'Geweld tegen vrouwen bestrijden'
Kerk Samenleving
WOENSDAG 20 OKTOBER 1993
REDACTIE* DICKV
BUITENLAND KORT
Reclamecampagne 1
Vier Duitse bisdommen wil
len met een reclamecampag
ne het imago van de Rooms-
Katholieke Kerk verbeteren.
Het gaat erom vooroordelen
te bestrijden en bij de bevol
king belangstelling voor de
kerk te wekken, aldus bis
schop Karl Lehmann van
Mainz. De komende drie jaar
trekken de bisdommen Lim
burg. Mainz. Spever en Trier
drie miljoen mark (ruim 3,3
miljoen gulden) uit voor affi
ches, bijscholing van kerke
lijke medewerkers en bio
scoopreclame. De campagne
is voorbereid door een recla
mebureau in Frankfurt dat
ook voor het ministerie van
milieu en de P IT werkt. De
directe aanleiding werd ge
vormd door de sterke stijging
van het aantal mensen dat
de kerk verlaat en de discus
sie over de kerkelijke belas
ting.
Reclamecampagne (2)
„We kunnen God niet als
héilvarine of zeep verkopen",
zei bisschop Franz Kamp-
haus van Limburg gisteren
bij de presentatie van het
project. De kerk wil mensen
overtuigen, niet overreden,
zei bij. Geweld op school,
problemen in het huwelijk of
het gezin, de verzorging van
hulpbehoevenden en psychi
sche problemen, dat zijn vol
gens Kamphaus zaken waar
de kerk hulp kan bieden.
„Wij hebben meer te bieden
dan prikkelende onderwer
pen. Geld, macty, de seksue
le moraal en de plaats van de
vrouw - het zijn voor ons
slechts obstakels die vaak
verhinderen dat het geloof
tot de mens doordringt", zei
Lehmann, die ook voorzitter
van de Duitse bisschoppen
conferentie is.
Dom van Fukia
Uil een 'innerlijke drang om
te bidden' is een 43-jarige
man in de nacht van zondag
op maandag de Dom van de
Duitse stad Fulda binnenge
reden. Dit zei hij tegen de
politie nadat hij gisteren in
lauterbach in de deelstaat
Hessen werd aangehouden.
De man. een werkloze ont-
werper, werd in november
vorig jaar in een psychiatri-
sche inrichting opgenomen
omdat hij aan godsdienst
waanzin leed. Hij zou in de
nacht van zondag op maan
dag in een kerk hebben wil
len bidden om een uitweg uit
zijn zorgen te vinden. Toen
de kerk van Lauterbach ge
sloten was. reed hij naar
Fulda. Daar ramde hij met
zijn Mercedes de voordeur
van de Dom, waarna hij door
het middenschip naar het
hoofdaltaar reed. Halverwege
keerde hij zijn wagen en reed
naar buiten. Op het hoofdal
taar liet de man een biljet
van 10 mark en een gebro
ken achteruitkijkspiegel ach
ter.
Hirschler
Bisschop Horst Hirschler van
Hannover is gisteren geko-
zen tot hoofd van de Vere
nigde Evangelisch-l.utherse
Kerk in Duitsland. Tijdens de
synode van de kerk in Bad
Lilsen verwierf Hirschler, die
de enige kandidaat was, 65
van de 73 stemmen. De bis
schop van Hannover volgt
bisschop Gerhard Muller op.
die volgend jaar met pen
sioen gaat. Hirschler zit sinds
twee jaar in het hestuur van
de Evangelische Kerk in
Duitsland (EKD), waarbin
nen de VELKD met ruim 12
miljoen leden het grootste
verband van regionale ker
ken is. Hij is sinds 1990 vice-
voorzitter van de Lutherse
Wereldfederatie. Vorig jaar
werd hij benoemd tot uitge
ver van het Deutsches Allge-
meines Sonntagsblatt.
Vernieuwingen pas mogelijk als ongelijkwaardigheid verdwenen is
Vernieuwing in de kerk is pas mogelijk als eerst het ge
weld tegen vrouwen wordt aangepakt. Pas dan is er een
einde gekomen aan de ongelijkwaardigheid tussen man
nen en vrouwen in de kerk.
teren in Kampen na afloop van
de tweedaagse vrouwenconfe
rentie. Deze ging vooraf aan de
theologische conferentie van de
WARC over kerkelijke vernieu
wing, die tot zaterdag in de IJs-
selstad wordt gehouden.
