UIT
'Een voorrecht om vele dingen tegelijk te doen'
Rtv show
7
Enorme scheldpartijen wekken
af en toe ook ontroering op
Anders bekeken:
een gezin met twee moeders
'Denk niet wit, denk niet zwart
actueler dan ooit'
WOENSDAG 20 OKTOBER 1993
De veelzijdigheid van Ron Brandsteden
Laatst trof Ron Brandsteder
tussen de post een opmerke
lijke brief aan. Afzender: ie
mand uit Emmen. Die had zijn CD ge
kocht. Meneer had naar Brandsteders
liedjes geluisterd en zowaar een traantje
moeten wegpinken. De teksten troffen
hem, niet in de laatste plaats omdat hij
ze kon verstaan.
Brandsteder zingt op zijn net ver
schenen CD Alleen met jou alle twaalf
nummers in het Nederlands. Zes tek
sten heeft hij zelf geschreven, bij be
staande melodieën van onder anderen
Rod Stewart, Kenny Rogers en Julio
Iglesias. Alleen met jou was nog niet uit
of er werd bekendgemaakt dat Ron na
zeven seizoenen stopt met de Honey
moon Quiz en met ingang van 18 de
cember begint met de Jong Geluk Show,
waaraan jonge stellen die sinds kort een
baby hebben kunnen meedoen.
Het kader is dan toch ineens duide
lijk. Ron doet een aantal dingen tegelijk
en past niet in dat ene vakje waarmee
hij het meest bekend is geworden: dat
van quizmaster.
Usberg
,,En zelfs van dat werk kun je zeggen
dat de vergelijking met een ijsberg op
gaat. Tien procent zit boven water: dat
wat op de televisie te zien is. De andere
90 procent zit eronder. Dat is het voor
bereidende werk: het verzinnen van
verrasende, nieuwe dingen, het selecte
ren van de kandidaten. Die moeten uit
verschillende delen van het land komen
en het liefst ook uit verschillende socia
le milieus. Het gaat erom dat een zo
M ijn voorlaatste CD
W heette Wilde Bloemen
Die maakte hij toen
zijn vermaarde groep nog maar
net was opgeheven. Ook alweer
drie jaar geleden. Nu is er een
nieuwe CD van Frank Boeijen
alleen, zij het omringd door
eminente musici. Jazz in Bar
celona heet het album. „Kun je
je dat voorstellen: Jazz in Bar
celona?" Maar ach, het aan de
orde stellen van contrasten
('Denk niet wit, denk niet zwart,
denk niet zwart-wit') was altijd
al een van zijn handelsmerken.
Hij omschrijft de 16 nummers
op het nieuwe album als „een
reis door verschillende stijlin
vloeden". Dat slaat vooral op de
muziek, waarvoor mensen borg
staan, zoals de gitarist Loek
Schrievers en Rens van der
Zalm, die zo veel instrumenten
bespeelt dat Frank hem „een
menselijke synthesizer" noemt.
Verder figureren op de CD Ro
bert Jan Stips en Henk Hofstede
van The Nits en de jazzband The
Houdini's.
„Ja, ik ben blij dat ik nu even
de tijd heb genomen. Wilde
Bloemen heb ik eigenlijk veel te
snel opgenomen, nadat de
groep uit elkaar was gegaan."
Het besluit om de groep te
ontbinden, is hem niet in de
kouwe kleren gaan zitten.
„Maar je moet in je leven soms
keuzes maken. Dat heb ik altijd
gedaan en het is niet altijd te
voorkomen dat je daarmee an
dere mensen pijn doet. Als je
nagaat: elf jaar lang hebben we
ieder jaar een CD gemaakt. We
waren afgeladen met optredens.
Het werd in de loop der jaren
zo'n machinerie. Het werd heel
moeilijk, ook voor de anderen."
