Haïtianen tegen komst
Amerikaanse troepen
Buitenland
Nobelprijs medicijnen voor Roberts en Sharp
De Klerk: referendum
onder hele bevolking
Ook getrouwen keren
zich van Thatcher af
Chaos in
Frankrijk
Nalatenschap Alfred Nobel groeit gestaag
Eindelijk in Tokyo
DINSDAG 12 OKTOBER 1993
Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur GPD Gemeenschjppeli|l>e Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
De Amerikanen Richard Roberts en Phillip
Sharp delen dit jaar de Nobelprijs voor me
dicijnen. De Zweedse jury beklemtoonde
gisteren in de toelichting bij haar beslissing
dat „Roberts en Sharp los van elkaar heb
ben ontdekt dat genen een discontinue
structuur kunnen hebben, wat wil zeggen
dat een bepaald gen zich in het genetisch
materiaal kan presenteren in de vorm van
verscheidene duidelijk onderscheiden seg
menten".
"De ontdekking van Roberts en Sharp
heeft ons begrip veranderd van de manier
waarop de genen van de hogere organis
men zich in de loop van de evolutie ontwik
kelen. Ze heeft tegelijk de mogelijkheid op
geleverd een nieuw genetisch proces, de
splitsing, te voorspellen. Deze speelt een
grote rol bij de uitdrukking van de geneti
sche boodschap," aldus het Karolinskd-in-
stituut in Stockholm.
Het werk van de onderzoekers heeft toe
passingen gevonden in het onderzoek naar
erfelijke ziektes die het gevolg zijn van fou
ten tijdens het splitsingsproces. Het meest
onderzocht is beta-thalessemie, een bloed-
armoede-ziekte die in sommige landen
rond de Middellandse Zee voorkomt. Een
andere ziekte waarin de organisatie van het
erfelijke materiaal een rol speelt is chroni
sche myeloische leukemie, een vorm van
bloedkanker.
De in 1943 in Groot-Brittannië geboren
Roberts is hoofdonderzoeker in een biolo
gisch laboratorium in Beverly, Massachu
setts. Hij werkt sinds 1969 in Amerika. De
één jaar jongere Sharp is verbonden aan het
instituut voor onderzoek naar kanker van
het Massachusetts Instituut voor Technolo
gie (MIT).
Aan de Nobelprijs is dit jaar een geldbedrag
verbonden van 1,5 miljoen gulden, wat ho
ger is dan in allle voorafgaande jaren.
Russen mogen beide kamers kiezen
moskou De Russische president Boris Jeltsin heeft de Russi
sche kiezers gisteren meer zeggenschap gegeven met het besluit
hen bij de verkiezingen op 12 december beide kamers van het
nieuwe parlement rechtsreeks te laten kiezen. Eerst zou alleen
het lagerhuis van het parlement inzet zijn van de verkiezingen.
Problemen oplossen met Groene Boek
cairo De Libische leider Moammar Gaddafi ziet zijn eigen po
litieke theorie, zoals opgeschreven in het Groene Boek, als de
oplossing voor alle problemen waar de voormalige Sovjet-repu
blieken mee kampen. Gaddafi liet zijn Groene Boek vertalen in
het Georgisch, Armeens, Roemeens, Ests, Litouws en Lets.
Gaddafi schreef het Groene Boek in de jaren zeventig nadat hij
zich in de woestijn had teruggetrokken om zich te bezinnen over
een eigen politieke theorie, naast het kapitalisme en socialisme.
Moslim-fundamentalisten gedood
algiers Algerije heeft gisteren 13 moslim-fundamentalisten ge-
executeerd die eerder dit jaar door speciale rechtbanken ter
dood veroordeeld waren. Zes andere terdoodveroordeelden
hebben gratie gekregen. De 19 fundamentalisten werden veroor
deeld vanwege „terroristische en subversieve daden".
Papandreou krijgt 171 zetels
athene De Panhelleense Socialistische Beweging (Pasok) van
de nieuwe Griekse premier Andreas Papandreou veroverde zon
dag 46,9 procent van de stemmen en 171 zetels in het 300 zetels
tellende parlement. Nea Demokratia van de gisteren afgetreden
premier Mitsotakis kreeg 39,31 procent en 110 zetels, gevolgd
door de nieuwe conservatieve partij Politieke Lente met tien ze
tels en de communistische partij KKE met negen zetels.
