'Artsen moeten iedereen helpen'
Bedrijfsschool NS
volgend jaar dicht
'Interview kan problemen tussen
ouders en kinderen voorspellen'
Meningen verschillen over
gevaar afgewerkt uranium
De advocatuur is geen waspoeder
Randstad
DINSDAG 12 OKTOBER 1993
Leidse promoveert op medisch-ethische kwesties
Als een arts gezworen heeft
dat hij alle zieken helpt,
moet hij ook de kans krij
gen dat te doen. Je moet
dan niet aankomen met
het verhaal dat er onvol
doende geld is en dat de
keuze gaat tussen het hel
pen van een rokende of
niet-rokende patiënt. Dat
sluit onvoldoende aan bij
de sfeer in de beroeps
groep en werkt dus niet in
medisch-ethische kwesties.
LEIDEN PAUL VAN DER KOPIJ
Tot die conclusie komt me
vrouw M.J. Trappenburg in haar
proefschrift 'Soorten van Gelijk.
Medisch-ethische discussies in
Nederland', waarop ze vandaag
is gepromoveerd aan de Leidse
Universiteit. Voor haar proef
schrift heeft de universitair do
cente verschillende discussies
over medisch-ethische kwesties
in Nederland tegen het licht ge
houden.
Ze merkte duidelijke verschil
len. „Was de discussie over or
gaandonatie zeer ordelijk, bij
genetica ging het er zeer emo
tioneel aan toe. Zo van: straks
gaat het mis en krijgen we toe
standen als in het Derde Rijk.
Laten we nu alvast maar wat
verbieden wat eng is, zoals het
in tweeën delen van bevruchte
eicellen (klonen) en het kruisen
van menselijk en dierlijk mate
riaal."
Trappenburg noemt dat 'wei
nig rationeel'. Ze vergelijkt het
geneticadebat met een zoek
tocht door een onbekend land.
„Ergens in dat land ligt een
moeras, maar niemand weet
precies waar dat moeras begint.
Desalniettemin worden op wil
lekeurige plekken waarschu
wingsborden neergezet."
De discussie over orgaando-
Promovenda MJ. Trappenburg: „Opvallend veel mensen zien iets in de theorie datje een behandeling moet verdienen en geen verwijtbare dingen
mag doen als roken of onveilig vrijen". foto dickhogewoning
Mens overweegt
oprichting
nieuwe partij
Als Harry Mens niet op de
verkiezingslijst van de WD
komt, overweegt hij een
nieuwe partij op te richten.
Voorlopig hoopt de Lissese
makelaar nog steeds op een
plaats op de zogenoemde B-
lijst van de liberalen. Dat wil
zeggen dat hij op een onver
kiesbare plaats komt en al
leen met voorkeurstemmen
in de Tweede Kamer kan ko
men. Het hoofdbestuur van
de WD heeft gisteravond
vergaderd over de samen
stelling van de verkiezings
lijst voor de kamerverkiezin
gen van volgend jaar. De uit
slag wordt morgenochtend
bekend gemaakt. Het oprich
ten van een nieuwe partij,
die de naam NLP'94 zou krij
gen (Nieuwe Liberale Pardj
'94), heeft niet echt de voor
keur van Mens. „Ik heb wel
veel enthousiaste mensen
om mij heen die mij willen
helpen. Maar bij een afwij
zing van de WD zal ik toch
goed nadenken voordat ik
een nieuwe partij opricht.
Dat is natuurlijk een enorm
karwei", aldus Mens die de
laatste weken bezig is met
een tournee langs bijeen
komsten van allerlei vereni
gingen. Volgens Mens is hij
in staat om de WD pakweg
tien extra zetels te bezorgen
door middel van voorkeur
stemmen. „Ik maak van de
WD de grootste partij van
Nederland."
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071 -356439. PLV.-CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ, 071-356442
'We zijn geen opleidingsinstituut'
De Bedrijfsschool van de Ne
derlandse Spoorwegen, waar
van de nieuwbouw eind 1986
onder grote belangstelling in
het Haarlemse industriegebied
door de hoofddirectie werd ge
opend, gaat dicht. Daardoor ra
ken vier leerkrachten en een
groepsleider hun baan kwijt.