Keurslijf
„Op den duur kreeg ik het ge
voel in een keurslijf te zitten. Ik
had het idee dat, ais we zo door
zouden gaan, er geen mogelijk
heid meer was om me verder te
ontwikkelen. Totdat het mo
ment aanbrak dat ik me reali
seerde dat als ik zo verder zou
gaan, ik mezelf geweld zou aan
doen. Er viel niets nieuws meer
toe te voegen."
„Na Wilde Bloemen heb ik be
sloten heel zorgvuldig te werk te
gaan. Ik heb veel liedjes ge
schreven en daaruit heb ik uit
eindelijk deze 16 geselecteerd.
Het sleutelwoord blijft inder
daad: contrasten. Zeker ook in
de muziek, want tegenwoordig
kan alles, in dit postmoderne
tijdperk. Het leek me leuk: din
gen die je niet verwacht. Het
kon heel goed, omdat de con
trasten ook al in de teksten za-
Ik heb zelf het idee dat ik
daadwerkelijk een richting heb
ingeslagen die voorheen niet
mogelijk was. Nu moet ik erbij
zeggen dat ook de tjjd is veran
derd. En dat zeg ik niet alleen
omdat ik wat ouder ben géwor
dén.
Je wordt zo veel vaker dan
vToeger geconfronteerd met de
dood. Ook jonge mensen, hoor.
breed mogelijk publiek zich voelt aan
gesproken.
Dat laatste was niet het geval met De
Tweede Jeugcl Show. Het idee was leuk
en ik heb er zelf heel veel lol aan be
leefd: het duiken in al die archieven, het
terugzien van al die oude film- en
nieuwsfragmenten. Maar al gauw werd
duidelijk dat alleen mensen van boven
de 30 lol beleefden aan dat programma
en dat was niet de opzet."
Hij begon in 1979 met de Showbizz
Quiz. Ervan leven kon Brandsteder niet,
want er werden in een seizoen maar zes
shows gemaakt. „Het voordeel van die
tijd was dat je langzaam je vorm kon
zoeken. Nu is het allemaal anders. Als ik
nu zou moeten beginnen, zou ik binnen
twee uitzendingen moeten scoren, an
ders zou ik afvallen. Maar ach, ook dat
heeft z'n voordelen. En het kan denk ik
niet anders. Er zijn zo veel netten waar
naar de mensen kunnen kijken, de con
currentie is zo groot.
Maar al met al ben ik er druk mee.
Tegenover de zes shows in 1979 staan
er nu 60 per seizoen. Daarbij zitten ook
de afleveringen van Wie Ben Ik. Die zou
ik voor geen goud willen missen. Afge
zien van het lachen: die Van Duin
houdt m'n hersens lenig. Je moet con
stant op je quivive zijn. Bovendien
denkt hij voortdurend vier zetten voor
uit. En je hebt de neiging er telkens in te
tuinen, vooral als hij je dan zo aan
kijkt... hij kan zo ontwapenend kijken
met die Golden Retriever-kop."
Film
Veel tijd om zich op het zingen te con
centreren blijft er niet over. „Ik vind dat
niet erg, hoewel het zingen een warm
plaatsje in mijn hart heeft. Per slot van
rekening zong ik al voordat ik met m'n
radio- en televisiewerk begon. Maar ik
beschouw het als een voorrecht dat ik
van al die dingen die er in die branche
zijn te doen, een graantje kan meepik
ken. Ik heb hoorspelen gedaan. Ik heb
in de film Vledder gespeeld, samen met
Joop Doderer, en later in Field of Ho
nour. En dat vond ik fantastisch. Als je
vraagt wat ik nog wel eens zou willen
doen dan is het in een film spelen. Het
is heel anders werken dan voor televi
sie, maar het feit dat je zes weken lang
met het zelfde gezelschap bij elkaar
bent, zo intensief met elkaar omgaat,
dat vond ik fijn. Zie je. ik hou van men
sen. Als de sfeer bij wat je maakt maar
goed is. Weet je dat ik dat het belang
rijkste vind? En al zullen sommige men
sen zeggen dat het een beetje versnip
perd is wat ik doe, ik ben er dankbaar
voor dat ik van al die verschillende din
gen kennis mag nemen en dat ik eraan
mag meedoen. Je wordt er rijker van.
