Jeltsin sluit 6 partijen
uit van verkiezingen
Buitenland
Rusland komt Georgië
alsnog beperkt te hulp
Deense kinderen vinden
^waarden uit bronstijd
Rainer Rupp, alias Topaz, was DDR-spion uit overtuiging
Langst gedetineerde
Palestijn vrijgelaten
Zegening der zieken
Militante aborigines tegen
akkoord over landrechten
Hongersnood dreigt voor bijna 3 miljoen Bosniërs
Elitetroepen VS op korte
termijn weg uit Somalia
Kenyaanse prostituées geven hoop op anti-AIDS-vaccin
WOENSDAG 20 OKTOBER 1993
e Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur GPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press I
Niet-blanke burgemeester geeft het op
kaapstad Frank Arendse, de eerste niet-blanke burgemeester in
Zuid-Afrika. houdt het voor gezien. Hij is niet meer opgewassen
tegen de bedreigingen die rechtse blanken tegen hem uiten.
Blanke extremisten in Franschoek, het stadje waar Arendse bur
gemeester was, hebben verheugd gereageerd op zijn aftreden.
Ampullen met HTV-virus gestolen
kopenhagen De Deense politie is op zoek naar 75 kleine ampul
len met HIV, het virus dat AIDS veroorzaakt. De ampullen zijn
het afgelopen weekeinde gestolen uit een ziekenhuislaboratori
um in een voorstad van Kopenhagen. Een politiewoordvoerder
verklaarde gisteren dat de diefstal mogelijk het werk is van een
verslaafde die de ampullen aanzag voor drugs.
Paus rehabiliteert Copernicus
ferrara Paus Johannes Paulus II heeft na Galileo Galilei nu ook
de Poolse astronoom Nicolaus Copernicus (1473-1543) gereha
biliteerd. Copernicus beweerde als eerste dat de aarde om de
zon draait en niet andersom. Zijn boek werd in 1616 door de
rooms-katholieke kerk op de Index (lijst van verboden boeken)
geplaatst.
Oekraïne wil 46 kernraketten houden
kiev» Oekraïne zal het START-I verdrag tekenen, maar 46 SS-24
raketten bewaren omdat die volgens de Oekraïense regering niet
onder het verdrag vallen. Dat heeft de Oekraïense president
Kravtsjoek gisteren gezegd. Oekraïne heeft na het uiteenvallen
van de Sovjetunie 176 kernraketten in handen gekregen, maar
heeft met de Russen afgesproken de wapens aan Moskou over te
dragen in ruil voor kwijtschelding van de Oekraïense schuld.
Mijnwerkers gered, redder omgekomen
Johannesburg De laatsten van 150 mijnwerkers die sinds vorige
week woensdag in de Zuidafrikaanse Kloof-goudmijn bij Carle-
tonville, 50 kilometer ten zuidwesten van Johannesburg, diep
onder de grond vastzaten, zijn gisteren bevrijd. Daarbij is een
van de reddingswerkers omgekomen. Vakbondsleiders hebben
de mijndirectie van nalatigheid beschuldigd.
Afgevaardigde wil ontslag Christopher
Washington De Democratische afgevaardigde Frank McCloskey
vindt dat minister Christopher (buitenlandse zaken) moet aftre
den omdat hij het Amerikaanse beleid in Bosnië, Somalia, Rus
land en Haïti heeft verknald. Het ministerie van buitenlandse
zaken heeft nog niet gereageerd op de kritiek van McCloskey.
