'Muziek komt uit de hoogte'
i
\\\w\\v\
/////mum ii ivwwww
Cultuur&Kunst
Spannende
dans met
soms foutje
Rijksmuseum presenteert
gerestaureerd Gole-kabinet
Kracht noch karakter in werk Van den Bosch
Dwarsdoorsnede Vietnamese film
'Mozart-sonate verbetert intelligentie'
Vingerwijzing bij kunstbeurs
VRIJDAG 15 OKTOBER 1993
21
Groot aantal exposities in regio
leiden/regio» Bijna elke tak van sport is het onderwerp van de
schilderijen, aquarellen en zeefdrukken van René Broné. Ze zijn
op het ogenblik te zien in de 'blauwe gang' van Holiday Inn te
Leiden, De Alphense kunstenares Ger Kroese tekent en schildert
voornamelijk bloemboeketten en landschappen. Deze hangen
tot 10 november bij In Huis Co, Anne Frankkade 26, Alphen
aan den Rijn. Ter herinnering aan de kunstenaar Rien Scholten
wordt woensdag 20 oktober een expositie van zijn werk geopend
bij Expressie '70 in Alphen aan den Rijn. De tentoonstelling
duurt tot 12 november. Werk van Willem Faas is tot half decem
ber te zien in het Noordwijkerhoutse congrescentrum Leeuwen-
Swingen op dansmuziek en jazz
leidrdorp/leiden» De Jackie Rain Mister Showband treden van
avond op in de Leiderdorpse Muzenhof. Dansen en swingen is -
voor personen boven 21 jaar - mogelijk vanaf acht uur. Het
nieuwe seizoen van Jazz on Sunday begint zondagmiddag om
half vier bij café 'Cheers' in de Leidse Doelensteeg. Daar treden
op: pianist Jan de Bas, bassist Joris Bijleveld en slagwerker Karei
Stuivenberg. Speciale gast is de Australische altsaxofonist Ian
Wallace.
Extra concert Sylvian Fripp
Amsterdam Het concert van Sylvian Fripp op 21 november in
het Amsterdamse Carré is uitverkocht. Daarom volgt de avond
erna een extra concert. De voorverkoop begint morgen. David
Sylvian en Robert Fripp treden ook op in Sittard (20/11), Eind
hoven (24/11) en Groningen (25/11). Special guest is Michael
Brook.
Cursus jazz-improvisatie begint
leiden De Streekmuziekschool Leiden Omstreken begint op 1
november met een cursus jazz-improvisatie die tien weken
duurt. Docent Juan Martinez leert hoe men soepeler met zijn in
strument kan omgaan, watje kunt doen op welke schema's en
vooral: hoe je blijft swingen. Een inschrijfformulier is verkijgbaar
bij de muziekschool, Rapenburg 22, Leiden. Er zijn nog maar
een paar plaatsingskansen, dus spoed is geboden.
Joop Brons 40 jaar organist en 25 jaar dirigent:
dans
Het Rijksmuseum in Amster
dam toont van 19 oktober tot en
met 23 januari het pas gerestau
reerde 17de eeuwse kabinet van
de meubelmaker Pierre Gole.
De restauratie en conservering
van dit meubelstuk heeft drie
jaar geduurd en werd door de
afdeling meubelrestauratie van
het museum uitgevoerd.
Het kabinet werd in 1990 op
een veiling bij Sotheby's in Lon
den gekocht, met steun van de
Vereniging Rembrandt en de
Rijksmuseum-Stichting. Voor
het
het
be
langrijke aanwinst op meubel-
gebied. Na een voorzichtige
schoonmaakbeurt werd het een
maand lang tentoongesteld in
de Eregalerij van het museum.
Daarna begon de uitgebreide
conservering en restauratie.
Pierre Gole werd omstreeks
1620 als Pieter Gooien in het
Noordhollandse stadje Bergen
geboren. Op 20-jarige leeftijd
vertrok hij naar Parijs, waar hij
werk vond bij een meubelma
ker. Omstreeks 1650 kreeg hij
de titel meubelmaker van de
koning kreeg. Tot zijn dood in
1685 zou hij vaste leverancier
van het koninklijk huis blijven.
