Groen licht Duits Hof voor nu in daden omzetten
ondertekening 'Maastricht'
SOTHEBY'S
Buitenland
Israël verkoopt China
belangrijke technologie
Oekraïne dwarsboomt
ontwapeningsakkoord
EG moet 'Maastricht'
Jeltsin stelt
Japan gerust
Gloria von Thurn und Taxis ruimt de vorstelijke zolder op
WOENSDAG 13 OKTOBER 1993
ANC-lid krijgt 21 maal levenslang
Johannesburg» Een 45-jarige ANC-lid is gisteren tot 21 maal le
venslang veroordeeld wegens een serie politieke moorden. De
aanslagen werden door de rechter omschreven als barbaars
terrorisme". De Zuidafrikaan is schuldig bevonden aan moord
aanslagen op 21 mensen. Hij werd bovendien nog eens tot 16
maal 12 jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens pogingen tot
moord.
Ha vel pleit voor NAVO-lidmaatschap
praag De Tsjechische president Vaclav Havel heeft er gisteren
opnieuw voor gepleit de Oosteuropese landen op te nemen in
de NAVO. Volgens Havel is de veiligheid van geheel Europa ver
bonden met de voormalige communistische staten in het oos
ten. De Tsjechische president zei dat niet alle Oosteuropese lan
den tegelijk lid van het westerse bondgenootschap kunnen wor
den omdat de functie en de stabiliteit van de alliantie dan in ge
vaar komt.
Zware aardbeving Papua-New Guinea
port Moresby In Papua-New-Guinea heeft zich vanmorgen vol
gens de Australische seismologisch dienst in Canberra een aard
beving van zeker zeven op de schaal van Richter voorgedaan bij
Madang aan de noordkust. De schok vond volgens de dienst
plaats op een geringe diepte van ongeveer dertig kilometer. Vol
gens de autoriteiten ontstond wel enige schade, maar was de
omvang daarvan nog niet bekend en was ook onbekend of er
slachtoffers vielen.
GOS-landen storten kernafval in rivieren
kopenhagen De radiocatieve vervuiling in de landen van het
GOS (Gemenebest van Onafhankelijke Staten) heeft record
hoogten bereikt na het uiteenvallen van de Sovjetunie. Dit staat
in een rapport van de VN-bureau voor ontwikkeling UNDP. Vol
gens een atoomdeskundige uit Oekraïne heeft zijn land sinds
anderhalfjaar geen vloeibaar kernafval meer, omdat men heeft
ontdekt dat het veel gemakkelijker is het in rivieren te storten.
Volgens hem dumpen de Baltische staten kernafval rechtstreeks
in de Oostzee.
NEW YORK-JERUZALEM AP
Israël verkoopt al meer dan tien
jaar geavanceerde militaire
technologie aan China en wil
deze handelsrelatie verder uit
breiden. Dat heeft The New
York Times gisteren bekendge
maakt. De krant baseerde het
bericht op een rapport van de
Amerikaanse inlichtingendienst
CIA.
David Ivri, de directeur-gene
raal van het Israëlische ministe
rie van defensie, bevestigde la
ter gisteren dat Israël wapehs
aan China heeft verkocht, maar
weigerde commentaar op het
Kiev wil eerst geld en politieke beloning
DEN HAAG» ANP
Oekraïne dwarsboomt een snel
le uitvoering van de START-ak-
koorden. Die verdragen voor
zien in een forse vermindering
van de aantallen kernwapens
voor de lange afstand van Rus
land, de Verenigde Staten en de
andere oud-Sövjetrepublieken
die atoomwapens erfden van de
voormalige Sovjetunie (Kazach-
stan en Witrusland). Kiev lijkt
pas afstand te willen doen van
zijn kernwapens als het daar
voor voldoende is beloond op
financieel en politiek terrein.
Dat concludeert het in Londen
gevestigde Internationaal Insti
tuut voor Strategische Studies
(IISS) in zijn gisteren versche
nen jaarboek.
Oekraïne beschikt over een
deel van de kernwapens van de
voormalige Sovjétunie. Kiev
heeft wel in het START-1-ver
drag beloofd zijn atoomwapens
ter vernietiging aan Rusland
over te dragen.