Net zo goed als je rijker wordt van de
nare dingen die je in je leven mee
maakt. En waar het allemaal goed voor
is? The Old Man and The Sea, hè, van
Hemingway: die oude man die uitein
delijk daar bovenop z'n berg zit en naar
beneden kijkt, naar het gekrioel en die
weet dat er andere waarden in het leven
bestaan. En welke dat zijn? Jean Gabin
heeft dat liedje gezongen, dat Ko van
Dijk ooit in het Nederlands heeft gezon
gen: Ik weet, waarvan de portee is dat
hij niets zeker weet, maar dat dan ook
heel zeker weet. Misschien is het daar
allemaal goed voor."
Ron Brandsteder doet een aantal
dingen tegelijk en past niet in dat
ene vakje waarmee hij het meest
bekend is geworden: dat van quiz
master. foto roland de bruin
Frank Boeijen: „Elf jaar l^ng hebben we elk jaar een CD gemaakt. Het werd in de loop der jaren zo'n machine
rie." foto archief
Je realiseert je ineens dat je niet
alles kunt regelen, dat een wat
dan heette 'maakbare samenle
ving' niet mogelijk is."
Jazz in Barcelona' bevat ook
een paar vrolijke nummers. „Ja,
dat mag ook wel eens worden
benadrukt. Ik probeer de gren
zen te ontdekken van wat in
Nederlandstalige popmuziek
mogelijk is. Daarbij horen ook
vrolijker teksten of teksten over
seks en erotiek en die zijn niet
gemakkelijk op een goede ma
nier in het Nederlands te schrij
ven. Maar het gaat erom dat ik
ook. over andere dingen dan
zwaarwichtige zaken schrijf. Op
die zwarte kant wordt vaak de
nadruk geleged en ik ontken
ook niet dat ik die in me heb.
Maar ik ben heus niet altijd me
lancholiek.
Ik kan ook best relativeren. Ik
bedenk heus wel als ik terugkijk:
Goh, heb ik me daar en daar in
dertijd nou zo druk om ge
maakt?"
Er is vrijwel niemand meer die
in zijn omgeving niet iémand
aan AIDS heeft verloren. Onaf
gebroken hoor je over de gru
welen in het voormalige Joego
slavië. De wereld is definitief
een ander tijdperk ingegaan. Als
je de toestand vergelijkt met de
jaren tachtig.... Het machts
evenwicht bestaat niet meer.
Die Muur is afgebroken, Man
dela is vrij. Maar de wereld ziet
er anno nu niet beter uit. Het is
een rare bedoening.
Ik weet wel: het is maar hoe je
naar het leven kijkt. Maar je
kunt je ogen niet meer sluiten
voor de dingen die gebeuren. Je
wordt trouwens wel gedwon
gen. In het nummer Paradijs
zeg ik dat we ons wel eens mo
gen herinneren dat we eigenlijk
uit het paradijs komen. Maar
het nummer heb ik geschreven
omdat er in de motorkap van
m'n auto een hakenkruis was
gekrast."
Minkukel
„Tien jaar geleden zong ik Denk
niet wit, denk niet zwart. Het is
actueler dan ooit. De Centrum
Democraten hebben hier mis
schien nog niet zo heel veel
aanhangers en gelukkig een
minkukel aan het hoofd. Maar
je moet er toch niet aan denken
wat er gebeurt als er iemand
met charisma opstaat als leider
van die club, zoals je al hier en
daar in het buitenland ziet.
En dan moet je er nog maar
helemaal niet aan denken wat
er gebeurt als ook in Nederland
een economische recessie inzet.