Te snel. Zo oordeelden in
1953 de kerkgangers van
de Leidse Bethlehemkerk -
toen nog Kooikapel - over
het spel van hun nieuwe
organist Joop Brons. Na
veertig jaar razen zijn vin
gers nog steeds vliegens
vlug over het klavier. De
64-jarige organist viert
zondag een dubbel jubile
um in de Hooglandse kerk
want hij is ook 25 jaar ver
bonden aan de Leidse Can-
torij. Uiteraard brengt het
koor een evensong, een
dienst met Anglicaanse
koormuziek die Brons zo'n
kwart eeuw geleden in Lei
den introduceerde.
leiden «letty stam
In het ouderlijk huis stonden
een vleugel en piano. Het gezin
Brons woonde op de beneden
verdieping van het Boerhaave-
complex. In het laatste oor
logsjaar was het merendeel van
de scholen gesloten en zaten de
Bronsjes vaak thuis te spelen.
Studieroosters bij de piano en
vleugel zorgden ervoor dat alle
jongens konden oefenen. Joop
kwam zo op de gedachte om
concertpianist te worden. Tot
dat hij een keer werd gevraagd
om op orgel een kerkdienst te
begeleiden. Brons was meteen
verliefd op het geluid.
„De muziek van een orgel
komt ergens vanuit de hoogte
naar je toe. Dat is zo prachtig.
Terwijl je met een piano veel
dichter op de klank zit. Dat
komt gewoon uit een houten
kastje." Na de Bethlehemkerk
kwam Brons in 1961 in de
Hooglandse Kerk terecht. „Ze
ven jaar later stopte de dirigent
van de Cantorij en vroeg of ik
het koor een tijdje wilde waar
nemen. Dat doe ik nu al 25 jaar
lang."
Zoon Hans is inmiddels diri
gent van de Cantorij. „Ik speel
Joop Brons:Henry de Achtste was
op het orgel vanaf het balkon.
Vanaf die hoogte kun je wel
wuiven maar geen aanwijzin
gen geven en spelen tegelijk. De
koorleden zwaaien hooguit te
rug. Dus heb ik Hans gevraagd.
Hij is bas en heeft, al zeg ik het
zelf, een heel mooie stem. Bij de
repetities geeft Hans aan en
speel ik. Zo timmeren we de
boel erin."
Vuur
Echtgenote Truus, zoon Eric en
schoondochter Debbie zingen
i beest v
i vent maar zonder hem hadden we die prachtige muziek niet gehad.'
hielco kuipers
ook in de Cantorij. „En mijn
vrouw helpt me met orgel spe
len. Ze slaat de muziek om en
bedient de registerknoppen.
Daar kun je niet al spelende aan
trekken. En ze houdt me bij de
les. Als ik in het vuur van het
spel de weg dreig kwijt te raken,
wijst Truus me waar ik gebleven
was. Als de Cantorij optreedt,
speel ik alleen. Truus is sopraan
en ik kan haar niet missen in de
groep."
Met de Cantorij brengt Brons
de Engelse variant van een ves
per: evensongs. „Die heb ik ge-
importeerd. Ik ben helemaal ly
risch over die muziek. Hoewel
ze andere orgels hebben, pro
beer ik de klank zo goed moge
lijk na te volgen. En met wat ge
goochel lukt dat wel. Anglicaan
se koormuziek is nergens mee
te vergelijken. Het is een heel
eigen stijl. Sommige kerkgan
gers vertelden me dat ze het te
rooms vonden. Het lijkt af en
toe wel een beetje op Gregori-
„De Anglicaanse kerk ont
stond toen Rome Henry de
Achtste verbood te scheiden
van zijn vrouw. Hij draaide toen
de kerk de rug toe. Het was een
beest van een vent die zijn
vrouwen liet vermoorden. Aan
de andere kant: zonder Henry
hadden we die Anglicaanse mu
ziek niet gehad. Zo zie je maar
dat er uit iets slechts toch iets
moois kan komen."
De jubileumviering in c
Hooglandse Kerk begint a.
zondag om 19.00 uur.