Het IISS noemt het op 3 janu
ari tussen de VS en Rusland ge-
Laatste land dat Verdrag ratificeert
Duitsland heeft gisteren als laatste EG-land het Akkoord
van Maastricht goedgekeurd. Direct nadat het Constitu
tionele Hof de klachten van een aantal Europarlementa
riërs, dat het akkoord in strijd zou zijn met de Duitse
Grondwet, had afgewezen, zette president Richard von
Weizsacker zijn handtekening onder het ratificatiedocu-
karlsruhe hans hoogendijk
correspondent
De hoogste rechters in Karls
ruhe maakten echter wel duide
lijk dat zij de naleving van de
door het Duitse parlement ge
formuleerde voorwaarden op de
weg naar een monetaire, econo
mische en politieke unie in Eu
ropa kritisch zullen toetsen.
Maar het verdrag van Maas
tricht vormt naar hun opvatting
geen belemmering voor Duits
land om lid te worden van de
Europese statenbond. De bevol
kingen van de EG-staten kun
nen volgens het Hof via de na
tionale parlementen wel dege
lijk invloed uit blijven oefenen
op de bevoegdheden van de Eu
ropese Commissie.
Door de nagestreefde mone
taire unie wordt Duitsland vol
gens hen ook niet onderworpen
aan een oncontroleerbaar me
chanisme, zoals de klagers had
den gesteld. De rechters stelden
dat in Maastricht duidelijke cri
teria voor de invoering van een
Europese munteenheid zijn ge
formuleerd.
Hoewel het Duitse parlement
op 2 december 1992 met 95
procent van de stemmen vóór
'Maastricht' had gestemd, werd
het oordeel van het Hof met
enige spanning tegemoet ge
zien. De klagers vier groene
Europarlementariërs, een libe
raal en een hoge ambtenaar
hadden namelijk gesteld dat de
volgens hen ongecontroleerde
overdracht van bevoegdheden
aan Brussel in strijd was met de
Duitse Grondwet, omdat daarin
staat dat alle macht van het volk
uit gaat. Zij verlangden daarom
een volksstemming.
De Europese Commissie en
de Belgische regering toonden
zich verheugd met de uitspraak
omdat daarmee een einde komt
aan anderhalf jaar onzekerheid
over de toekomst van de EG.
België, dat momenteel de Ge
meenschap voorzit, heeft voor
29 oktober een speciale topcon
ferentie bijeengeroepen om met
de regeringsleiders te praten
over de uitvoering van het ver
drag. Dat had al op 1 januari
van dit jaar in werking moeten
treden.
bericht dat met de transacties
vele miljarden dollars gemoeid
zouden zijn en dat naast regu
liere wapens ook zeer geavan
ceerde technologie aan de
Volksrepubliek zou zijn ver
kocht.
De Israëlische premier Yit
zhak Rabin is momenteel in
China om te praten over uit
breiding van de betrekkingen
met dat land. Hoewel de CIA
niet beweerde dat Israël Ameri
kaanse militaire technologie
heeft doorverkocht, is men in
de VS bevreesd dat dat gemak
kelijk kan gebeuren.
sloten START-II-verdrag als het
belangrijkste ontwapeningsak
koord van het afgelopen jaar.
Nog belangrijker is echter het
uitblijven van de ratificatie van
START-I door Oekraïne. Hier
door kan dit in 1991 bereikte
akkoord nog steeds niet in wer
king treden. Als gevolg daarvan
valt een spoedige goedkeuring
door de betrokken parlementen
van START-I1 ook niet te ver
wachten.
De VS en de voormalige Sov
jetunie spraken in START-I af
hun eigen hoeveelheid strategi
sche kernwapens met een derde
terug te brengen. In START-1I
besloten de .Amerikanen en
Russen in het jaar 2000 slechts
3.000 (VS) en 3.500 (Rusland)
kernkoppen over te houden.
Dat is slechts 35 procent van
wat ze oorspronkelijk hadden.
