van de prijzen - op het gebied
van theater, culturele vorming
en toegepaste kunst en'bouw
kunst - werden voor het eerst
uitgereikt. De monumenten-
prijs werd in 1984 voor het eerst
toegekend. Aan de prijzen is
een bedrag van elk 100.000 gul
den verbonden. Daarmee zijn
deze oeuvre-bekroningen de
hoogste prijzen van Nederland.
De prijzen gaan naar de
Stichting Historisch Boerderij-
onderzoek (Monumenten Prijs),
Theu Boermans, artistiek leider
van het theatergezelschap De
Trust (Theater Prijs), de Stich
ting Landelijk Steunpunt Tech-
nika 10 (Prijs voor Culturele
Vorming) en Borek Sipek (Prijs
voor Toegepaste Kunst en
Bouwkunst). Van het prijzenbe-
drag is 25 procent vrij besteed
baar. De rest moet de laureaat
in overleg met het Prins Bern
hard Fonds uitgeven aan één of
meer projecten op het eigen
werkterrein.
De jury heeft met de toeken
ning van de eerste Prins Bern
hard Fonds Theater Prijs „be
wust en unaniem een toneel
maker willen eren wiens werk
nog in ontwikkeling is, die blijft
onderzoeken en experimente
ren en die nu een stempel drukt
op de Nederlandse toneelwe
reld." De jury benadrukte dat
het s
t Boer
De jury van de eerste Prins
Bernhard Fonds Prijs voor Toe
gepaste Kunst en Bouwkunst
heeft unaniem gekozen voor Si
pek. Hij krijgt de prijs mede
voor zijn herstelwerkzaamhe
den aan het Burchtcomplex in
Praag. Sipeks oeuvre bestrijkt
bij uitstek het gebied tussen
toegepaste kunst en architec
tuur. Hij is zowel ontwerper als
Sacha Bulthuis, Christine Ewart en Rudolf Lucieer 'in gesprek'