Britten vast in Sierra Leone
Freetown in een gevangenis in het Westafrikaanse Sierra Leone
worden vier Britten vastgehouden op verdenking van samen
zwering tegen het bewind van dictator Strasser. Dat is gisteren
bevestigd door de Britse diplomate June Martlew. De mannen
zijn gearresteerd nadat op hun hotelkamer kaarten waren ge
vonden van Strassers residentie en andere strategische gebou
wen. De 29-jarige Strasser greep vorig jaar de macht.
moskou AFP-Rtr
Rusland is van plan om de Ge
orgische president Sjevardnad-
fe alsnog militair te hulp te ko
pen in zijn conflict met de af
gezette president Gamsachoer-
aia. De hulp zal zich echter be-
>erken tot het beschermen van
le strategisch belangrijke weg
ussen de hoofdstad Tbilisi en
le havenstad Poti aan de Zwar-
e Zee. Rusland voelt nog steeds
liets voor direct ingrijpen in de
lorlog zelf.
Dat bleek gisteren uit uitlatin-
;en van de Russische ministers
(ozyrev (buitenlandse zaken)
in Gratsjov (defensie). De val
psteren van de strategisch be-
angrijke stad Lantsjchoeti,
(OPENHAGEN AP
ij het rooien van een aardap-
>elveld hebben twee Deense
anderen op het schiereiland
utland acht bronzen zwaar
den gevonden die naar schat
ting 3.600 jaar oud zijn. Ar
cheologen spraken gisteren
Van een voor noord-Europa
unieke vondst.
„Het is een zeldzame ont
dekking omdat het er zoveel
zijn en ze zo goed bewaard zijn
jebleven", zei Niels Axel Boas,
ïoofd van het onderzoeksteam
dat de bij Grenaar gevonden
zwaarden heeft bekeken. „Het
CDU-fractie
achter Heitmanri
BONN Rtr-DPA
DUSSELDORF AFP-Rtr
Rainer Rupp, een voormalige hoge functionaris
bij de NAVO, leverde als spion alles waarvan hij
dacht dat het zijn bazen in Oost-Berlijn zou inte
resseren. De 48-jarige Duitser, die gedurende
tien jaar voor de voormalige DDR spioneerde en
daarmee wellicht de Westerse defensie meer
schade heeft berokkend dan enige andere spion
tijdens de Koude Oorlog, kwam gisteren in de
rechtszaal met een reeks onthullingen over zijn
activiteiten.
Rupp, die van zijn meesters in het Oostduitse
ministerie voor staatsveiligheid (Stasi) de code
naam 'Topaz' had gekregen, zei uit overtuiging
voor de DDR te hebben gespioneerd. Voor zijn
werk had hij nooit geld gevraagd. De Duitser
werd in augustus aangehouden op verdenking
van het verraden van talrijke geheimen van het
Westerse bondgenootschap. Hij trad gisteren op
als getuige tijdens het proces tegen de legendari
sche Oostduitse topspion Markus Wolf. In de ja
ren dat Wolf de Oostduitse geheime dienst leid
de, gaf Rupp geheimen door aan Oost-Berlijn.
Topaz werkte als economische expert bij het
NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Hij bekende
tussen 1979 en 1989 documenten aan de Oost
duitsers te hebben doorgespeeld. Ook speelde
hij de 'landen-hoofdstukken' van de jaarlijkse
overzichten van het NAVO Defensie Plannings
comité aan de DDR door. In deze rapporten
staat informatie over de defensieplannen van de
NAVO-lidstaten en de beoordeling van die plan
nen door het Atlantisch bondgenootschap.
De spion gaf ook toe de NAVO-analyse van de
defensie en de politieke en economische situatie
van de Sovjetunie te hebben verraden. Dit docu
ment werd waarschijnlijk onmiddellijk via Oost-
Berlijn aan Moskou doorgegeven. De spion
werkte soms in opdracht. Zo vertelde hij bijvoor
beeld op verzoek van de Russen dat de Duitser
Manfred Wömer in de race was om de Brit Lord
Carrington als de hoogste baas bij de NAVO op
te volgen.
Rupp werkte samen met zijn Britse echtgenote
Christine-Ann. Ook zij heeft voor de NAVO ge
werkt; ze is samen met haar man in Duitsland
aangehouden. De zaak tegen Rupp wordt ge
voerd op basis van dossiers die de Stasi tijdens
ineenstorting van het Oostduitse communisti
sche bewind in 1989 niet tijdig wist te vernieti
gen. De gegevens kwamen na de Duitse eenwor
ding boven tafel.