Dat betoogde dr. Nyambura
Njoroge, secretaris van het
wouwenbureau van de Wereld
bond van Hervormde en Gere
formeerde Kerken (WARC), gis-
„Pas sinds kort zijn i
binnen de WARC in staat om
hun stem te laten horen", aldus
Njoroge. „Heel lang hebben
mannen voor ons gesproken,
zelfs als het over onderdrukking
van vroüwen ging." Ze consta
teert dat vrouwen de laatste tien
jaar een belangrijker plek krij
gen binnen de Wereldbond. Dat
blijkt onder meer uit het feit dat
de WARC in 1990 voor het eerst
een vrouw als voorzitter kreeg,
de Amerikaanse hoogle:
ne Dempsey Douglass.
De vijftien deelneemsters, af
komstig van alle continenten,
deelden hun ervaringen als
wouwen binnen de kerk, be
spraken de theologische bijdra
ge die vrouwen aan de oecume
nische beweging hebben gele
verd en woegen zich af hoe ze
de betrokkenheid
bij de volgende WARC-assem-
blee in 1997 zouden kunnen
vergroten.
Vooral wouwen uit de Derde
Wereld legden uit dat zij - ook
binnen de kerk - met alle moge
lijke vormen van onderdrukking
te maken krijgen: ze worden het
slachtoffer van seksisme, klas
senstrijd en racisme. „De WARC
moet deze vormen van onder
drukking aanpakken", meent
Njoroge.
Nog miljoen nodig
voor restauratie
Katwijkse kerken
KATWIJK
De twee monumentale Gods
huizen van Katwijk aan Zee, de
Oude en de Nieuwe Kerk, staan
er na ingrijpende restauraties
weer uitstekend bij. Na het op
tellen van uitgaven en inkom
sten resteert volgens een over
zicht van het College van Kerk
voogden echter een tekort van
ruim een miljoen gulden, dat de
komende jaren nog bijeen moet
worden gebracht.
De grote opknapbeurt van de
Nieuwe Kerk aan de Voorstraat
heeft in totaal 3,8 miljoen gul
den gekost, waarvan ongeveer
2,4 miljoen is gesubsidieerd.
Voor het herstellen van het inte
rieur en het exterieur van de
Oude Kerk werd in totaal ruim
2,1 miljoen uitgegeven, waar
een som van ongeveer 900.000
gulden aan subsidies tegenover
stond. De hervormde gemeente
moest zelf voor de restauratie
van haar eigendommen zo'n 2,6
miljoen gulden bijeen brengen.
Van het nog openstaande
miljoen heeft penningmeester
drs. L.K. van Rijn van het Colle
ge van Kerkvoogden ondertus
sen geen slapeloze nachten. Hij
verwacht dat voor een deel van
dit bedrag alsnog subsidie
wordt verkregen omdat de
bouwkosten door onvoorziene
tegenvallers boger uitvielen.
Ook de rijksbijdrage zou derhal
ve moeten worden verhoogd.
Het bedrag dat dan nog over
blijft ('Ik verwacht zo'n zes ton')
is volgens Van Rijn redelijk te
overzien. „Ie moet niet vergeten
dat we nu over twee gebouwen
beschikken die zeker weer 30
jaar mee kunnen. Het nage
slacht mag daar ook wel wat
aan betalen." Hij prijst zich ver
der gelukkig dat de hervormde
gemeente de ingrijpende res
tauraties inmiddels achter de
rug heeft. Van Rijn: „Gelet op de
huidige financiële problemen
van de rijksoverheid zou ik niet
graag in de schoenen staan van
gemeenten die nu nog met der
gelijke operaties moeten begin-
Oecumenische
voorman Brouwer
overleden
NEW YORK CNS-ANP
Dr. Arie Brouwer, één van de
oecumenische leiders in de Ver
enigde Staten, is in zijn woon
plaats Teaneck (New Jersey) op
58-jarige leeftijd aan kanker
overleden. Hij was van 1985 tot
1989 secretaris van de Ameri
kaanse Raad van Kerken (NCC).
hij plaatsvervan-
-generaal van de
Kerken.
Brouwer, wiens ouders uit
Nederland kwamen, was eerst
predikant in de Reformed
Church of America. Van 1977
tot 1983 was hij secretaris-gene
raal van deze kerk, die door Ne
derlandse emigranten is opge
richt. Brouwer was van 1979 tot
1983 lid van het centraal comité
(bestuur) van de Wereldraad.
Daarv
gend
Wereldraad
De Oude Kerk aan de Katwijkse Boulevard.