TOKYO AP-AFP-Rtf
De Russische president Jeltsin
heeft zijn vandaag afgesloten
bezoek aan Japan een groot
succes genoemd. Hij zei dat
beide landen er nu naar streven
een lang verbeid vredesverdrag
te tekenen dat een voorwaarde
vormt voor verbetering van hun
relatie. De Japanse premier Mo-
rihiro Hosokawa sprak tijdens
een gezamenlijke persconferen
tie van een „nieuwe bladzijde in
de Russisch-Japanse betrekkin
gen". Jeltsin en Hosokawa zei
den in hun verklaring „serieuze
onderhandelingen te zijn be
gonnen over de vraag tot wie
Etoforu (ofwel Iturup), Kunashi-
ri, Shikotan en Habomai beho
ren". Het was voor het eerst dat
de namen van de vier in 1945
bezette Koerilen-eilanden in
een Russisch-Japans document
werden genoemd. Vooral de Ja
panners, die ze terug willen
hebben, hechten daar grote
waarde aan. Tijdens zijn bezoek
heeft Jeltsin beloofd alle door de
Sovjetunie aangegane verplich
tingen jegens Japan te zullen
nakomen. Daarmee bevestigt
hij een uit 1956 daterende over
eenkomst waarin de Sovjetunie
beloofde twee van de door haar
bezette Koerilen-eilanden aan
Japan terug te geven zodra een
formele vredesovereenkomst
zou zijn getekend. Dat is echter
nooit gebeurd en het ontbreken
van zo'n verdrag heeft Japan
verhinderd fors uit te pakken
met de hulp aan Rusland.
Jeltsin bracht de eilanden al
leen indirect ter sprake. Voordat
'deze kwestie' kan worden op
gelost was het volgens de presi
dent zaak „onze volkeren psy
chologisch nader tot elkaar te
brengen". In een economische
verklaring nemen de twee lan
den zich voor hun economische
samenwerking te bevorderen op
elf terreinen, waaronder energie
en veiligheid rond kernenergie.
Terwijl haar man Boris besprekin
gen voerde met Japanse rege
ringsleden, kreeg Naina Jeltsin in
het gastenverblijf van de keizer
bezoek van in een traditionele ki
mono gestoken kinderen.
foto afp
brussel peter de vries
correspondent eg
Er was de geforceerde vreugde
die zo tekenend is voor de inze
geningsplechtigheid van een
ongelukkig huwelijk, de pijnlijke
afzijdigheid van de vader van de
bruid, en de veel te schel aange
zette loftuiting op de verbinte
nis.
De 25 seconden durende tv-uit-
zending waarin het Duitse Con
stitutionele Hof het licht op
groen zette voor 'Maastricht',
maakte op het Brusselse EG-
hoofdkwartier niet de minste
emotie los. Geen vreugde, geen
verdriet, zelfs geen gevoel van
verlossing na 22 maanden vol
onzekerheid over de toekomst
van Europa.
Die wat verkrampte stemming
is alleszins begrijpelijk voor wie
de lijdensweg van Maastricht in
ogenschouw neemt. De hon
derden afspraken die de rege
ringsleiders in december 1991
maakten, hadden een „nieuwe
etappe" moeten markeren in
het „steeds hechter wordende
verbond tussen de volkeren van
Europa", zoals het zo fraai heet.
Maar de werkelijkheid was an
ders: Maastricht werd de kata
lysator voor onlustgevoelens
over een Europa dat machte
loos stond tegenover de naar 20
miljoen oplopende massawerk
loosheid en tegenover de moor
dende burgeroorlog in Bosnië.
Het streven naar één munt
werd, toen éénmaal duidelijk
werd dat de meeste regeringen
niet bereid waren tot het bijbe
horende sobere economische
beleid, w eggespoeld onder spe
culatiegolven op de valutamark
ten.
De politieke schade van het
Maastricht-debat is zo groot,
dat inmiddels openlijk wordt er
kend dat het onhaalbaar is in
1997 een monetaire unie te
starten. Over het oorspronkelij
ke idee in 1996 de besluitvor
mingsprocedures uit het ver
drag in democratische zin aan
te scherpen, wordt al helemaal
niet meer gepraat. Zoals een
EG-ambtenaar laatst zei:
„Maastricht was ééns maar
nooit weer".