Rommelige, chaotische indruk en onduidelijkheid
recensie roos van put
Solotentoonstelling Hennie van den Bosch, schilderijen. Te
zien t/m 31 oktober. Kunstcentrum Haagweg, Haagweg
4, Leiden, vrt/m zo 13-18 uur.
Tot nu toe is ze niet echt naar buiten getre
den met haar werk, omdat ze zich heeft wil
len richten op haar eigen ontwikkeling als
kunstenaar. In het Kunstcentrum aan de
Haagweg is nu werk te zien dat in de jaren
negentig is ontstaan en het meest recente
uit 1993. Haar thematiek is volgens haar
zeggen de binnen- en de buitenwerelden en
de plaats waar je je dan bevindt'. Wat je
verwacht bij thema's als deze is een ab
stracte vormentaal met een symbolisch ge
halte. Het meest herkenbare zijn nog de ab-
ar daar is in feite alles
Scène uit 'The Goldseeker' van Dao Ba Son.
foto gate foundation De schilderijen geven een rommelige,
chaotische indruk. Dit is onder meer het ge
volg van de wijze hoe de schilderijen zijn
opgehangen, van de verschillende formaten
die zijn gecombineerd en van het werk zelf.
Er is geen lijn in te ontdekken. Er zijn bij
voorbeeld series van drie exemplaren te
zien. Deze zijn niet bij elkaar gehangen om
dat ze in vorm, compositie of inhoud bij el
kaar horen, maar ze zijn zo gehangen om
dat Hennie van den Bosch een beeld van
haar oeuvre wilde geven. Volgens de kun
stenaar ondersteunen ze elkaar bovendien
en zijn ze tegelijkertijd individuen. Hoe ze
elkaar dan ondersteunen is absoluut ondui
delijk; de formaten zijn ongelijk (wat in het
algemeen geen probleem hoeft te zijn), de
compositie - voor zover die er al is - geeft
geen aanknopingspunten en een visie van
de kunstenaar op de thematiek door middel
van de toegepaste vormentaal kan je er al
helemaal niet uit halen. Om tenslotte dit
werk dan ook nog als individu te zien, is on
mogelijk. Kracht noch karakter spreekt er
uit.
Op de begane grond zijn werken te zien
die volgens het kunstcentrum monumen
taal zijn vormgegeven. Het formaat is inder
daad monumentaal, de vormgeving is be
weeglijk maar verder dan de kwalificatie
optisch charmant kan ik niet komen.
Het kunstcentrum wil een expositieruim
te zijn voor professionele beeldend kunste
naars die aan het begin van hun loopbaan
staan. Zij willen de kunstenaars, zonder de
beperkingen die het officiële circuit kent,
een kans bieden zich te presenteren. De
keuze die zij maken zal verrassend zijn, al
dus de informatie, en criteria qua stijl of
discipline worden vermeden.
Voor mij is de Haagweg nu nog puur een
expositieruimte. En voor professionele beel
dend kunstenaars? Wat niet is kan komen.
recensie maarten baanders
Voorstelling 'Moving Target'. 'The
Unanswered Question', 'Weeping Walls'
door Conny Janssen danst Gezien 14/10
schouwburg, Leiden
Levendige dans met acrobati
sche allure: dat is het meest op
vallende kenmerk van de pro
gramma's van de groep van
Conny Janssen. 'The Unanswe
red Question' en 'Weeping
Walls', twee nieuwe werken van
Janssen, zijn daar weer een
overtuigend voorbeeld van.
'The Unanswered Question'
opent verrassend met drie vrou
wen die, ieder in een aparte
lichtcirkel, hun eigen karakteris
tieke bewegingstaal laten zien,
van golvende armen en draaiin
gen tot handgebaren en om-
hoogreiken. Deze bewegingen
worden gedreven en vloeiend
voortgezet en uitgebreid in het
vervolg van de choreografie,
waarbij de drie danseressen de
bewegingen van een prachtig
resoluut dansende soliste (Desi-
ree Schneider) omspelen.
