70-plussers
Grieken vermaken zich om politieke
Schandalen teisteren de Tories
De echte 'volksvertegenwoordiger' zit
niet in Tweede, maar in Eerste Kamer
Feiten Meningen
VRIJDAG 8 OKTOBER 1993152
„voordat de Griekse samenle
ving zou instorten". De regering
verloor daardoor haar kleine
meerderheid van twee zetels in
het parlement en bood haar
ontslag aan.
Sindsdien is Samaras op pad
om beide gerentosaurussen te
gelijkertijd uit te schakelen. Hij
heeft zich daarbij al moeten
verzekeren van politiebescher
ming omdat overal waar hij
komt een vaste groep fanatieke
aanhangers van Nea Demokra-
tia zijn toespraken probeert te
verstoren door hem met eieren
en tomaten te bekogelen. Vol
gens de opiniepeilingen wordt
Polan de derde politieke partij
in Griekenland, maar blijft ze
met 5,1 procent van de stem
men ver achter bij Pasok en Nea
Demokratia.
Het verlies aan steun voor de
christendemocraten is vooral te
wijten aan de onvrede over het
rigide economische beleid.
Mitsotakis moest door de erfe
nis van een failliete boedel met
torenhoge schulden na acht jaar
ruimhartig socialistische be
wind, wel de buikriem aanha
len. Maar de gewone Griek voelt
zich uitgekleed door hem, zo il
lustreert een spotprent in het
onafhankelijke weekblad Vima
van een totaal naakte man aan
wie Papand reou belooft dat hij
niets meer hoeft uit te trekken.
De prijzen zijn enorm gestegen,
de lonen nauwelijks. Met de
nog altijd hoogste inflatie bin
nen de EG van bijna 15 procent,
betekent dit een zeer hard gelag
voor de Griekse bevolking. Bo
vendien heeft de centrumrecht
se regering de massale belas
tingontduiking aangepakt en
dat is door een deel van haar
achterban niet gewaardeerd. De
werkloosheid is toegenomen.
Volgens opgaven aan Brussel
heeft de regering in drie jaar
48.000 overheidsbanen ge
schrapt. In werkelijkheid is dit
een stuk minder.
De oppositiepers meldt dat er
de afgelopen twee maanden
weer 23.000 ambtenaren „door
het raam" zijn binnengeklom
men zoals de Griekse uitdruk
king luidt. Ook de drastische
privatisering van staatsbedrij
ven heeft kwaad bloed gezet en
leidde al tot tal van onaangena
me stakingen in het openbaar
vervoer, bij de telefoonmaat
schappij elektriciteitsbedrijven
en posterijen.
Papandreou houdt de kiezers
voor dat onder zijn regering hét
allemaal anders zal gaan. Hij zal
geld gaan lenen om de infra
structuur te verbeteren en nieu
we werkgelegenheid te schep
pen. Voor een groot deel van de
Griekse bevolking lijkt dit een
betere keuze dan Mitsotakis'
bezuinigingspolitiek. Maar in
het hoofdkwartier van de Eu
ropese Gemeenschap wordt de
ze verkiezingsretoriek met on
gerustheid gevolgd, want de
armste lidstaat loopt toch al vol
ledig uit de pas. Dit soort taal
past niet in het Europese beleid
van het terugdringen van be
grotingstekorten en schulden,
het beteugelen van de inflatie,
het matigen van de lonen om in
de toekomst een monetaire
unie te kunnen vormen.
Bovendien heeft Papandreou,
die bekend staat als anti-Ameri-
ka en anti-EG, het Verdrag van
Maastricht bekritiseerd „dat de
Grieken armer maakt" en niet
uitgesloten dat als hij aan de
macht is, opnieuw wil onder
handelen. Voor de ambtenaren
in Brussel, die nog maar kortge
leden de Deense nachtmerrie
hebben beleefd, moet het een
gruwel zijn dat zo'n voorzitter
wellicht op 1 januari de scepter
gaat zwaaien over de gemeen
schap.
Genieten zeventig-plussers zoals de christendemocraat
Konstantinos Mitsotakis en de socialist Andreas Papan
dreou elders in Europa al lang van een welverdiende, rus
tige oudedag, zo niet in Griekenland. Daar staan deze
„gerontosaurussen" van respectievelijk 75 en 74 jaar nog
steeds middenin de politieke arena.