De EG wacht nu de zware taak
de vaak vage compromissen
van Maastricht in werkbare af
spraken om te zetten. De Belgi
sche EG-voorzitter premier
Dehaene wil daar op 29 oktober
een begin mee maken tijdens
een extra topconferentie van re
geringsleiders en staatshoofden.
Daar moet bijvoorbeeld blijken
hoever de landen echt willen
gaan bij het uitstippelen van
een gezamenlijke buitenlandse
politiek, of bij het op Europese
schaal stimuleren van de eco
nomische groei en werkgele
genheid.
Dehaene. die in eigen land een
reputatie geniet als politiek dui
velskunstenaar. wil tijdens die
buitengewone top zelfs een po
ging wagen een alckoord te be
reiken over de vestigingsplaat
sen van tal van EG-instituten,
als de Centrale Bank en Euro
pol. Die rituele stoelendans kon
nog wel eens het makkelijkste,
want meest vertrouwde, agen
dapunt voor de EG zijn.
PORTRET: WALDEMAR PAWLAK
Slimme leider Boerenpartij
Waldemar Pawlak (34) is giste
ren voorgedragen als premier
van Polen. Pawlak vervulde die
functie al eerder, maar aan zijn
eerste ervaring bewaart hij geen
goede herinneringen. President
Lech Walesa had hem op 5 juni
vorig jaar benoemd tot premier,
maar 33 dagen later moest Paw
lak al weer aftreden. Hij was er
niet in geslaagd een coalitie sa
men te stellen.
De formatie van een regering
bleek ruim een jaar later niet
zo n groot probleem. Met zijn
blonde, goed geknipte haar en
gebruinde huid had Pawlak zich
recentelijk al het gedrag van een
premier aangemeten. Zijn Boe
renpartij kwam vorige maand
bij de parlementsverkiezingen
samen met de oud-communis
ten als grote overwinnaar uit de
bus.
De twee linkse partijen kregen
respectievelijk 132 en 171 zetels
en beschikken daarmee over
een ruime meerderheid in het
parlement van 460 zetels. In de
coalitiebesprekingen hebben de
oud-communisten een belang
rijke concessie gedaan door het
premierschap over te laten aan
de leider van de Boerenpartij.
Pawlak is afkomstig uit Pacyna.
honderd kilometer ten noord
westen van Warschau, waar hij
een boerderij met 17 hectare
grond heeft. Naast zijn boeren
bedrijf is Pawlak al sinds 1985
actief in de politiek, aanvanke
lijk als kaderlid van de de boe-
renbewegingZSL, een blokpartij
Waldemar Pawlak. foto cpa
van de communisten.
Na de val van het communisti
sche bewind kwam zijn loop
baan in een stroomversnelling.
Als kandidaat van het compro
mis, die kon voorkomen dat zijn
partij in splinters uiteen zou
vallen, werd hij in juni 1991 ge
kozen als voorzitter. De besmet
te ZSL had inmiddels al zijn
naam veranderd in Poolse Boe
renpartij, de PSL.
Pawlak nam de vernieuwing en
verjonging van de partij voort
varend ter hand. De oude no
menklatoera zette hij buiten de
deur. In het openbaar nam hij
het steeds weer op voor de boe
ren, die zwaar werden getroffen
door de invoering van een
markteconomie en door het
wegvallen van de gegarandeer
de afzetmarkt in de Sovjetunie.
Het electorale succes bleef niet
uit.
WARSCHAU AFP-ANP
Record voor
luchtbrug
naar Sarajevo
GENÈVEEPD
Het Hoge Commissariaat
voor de vluchtelingen van
de Verenigde Naties heeft
gisteren een 'triest record'
gemeld. De luchtbrug op
Sarajevo bestaat nu 468 da
gen, waarmee hij langer
duurt dan de luchtbrug
naar Berlijn tijdens de blok
kade van de Duitse hoofd
stad.