In 'Weeping Walls', het fasci
nerendste deel van dit program
ma, staat een muur met ladders
centraal. Uit de aanvankelijk lo
me bewegingen, waarbij de
dansers zich vastklampen aan
de ladders, ontwikkelt zich een
grote vitaliteit. Er is veel te zien:
terwijl verspreid over de vloer in
wisselende formaties krachtige,
afwisselende bewegingen wor
den gemaakt, verheffen andere
dansers zich bijna zwevend bo
ven de muur. Het is wel duide
lijk dat deze dansgroep het van
actie moet hebben. In de nistige
passages, die overigens voor
een aangename afwisseling zor
gen na de felheid en de dreu
nende muziek, was te veel
traagheid, waardoor voorname
lijk werd uitgedrukt hoe slo
pend de dans is.
Ondanks alle acrobatiek weet
Conny Janssen ook emoties uit
te drukken. Vooral in 'The
Unanswered Question' is dit
mooi te zien als de ene danseres
de andere laat bewegen, haar
bewegingen stuurt, waarna de
ander zich, zodra ze haar passi
viteit verliest, aan haar onttrekt.
Een spannende voorstelling,
al moet ik wel zeggen dat er
nogal wat ongelijkheden en
foutjes in de groepsgedeelten
zaten. Veel bewegingen werden
niet homogeen uitgevoerd en
juist bij dit soort dans wordt het
effect daardoor aangetast. De
dansers hebben genoeg kwali
teit in huis om dit beter te doen.
VERLENGINGDe tentoonstel
ling „Kunstschatten uit Koe
weit" in het Haags Gemeente
museum wordt wegens enorme
belangstelling verlengd tot en
met 7 november. Op 24 oktober
houdt conservator Jef Teske om
14.30 uur een lezing over de
eling van 130 topstuk-
Wie zich na de zoveelste Amerikaanse Vietnam-
film wel eens afvroeg hoe een Vietnamese versie
er uit zou zien krijgt nu een kans. Een van de eve
nementen georganiseerd ter gelegenheid van het
25-jarig jubileum van het Medisch Comité Neder-
land-Vietnam is een programma van hedendaag
se Vietnamese films. In één van die films, 'No
Way to the Horizon' uit 1989, is te zien hoe een
groepje soldaten in de bergen probeert te overle
ven. Toch is dat niet de belangrijkste invalshoek
van het festival. Belangrijker dan het beeld van de
oorlog is het beeld van het hedendaagse leven in
Vietnam. Dat komt in de getoonde films ruim
schoots aan bod.
De Vietnamese film is tot nu toe in het Westen
nauwelijks te zien geweest, ook niet op festivals.
In Vietnam zelf is er nog maar kort sprake van
een min of meer onafhankelijke, persoonlijke ci
nema. De eerste Vietnamese films werden in de
jaren veertig ingezet als propaganda in de oorlog
tegen de Fransen, daarna moest het moreel hoog
worden gehouden in de strijd tegen de Amerika
nen, en toen ook die vertrokken waren diende de
Vietnamese cinema in de eerste plaats de com
munistische boodschap uit te dragen. Pas rond
1985 werd de dwingende staatscontrole wat ver
licht en kwam er ruimte voor filmmakers met een
persoonlijke visie.
De Vietnamese film staat dus nog in de kinder
schoenen. Hoe moeilijk het is om de erfenis v
het verleden af te schudden blijkt bijvoorbeeld
'The Devil's Mark' (1991) van Viet Linh
het festival opent. Het is een sprookje over een
weesmeisje dat vanwege een grote moedervlek
door de dorpsgemeenschap als duivelskind wordt
verstoten. Ze groeit op in onschuld en eenzaam
heid. Wanneer een ontvluchte gevangene haar
pad kruist ontdekt ze de liefde. In onze ogen is de
film een merkwaardige mengeling van onvervalst
moralisme (ach, als de mensen toch geen voor
oordelen hadden!) met een kinderlijk liefdesver
haaltje. In de ogen van de Vietnamese censuur is
zelfs zo'n voorzichtig-kritische aanpak (of mis
schien die ene kuise naaktscène?) al te veel van
het goede. 'The Devil's Mark' is in Vietnam nog
steeds verboden.