Het ziet er naar uit dat hun al 30
jaar durende vendetta dit keer
bij de verkiezingen worden be
slecht in het voordeel van Pa
pandreou. De Pasok-leider, die
na het vernederende verlies in
1989 voorgoed leek uitgescha
keld, is sinds de val van de rege-
ring-Mitsotakis op 9 september
uit de as herrezen en volgens de
opiniepeilingen de gedoodverf
de winnaar.
In de verkiezingscampagnes,
die zondag als 8,4 miljoen Grie
ken naar de stembus gaan hun
vruchten moeten afwerpen, be
vecht het tweetal elkaar juist op
het punt van ouderdom en
zwakte. Mitsotakis heeft er zelfs
een Amerikaanse campagnelei
der voor ingehuurd, die de
overigens veel jongere Bill
Clinton hielp het Witte Huis te
veroveren.
Deze James Carville heeft recla
mespots geproduceerd waarin
Papandreou wordt geportret
teerd als een zwakke, oude man
die niet opgewassen is tegen de
huidige politieke problemen
zoals de oorlog op de Balkan, de
Europese eenwording (vanaf 1
januari krijgt Athene het voor
zitterschap) en de economische
crisis. De socialistenleider, die
Griekenland van 1981 tot 1989
regeerde, wordt tevens afge
schilderd als een onverantwoor
delijke radicaal. Hij kust de Libi
sche leider Gaddafi, strooit met
geld en zou de Grieken op de
turbulente Balkan in gevaarlijke
avonturen kunnen storten,
waarschuwen de spots.
De politieke vos Papandreou
slaat terug door net als de Chi
nese leider Deng voor het oog
van de camera's in zee te dui
ken voor een zwempartij. Tij
dens zijn zeer beperkte optre
dens, waar de onvermoeibaar
van hot naar haar reizende
Mitsotakis ook de draak mee
steekt, betoogt de getalenteerde
redenaar: ;,Als er één ziek is,
dan is dat toch wel Mitsotakis
die met zijn club ons land in
een economische nachtmerrie
heeft gestort."
Het campagnesteekspel lijkt de
Grieken eerder te vermaken en
inspireren tot grappen dan dat
het hen beïnvloedt in hun uit
eindelijke keuze. Uit de opinie
peilingen is op te maken dat in
de loop van de campagnetijd
slechts een lichte verschuiving
is geweest ten gunste van Nea
Demokratia van Mitsotakis.
Volgens het jongste onderzoek
van het onafhankelijke bureau
Alko leiden de socialisten nog
altijd met 39,7 procent van de
stemmen ruim voor de chris
tendemocraten met 32,4 pro
cent.
Mitsotakis heeft zijn hoop voor
al gevestigd op het grote aantal
zwevende kiezers, bijna 13 pro
cent. Commentatoren menen
echter dat er tussen de koplo
pers een gat zal blijven van 4 tot
5 procent. Met het nieuwe kies
systeem dat de christendemo
craten onlangs hebben inge
voerd hebben de socialisten bo
vendien genoeg aan een ver
schil van 0,1 procent, 7.000
stemmen, om de meerderheid
Antonis Samaras (met bril) hoopt zondag een sleutelpositie in te nemen achter de twee boegbeelden van de Griekse politiek, Mitsotakis en Papan
dreou. FOTO EPA DIMITRIMESSINIS
in het 300 zetels tellende parle
ment te krijgen en dus een rege
ring te mogen vormen.
Papandreou en zijn socialisten
profiteren van de splitsing bin
nen de christendemocraten, die
vorige maand ook de val van
het kabinet-Mitsotakis veroor
zaakte. Aanstichter daarvan is
„patriot" Antonis Samaras. Hij
moest vorig jaar als minister
van buitenlandse zaken het veld
ruimen na een conflict met par-
tijvader Mitsotakis over de „Ma
cedonische kwestie".
De fanatieke, jonge Samaras
botste met zijn leider over diens
toegeeflijkheid aan de Europese
partners wat betreft de erken
ning van de voormalige Joego
slavische republiek Macedonië.
Met zijn felle aanvallen op de
Nederlandse regering, die bin
nen EG pleitte voor internatio
nale erkenning, lokte hij inder
tijd de Griekse consumenten
boycot van Nederlandse pro-
dukten uit.