FOTO HIELCO KUIPERS
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
iamslag: D. Heuvel-
n te Urk; te Stolwijk: Joh. Post te
Ederveen; te Helmond: W.A. Hordijk
te Workum-lt Heidenskip.
Aangenomen: naar Groningen: dr
S.W. Bi|l te Markelo.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Appelscha: mevr. J. El-
dering-Schenkel. kandidaat te Pesse.
Aangenomen: naar Woerden: drs
F C. van Dijke te Oostkapelle.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Beroepen: te Ulrum: W.H de Groot,
kandidaat te Ede; te Ermelo en te
Zwolle-Centrum: H. van den Berg te
Assen-Zuid.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Hengelo:
Aangenomen: naar Barendrecht: A.
van Heteren te Werkendam.
NED. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Baarn e.o.: drs. J de
Jonge te Hengelo (0).
GEREFORMEERDEGEMEENTEN
Bedankt: voor Emmeloord: J.J. van
Eckeveld te Zeist; voor Scherpenzeel:
C A. van Dieren te Stolwijk.
DOOPSGEZINDE BROEDERSCHAP
Beroepen: te Schagen: mevr. M. van
der Burgt. kand. te Amsterdam, die
dit beroep heeft aangenomen.
OUD GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt: voor Urk: T. Klok te Kinder
dijk.
Leren en leven
Onder de titel 'Leren en leven' is het eerste deel van een
compleet nieuw Handboek voor bijbelonderwijs ver
schenen. Het is met name bedoeld voor het geven van
onderwijs uit de Bijbel op de Pabo en de basisschool,
maar bet kan ook worden gebruikt voor andere vormen
van •Bijbelstudie en Bijbelonderwijs. Op de zondags
school, bijvoorbeeld.
Het handboek is geschreven door drs. P. Cammeraat,
sinds 1973 werkzaam als docent godsdienst aan de
Christelijke Hogeschool 'De Driestar' in Gouda. Hij
werd bij zijn werk begeleid door een redactie onder
voorzitterschap van drs. I.A. Kole, directielid van deze
hogeschool.
Kenmerkend voor deze uitgave is dat de gerefor
meerde belijdenisgeschriften er in zijn verwerkt. Er
wordt geciteerd uit de geloofsleer zoals die is verwoord
in de Heidelbergse Catechismus, de Nederlandse Ge
loofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels.
Van het handboek zullen uiteindelijk vier delen ver
schijnen bij uitgeverij De Groot Goudriaan in Kampen.
In de eerste lijvige band worden de bijbelboeken Gene
sis tot en met 2 Kronieken behandeld. Op een hele
overzichtelijke manier zijn de bijbelboeken ingedeeld
naar samenhangende lesstof. Elk bijbelgedeelte wordt
uitgewerkt volgens betzelfde schema. Na het onder
werp volgt een verwijzing naar de plaats van een paral-
BOEKBESPREKING
lel bijbelgedeelte, waarna aandacht wordt besteed aan
de kerngedachte - verwoord in een bijbeltekst - de con
text waarin het bijbelgedeelte staat en de keuzemoge
lijkheden voor een lesdoel. Vervolgens komen aan de
orde de feiltelijke uitleg, de geloofsleer en oudheidkun1
dige en aardrijkskundige gegevens. Zelfs een puntsge
wijze leidraad voor het vertellen ontbreekt niet. Beslo
ten wordt steeds met de 'Verwerking', waarin de bijpas
sende psalmverzen worden gegeven en gespreksonder
werpen worden aangedragen, evenals een opsomming
van bijbelgedeelten die kunnen bijdragen aan een beter
begrip van de les.
De uitvoering van 'Lereft en Leven' is uitstekend ver
zorgd. Door gebruik te maken van een uitgekiende lay
out kan op elke pagina een enorme hoeveelheid infor
matie worden uitgestort, zonder dat het handboek
daarmee onoverzichtelijk wordt. De uitgave is verder
zeer compleet. Het enige verwijt dat je de samenstellers
hooguit zou kunnen maken is dat wel erg weinig aan de
verbeelding van de gebruiker wordt overgelaten.
Leren en leven handboek voor bijbelonderwijs, deel 1Genesis
tot en met 2 Kronieken P. Cammeraat. - Kampen De Groot
Goudriaan, 1993. - 782 p. ISBN 90-6140-323-5. Prijs 119,00 gul
den.