De luchtbrug naar Berlijn
duurde van juni 1948 tot
september 1949, in totaal
462 dagen. Naar de door
Sovjet-troepen en -bondge
noten omsingelde stad werd
toen tijdens 277.500 hulp-
vluchten per vliegtuig 2,11
miljoen ton goederen ver
voerd.
De internationale leve
ranties door de lucht aan de
Bosnische hoofdstad gingen
3 juli vorig jaar van start. Ze
werden echter herhaaldelijk
voor dagen of weken onder
broken. Volgens de VN-or-
ganisatie zijn tot maandag
5.793 vluchten naar Saraje
vo uitgevoerd, waarbij
63.282 ton hulpgoederen
werd aangevoerd.
REGENSBURG HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
De 34-jarige vorstin Gloria von Thurn und
Taxis liet zich evenmin zien als haar hoog
bejaarde oud-oom pater Emmeram. Maar
wat voor de jonge vrouw een geweldig suc
ces lijkt te worden, is voor de oude man de
uitverkoop van het familiebezit. Na zes
maanden voorbereiding was het gisteren
zover: meer dan 100.000 kavels, waaronder
75.000 flessen uit de vorstelijke wijnkelder,
komen onder de hamer. Negen dagen gaat
het spektakel duren.
In het stamslot van de schatrijke familie
Thurn und Taxis in het Beierse Regensburg
begon Sotheby's gisteren aan de veelbe
sproken veiling. Lord Growie, directeur van
Sotheby's Europa: „Nog nooit hebben we
een veiling van zo'n omvang in zo'n tradi
tierijke omgeving gehouden".
Die 'opruiming' moet volgens Sotheby's
zo'n 16 miljoen gulden opbrengen, maar
deze schatting lijkt bewust laag te zijn ge
houden om aan het einde des te triomfan
telijker het resultaat bekend te maken. For
meel heeft de van punk in serieuze weduwe
veranderde vorstin het geld nodig om de
pakweg 70 miljoen successierechten te be
talen die ze schuldig is sinds de dood van
vorst Johannes in 1990. Maar boze tongen
beweren dat ze de rest van de familie wil la
ten zien wie er de baas is. Gisteren stonden
voor het begin van de eerste veilingdag al
honderden handelaren, nieuwsgierigen en
goed bedeelde particulieren in de rij voor
de hekken van het 500 kamers tellende
stamslot. De Marstall, normaal museum,
was ontruimd. Vanuit een kleinere zaal en
een tent kon ook worden meegeboden. Er
zijn tientallen extra telefoonlijnen aangeslo
ten om nationale en internationale belang
stellenden ook een kans te geven.
Om precies tien uur kondigt veilingmeester
Simon de Pury het eerste stuk aan. Een
chaise-longue uit ongeveer 1860. De bank,
in de catalogus aangegeven voer 1.000
mark, verwisselt binnen een minuut voor
het viervoudige van eigenaar. Daarna is er
geen houden meer aan. Een jong antiquair
echtpaar, zij behangen met goud, hij in
spijkerbroek en trui maar met Cartier-hor-
loge, bieden mee voor een Begère-stoeitje.
Van drie mille zit het zo op 8,5. Hij biedt
negen, zij kijkt boos. Voor 14.000 mark was
het 'zurn Ersten, zum Zweiten, en boem'.
In razende vaart komen daarna de kavels
onder de hamer en vrijwel zonder uitzon
dering brengen ze veel en veel meer op dan
de richtprijzen. Voor graaf Douglas kan het
na drie uur al niet meer stuk, „maar we
hebben als Sotheby ook waanzinnig hard
gewerkt aan de voorbereiding Meer dan
26.000 mensen hebben de kijkdagen be
zocht. ruim 6.000 geïnteresseerden hebben
tevoren schriftelijk geboden. „Waar die
mensen vandaan komen? Moment." In de
tent klinkt geroezemoes. Een paar bieders
zijn in een emotionele slag verwikkeld om
een kandelaar met een catalogusprijs van
800 mark. „12.500,12.800, 13.000". De vei
lingmeester kan het nauwelijks bijhouden.
Bij 20 millle is het voorbij. Commentaar in
de zaal: „Belachelijk".
Douglas komt glimlachend naar buiten.