In juni richtte Samaras zijn ei
gen partij op, Polan (Politieke
Lente), en trachtte de oude ka
pitein Mitsotakis van de brug te
stoten. Dat lukte in september
toen de ontevredenheid en het
geruzie binnen Nea Demokratia
over het beleid van de premier
zo groot was dat diverse conser
vatieve parlementariërs opstap
ten na een oproep van Samaras
het kabinet ten val te brengen
Een congres van de Conservatieve Partij is recept voor ellende en onenigheid
BLACKPOOL CEES VAN ZWEEDEN
Kenneth Clarke, de flamboyante
Britse minister van financiën,
verwoordde de sfeer op het
congres in enkele zinnen.
„Winston Churchill had er
waarschijnlijk een uitdrukking
voor gehad", zei hij woensdag.
„Maar 'bloed, zweet en tranen'
zou nog een understatement
zijn geweest."
Het 110de congres van de Britse
Conservatieve Partij had het
congres van de verbroedering
moeten worden. Het debat over
'Maastricht' had de partij ge
spleten, maar dat was nu verle
den tijd. Het gewraakte verdrag
was bekrachtigd, de dissidenten
verslagen.
Maar reeds op de openingsdag,
afgelopen dinsdag, constateer
de lagerhuislid Teddy Taylor:
„Ik kom al 28 jaar naar dit soort
congressen en het zijn altijd de
enige momenten waarop ik het
gevoel heb dat ik me moet aan
sluiten bij de Communistische
Partij. Een congres van de Con
servatieve Partij is een recept
voor ellende en onenigheid."
De ellende was al begonnen aan
de vooravond van de vierdaagse
bijeenkomst in Blackpool. Tere
sa Gorman, een lagerhuislid dat
met laaguitgesneden hals ten
strijde trekt tegen Europa, had
het congres uitgekozen om haar
boek Bastards (Klootzakken) te
lanceren. De titel van dit werkje
sloeg niet op Jacques Delors en
kompanen, maar was recht
streeks ontleend aan premier
Major, die deze zomer in een
onbewaakt moment (de micro
foons stonden nog aan) Gor
man en de haren voor 'bastards'
had uigemaakt.
In haar boek doet Teresa Gor
man verslag van de heroïsche
strijd tegen John Major en zijn
Verdrag van Maastricht. Zo he
roïsch was die strijd het afgelo
pen jaar dat de partijleiding het
onwenselijk vond dat Gorman
exemplaren van haar boek op
het congres zou signeren, zoals
zij zich had voorgenomen.
Daarmee had de eerste splijt
zwam wortel geschoten in
Blackpool, maar een tweede liet
niet lang op zich wachten. Zij
diende zien aan in de persoon
van een andere dame die placht
op te trekken tegen het verenigd
Europa: Margaret Thatcher.
Om haar inkomen wat op te vij
zelen, had ook de voormalige
premier een boek geschreven,
haar memoires. Om niet al te
veel zout te wrijven in oude
wonden had zij had het echter
betamelijk geacht deze me-
Er kan bij beiden een lachje af, maar
aanmerkelijk bekoeld.
moires te publiceren na afloop
van het congres. Maar dan had
de dame in het blauw gerekend
buiten de Daily Minor.
Hoewel het boek volgens That
chers voormalige woordvoerder
„beter beveiligd was dan het
Kremlin", was de Mirror erin
geslaagd een exemplaar te be
machtigen. De Sunday Times,
die twee miljoen gulden had be
taald voor het voorpublicatie
recht, poogde via de rechter nog
de onthullingen tegen te hou-
van warmte en dankbaarheid
maakten zich van de zaal mees
ter toen ze het podium opliep:
er werd geklapt en met vlaggen
gezwaaid, en toen de voorzitter
tot stilte maande, sloeg het ap
plaus om in ritmisch voetge-
trap. John Major, die minuten
later het podium opkwam, gaf
Thatcher een afstandelijke
hand. Kenneth Clarke, de mi
nister van financiën, negeerde
haar volledig en liep recht
streeks naar zijn plaats.
Op dit soort congressen
me moet aansluiten bij dt
heb ik het gevoel dat ik
Communistische Partij
den, maar vergeefs.