De ondertitel van het festival, 'Een wapen in de
strijd', suggereert dat er ook films uit de revolu
tionaire tijd te zien zijn. Dat is echter niet het ge
val, wat in zekere zin jammer is. Het had de he
dendaagse films in een wat breder perspectief
kunnen plaatsen. Flet nu geselecteerde werk, acht
speelfilms en twee documentaires, is allemaal
van na 1985 en geeft een dwarsdoorsnede van de
huidige niet-commerciële cinema.
Het Vietnamees Filmfestival is gisteren ge
opend in Desmet in Amsterdam. Het is later de
ze maand ook te zien in het Haags Filmhuis en
Lantaren/Venster Rotterdam.
londen dpa
Tien minuten luisteren naar
Mozarl verbetert de intelligen
tie, het abstracte denken en
ruimtelijk voorstellingsvermo
gen. Dit blijkt uit een onder
zoek van Amerikaanse weten
schappers van de univèrsiteit
van Californië.
Voor de studie werden 36
studenten met standaard-tests
onderzocht op onder meer lo
gisch en abstract denken. Te
voren lieten de wetenschap
pers de proefpersonen tien
minuten lang luisteren naar
een bandje met speciale, rust
gevende oefeningen, of een
bandje met Mozarts Sonate in
D-majeur voor twee piano's
horen. Een andere variant be
stond uit tien minuten volledi
ge stilte.
Daarbij kwamen studenten
die naar de muziek hadden
geluisterd in de aansluitende
intelligentietest iets beter uit
de bus dan hun collega's. Dit
effect hield echter maar een
kwartier aan.
De verruimende werking
van de muziek zou kunnen
berusten op de ingewikkeld
heid ervan, menen de onder
zoekers. Zij willen hun experi
menten nu uitbreiden naar
andere muzieksoorten. Een
voudig gestructureerde mu
ziek zou, zo vermoeden zij, de
geestelijke prestaties eerder
doen afnemen dan toenemen.
John Lennon-
kunstschool
PARIJS AFP
In het Britse Liverpool gaat in
de loop van 1995 de Kunst
school John Lennon open. Dat
heeft ex-Beatle Paul McCartney
bekendgemaakt. McCartney be
heert het financiële fonds dat de
school mogelijk moet maken.
Het is de bedoeling dat aan het
instituut onder meer opleidin
gen komen voor zang en mu-
ziekregistratie. Ook buitenland
se leerlingen zijn welkom.
Marilyn Monroe
als operaheldin
washington gpd
De New York City Opera bestaat
dit najaar een halve eeuw. Om
dat te vieren zijn er in minder
dan één week maar liefst drie
originele Amerikaanse opera
premières. Het is het bewijs van
een toenemende belangstelling
bij de Amerikanen voor de ope
ra. Dat is mede te danken aan
een reeks eigentijdse produkties
van eigen bodem. Dat is het ge
val met de drie premières:
'Esther' van Hugo Weiskall,
'Griffelkin' van Lukas Foss en
'Marilyn' van Ezra Laderman.
Het is vooral de laatste voorstel
ling die de meeste aandacht
heeft getrokken. Over Marilyn
Monroe is eigenlijk alles al ge
zegd en geschreven. Maar een
opera was er nog niet.De opera
speelt helemaal op de laatste
dag van haar leven, en bestaat
uit een lange conversatie tussen
de actrice (gespeeld door de so
praan Kathryn Gamberoni) en
haar psychiater. Dat gesprek
wordt gelardeerd met terugblik
ken op haar roerige leven.
parus Nog tot zondag duurt de 20ste internationale beurs voor hedendaagse kunst in Parijs. Voor het gebouw van het Grand Palais, waar d
beurs wordt gehouden, staat deze 12 meter hoge bronzen duim van de Franse kunstenaar Cesar. Als een vingerwijzing voor alle bezoekers oi
vooral veel op te steken van wat de 168 galeries de kunstliefhebber te bieden hebben. foto
A D-1077G-C KJ.OPFBCIT OO
.'jmu.i.M.i.n.mj