Rupp vertelde hoe hij in 1968 door de DDR
werd gerecruteerd toen hij een van de samenle
ving vervreemde student met linkse sympathie-
en was. Een man die vaderlijk optrad en later
zijn Stasi-instructeur zou worden, benaderde
hem na een studentenbetoging in een restaurant
in Mainz. De man, 'Kurt', bood de student soep
aan. „Die goulashsoep heeft mijn leven veran
derd. Mijn leven nam een andere wending,
kreeg een nieuwe betekenis zei Rupp. Zijn ac
tiviteiten voor de Stasi werden in 1972 in een
contract vastgelegd. Zeven jaar later kreeg hij
zijn functie bij de NAVO.
'Verschil tussen oppositie en terrorisme uit het oog verloren
De Russische president Jeltsin heeft gisteren zes politieke
partijen die in zijn ogen te ver zijn gegaan in hun verzet
tegen zijn gezag, verboden aan de verkiezingen van 12
december mee te doen. Jeltsin zei dat die groeperingen
„hebben laten blijken dat ze het verschil tussen oppositie
en terrorisme uit het oog hebben verloren".
MOSKOU AP
De president verbood ook de
deelname van iedereen die ge
rechtelijk wordt vervolgd in ver
band met 'de gewapende op
stand van 3 en 4 oktober' in
Moskou of met een eerdere
aanval op het hoofdkwartier
van het Gemenebest van Onaf
hankelijke Staten (GOS). Het
verbod geldt met name het
Front van Nationale Redding,
de Russisch Communistische
Arbeiderspartij, de Russisch
Communistische Jeugdbond, de
Russisch Nationale Eenheid, de
Officierenbond en Schild. De le
den van deze partijen mogen
zich wel bij een legitieme partij
aansluiten, mits er geen aan
klacht tegen hen loopt.
Vrij Rusland, de partij die
werd opgericht door een van de
gearresteerde leiders van de op
stand, voormalig vice-president
Aleksandr Roetskoj, ontkwam
aan het verbod. De partij wordt
als gematigder beschouwd dan
haar oprichter en telt onder
haar leden vooraanstaande in
dustriëlen en zakenlieden. Ook
de Communistische Partij van
de Russische Federatie, opge
richt na de ineenstorting van de
Sovjetunie in 1991, mag aan de
verldezingen deelnemen.
In het presidentiële decreet
over het verbod wordt aange
voerd „dat een volk dat pro
beert zich te organiseren op
grond van democratische be
ginselen niet kan toestaan dat
verkiezingen worden misbruikt
door mensen met bloed aan
hun handen".
De botsing tussen Jeltsin en
de Opperste Sovjet begin okto
ber, die uitmondde in een tank-
aanval op het parlementsge
bouw, heeft volgens de autori
teiten 187 levens gekost. Krach
tens de noodtoestand die op 3
oktober in Moskou werd inge
steld, waren op voorlopige basis
al enkele partijen van de zoge
heten 'rood-bruine coalitie' bui
tenspel gezet. Aan de noodtoe
stand kwam maandag een ein
de, zodat Jeltsin een definitief
besluit moest nemen over hun
status.
De Palestijn Salim Hussein Zerai wordt thuis in de bezette Gaza-strook
onthaald na 23 jaar gevangenschap. foto »ap» nati harnik
JERUZALEM AP-GPP
heeft er waarschijnlijk aan bij
gedragen dat Moskou eerdere
aarzelingen liet varen en be
sloot alsnog beperkt in actie te
komen.
Kozyrev sprak zich gisteren
uit voor het eventueel met mili
tair geweld heropenen van de
weg Tbilisi-Poti, die momenteel
door aanhangers van Gamsa-
choerdia wordt gecontroleerd.