En zo vernamen de congresgan
gers het alomvattende oordeel
van de IJzeren Dame over de
huidige regering. John Major
(premier) is een „tweederangs
politicus". Malcolm Rifkind
(minister van defensie) lijdt aan
„onvoorspelbaar gedrag" en
Michael Heseltine (milieu) is
een „spelbreker... en geen lei
der".
Terwijl de Daily Mirror op
geestdriftige wijze Thatchers
gier over de gekrijtstreepte mi
nisters bleef spuiten, nam het
blauwe mantelpakje woensdag
op het congrespodium plaats
tussen die ministers. Gevoelens
Een aantal sprekers poogde
koortsachtig het congres weer
op één lijn te krijgen met aan
vallen op de andere partijen.
Voorzitter Rosindell van de Jon
ge Conservatieven kreeg de
handen op elkaar met een
pleidooi voor het rietje en de
galg. En Michael Howard, mi
nister van binnenlandse zaken,
opende de aanval op het een
oudergezin dat naar zijn be
scheiden mening een kweekvij
ver was voor jeugdige crimine
len. De regering, zei hij, zou
gaan onderzoeken of sociale
uitkeringen aan alleenstaande
moeders niet gekort zouden
moeten worden als deze moe
ders er nog een kind bijnemen.
Dit hartstochtelijke pleidooi
voor het gezin als hoeksteen
van de samenleving viel dins
dag te Blackpool in zeer goede
aarde. Des te pijnlijker was het
dan ook dat op dezelfde dag
een seksschandaal aan het licht
kwam.
Hoofdpersoon in dit schandaal
was Steve Norris, de staatsse
cretaris voor transport, die als
huisvader altijd in hoog aanzien
had gestaan. Norris, zo onthul
de de Sun, is pas 48 en heeft al
vijf maitresses versleten. Om de
spanning er in Blackpool wat in
te houden, had de Sun er een
vervolgverhaal van gemaakt.
John Major, de tweederangs
premier die zijn eigen ministers
voor klootzakken verslijt, wacht
vandaag de delicate taak het
congres toe te spreken. Met een
slechte rede kan hij een paleis
revolutie ontketenen van het
soort dat in 1991 Thatcher ten
val bracht. Te veel Conservatie
ven vinden de premier slap en
besluiteloos, en het is niet
moeilijk een kroonprins te vin
den.
Zoals Gordon Brown, een van
de rijzende ster aan Labours fir
mament zei: „John Major heeft
geen strategie als premier. Ken
neth Clarke heeft maar één stra
tegie - premier worden."
DEN HAAG CARR GOSEUNG
Formeel maken zij beiden deel
uit van de volksvertegenwoordi
ging: de Tweede en de Eerste
Kamer. In de praktijk wordt al
leen de Tweede Kamer als zoda
nig gezien. De leden daarvan
kiezen wij immers zelf.
Zo niet bij de Eerste Kamer. De
dames en heren worden aange
wezen door de leden van Pro
vinciale Staten. Die kiezen wij
wel weer rechtstreeks. Maar op
hun keuze van de senatoren
hebben wij geen enkele invloed.
Het gebeurt eigenlijk heel onde
mocratisch. De politieke partij
en bepalen zelf wie zij als hun
vertegenwoordigers in de Eerste
Kamer willen. Daarna wordt de
geestverwanten in Provinciale
Staten opgedragen die mensen
ook op de stembriefjes in te vul
len.
Het is daarom des te opvallen
der dat de Eerste Kamer zich
steeds meer als volksvertegen
woordiger in de goede zin van
het woord is gaan ontwikkelen.
De senatoren nemen die taak
steeds meer van de Tweede Ka
mer over.
Zo kwam men begin dit jaar op
voor de belangen van de eige
naar-bewoners van huizen. Eer
der was besloten dat de belas
tingtoeslag die zij moeten beta
len (het huurwaardeforfait) al
leen omhoog kon als ook de hu
ren stegen.
Bij de huurstijging was uitge
gaan van een bepaalde inflatie.
Toen die lager uitviel reageerde
de Eerste Kamer meteen door er
voor te zorgen dat het forfait
niet toch omhoog zou gaan.
Een zaak die de Tweede Kamer
had laten lopen.
Een andere vormde de Algeme
ne Nabestaandenwet (ANW).
Deze wet moet in de plaats ko
men van de Algemene Wedu
wen- en Wezenwet (AWW). De
Senaat vond dat er te weinig ei
sen werden gesteld om een
ANW-uitkering te kunnen krij
gen. De regeling was te fraude
gevoelig.