Afrikaanse troepen voor Somalia
new york Secretaris-generaal Boutros Boutros Ghali van de
Verenigde Naties wil de Afrikaanse landen vragen troepen te le
veren voor de VN-vredesmacht in Somalia. De manschappen
moeten de Amerikanen vervangen die uiterlijk eind maart uit
Somalia zullen zijn teruggetrokken. Als het aan de Somalische
krijgsheer Aideed ligt komt er volgende week geen Somalia-con-
ferentie in Addis Abeba. Aideed wil uitstel van de bijeenkomst
"tot de vijandelijkheden in Muqdisho zijn beëindigd".
FDP stelt vrouw
kandidaat voor
presidentschap
- De Duitse liberale partij FDP is
van plan de 72-jarige Hildegard
Hamm-Brücher kandidaat te
stellen voor het Duitse presi
dentschap. De partij buigt zich
komend weekeinde over de
kandidaat die zal meedingen
om in 1994 het huidige staats-
I hoofd Richard von Weizsacker
op te volgen. FDP-voorzitter en
minister van buitenlandse za
ken Klaus Kinkel heeft dat giste
ren gezegd.
Kinkel moest eerder de te
leurstelling verwerken dat de
populaire Hans-Dietrich Gen-
scher, voormalig minister van
buitenlandse zaken, geen presi
dentskandidaat wil zijn namens
de FDP. Met Hamm-Brücher
kiest de partij voor een voorma
lig parlementslid met een uitge
sproken liberale inslag.
Amnesty vreest
toename van
geweld Kosovo
londen ap
De mensenrechten worden in
de Servische provincie Kosovo
voortdurend geschonden. Er is
sprake van een gevaarlijke men
geling van etnische conflicten,
politieke onderdrukking en eco
nomische rampspoed die ge
makkelijk kan omslaan in open
lijk geweld, aldus Amnesty In
ternational in een vandaag ge^
publiceerd rapport. In Kosovo
wordt de Albanese meerderheid
door een Servische minderheid
en politietroepen onder de
duim gehouden.
Amnesty vreest meer geweld
tegen de Albanezen en wijst er
op dat de Joegoslavische autori
teiten internationale waarne
mers niet meer in Kosovo toela
ten. De regering in Belgrado
verklaarde in juli dit jaar een
missie van de Conferentie voor
Veiligheid en Samenwerking in
Europa (CVSE) in Kosovo voor
beëindigd en liet sindsdien nog
maar één bezoek van waarne
mers toe. Ook Amnesty is in Ko
sovo niet langer welkom.
De organisatie wijst er op dat
de mensen in Kosovo die in het
verleden met internationale
waariïemers hebben gesproken,
daarvoor nu de tol betalen.
„Sinds het einde van de CVSE-
missie zijn enkele informanten
in Kosovo, die met haar in con
tact traden, gearresteerd en
mishandeld", aldus Amnesty.
'Oplossing voor crisis onderhandelingen
johannesburg p.van nuusenburg
correspondent
De Zuidafrikaanse president
De Klerk overweegt een refe
rendum uit te schrijven voor
alle Zuidafrikanen, wanneer de
onderhandelingen over de toe
komst van het land niet bin
nen vier weken succesvol zijn
afgerond.
De president zei gisteren in zijn
openingstoespraak tot het con
gres van zijn partij in Stellen-
bosch, in de Kaapprovincie, dat
„het onderhandelingsproces
momenteel onder enorme druk
staat. Het is niet overdreven om
te zeggen dat er binnen afzien
bare tijd een crisis voor de deur
staat. Deze crisis kan opgelost
worden door een referendum te
houden, waar alle kiezers aan
kunnen deelnemen, aldus de
president.