Je kunt je ogen niet sluiten voor
dingen en ik schrijf over wat ik
Ik denk dat we van een aantal
ideeën af moeten. Het nummer
Schreeuw zonder geluid heb ik
een paar dagen na de vliegramp
in De Bijlmer geschreven. Ik zag
opeens tussen al die bloemen
die de mensen voor dé slachtof
fers neerlegden een aantal bos
sen die waren verbrand. Ik vond
dat zo typerend. En ik vond er
ook iets in van mijn eigen ge
moedstoestand op dat
HILVERSUM GPD
Wie de film En Route van Paul Ruvens wil zien,
moet wel tegen een stootje kunnen. Enorme
scheldpartijen over en weer, bijna een uur lang,
overheersen de documentaire roadmovie die de
VPRO in het kader van de serie Lolapaloeza
(Lolamoviola) vandaag uitzendt. De scheldka
nonnades komen van Lou (Jack Wouterse),
Wiske (Marieke Heebink) en in mindere mate
van reclasseringsman André (Bart Klever).
En route is volgens Ruvens geheel gefilmd
„vanuit de beklemming van een auto". Drie
kwartier lang kunnen we de gesprekken (nou
ja, gesprekken) volgen vanaf de achterbank van
een Amerikaanse slee („pitbull-auto"), die
wordt bestuurd door de gedetineerde Lou; hij
heeft een illegaal verlofpasje voor één dag we
ten te versieren. Lou roept de hulp in van zijn
vrouw Wiske. De gedetineerde wil namelijk zijn
Turkse maat, die ook in de gevangenis zit, hel
pen. Het heeft iets te maken met een gedwon
gen huwelijk. De hele film door moet hij in het
kader daarvan eventjes een kleinigheidje rege
len. Niet tot vreugde overigens van Wiske, die
met lede ogen moet aanzien welk verkeerd pad
Lou bewandelt.
De gesprekken tussen Lou en Wiske voorin
de rijdende wagen liegen er niet om. De
scheldwoorden vliegen je om de oren. Het vo
cabulaire van het tweetal lijkt zich uitsluitend
te beperken tot schuttingtaai, hoewel er
spaarzame momenten zijn dat Lou en Wiske
elkaar zelfs in vriendelijke, soms aandoenlijke
bewoordingen bejegenen. En route kent zonder
meer beklemmende, aangrijpende momenten.
Beluister het volgende dialoogje maar eens. Zij:
„Hoe durf je het in je dikke kop te halen." Hij:
„Volgens mij ben jij een hele grote, bange,
schijtlijster geworden." Zij: „Jij en ik, dat is echt
kut met peren."
Ruven: „Het is een beetje de bedoeling dat je
als voyeur op de achterbank zit." En Route
een low budget-project van 100.000 gulden
wekt overigens een beetje de indruk dat er veel
wordt geïmproviseerd. „Maar elke punt kom
ma is gespeeld." Marieke Heebink heeft thea
ter- en filmervaring. Dat geldt ook voor Jack
Wouterse, die bijvoorbeeld een rol had in De
Noorderlingen.
Lolamoviola is een maandelijkse serie van
acht programma's waarin jonge, dan wel rela
tief onbekende cineasten en TV-makers experi
menteren met vormen van low budget drama.
Eindredacteur Bram van Spunteren: „Ik vond
dat Paul Ruven moest beginnen. Paul heeft
aangetoond, dat hij met eenvoudige middelen
iets moois kan maken
Het komende seizoen komen Karin Traida,
Wolke Kluppel, Nicola van Kilsdonk, Bram van
Splunteren zelf en Ian Kerkhof nog aan bod.