Nu is fraudebestrijding aljaren
een politiek topissue. Ook in de
Tweede Kamer. Maar daar was
dit onderwerp over het hoofd
gezien. Hoe vaak men het ook
heeft over ten onrechte ver
strekte uitkeringen, het niet in
de hand houden van uitgaven
sociale zekerheid en te hoge
premies. De ANW wordt nu an
ders.
De positie van de chronisch zie
ken in de WAO dan. In de
Tweede Kamer wel aan de orde
gesteld maar niet afgemaakt.
Men liet het lopen. Zo niet de
Eerste Kamer. Er kwam een re
geling voor deze groep gedu
peerden.
Deze week de Wet Voorzienin
gen Gehandicapten (WVG). Hoe
hoog mogen de eigen bijdragen
zijn waar deze groep mee wordt
opgezadeld? Niet alleen binnen
de wvg zelf, maar ook bij andere
voorzieningen.
Ook dit onderwerp is maanden
geleden in de Tweede Kamer
besproken. Net als bij de WAO
lieten de dames en heren zich
met vage teksten wegsturen. De
Eerste Kamer heeft deze lacune
nu opgevuld.
Een vijfde voorbeeld: het plan
om bedrijven die voor 1975 de
bodem vervuilden alsnog voor
de kosten te laten opdraaien.
Ook al was er toen nog hele
maal geen milieubeleid en ge
dupeerden niet direct te vinden.
De Tweede Kamer had juridisch
geen bezwaar. De Eerste Kamer
des te meer. Al was het alleen
om het bedrijfsleven te bescher
men.
Zaken waarbij de Senaat zich
meer als 'volksvertegenwoordi
ger' gedroeg dan de Tweede Ka
mer. Dat roept de vraag op hoe
dat komt. Staan de senatoren
wat meer met beide benen in
de samenleving dan de Tweede
Kamerleden?
Dat ligt voor de hand. De Eerste
Kamerleden hebben naast hun
TOM JANSSEN
politieke werk een gewone
baan. Van burgemeester tot ar
chitect, van ambtenaar tot boer,
van hoogleraar tot industrieel.
De Tweede Kamerleden werk
ten alleen in het verleden, voor
hun intrede in de Kamer. Twin
tig procent werkte in het be
drijfsleven. Ruim de helft in de
overheids- of semi-overheids-
sector. Nog eens 20 procent in
de niet-commerciële dienstver
lening.
Wellicht speelt ook de levenser
varing van de senatoren tegen
over de 'broekjes' van de Twee
de Kamer een rol. De gemiddel
de leeftijd van de Tweede Ka
merleden is 50 jaar. In de Eerste
Kamer is 90 procent van de le
den ouder dan 45.
Al met al is de afstand tussen
politiek en praktijk voor de
Tweede Kamerleden kennelijk
te groot geworden. Dat uit zich
in het beleid waar men goed
keuring aan hecht. Beleid dat
bovendien vaak in overleg met
hén is opgezet en uitgewerkt.
De dicipline in de coalitie is
daar mede debet aan.
Het gevolg is nu dat men te veel
steken laat vallen. Gaten die de
Eerste Kamer vervolgens weer
moet dichtbreien. Daarmee
wordt de inhoudelijke taak van
de Senaat niet alleen belangrij
ker, ook de politieke positie.
Steeds vaker wordt het beleid
daar bepaald en niet meer in de
Tweede Kamer.
Als die trend zich doorzet zou
het aanbeveling verdienen ook
de Eerste Kamer rechtstreeks te
gaan kiezen. De rol van volks
vertegenwoordiger ook maar te
formaliseren. Vraag is wat dan
te doen met de Tweede Kamer.
Een kwestie waar men zich daar
vooral zelf zorgen over moet
gaan maken. Tot nu toe is er
van een openlijk schaamtege
voel niets te merken.
Alleen achter de hand wil een
kamerlid na de zoveelste 'over
winning' van de Eerste Kamer
erkennen dat men zich toch wel
terecht gewezen voelt. In de
hoek gezet, dus. Als de mening
van de enkeling gemeengoed
wordt, kan de Tweede Kamer
zichzelf wellicht nog redden. Zo
niet dan zullen de heldendaden
van de Eerste Kamer alleen
maar toenemen.