Leer mij hoe ik bidden moet
De gemeente Woubrugge speelt een belangrijke rol in
het leven van de Schot Alexander Comrie (1706-1774),
die grote bekendheid genoot tijdens de nadagen van de
zogenaamde 'Nadere reformatie'. Hij kwam op 20-jari-
ge leeftijd naar ons land en studeerde onder meer in
Groningen en Leiden. Comrie wilde predikant worden
en meldde zich voor het praeparatoir examen bij de
classis Leiden van de Gereformeerde Kerk in de Neder
landen (de oude benaming van de Hervormde Kerk).
Woubrugge was zijn eerste gemeente, waar hij op zon
dag 1 mei 1735 werd bevestigd door de bevriende do
minee Nicolaus Holtius van Koudekerk aan den Rijn.
Tijdens de 38 jaar dat Comrie aan het dorp verbon
den was, bracht hij de geloofsgemeenschap tot grote
bloei. Ondanks vele beroepen uit andere gemeenten,
bleef hij Woubrugge trouw tot 1773. In dat jaar verhuis
de Comrie, die kampte met een slechter wordende ge
zondheid, naar Gouda, waar hij anderhalf jaar later
overleed.
Comrie liet een aantal geschriften na. Eén van die
verhandelingen is nu, onder de titel 'Leer mij hoe ik
bidden moet', in hedendaags Nederlands herschreven
door drs. C.R. van den Berg. Comrie wijst hierin een
uitweg uit de impasse van twijfel en beproeving waarin
een gelovige kan verkeren.
Leer mij hoe ik bidden moet Alexander Comrie. - Kampen De
Groot Goudriaan, 1993. - 136 p. ISBN 90-6140-2972. Prijs 24,50
DICK VAN DER PLAS
COLOFON
LF.IDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeverij Damiate
DIRECTIE BM Essenberg.J de Vries.
Arnold (adi).
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor, I
Nypels. Henk van der Post (adj)
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
REGIOKANTOOR
Kanaalstraat 26a Lisse
Telefoon 02521-19353, Fax 02521 -196
POSTADRES
ma -vrij van 8 30-17.00 ui
Telefoon 071 -143545
,54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties 071 -323508
Fam. berichten 071 -323508
Redactie 071 -321921
82,85
119,50
321,65
28,75
HET WEER
HANS VAN ES
Gure buien
Het oktobergemiddelde van de
temperatuur, dat in de eerste helft
van de maand nog circa één graad
boven normaal lag, vertoonde de
laatste vijf dagen een scherpe
neerwaartse curve en ligt nu alweer
onder de middenstreep. Gelet op
de lange termijnprognose, die op
nieuw te lage temperaturen in het
vooruitzicht stelt, lijkt deze oktober
de vierde koude maand in succes
sie te worden. Vooral de vorst in de
nacht (normaal plus 6 graden)
heeft aan de snel dalende lijn bij
gedragen. Maar ook de middag-
temperatuur zat ruim onder het ge
bruikelijke maximum van 14 gra
den. We lagen voelbaar onder be
heer van een 'koud' hogedrukge-
bied.
Een koud hoog dankt zijn bena
ming aan zijn produktie van koude
lucht in de lange nachten van het
winterhalfjaar. Gestimuleerd door
weinig wind en de kraakheldere
lucht binnen het luchtdrukmaxi
mum ontstond zo de eerste echte
stralingsvorst van het winterhalf
jaar. Inmiddels verandert de lucht
drukverdeling ingrijpend. Tussen
IJsland en Noorwegen komt er
ruimte voor een nieuw koudetrans-
port uit het hoge noorden, gestimu
leerd door een venijnige depressie,
op weg van Noorwegen naar Mid
den-Europa,
Het rustige hogedrukweer maakt
vanavond al plaats voor beduidend
meer wind en spoedig volgen gure
buien van de Noordzee. Ook mor
gen worden er regelmatig regen- en
wellicht ook hagelbuien op de kust
strook afgevuurd, waarbij de wind
geleidelijk omgaat van noordwest
naar noordoost. Toch ligt een te
rugkeer naar echt depressieweer
niet in het verschiet. Vanaf vrijdag
wordt de belangrijkste blikvanger
op de weerkaart een nieuw koud
bloedig hogedrukgebied met een
standplaats boven Zuid-Scandina-
viê. Dan start een volgende cyclus
met fris hogedrukweer.