Enkele jaren geleden, toen re
organisaties werden aangekon
digd, ontkenden de NS nog dat
die gevolgen zouden hebben
voor de technische opleidingen.
Als argument werd aangevoerd
dat altijd behoefte aan jonge
vakmensen blijft bestaan on
danks de malaise in het be
drijfsleven. Nu blijkt de spoor
wegdirectie daar anders over te
denken.
De school is gevestigd in een
nieuw complex in industriege
bied Waarderpolder. In het ge
bouw zijn tevens de interne so
ciale/medische dienst en het
treinonderdelenmagazijn on
dergebracht. Het afzonderlijk
opleiden van jong technisch
personeel gebeurt in Haarlem al
meer dan honderd jaar. De vak
school levert mensen af voor de
werkplaatsen in Haarlem, Am
sterdam en Leidschendam. De
leerlingen die met goed gevolg
examen doen komen in het be
zit van erkende diploma's. De
afgelopen jaren ondernam de
Hoofdwerkplaats regelmatig ac
ties om leerlingen voor de be
drijfsschool te werven.
Nut
Volgens J. van den Dries, hoofd
personeelszaken Hoofdwerk
plaats Haarlem, behoort het op
leiden van personeel niet meer
tot de kerntaken van het toe
komstige rail-materieel bedrijf.
„Wij moesten ons in het kader
van Sporen naar 1996 herbezin
nen op de bedrijfsonderdelen.
De vakschool past daar niet
meer in. Jammer, want de vak
school heeft absoluut haar nut
bewezen. Maar we zijn een her-
stelbedrijf van treinen en geen
opleidingsinstituut. Bovendien 1
hebben onze werkplaatsen mo
menteel geen behoefte aan per
soneel in opleiding. Waarom
zou je de school dan nog langer
openhouden?"
Vorig jaar kondigde de afde
ling Materieel Werkplaatsen
in Utrecht een leerlingenstop af
voor de vakschool. Dat had tot
gevolg dat nu uitsluitend twee
dejaars leerlingen les krijgen in
Haarlem. Deze groep doet vol
gend jaar examen. Daarna gaat
de Haarlemse school definitief
dicht.
naties verliep een stuk ordelij
ker, kijkt Trappenburg terug.
„Men was het er al snel over
eens dat het op dezelfde manier
geregeld moest worden als sec
tie op lijken. Dus: alleen na toe
stemming van nabestaanden."
Reacties van belangenorganisa
ties maken Trappenburg duide
lijk dat ook dat niet de perfecte
oplossing is: doordat toestem
ming nodig is, komen veel te
weinig organen beschikbaar.
Haar eigen oplossing, help ie
dereen die daar behoefte aan
heeft, lijkt heel aardig. Alleen: is
er geld voor? De promovenda
denkt van wel. „Maar dan moe
ten we wel af van veel overbodi
ge diagnostiek en overbodige
behandelingen, wat je mede
kunt bereiken door specialisten
niet langer per behandeling te
betalen. Ook moeten de specia
listen zich niet te veel laten lei
den door wat de techniek mo
gelijk maakt."
De discussie over wat wél kan
en wat niet kan, wordt niet al
leen in ziekenhuizen gevoerd.
De NCRV heeft een televisiepro
gramma, waarin het publiek
mag kiezen wie in aanmerking
komt voor een behandeling.
Trappenburg ergert zich er
groen en geel aan: „Dat gaat zo
van: Wie wordt er geholpen?
Een vrouw van 40 met twee kin
deren of een vrijgezel?"
„Onsmakelijk", noemt ze der
gelijke discussies. „Onredelijk
Leidse pedagoge onderzoekt Amerikaanse methode
CAROLINE VAN OVERBEEKE
De jeugd en opvoeding van een
volwassene kunnen grote in
vloed hebben op de relatie met
het eigen kind. Als de jeugder
varingen van de verzorger -
vaak de moeder - bijvoorbeeld
problematisch zijn en niet ver
werkt, komt de relatie met het
kind in gevaar. In dat geval kan
het kind extreem angstig of ont
wijkend gaan reageren in moei
lijke situaties. Om die relatie
tussen ouders en hun kinderen
te kunnen voorspellen, hebben
pedagogen het zogeheten 'ge-
hechtheidsbiografisch inter
view' ontwikkeld. Dit interview
vraagt volwassen opvoeders
naar de herinneringen aan de
eigen jeugd en de relatie met de
ouders. De Leidse pedagoge M.