Het zou de tweede keer bin
nen twee jaar zijn dat De Klerk
een referendum uitschrijft. In
maart vorig jaar won hij glans
rijk het referendum onder al
leen blanke kiezers over zijn
hervormingsbeleid. De uitspra
ken van De Klerk komen op een
moment dat de onderhandelin
gen over een nieuw democra
tisch bestel in een kritiëke fase
verkeren. De rechtse blanke
partijen en de Zulu-partij Inka-
tha hebben zich verleden week
teruggetrokken uit de onder
handelingen en verenigd in de
zogenaamde Vrijheidsalliantie
(VA). Dit monsterverbond dreigt
de eerste non-raciale verkiezin
gen, die voor volgend jaar april
op de agenda te slaan, te torpe-
De Klerks woorden worden
gezien als een poging om druk
op de ketel te houden. Behalve
kritiek op de VA had hij ook
harde woorden voor het ANC.
Beide partijen waren er op uit
elkaar te vernederen en waren
niet voldoende bereid tot com
promissen, meent de president.
De Klerk herhaalde dat hij
vast bleef houden aan het tijd
pad dat hij eerder had uitgezet
en dat moet leiden tot de ver
kiezingen van volgend jaar
april.
londen cees van zweeden
correspondent
„Neem het geld en houd verder
je mond." Dat advies kreeg de
Britse ex-premier Thatcher gis
teren van Bernard Ingham, die
elf jaar lang haar woordvoerder
was. Aanleiding voor de woede
uitbarsting van Ingham zijn
Thatchers memoires, The Dow
ning Street Years. In dit boek,
waarvoor uitgever Harper Col
lins haar op voorhand 10 mil
joen gulden betaalde, veegt de
IJzeren Dame de vloer aan met
een aantal van haar ministers.
Het boek komt pas volgende
week uit, maar zondag kwam
The Sunday Times al met een
voorpublikatie. Daarin beticht
de ex-premier onder meer Ge
offrey Howe, die haar elf jaar
lang als minister diende, van
„verraad". Een andere ex-mi-
nister, Nigel Lawson, wordt
door Thatcher als .dwaas" ge
brandmerkt.
De memoires hebben een
storm van boze reacties ontke
tend. Howe verklaarde „niet in
het minst verbaasd" te zijn over
Thatchers kroegtaai. „Maar
droevig genoeg schrijft ze slech
te eigenschappen aan mij toe
die ik niet heb. Mijn enige zon
de was dat ik, in de 18 jaar
waarin ik met haar heb samen
gewerkt, het een enkele keer
met haar oneens durfde te
zijn." Lawson noemde That
chers opmerkingen over hem
„gelul". Thatcher is er volgens
hem nog steeds niet helemaal
aan gewend dat ze ten val is ge
bracht.
Howe en l>awson waren critici
die uit onvrede over haar beleid
aftraden. Opmerkelijk is echter
dat ook mensen die Thatcher
tot de laatste snik hebben ge
steund, zich nu van haar afke
ren. Ingham was van 1979 tot
1990 een van de weinige intimi
van de toenmalige premier. Hij
ergert zich nu echter mateloos
aan de verdeeldheid die zijn
voormalige bazin in de Conser
vatieve gelederen zaait.
Een andere thatcherist die
zich van Thatcher afwendt, is de
multimiljonair en ex-minister
Alan Clark. „Voor eenieder met
enig respect voor de geschiede
nis of zelfs maar een vleugje
menselijke waardigheid, is haar
gedrag deprimerend", schreef
hij gisteren in een Londense
avondkrant.
Volgens de Duitse bondskan
selier Kohl is Thatcher intole
rant en in het verleden blijven
hangen. Thatcher heeft in haar
memoires gezegd dat ze zeer
veel bedenkingen had bij de
Duitse hereniging en op het
laatste moment, vlak voordat de
Berlijnse muur viel, een diplo
matiek offensief begon om de
hereniging af te houden.
SCHOUDER
KARBONADE
500 gram J860:349
KILO van T299-
PERSSINAAS
APPELEN
NET 2 KILO
VN en VS: Vredesplan moet worden nageleefd
Arafat krijgt
ruime steun
Centrale Raad
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
De Palestijnse Centrale Raad
heeft de afgelopen nacht met
overweldigende meerderheid
de principe-overeenkomst met
Israël goedgekeurd. De stem
verhouding was 63 tegen 8, bij
11 onthoudingen. Farouk Kad-
doumi, PLO's 'minister van bui
tenlandse zaken' onthield zich
van stemming.