„De grote bieders? Ja, veel sjeiks, Britten,
Amerikanen en veel Europese adellijke fa
milies. Nee, ik weet niet of uw Oranjes een
vertegenwoordiger hebben gestuurd. En,
laat ik het niet vergeten, er zijn veel Duitse
industriëlen hier, of ze hebben mensen ge
stuurd. De meesten willen natuurlijk ano
niem blijven".
Dat geldt niet voor de 29-jarige Margarete
uit München. Met haar man en de 3-jarige
Olivia is ze naar Regensburg gekomen. „Ik
wil de 1506, een leuke kinderpiano, voor
Olivia. Maar ja, als ze zo tegen elkaar op
blijven bieden, dan zie ik het somber in.
Het gevaar is dan dat je je laat meeslepen,
nietwaar Karl-Otto?". Karl-Otto knikt wat
zuinig. Het is blijkbaar al eerder gebeurd.
Over de vraag of dit de belangrijkste antiek
veiling van de eeuw is, lopen de meningen
uiteen. De Nederlandse Sotheby-directeur
Patrick van Mares van Dijk heeft het over
een uniek spektakel, maar hij vindt niet dat
hier een van de grootste erfenissen ter we
reld onder de hamer komt. „De vorstin
weet wat ze doet. Eens had de familie meer
dan 25 kastelen, nu nog zeven. Ruim 70
procent van wat hier wordt geveild, stond in
feite in depot, of, zoals je wilt, op zolder."
De oude pater Emmeram denkt daar heel
anders over. Waarom zoveel verkopen,
waaronder persoonlijke stukken van zijn
moeder, terwijl het bezit van de familie op
4,5 miljard gulden wordt geschat? De jonge
vorstin, die het familievermogen voor haar
10-jarig zoontje Albert moet beheren, lijkt
ineens een zuinige huisvrouw te zijn gewor
den. Gooide ze vroeger tonnen over de
balk, nu zweert ze bij een slanke hofhou
ding en daarin past nu eenmaal geen kas
teel met 500 kamers boordevol antiek.
Graaf Douglas: „Maar het essentiële bezit
van dit eeuwenoude geslacht wordt niet
aangetast". En daarom houdt Gloria grote
schoonmaak en bieden duizenden gedre
ven meeSnobisme? „Weinee", zegt de
nieuwe bezitter van een mahonie bijzetta
feltje in Empire-stijl, „het is gewoon leuk".
En wat leuk kost? „7.000 mark." yet com
mentaar van een 'gewone' Regensburger:
„Gloria is gek, maar die daarbinnen zijn
nóg gekker".
FOUNDED 1744
In het stamslot van de schatrijke familie Thum und Taxis in het Beierse
Regensburg begon Sotheby's gisteren aan de veelbesproken veiling van
spullen die prinses Gloria verkoopt om aan haar belastingschulden te
voldoen. foto ap frank boxiir
Plan De Klerk
koel ontvangen
JOHANNESBURG P. VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Het voorstel van de Zuidafri-
kaanse president De Klerk voor
een referendum als binnen vier
weken geen akkoord over de
toekomst van het land is be
reikt, is koel ontvangen.
De zwarte oppositiebeweging
ANC is 'niet principieel' tegen,
maar wil niet dat een referen
dum het houden van de eerste
non-raciale verkiezingen, in
april volgend jaar, vertraagt. De
conservatieve blanke en zwarte
partijen, sinds vorige week vere
nigd in de Vrijheidsalliantie
(VA), zijn tegen. Een rcferen
dum De Klerk ziet het als
mogelijkheid óm uit de crisis te
komen zou de geringe aan
hang van dit conservatieve
monsterverbond aan het licht
brengen.
Kwaadaardig
gezwel Sihanouk
PHNOM PENH AFP
Koning Norodom Sihanouk van
Cambodja heeft gisteren gezegd
dat een gezwel bij zijn prostaat
dat vorige week door Chinese
artsen is verwijderd, kwaadaar
dig was. De kankef had zich
echter nog niet over de rest van
zijn in haam verspreid Niette
min willen de artsen dat de ko
ning nog in Peking hlijft voor
nadere behandeling.