„Deze weg is een levenslijn voor
Tbilisi en de Russische leger
eenheden in Georgië." Kozyrev
wees er met nadruk op dat de
weg ook voor de Azerbajdzjaan-
se en Armeense hoofdsteden
Bakoe en Jeravan van levensbe
lang is, omdat hij de kortste ver
binding vormt met de Zwarte
Zee.
is de eerste keer dat we zwaar
den uit de vroege bronstijd
hebben gevonden die waar
schijnlijk in Denemarken zijn
gegoten." De 45 centimeter
lange zwaarden waren in hui
den gewikkeld en bleken nog
vrijwel gaaf.
De 14-jarige Line Hougaard
en haar 11 jaar oude broertje
Torben zagen vorige week tij
dens het aardappelrooien een
deel van een zwaard uit de
grond steken en waarschuw
den het museum in Grenaar.
Maandag haalden archeologen
nog zeven zwaarden naar bo
ven.
De Israëlische autoriteiten heb
ben gisteren de langst gedeti
neerde Palestijn, de 50-jarige
Salim Hussein Zerai, vrijgelaten.
Zerai heeft 23 jaar vastgezeten.
Premier Rabin verklaarde dat
hij is vrijgelaten omdat de PLO
sinds de ondertekening van het
autonomie-akkoord met Israël
op 13 september geen aansla
gen meer heeft gepleegd.
Rabins woordvoerder Oded
Ben-Ami zei dat er meer vrijla
tingen te verwachten zijn naar
mate de onderhandelingen tus
sen Israël en de PLO vorderen.
Zerai, de zogeheten 'leider van
de gedetineerde Palestijnen',
was veroordeeld tot vijf maal le
venslang wegens zijn rol bij een
aantal aanslagen op Israëli's.
De PLO heeft de vrijlating ge-
eist van de ongeveer 12.000 Pa
lestijnen die verdacht worden
van of veroordeeld zijn wegens
anti-Israëlische activiteiten, en
de terugkeer van ongeveer 1.500
gedeporteerde Palestijnen.
PLO-voorzitter Arafat komt
volgende maand naar Neder
land voor de ondertekening van
een havenorder. Dat zegt de Is
raëlische zakenman Boaz Ap-
pelbaum in een vraaggesprek
met het dagblad Ma'ariv. Ap-
pelbaum is coördinator van een
industrieel consortium dat met
steun van de Nederlandse over
heid een drijvende haven wil
aanleggen in Gaza-stad.
Moeder Theresa zegent een ziek kind tijdens het bezoek dat zij gisteren bracht aan het klooster van de Missionarissen van de Liefdadigheid in
Singapore. De religieuze vertrekt vrijdag naar China waar zij in Shanghai een tehuis voor gehandicapte kinderen zal openen.
foto reuter jonathan drake
SYDNEY Rtr
Militante aborigines, de oor
spronkelijke bevolking van
Australië, hebben het gisteren
met de regering gesloten ak
koord over landrechten verwor
pen. Zij zijn het er niet mee
eens dat zij geen vetorecht heb
ben over de economische ont
wikkelingvan hun land.
Volgens het akkoord zal de re
gering de etnische rechten van
de aborigines beschermen als
zij kunnen aantonen dat zij een
onafgebroken band hebben met
hun traditionele grondgebie
den. Het etnisch eigendoms
recht vervalt echter automa
tisch voor land dat tussen 1975
en 1993 als weidegebied is
gepacht.
De regering zal tribunalen op
zetten om geschillen over grond
te beslechten. Alleen de deelsta
ten kunnen besluiten nemen
over het economisch gebruik
van het land.
In de regeling wordt verder
het begrip terra nullins ge
schrapt. Dat begrip houdt in dat
het continent onbewoond was
toen de eerste Britten daar in
1788 voet aan land zetten. In
werkelijkheid woonden de abo
rigines er echter al enkele eeu
wen.