In een afzonderlijke, en una
niem gesteunde, resolutie be
sloot de Raad een soort mini-
parlement tot de vorming
van een „Palestijns nationaal
gezag" op de westelijke Jor-
daanoever en in de Gaza-
strook, onder leiding van PLO-
voorzitter Yasser Arafat. Israël
zou binnen twee maanden de
macht moeten overdragen aan
dit lichaam.
De vergadering in Tunis be
sloot ook dat Machmoud Abbas
(Abu-Mazen) de Palestijnse de
legatie zal leiden die morgen in
Cairo overleg begint met Israël
over de uitvoering van het in
Washington ondertekende prin
cipe-akkoord.
parijs hans gertsen
correspondent
De oproep tot een nationale
staking van twee grote Franse
vakbonden heeft zijn uitwerking
niet gemist. Een groot deel van
het openbaar vervoer in Frank
rijk ligt vandaag plat, evenals de
postbezorging. En op veel vlieg
velden deden zich vanmorgen
chaotische taferelen voor omdat
Air France slechts de helft van
het normale aantal vluchten
kan uitvoeren.
De twee bonden, FO en CGT,
hebben hun aanhang in de pu
blieke sector tot een nationale
staking opgeroepen uit protest
tegen het bevriezen van salaris
sen, maar vooral tegen de af
brokkeling van de werkgelegen
heid. Bij Air France staan 4000
banen op de tocht, evenals bij
de Franse spoorwegen. En ook
bij de PTT zullen duizenden
mensen hun baan kwijt raken
als France Telecom en La Poste
binnenkort geprivatiseerd wor
den, zo vrezen de bonden.
STOCKHOLM DPA
De Nobelstichting begon op een wild-west -
achtige manier. Om het geld voor de intus
sen over de hele wereld bekende prijzen uit
Stockholm uit de handen te houden van de
inhalige nabestaanden van de eigenzinnige
dynamietfabrikant Alfred Nobel (1833-
1896), moest de beheerder van de nalaten
schap, Ragnar Sohlmann, in 1896 waarde
papieren tot een bedrag van 32 miljoen
kroon (tegen de koers van 1993 een slordige
6,5 miljoen gulden) met scherp geladen
pistool per koets door Parijs vervoeren.
Nobel had in zijn laatste wilsbeschikking la
ten vastleggen dat hel geld "in volledig vei
lige papieren" belegd diende te worden, om
van de rente erop jaarlijks de voor de mens
heid belangrijkste prestaties in wetenschap,
literatuur en voor de vrede te belonen.
Die veiligheid namen opeenvolgende cura
toren lang te letterlijk. In het begin van de
jaren '50 was er, als gevolg van verliesge
vende en ouderwetse beleggingen, niet veel
geld meer in kas, zodat men de steven
wendde en aan wat speculatievere projec
ten begon. Vanaf dat moment ging het
bergop.
Sinds 1991 is er weer een Sohlmann voor
verantwoordelijk dat er genoeg geld is voor
de prijzen. Michael Sohlmann, de beheer
der van de Nobelstichting in Stockholm,
hoeft echter niet meer gewapend in een
paardekoets rond te zoeven, maar hij leidt
een financieel door en door gezonde onder
neming met een geschat bezit van 1,8 mil
jard kroon (370 miljoen gulden). De beleg
gingen bestaan voor 60 procent uit binnen-
en buitenlandse aandelen en voor 30 pro
cent uit obligaties, kredieten en onroerend
goed.
In de jaren '80 was het aandeel onroerend
goed aanzienlijk hoger, maar de Nobel
stichting heeft deze eigendomsvorm pre
cies op tijd afgestoten. Kort voor de bijna
totale ineenstorting van de Zweedse onroe-
rend-goedmarkt met scherp dalende prij
zen werden de in de jaren '80 bijeenge-
kochte bezittingen weer afgestoten. "Wij
hebben onze laatste verkoop gerealiseerd in
1991, toen de conjunctuur op een top zat,"
zegt de onroerend-goedchef van de stich
ting, Aake Alteus met een glimlach.