Bakermans-Kranenburg onder
zocht of dit interview ook echt
bruikbaar is om toekomstige
problemen tussen ouders en
kind op te sporen.
Het contact van het jonge
kind met de opvoeder is van
groot belang voor de verdere
ontwikkeling van het kind en de
manier waarop het later in het
leven staat. Kinderen hebben de
natuurlijke neiging om zich te
hechten aan de opvoeder, maar
in die relatie kan al op jonge
leeftijd van alles misgaan. Uit
onderzoek is gebleken dat min
stens een derde van de Neder
landse kinderen 'niet veilig aan
de opvoeder gehecht' is: dat be
tekent dat zij in angstige situa
ties geen troost bij de opvoeder
zoeken omdat zij bij eerdere
contactpogingen zijn afgewezen
door die opvoeder - meestal de
moeder.
Sommige van deze kinderen
hebben later moeite om relaties
met anderen aan te gaan en
staan wantrouwig in het leven.
Om de band tussen ouders en
kind te voorspellen en tijdig te
kunnen ingrijpen, kunnen pe
dagogen het 'gehechtheidsbio-
grafisch interview' gebruiken.
Als de opvoeder zelf een slechte
band met de ouders had, is de
kans groter dat de band met het
eigen kind ook niet goed is.
„Daarbij is doorslaggevend hoe
de opvoeder op de eigen jeugd
terugkijkt."
Bakermans-Kranenburg on
derzocht of dit interview be
trouwbaar is. Zij is onlangs op
dit onderwerp gepromoveerd
aan de Leidse Rijksuniversiteit.
Over gehechtheid zegt ze: „Een
kind dat 'veilig gehecht' is, heeft
vertrouwen in de beschikbaar
heid van de opvoeder: het weet
dat het bij verdriet en spanning
ook: want je moet het publiek
öök de keus geven om allebei de
patiënten te laten behandelen."
Toch beseft de docente van de
Vakgroep Politieke Weten
schappen dat 'opvallend veel
mensen' iets zien in de theorie
dat je een behandeling moet
verdienen en geen verwijtbare
dingen mag doen als roken of
onveilig vrijen. Ze sluit dan ook
niet uit dat de politieke discus
sie die kant uitgaat, hoe jammer
ze dat ook vindt.
VVD: Elegale
naaiateliers
wel aanpakken
De fractie van de WD in de
Tweede Kamer ergert zich aan
de opvattingen van de Amster
damse hoofdofficier van justitie
mr. J. Vrakking over het aanpak
ken van illegale confectie-ate-
liers. In schriftelijke vragen aan
de ministers Hirsch Ballin (jus
titie) en De Vries (sociale zaken)
hekelen de kamerleden Wie-
benga en Van Hoof het Amster
damse 'gedogen' van illegale
naaiateliers en het niet aanpak
ken van illegale vreemdelingen.
Wiebenga en Van Hoof consta
teren dat de Amsterdamse aan
pak in strijd is met de door de
regering gewenste aanpak om
illegale vreemdelingen het land
uit te zetten.
AMSTERDAM BILL MEYER
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Deskundigen zijn het onderling oneens over de
mogelijke schadelijke werking van afgewerkt ura
nium bij brand. Volgens Boeing blijkt uit proeven
van de vliegtuigbouwer en het Amerikaanse leger
dat in een vuur van 700 graden celsius kleine
hoeveelheden zeer zwak radioactief uraniumoxi-
de kunnen ontsnappen uit afgewerkt uranium. In
de directe omgeving van de ramp betekent dit
een verhoging van de natuurlijk aanwezige ach
tergrondstraling van 0,05 procent, aldus Villiers.
Inademing heeft volgens Boeing geen enkel scha
delijk effect op de gezondheid. Het uranium, voor
99,8 procent afgewerkt, wordt in vaste vorm ge
bruikt en is ingepakt in een laag cadmium.