De meeste landbouw- en
mijnbouworganisaties hebben
positief gereageerd op de over
eenkomst. Alleen premier Ri
chard Court van de deelstaat
West-Australië heeft laten we
ten het akkoord te zullen aan
vechten. Op grond van de nieu
we regeling kan de oorspronke
lijke bevolking aanspraak ma
ken op 40 procent van West-
Australië.
washington Rtr
Meer dan 2,7 miljoen mensen,
van wie de meesten belegerde
moslims zijn, lopen het risico
van honger en kou te sterven in
de tweede oorlogswinter in cen-
traal-Bosnië. Dat heeft een
Amerikaanse hulpverlener gis
teren gezegd.
Timothy Knight van de Ame
rikaanse Dienst voor Internatio
nale Ontwikkeling (Usaid) zei
tegen verslaggevers dat de ko
mende winter waarschijnlijk
zwaarder wordt dan de vorige.
De omstandigheden zijn slech
ter omdat de aanhoudende
strijd heeft verhinderd dat goe
deren centraal-Bosnië bereik
ten. De bewoners hebben inge
teerd op hun voorraden. „Bij el
kaar opgeteld kunnen die al die
factoren makkelijk leiden tot
een humanitaire ramp", aldus
Knight.
De meest bedreigde gebieden
zijn de door Serviërs belegerde
moslim-enclaves Mostar,
Maglaj, Gorazde en Srebrenica.
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
De sloppenwijk Majengo ligt op een
steenworp afstand van het bruisende
zakencentrum van de Kenyaanse
hoofdstad Nairobi. Dicht op elkaar ge
pakte onderkomens van hout, modder,
karton en plastic. Bij gebrek aan gede
gen sanitaire voorzieningen, verdwij
nen behoeften in her en der achter de
huizen gegraven open gaten. Het is
moeilijk voor te stellen dat dit wel eens
de bakermat zou kunnen zijn van een
anti-AIDS-vaccin. Toch zijn Westerse
en Kenyaanse wetenschappers ervan
overtuigd in deze wijk een doorbraak te
hebben bereikt.
„Als je onderzoek naar AIDS wilt doen,
heeft het natuurlijk weinig zin in een
nonnenklooster te gaan rondlopen. Je
moet juist een groep mensen nemen
die veel risico lopen, zoals prostituées.
En Majengo is de hoerenbuurt van Nai
robi", luidt de verklaring van de Neder
lander Nico Nagelkerke, die als statisti
cus is verbonden aan het onder de vleu
gels van de WHO (Wereld Gezondheids
Organisatie) opgezette AIDS- en ge-
slachtsziektenproject in Nairobi.
In 1985 werd in Majengo een speciale
kliniek opgezet om in eerste instantie
onderzoek naar geslachtsziekten te
doen. Toen AIDS razendsnel om zich
heen begon te grijpen, besloten de be
trokken wetenschappers zich vooral op
die ziekte te gaan richten. Iedere mor
gen komen hier zo'n zestig prostituées
voor gratis onderzoek, behandeling, ad
vies en condooms. Vrouwen met weinig
of geen scholing, die iedere dag vijf tot
tien verschillende seksuele contacten
hebben en HIV-positief of niet
niet van plan zijn hun levenswijze aan
te passen.
In totaal zijn 1700 prostituées betrok
ken bij het onderzoek. Vierhonderd van
hen zijn inmiddels aan AIDS overleden.
De onderzoekers, onder leiding van de
Canadees Frank Plummer, hebben be
keken hoe lang het duurt voordat be
paalde verschijnselen optreden bij
prostituées die HrV-positief zijn, hoe
die verschijnselen eruit zien en hoe
lang het duurt voordat ze full blown
AIDS krijgen.
Plummer: „Uit het onderzoek is geble
ken dat vrouwen hier veel sneller aan
de ziekte overlijden dan in het Westen.
Zitten daar gemiddeld tussen de acht
en tien jaar tussen het besmet raken en
aan AIDS doodgaan, hier is dat maar
vier of vijf jaar. Maar veel opzienbaren
der was dat tegelijkertijd bleek dat niet
alle vrouwen besmet raakten met HIV,
terwijl dat statistisch gezien wel zou
moeten. Daar willen we ons nu verder
in verdiepen".