(Nederland 3, vanavond om 23.21 uur)
HILVERSUM MONIQUE BRANDT
Manfred was zes en Erwin vier
jaar toen hun vader Marcel
inmiddels Marcella zijn
transsexuele gevoelens voor het
eerst ging uiten. Voor het gezin,
met name voor moeder Ada,
was dat natuurlijk een grote
emotionele schok. Het huwelijk
kwam op losse schroeven te
staan, maar Ada, die zelf werd
grootgebracht in pleeggezin
nen, besloot voor haar gezin te
knokken.
De film volgt het gezin gedu
rende drie jaar, vanaf 1990. In
de film praten de gezinsleden
buitengewoon open over de
veranderingen die zij meema
ken, de opvoeding, de proble
men waar ze mee kampen en
de reacties van de buitenwereld.
Marcella vertelt hoe ze als kind
van vijf al wist dat ze eigenlijk
een meisje wilde zijn. Stiekem
droeg de jonge Marcel zijn
moeders kleren, maar toen hij
door zijn ouders werd betrapt
en daarvoor zwaar werd ge
straft, werden die 'vreemde' ge
voelens verdrongen. We zien fo
to's van Marcel op latere leef
tijd: een stevige, kalende man,
de Marcel die nu niet meer be
staat.
De verdrongen gevoelens sta
ken na het huwelijk van Ada en
Marcel toch weer de kop op.
Marcel ging eens in de maand
naar NVSH-avonden met een
koffer vol dameskleren. Het was
het 'gezinsgeheim', want voor
de buitenwereld bezocht hij zijn
toneelclubje in Rotterdam. La
ter besloot Marcel wel openlijk
uit te komen voor zijn
transsexualiteit. In 1986 volgde
een geslachtsveranderende
operatie. „Ik wilde mijn lichaam
nu eindelijk aanpassen aan
mijn gevoel."
Superpotten
De twee zoons, inmiddels tie
ners, waren behoorlijk in de war
door de grote veranderingen in
hun familie. Ze waren boos,
bang voor de reacties van de
buitenwereld en zagen hun ou
ders als „superpotten, mutsen".
Aanvankelijk wat gegeneerd zit
ten ze erbij als hun ouders pra
ten over de familieproblemen.
Later voelen de twee zich meer
op hun gemak. Ze zijn,
te de tijd verstrijkt, ook
kelijk milder over hun ouders.
Ada en Marcella worstelen in
tussen intens om een nieuwe
vorm voor hun relatie te vinden.
Opvallend is de openhartig
heid van met name moeder
Ada, een openhartigheid die
soms zelfs enige plaatsvervan
gende schaamte oproept.
Transsexualiteit binnen een
gezin, het is een boeiend thema
voor een TV-programma, maar
de vraag is in dit geval of pro
grammamaakster Eveline van
Dijk de gezinsleden niet met
iets meer terughoudendheid
had moeten benèderen. Ze legt
de intieme gevoelens van de be
trokkenen wel érg onbarmhartig
bloot. Enig gevoel voor privacy
van de kant van de makers en
een meer zorgvuldige eindre
dactie was zeker niet misplaatst
geweest en had de film wat
'smaakvoller' gemaakt. Nu roe
pen sommige beelden Ada
'filosofeert' over sex met een
eventuele toekomstige partner,
een familieruzie over het geven
van AIDS-voorlichting aan de
zoons zelfs lichtelijk afgrijzen
op en dat kan toch niet de be
doeling zijn geweest, zeker niet
van de gezinsleden zelf.
GESPROKEN
Paul Witteman in
VARATV-Magazine:
„Voetbal kijk ik altijd
bij vrienden. Juichen
of schreeuwen doe je
niet in je dooie een
tje. Zelfs ergernis wil ik delen."
De Vlaamse schrijver Paul de
Wispelaere in Humo:
„Het feminisme heeft een gene
ratie vrouwen onnodig ongelukkig
gemaakt."
Cyrano-ster Bill van Dijk in Privé
„Ik moet hier op Broadway kei
hard werken, meestal duren de
repetities tot 9 uur 's avonds.