In een artikel in het blad Nature in 1988 schrijft
echter de fysicus Parker dat bij een crash van een
747 mogelijk 250.000 mensen een gezondsheids-
risico lopen door het gebruik van afgewerkt ura
nium. Afgewerkt uranium is een bijprodukt van
het verrijkingsproces van natuurlijk uranium voor
de nucleaire industrie.
Uranium werd als contragewicht in vliegtuigen
gebruikt vanwege de dichtheid en zwaarte van
het materiaal, waardoor het weinig ruimte in be
slag neemt. De aanwezigheid van afgewerkt ura
nium in een vliegtuig is op zichzelf niet gevaar
lijk, daarover zijn wetenschappers het met elkaar
eens. Het levert geen gevaar op voor inzittenden.
Volgens de Canadese wetenschapper Miles
Goldstick van WISE (World Information Service
on Energy) moet er bij de Bijlmerramp wel dege
lijk sprake zijn geweest van verhoogde radioacti
viteit in de omgeving van de flat. Hij is ervan
overtuigd dat er uranium verbrand moet zijn en
dat er uraniumoxide is vrijgekomen. Omstanders
moeten daarmee in contact zijn gekomen, zo
meent Goldstick. Op de vraag of dat contact risi
co's oplevert voor de gezondheid, antwoordt
Goldstick dat het er van afhangt welke weten
schappelijke theorie je aanhangt.
Goldstick, auteur van een boek over de gevaren
van het gebruik van uraniummunitie, gaat er
vanuit dat elke dosis, ongeacht hoe klein, schade
lijk is. Andere wetenschappers bestrijden dat. Een
kleine dosis zou geen kwaad kunnen, zo menen
zij. Goldstick vindt het hoe dan ook een schan
daal dat een afvalprodukt van de nucleaire indu
strie als contragewicht in vliegtuigen wordt ge
bruikt. Veel wetenschappers bagatelliseren naar
zijn mening het gevaar van afgewerkt uranium.
Stralingsdeskundige J. Koops van het Radio
Nucliden Centrum van de Vrije Universiteit
meent echter dat afgewerkt uranium 'praktisch
niet meer radioactief te noemen is'. Hij stelt dat
bij branden altijd schadelijke stoffen in de lucht
komen. Het inademen van welk metaal dan ook
is en blijft ongezond. Of inademing blijvende
schade aanricht, is volgens Koops moeilijk te zeg
gen. „Dan zou je de precieze omstandigheden
van de ramp moeten reconstrueren en bovendien
nog moeten onderzoeken, wie wel en wie niet
schadelijke stoffen heeft ingeademd."
Advertentiegolf advocatenkantoren is uitgebleven
Als opvoeders zelf een prettige jeugd hebben gehad en een goede relatie met hun ouders hebben, is de kans
groter dat de verhouding met het eigen kind ook goed is. archieffoto henk bouwman
op de opvoeder kan terugval
len."
„Als de moeder bijvoorbeeld
de kamer voor enige tijd verlaat,
reageert dit kind enthousiast bij
haar terugkeer en zoekt troost
bij haar. Een onveilig gehecht
kind voelt dat het in een stress
volle situatie niet op de ouders
kan terugvallen en reageert erg
overstuur, gespannen of onge
ïnteresseerd als de opvoeder de
kamer verlaat en even later te
rugkomt."
„Het interview kan voorspel
len hoe de relatie met het eigen
kind zal zijn. Het is bijvoorbeeld
al langer bekend dat ouders die
zelf als kind zijn mishandeld,
hun eigen kinderen vaker mis
handelen dan ouders die die er
varing niet hebben."
Bakermans-Kranenburg con
cludeert in haar proefschrift dat
het interview met'de opvoeder
wel degelijk een goede methode
is om de relatie tussen moeder
en kind te voorspellen. „Het in
terview wordt veel in de Vere
nigde Staten gebruikt, maar het
was nog niet onderzocht of het
wel een goede methode is. Uit
ons onderzoek blijkt dat wel zo
te zijn: factoren zoals stem
ming, intelligentie en de per
soonlijkheid van de interviewer,
beïnvloeden de uitkomst van
het onderzoek gelukkig niet."