In totaal bleken 25 vrouwen geen HIV-
besmetting te hebben opgelopen, ter
wijl ze toch zeven jaar lang vanwege
hun werk aan het virus hadden blootge
staan. Uit dit opmerkelijke feit conclu
deren de onderzoekers voorzichtig dat
er dus zoiets als een natuurlijke weer
stand tegen AIDS moet bestaan, die van
cruciaal belang kan zijn voor de ontwik
keling van een anti-AIDS-vaccin.
Plummer: „Ik wil er om wedden dat al
die vrouwen een zogenaamde cellulaire
immuniteit bezitten die hen tegen het
AIDS-virus beschermt. We zullen het de
komende maanden door middel van
verder onderzoek alleen nog moeten
bevestigen en er redenen voor zien te
vinden. Als ons dat lukt, wat ik zeker
verwacht, is er inderdaad sprake van
een grote doorbraak. Onderzoeken el
ders in de wereld hebben namelijk nim
mer een duidelijk bewijs kunnen leve
ren dat er een natuurlijke resistentie te
gen HIV bestaat."
De onderzoekers willen voorkomen dat
er al te hoge verwachtingen worden ge
wekt wat de ontwikkeling van een vac
cin gebaseerd op genetische over
eenkomsten tussen de vrouwen be
treft. „Het is zeker gemakkelijker om
een dergelijk vaccin te vinden, nu we
weten Vvaar we naar moeten zoeken.
Dat betekent dat de ontwikkelingspe
riode korter kan zijn, maar of die nou
één of tien jaar zal duren weet ik echt
niet", benadrukt Frank Plummer.
WASHINGTON AFP-DPA-Rtr
De Amerikaanse president Clin
ton heeft gisteren ingestemd
met de terugtrekking van de
Rangers, een elite-eenheid van
het leger, uit Somalia. De een
heid was naar het Oostafrikaan-
se land gestuurd om jacht te
maken op de Somalische krijgs
heer Aideed. De tussen c^e 600
en 700 Rangers zullen Somalia
binnen enkele dagen verlaten.
Aanhangers van Aideed wor
den verantwoordelijk gehouden
voor aanslagen op militairen
van de Verenigde Naties in de
hoofdstad Muqdisho. Van offi
ciële zijde is tegengesproken dat
de terugtrekking van de Rangers
te maken heeft met een ak
koord dat Aideed en de speciale
Amerikaanse afgezant Oakley
onlangs zouden hebben geslo
ten. Oakley werd door Clinton
naar Somalia gestuurd om met
de clan van Aideed te onder
handelen.
Volgens de verklaring van het
Witte Huis zijn de Rangers niet
langer nodig omdat 3.600 mari
niers voor de kust van Somalia
zijn gearriveerd. Deze mariniers
kunnen evenals de Rangers als
commando's optreden.
ROME EELCO V
Hoge Italiaanse rechters
verdacht van maffiabanden
de al vijf rechters ervan vonnis
sen van mafiosi te hebben 'aan
gepast' naar de wensen van de
misdaad-clans. De magistraten
die gisteren een dagvaarding
ontvingen, zijn de ex-procureur
van Palermo en de ex-voorzitter
van het Hof van Beroep van Pa
lermo. De eerste was de grote
tegenstrever van Falcone. Hij
werd kort na de moord op Fal
cone en Borsellino vervangen
door Giancarlo Caselli.
CORRESPONDENT
I let Openbaar Ministerie van de
Siciliaanse stad Caltanisetta
heeft gisteren opnieuw twee ho
ge rechters uit Palermo be
schuldigd van banden met de
maffia. Het OM. dat sinds de
moord vorig jaar op anti-maffi-
arechters Falcone en Borsellino
het gedrag van andere magi
straten onderzoekt, beschuldig-