Daarna neem ik mijn nieuwe tek
sten door of ik ga met mijn tegen
speler schermen. Voor eten en
drinken is nauwelijks tijd, maar
dat is hier sowieso geen feest, le
dereen hier haalt wat of laat iets
brengen. Zo lang ik hier ben, heb
ik alleen uit karton of plastic ge
geten. Zelfs in de meest chique
zaken kreeg ik de koffie uit plas
tic bekertjes."
Actrice Kiki Classen in Story:
Kiki Classen: „Als ik in een scene
zonder truitje moet, doe ik het
zonder truitje. Ik ben niet tegen
bloot." foto'archief
„Ik heb geen moeite met bloot.
Mijn moeder zei vroeger al dat ik
schaamteloos was. Exhibitionis
tische trekjes heb ik niet hoor. Ik
heb niet zoiets van: oh mag ik
weer uit de kleren? Het is voor mij
heel simpel. Ik kom op de set om
te werken. En als de verantwoor
delijke mensen vinden dat een
bepaalde scène zonder truitje
moet, doe ik het zonder truitje."
Joanna Johnson, alias Caroline uit i
The Bold and the Beautiful in
Weekend:
„Ik had er gewoon mijn buik van j
vol. Ik was uitgekeken op Caro
line. Maar misschien had ik nog
meer moeite met het opgefokte
wereldje in Hollywood. Zo weiger
de ik me nog langer te onderwer
pen aan al die ongeschreven re
gels betreffende je uiterlijk. De
wereld waarin ik door The Bold in
verzeild was geraakt, maakte me
almaar depressiever. Ik begon
mezelf steeds lelijker te vinden en
het ouder worden beangstigde
VTM-ster van Marcel Vanthilt in
Humo:
„Ik ben een maagd en dat zijn
Pietjes Precies. Ik zie hier bijvoor
beeld een bos sleutels op tafel lig
gen, zomaar achteloos neerge
gooid. Dan begin ik te roepen en
te tieren, maar ik ben ook een vat
vol tegenstellingen. Ik was on
langs in Afrika, waar de drek van
de muren liep. En daar deden de
vuiligheid en de wanorde me niks.
Een kakkerlak in de koffie? Leuk!
PattyBrard in VARA TV-Magazine:
„Waarom ik altijd in roddelbladen
sta? Omdat ik een opvallend
mens ben en er ook nog anders
uitzie dan de gemiddelde per
soon. Ik denk altijd dat de men
sen zoiets hebben met mij, dat ze
ook met John McEnroe hebben:
ze zouden me eigenlijk willen ha
ten, maar tegelijkertijd willen ze
ook weer weten wat ik aan het
doen ben. Zo van, oh wat een irri
tant mens, maar kijk dan toch
hoe leuk, want ze doet wel dat en
dat. Het is eigenlijk 'the woman
they love to hate'."
RutgerHauer in Privé:
„Het is me opgevallen dat er ner
gens ter wereld een land is waar i
de mensen met zulke zure gezich- I
ten rondlopen als in Nederland."
Wim Bosboom in de Haagsche Cou
rant:
„Is het rechts als ik zeg dat Ne
derlanders soft en weekhartig
zijn, als ik ons volk wel eens wat
tebolletjes aan zee noem? Er is in
ons land een overvloed van aller
lei softe instanties die zichzelf
heel gaarne aan het werk houden.
Zoals welzijnswerkers die voortdu
rend cliënten zoeken als ze
geen drugsverslaafden hebben,
nemen ze alcoholis
ten, en als die
dronkaards op zijn,
storten ze zich op lui
die aan gokkasten
zijn verslaafd."
Frank Boeijen zweert bij contrasten
NUMEGEN GPD
Gespierde taal in TV-film En Route
Anders Bekeken, van links naar rechts: Erwin, Manfred, Ada
la. foto joos va
Marcel -
den broek