In het interview beantwoor
den ouders vragen over moge
lijk nare jeugdervaringen en de
manier waarop zij daarop terug
kijken. „Als de opvoeder,
meestal de moeder, die nare er
varingen bijvoorbeeld ontkent,
is de kans groter dat de relatie
met het eigen kind ook niet
goed zal zijn."
Volgens Bakermans-Kranen
burg is de weg nu vrij om het
interview ook in Nederland te
gebruiken.
LEIDEN TINEGRE WILLEMSEN
De verwachte golf van adver
tenties is uitgebleven. Hoewel
het reclameverbod voor advo
caten vijf jaar geleden werd op
geheven, maakt de beroeps
groep maar mondjesmaat ge
bruik van de mogelijkheid om
te adverteren. „De beste recla
me is nog steeds mond-tot-
mond-reclame", zegt P.W. van
Kooij van het advocatenkantoor
Groenendijk en Kloppenburg.
„Mensen zeggen vaker dat ze
'via via' ons adres hebben ge
kregen, dan dat ze het uit de
krant hebben gehaald."
Volgens Van Kooij komen zijn
klanten vaak van buiten Leiden.
„Daarom wilden we het kantoor
in de stad beter profileren. Ik
kan niet zeggen dat er nu wer
kelijk meer klanten door die re
clame zijn bijgekomen." De
Leidse advocaat zegt dat som
mige van zijn collega's na op
heffing van het verbod het
voel hadden dat ze mee moes
ten doen in het kleine adverten
tie-wedloopje dat ontstond
„Een aantal advocatenbureaus
is alleen gaan adverteren omdat
ze niet achter wilden lopen. An
deren adverteren zo vaak dat je
je afvraagt of er wellicht iets met
die praktijk mis is."
J. van Roy-Vissers, van advo
catenkantoor Van Roy, vindt dat
de balie wat te voorzichtig is
met de plaats van de adverten
tie in de krant. „Het komt nog
maar weinig voor dat de dien
sten van een advocatenkantoor
tussen de reclame van de bak
ker en de slager staan. Als ze ad
verteren dan doen ze dat geza-
Th. Luijpen: „Niemand stapt voor zijn lol naar een pleitbezorger want
die kost handenvol geld".
menlijk, op een pagina, niet
tussen andere ondernemingen.
Maar misschien is het beter als
je los van elkaar en tussen an
dere reclames in staat. Wij zijn
er nu mee aan het experimente-
foto henk bouwman
ren maar tot nu toe is het effect
van onze reclame onduidelijk."
Th. Luijpen, directeur van re
clame-adviesbureau Akron b.v.
in Leiden, zegt dat in adverten
ties nu meer de nadruk wordt
gelegd op specialisatie van een
bureau. „We zeggen niet dat
bureau A goed is en bureau B
slecht. We vertellen de lezer
waar de betreffende advocaat
goed in is:- internationaal recht,
ondernemingsrecht, familie
recht en ga zo maar door." Ad
vertenties waarin de aandacht
uitgaat naar de specialisatie fa
milierecht komen volgens de di
recteur nog maar weinig voor.
„Dergelijke advertenties trekken
veel onvermogende klanten
aan. En daar is men wat huive
rig voor", aldus Luijpen.
De directeur van Alron wijst er
op dat de advocatuur mensen
niet aanzet tot het kopen van
iets wat ze eigenlijk niet willen.
Het is niet te vergelijken met
waspoeders. „Het is een inci
dentele dienst die maar weinig
mensen nodig hebben. Nie
mand stapt voor zijn lol naar
een pleitbezorger want die kost
handenvol geld."
Advocatenkantoren onder
scheiden zich niet van Luijpens'
andere klanten. „Er zit vooral
verschil in het uiterlijk van de
advertenties want een autodea
ler heeft natuurlijk een andere
doelgroep dan een advocaten
kantoor."
Toen het reclameverbod nog
van kracht was vonden sluwe
pleitbezorgers toch manieren
om hun naamsbekendheid te
vergroten. Luijpen: „Sommige
advocatenbureaus zetten bij
voorbeeld een personeelsadver
tentie in de krant. In werkelijk
heid was de directiesecretaresse
niet nodig, belangrijker was dat
de naam in de krant stond."