Omdat de kern verder van ons is
verwijderd dan in de vorige perio
de, blijft de koude noordooster
flink doorstaan. Voor het gevoel
mag het dan erg fris zijn met over
dag 7 tot 9 graden; de stevige wind
houdt de nachten voorlopig vorst-
vrij. De zon komt terug, maar min-
der uitbundig dan de afgelopen tijd
door wolkenvelden, afkomstig van
depressies ten zuiden van ons
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Vandaag vooral in het zui
den nog bewolking en re
gen. Verder van het noor
den uit opklaringen en
morgen vrijwel droog. Mid-
dagtemperatuur ongeveer
10 graden, morgen in
Schotland enkele graden
lager.
België en Luxemburg:
droog. Vandaag later op de
dag en ook morgen meer
bewolking en een enkele
bui. Maxima ongeveer 8
Noord- en Midden-Frank-
kans op ee
12 graden
Portugal en Madeira:
Portugal: Droog en flinke perioden met
zon. Middagtemperatuur ongeveer 21
graden. Madeira: Wisselend bewolkt en
droog. Maximumtemperatuur ongeveer
21 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Perioden met zon en vrijwel
overal droog. Aan de Costa's in het oos
ten en zuiden meer bewolking en enkele
regen- of onweersbuien. Middagtempe-
raturen meest rond 20 graden, in An-
dalusië en plaatselijk aan de Costa's in
het zuiden ongeveer 25 graden. Canari
sche Eilanden: Perioden met zon en
droog. Maxima aan de zuidstranden on
geveer 26 graden.
Marokko en Tunesië:
gend zonnig. Droog. Middagtemperatuur
oplopend tot ongeveer 25 graden. Tune
sië: Eerst flinke zonnige perioden, gelei
delijk meer wolkenvelden en morgen in
het noorden kans op een bui. Maxima
aan zee ongeveer 26 graden.
Zuid-Frankrijk:
Af en toe zon, morgen ook wolkenvelden
en een enkele bui. Middagtemperatuur
morgen dalend naar ongeveer 12 gra
den, aan de Middellandse Zeekust wat
Mallorca en Ibiza:
Vandaag droog en geregeld zon. Morgen
ook wolkenvelden en een enkele regen-
of onweersbui. Middagtemperatuur on
geveer 23 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Italië: Half tot zwaar bewolkt en vooral
morgen een enkele regen- of onweers
bui. Vandaag in het zuiden nog droog en
flinke zonnige perioden. Maxima in het
noorden dalend naar ongeveer 15 gra
den, elders middagtemperaturen tussen
de 20 en 25 graden. Corsica en Sardi
nië Af en toe .zon en vooral morgen een
regen- of onweersbui. Middagtempera
tuur rond 24 graden, morgen iets lager.
Griekenland en Kreta:
Griekenland: Droog en tamelijk zonnig.
Vandaag maximumtemperaturen van
ongeveer 22 graden, op Kreta 25 gra
den. Morgen iets hoger
Turkije en Cyprus:
Langs de Turkse west- en zuidkust en op
Cyprus zonnig. Maxima van 19 graden
rond de Dar^lanellen tot 30 op Cyprus.
Duitsland:
Vandaag vooral in het zuiden bewolkt en
mogelijk een bui. Morgen ook elders een
grote kans op een bui of regen. Middag
temperatuur ongeveer 8 graden, van
daag in het zuiden nog iets boven de 10
graden, 's Nachts plaatselijk lichte
Zwitserland:
Vandaag af en toe zon en vrijwel overal
droog. Morgen tamelijk veel bewolking
en een enkele, mogelijk fikse, regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur uiteen
lopend van 10 graden in het noorden tot
15 in het zuiden, morgen kouderen tus
sen de 7 en 13 graden.
Oostenrijk:
Vandaag nog kans op zon en een enkel
buitje. Morgen meer bewolking en grote
kans op een regen- of onweersbui Mid
dagtemperatuur ongeveer 13 graden,
morgen enkele graden lager.
Polen:
Eerst rustig en droog weer met flink wat
zon. In de nacht en vroege ochtend lich
te tot matige vorst en kans op mist Van
daag in het zuiden meer bewolking en
mogelijk wat regen. Morgen overal meer
bewolking en wat lichte regen of motre
gen"
Tsjechië en Slowakije:
Hier en daar zon. verder wolkenvelden
en voornamelijk in Tsjechië kans op wat
regen of motregen.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
DONDERDAG 21 OKTOBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 07.14 Zon onder 17.30
Maan op 13.37 Maan onder22.35
Waterstanden Katwijk
Hoog water 06.58 19.14
Laag water 02.55 15.06
Weerrapporten 19 oktober 19 uur:
Dublin
Genéve
Klagenturt
wl 10 9 01
Casablanca onbew
Johannesburg halfbew.
Los Angeles onbew