Bijzondere waardering oogstte het sinds het
midden van de jaren '70 zeer renderende
zakendoen in de Verenigde Staten door de
Nobel-beheerders. De daar werkzame ma
kelaar Foster Friess wordt een gouden neus
toegedicht voor koersontwikkelingen bij
vooral kleine en onbekende bedrijven. Jaar
rendementen van gemiddeld 24 procent
van de geïnvesteerde som zijn het resultaat.
Vooral in de tweede helft van de jaren '80
konden de winnaars van de Nobelprijs voor
vrede, literatuur, medicijnen, natuurkunde,
scheikunde en economie aan de hoogte van
hun cheque aflezen dat het heel goed ging
met de Nobelstichting.
Nadat men in 1987 ook met een deel van
zijn vermogen met succes naar de beurs
van Stockholm was gegaan, steeg het prij
zengeld van jaar tot jaar flink. Tussen 1988
en 1993 werd het met 6J miljoen kroon (1,4
miljoen gulden) meer dan verdubbeld. In
1971 had Willy Brandt als winnaar van de
Nobelprijs voor de vrede met minder dan
een tiende deel van deze som (90.000 gul
den) genoegen moeten nemen.
AMANDEL-
STAAF
200 gram
van 319
De Verenigde Staten en de
Verenigde Naties hebben
de Haïtiaanse militaire jun
ta en politie gisteren ge
waarschuwd zich aan het
VN-vredesakkoord te hou
den. De Amerikaanse mi
nister Christopher (buiten
landse zaken) zei dat als
militairen en politie het op
3 juli gesloten akkoord niet
naleven, de VS overweegt
de economische sancties
tegen Haïti te hervatten.
De Veiligheidsraad gaf gister
avond laat een verklaring uit,
waarin zij dreigde opnieuw eco
nomische sancties aan Haïti op
te leggen als gewapende bendes
Amerikaanse soldaten blijven
bedreigen.
Honderden gewapende beto
gers hielden gisteren Ameri
kaanse diplomaten tegen die in
de haven van de hoofdstad
Port-au-Prince Amerikaanse
militairen wilden verwelkomen.
De militairen maken deel uit
van een VN-missie die moet
helpen orde op zaken te stellen
op Haïti.
De betogers sloegen met hun
vuisten op de auto's van de di-
„Dit is ons probleem. Ga weg uit ons land en laat Haïti aan de Haïtianen". Honderden gewapende betogers
hielden gisteren Amerikaanse diplomaten tegen die in de haven van de hoofdstad Port-au-Prince Amerikaan
se militairen wilden verwelkomen. foto afp bob pearson
plomaten en riepen dreigemen
ten. „Wij maken er hier een
tweede Somalia van", riep één
van de gewapende lieden. „Dit
is ons probleem. Ga weg uit ons
land en laat Haïti aan de Haïtia-
De diplomaten maakten na
dit incident rechtsomkeert.
Journalisten die de aankomst
van de Amerikanen wilden ver
slaan, liepen klappen op.
De onlusten rond de haven
waren de jongste in een reeks
gewelddadige incidenten. De
onruststokers zijn tegen het vre
desplan van de VN dat in juli in
New York is ondertekend. Vol
gens dat plan keert de twee jaar
geleden afgezette president
Jean-Bertrand Aristide op 30 ok
tober terug naar Haïti om het
presidentschap weer op zich te
nemen.
Tokyo» Twee keer werd het be
zoek op het laatste moment afge
zegd, maar nu is de Russische
president Jeltsin dan toch voor
een officieel bezoek in Japan aan
gekomen. Jeltsin heeft vandaag
tijdens een ontvangst door keizer
Akihito „diepe deelneming be
tuigd met de vele Japanners, die
in het verleden omkwamen op
Russisch grondgebied".
Na de ontvangst begonnen de za
kelijke gesprekken met Japans
nieuwe premier Morihiro Hoso-
kawa en leden van zijn kabinet.
Doel van Jeltsins bezoek is meer
handel en economische hulp.
Maar Tokyo weigert grote directe
hulp aan Moskou zolang dit niet
wil praten over de toekomst van
de vier Koerilen-eilanden, die het
aan het eind van de Tweede We
reldoorlog innam.
foto reuter susumu takahashi
